Tarixchilik

Urush tugadi.
-Endi baykot qilmaymizmi?
-Baykot men uchun umrimni oxirigacha davom etadi.

Tarix kechirmaydi. 

Men tarixchi emasman. Lekin tarixiy kitoblar va manbalar o‘qib bir narsani tushundimki… “xato” larni tarix(tarixni o‘qiyotganlar, xalq, ummat) kechirmaydi. 

Noto‘g‘ri qarorlar, adolatsizlikka rozi bo‘lish balki xizmat qilish, xiyonat va shunga o‘xshash qilmishlarni unutib bo‘lmaydi. 

Masalan Andalusiyada musulmon amirlarga qarshi Kastiliya-Leon qiroli Alfonso 6 bilan kelishib, musulmonlarga qarshi urushgan va  musulmonlarga qarshi siyosat yuritgan Toledo amiri al-qodir edi. Natijada 1085 yilda Toledo xristianlar qo‘liga o‘tgan. 

Ilm o‘chog‘i hikmatlar uyi bo‘lgan musulmonlarning xalifalik markazi Bag‘dodning osongina mag‘lub bo‘lib 1 boshqa manbada 3 mln gacha odamlarni qirg‘in qilinishiga sabab bo‘lgan eshiklarni ochib bergan xiyonat qilgan bosh vazir ibn alqam hech qachon unutilmaydi.

Mo‘g‘ullarga mag‘lubiyat paytida Xorazmshohlar davlatida ham o‘ziga ishonmagan qo‘rqoqlik qilgan va taslim bo‘lgan dushmanning shafqatini istagan qipchoq amirlari ham hech qachon unutilmaydi.

1916 yilda Usmoniylarni Arabiston yarim orolida zaiflashtirish uchun sharif husayn ibn ali Britaniya bilan kelishib, Usmoniylarga qarshi isyon ko‘tardi va buni natijasida Usmoniylarning hududiy yo‘qotishlariga va oxir-oqibat Usmoniy imperiyasining parchalanishiga sabab bo‘ldi.

Fransiyaning musulmon yerlaridagi zulmiga qarshi chiqqan Tunislik Abdulaziz Salobiyga uning haq dinga chaqiriqlariga qarshi fatvo yozib unga ham siyosiy ham amaliy to‘sqin bo‘lgan shu bilan xalqni bosqinchi Fransiyaga qarshi chiqmaslikka targ‘ib qilgan soxta ulamolarni Tunis xalqi kechirmaydi. 

Bu va bu kabi misollar juda ko‘p. 
Bu maʼlumotlarni o‘qir ekanman. Qaror qabul qilishda hozirgi holat emas butun bir tarixni va kelajakni hisobga olish kerak ekanligini birgina qaror birgina amal birgina rozilik tufayli tarixning qora qog‘ozlariga yozilib qolish mumkunligini ko‘p o‘yladim. 

Andalusiya amiri o‘z lavozimini o‘ylagan edi, ibn alqam o‘zi halifa bo‘lishni o‘ylagan edi, qipchoq amirlari tinchlikni o‘ylagan edi Tunisdagi soxta va sotilgan ulamolar vaziyatni tinchlantirishni o‘ylagan edi ammo oqibat ular o‘ylagandek bo‘lmadi. 

Tarix ularni yaxshi xotira bilan eslamaydi. 

Qatʼiylik va jurʼat bizni tark etmasin. Bunday misollar ko‘zimizni ochsin. Tarix kim bo‘lganimizni va kim bo‘lishimiz kerak ekanligini o‘rgatadi. O‘zligimizni yo‘qotmaslik uchun ibrat olaylik…

Hidoyat

Madinalik ikki yigit Turkiyaga safar qilishga qaror qildilar. Ularning bu safardan ko‘zlagan maqsadlari ish topish emasdi. Yoki biron-bir universitetga topshirish ham emasdi. Yana shonli ajdodlari singari Islomiyatni yoyish uchun ham emasdi...

Ular bu yerda o‘z shaharlarida qilolmaydigan bir ish - to‘yguncha spirtli ichimlik ichish niyatida edilar...

Ular Istanbulga yetib kelib, ichkilik sotib olishdi. Taksiga o‘tirib, hech kim ko‘rmasin deya, shahar tashqarisidagi bir mehmonxonaga borib joylashdilar. Mehmonxona administratori ro‘yxatga qo‘yar ekan, qayerdan kelganliklarini so‘radi. Madinalik ekanliklarini eshitib xursand bo‘lib ketdi. Dunyoning eng nurli shahrining insonlari bo‘lgan bu yigitlarga oddiy xona bergisi kelmadi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga bo‘lgan hurmat va muhabbat, u shaharning saodatli aholisiga bo‘lgan yuksak ehtiromi tufayli, mehmonxonaning butun boshli bir bo‘lagini ajratib berdi...

Mehmonxona xodimining bu ajoyib mehmondo‘stligi sababini o‘ylab ham o‘tirmagan yigitlar xonalariga joylashdilar. Yarim kechagacha Istanbuldan sotib olgan ichkiliklarini ichishlik bilan mashg‘ul bo‘ldilar. Biri g‘irt mast holga keldi. Ikkinchisi esa, oyoqda arang turar bo‘ldi. Shundan so‘ng ikkovlon uxlab qoldilar....

Soat 5.30 da eshik taqilladi. Kim bo‘lishi mumkin bunday erta tongda? Do‘stlardan biri uyg‘ondi va bir amallab eshikni ochdi. Yarim yumuq ko‘z bilan qiya ochilgan eshikdan mo‘raladi. Eshikda administrator turardi. U hech narsadan shubha qilmay dedi:

- Bizning masjidimiz imomi bu yerda Madinalik mehmonlar borligini eshitib, bamdod namozini o‘qib berishlikdan voz kechdi. Marhamat qilib tushinglar. Biz sizni pastda, masjidda kutamiz...

Yigit eshitgan so‘zlaridan qotib qoldi. Tezda sherigini uyg‘otdi.

- Sen Qurʼondan u-bu narsa bilasanmi?

- Namoz o‘qib beradigan holatda emasman, - dedi.

Gunoh ustida qo‘lga tushgan jinoyatchilar, hali to‘la xushyorlashmagan do‘stlar bu noqulay ahvoldan chiqish yo‘lini o‘ylay boshlashdi. Birdan yana eshik taqilladi.

- Bo‘la qolinglar. Jamoat kutyapti. Quyosh chiqishiga oz qoldi...

Boshqa chora yo‘q!

Ular tez vannaxonaga kirib, yaxshilab g‘usl qilishdi. Keyin pastga tushishdi. Xanaqox xuddi jumadagidek odam bilan to‘la edi. Hamma ularga qarab jilmayar, xush keldingiz, deya nazarlari bilan salomlashishar edi. Yigitlardan biri imomning o‘rniga chiqdi...

Takbiri tahrimadan so‘ng, “Fotiha”ni o‘qiy boshladi. Alloh taʼoloning huzurida o‘zining bu tuban xolatidan uyalganidan yigit yig‘lab yubordi...

Jamoat ham Madina sog‘inchidan va Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni eslab, piq-piq yig‘lay boshladilar...

Voqea qahramonining hikoya qilishicha:

- Ikki rakaatda ham zo‘r-bazo‘r zamga “Ixlos”ni o‘qidim. Chunki, men “Fotiha” va “Ixlos”dan boshqa hech bir surani bilmasdim... Namozdan so‘ng odamlar salomlashish uchun men tomonga yopirildilar. Birin- ketin meni quchoqlay ketdilar...

Bu voqea ikki do‘stning hidoyat topishlariga sabab bo‘ldi. Ular Madinaga qaytib, ilm oldilar.

Hozirda o‘sha namoz o‘qib bergan yigit bir masjidda imom bo‘lib, insonlarni Allohning diniga chaqiruvchi - ajoyib daʼvatchiga aylangan...

Baʼzan Robbimiz shunday holatlarga soladiki, bu narsa bizni tamoman o‘zgarishimizga sabab bo‘ladi. Biz avval qadrlamagan narsalarni qadrlashga o‘rgatadi!

Darhaqiqat, Alloh xohlagan bandasini adashtiradi. Va xohlagan bandasini to‘g‘ri yo‘lga boshlaydi!

Facebookdan.

Napoleon kodeksi shariatdan ilhomlanganmi?

Fransuz tarixchisi Gustave Le Bon (1884) o‘zining "La Civilisation des Arabes" (Arab sivilizatsiyasi) kitobida mashhur fransuz generali Napoleon Bonapart 1801-yilda Misrdan o‘z vataniga – Fransiyaga qaytganida, Imom Molik ibn Anasning huquqshunoslik asari “Muvatto”ni o‘zi bilan olib kelganini ochib bergan. Shunday qilib, Molikiy fiqhi fransuzlar tomonidan o‘rganilgan ilk islomiy huquq tizimi bo‘lgan. Gustave Le Bonning ta'kidlashicha, ushbu kitob Fransiya Fuqarolik Kodeksining asosini tashkil etgan va davlatning qayta tiklanishiga qo‘shilgan eng muhim hissalardan biri bo‘lgan.

Christian Cherfils (1914) bu fikrni tasdiqlab, shunday yozadi: "Napoleonning Fransiya Fuqarolik Kodeksi shariatdan kuchli ilhomlangan ko‘rinadi." Ushbu tarixchining asari Bonapartning Misr yurishi chog‘ida islom haqidagi bilimlari haqida batafsil ma'lumotlarni o‘z ichiga oladi.

Oradan biroz vaqt o‘tib, 1942-yilda fransuz huquqshunoslari Sidiou va Pesles Fuqarolik Kodeksining shakllanishida shariatning o‘rni borligini tasdiqlab, quyidagicha bayon qilganlar: "Napoleon kodeksi asosan shariatdan ilhomlangan. Molikiy doktrinasi biz uchun muhim ahamiyat kasb etadi, ayniqsa Ifriqiyalik arablar bilan olib boradigan munosabatlarimiz nuqtai nazaridan." Natijada, Fransiya hukumati Dr. Peyronga Halil ibn Ishoq ibn Yoqub (hijriy 776-yil / milodiy 1442-yilda vafot etgan) tomonidan yozilgan "Fiqh Muxtasari"ni tarjima qilish vazifasini topshirgan.

1951-yil 7-iyulda Parijda bo‘lib o‘tgan Xalqaro Taqqoslamali Huquq Kongressi o‘z bayonotida shunday deydi: "Musulmon huquqi boy huquqiy tushunchalar va e’tiborga molik texnikalarni o‘z ichiga oladi. Bu esa ushbu huquq tizimiga zamonaviy hayot talab qiladigan barcha moslashuv ehtiyojlariga javob berish imkonini beradi."

Bu boradagi eng so‘nggi g‘arbiy tadqiqotlardan biri 2002-yilda Roger Caratini tomonidan amalga oshirilgan.

1.Gustave Le Bon, "La Civilisation des Arabes" (Arab sivilizatsiyasi), Firmin Didot nashriyoti, Le Sycomore, Parij, 1990, 551 bet.

2.Christian Cherfils, "Bonaparte et l’Islam" (Bonapart va Islom), Pedone nashriyoti, Parij, 1914.

3.Octave Pesle, "La judicature, la procédure, les preuves dans l'Islam malékite" (Molikiy islomida sud tizimi, protsedura va dalillar),

"Vigie marocaine" va "Petit marocain" bosmaxonalarida chop etilgan, Parij, 1942 - 159 bet.

O’rtadagi mixga qiyin ham bolg’adan ham devordan kaltak yeydi.

Bugun ilmning qimmatligi oldin arzon paytida yetilmagan qadrining narxidir.

Bir Rosulullohni yangicha nazar bilan o’qimayapmiz…

Muhammadodil ustozim.

-Siz meni tahajjudda topganmisiz?
-Yo’q istixorada )

Mahbubiy

Oldin Turk kitoblari saviyasi past deb o’qima deyishardi. Endi muqaddimani saviyasi baland deb o’qima deyishyapdi.

Nima, kitob o’qiylikmi yo o’qimaylikmi😁

Muqaddima podcastining kommentida ajoyib jumla o’qib qoldim.

“Bugundan boshlab men uchun tarixning otasi Gerodot emas, Ibn Xaldundir”

Namozi uchun soliq to’lab ibodat qilgan xalqmiz biz…