📜 Tarix va Biz 📜

BMTni Falastinda ikki davlat rejasi :

1948-yildan keyin Falastin yerlarining bosib olinishi

1948-yilda Isroil davlati tuzilishi bilan Falastinda vaziyat butkul o‘zgardi. Bu davrda yerlarning sotilishi emas, balki zo‘ravonlik bilan egallanishi boshlandi.

Nakba (Falastin fojiasi) – 1948

1947-yilda BMT Falastinni yahudiy va arab davlatlariga ajratish rejasini e’lon qildi.

Falastin aholisi va arab davlatlari bu reja bilan kelishmadi, chunki yahudiylar Falastin aholisining 30% ini tashkil qilsa-da, ularga 56% yer ajratilgan edi.

1948-yil 14-mayda Isroil davlati e’lon qilinganidan keyin urush boshlandi.

Isroil armiyasi Falastinning 78% hududini egallab oldi va 700 mingdan ortiq falastinlik o‘z uylaridan quvib chiqarildi. Bu hodisa tarixda "Nakba" (Fojia) sifatida eslanadi.


1948-1967: G‘arbiy Sohil va G‘azo sektorining taqdiri

1948-yil urushidan so‘ng Falastinning qolgan qismi ikkiga bo‘lindi:

G‘arbiy Sohil va Sharqiy Quddus – Iordaniya nazorati ostida.

G‘azo sektori – Misr nazorati ostida.


Bu davrda yahudiylar oldindan sotib olgan yerlar bilan cheklanmay, aksincha, urush orqali yangi hududlarni egallash strategiyasiga o‘tdi.


1967: Olti kunlik urush va Falastinning to‘liq bosib olinishi

1967-yilda Isroil Iordaniya, Misr va Suriyaga qarshi urush boshladi va G‘arbiy Sohil, G‘azo sektori hamda Sharqiy Quddusni bosib oldi.

Bu urush natijasida Falastinning barcha hududi Isroil nazoratiga o‘tdi.


1967-yildan keyin: Bosib olingan yerlar va yahudiy posyolkalari

1967-yildan boshlab Isroil hukumati Falastin yerlari ustidan to‘liq nazorat o‘rnatish siyosatini olib bordi:

Falastin yerlari majburan tortib olindi.

Yahudiy posyolkalari qurildi – bu yerlar Isroil harbiylari tomonidan qo‘riqlanib, falastinliklarning ularga yaqinlashishiga yo‘l qo‘yilmadi.

Falastinliklarga mulk huquqi bo‘yicha cheklovlar joriy qilindi – yangi qurilishlar, uy-joy ijarasi va mulk sotib olish jarayonlari Isroil hukumati tomonidan qattiq nazorat qilindi.

Falastinliklar yerlarini majburan tark etishga majbur bo‘ldi – uylar buzib tashlandi yoki harbiy sabablar bilan bo‘shatildi.


Bugungi kunda Falastin yerlari

Hozirgi vaqtda G‘arbiy Sohilning 60% dan ortig‘i Isroil tomonidan nazorat qilinadi.

G‘azo sektori Falastin ma’muriyati nazorati ostida bo‘lsa ham, Isroil tomonidan to‘liq blokadaga olingan.

Falastin yerlarining katta qismi sotilish natijasida emas, balki harbiy bosib olish va majburan tortib olish natijasida yo‘qotilgan.


Xulosa :

Falastin yerlari 19-asr oxiri va 20-asr boshlarida ayrim boy falastinliklar tomonidan sotilgan bo‘lsa ham, bu juda oz miqdorni tashkil qilgan.

Asosiy yer yo‘qotish 1948-yildan keyin Isroil armiyasining harbiy bosqinchiligi natijasida sodir bo‘ldi.

Bugungi kunda Falastinliklar o‘z yerlariga qaytish huquqiga ega emas va Isroil hukumati bosib olingan hududlarni kengaytirishda davom etmoqda.


Ya’ni, "Falastinliklar o‘z yerlarini sotib yuborgan" degan gap tarixiy haqiqatga to‘g‘ri kelmaydi. Falastinning ko‘p qismi harbiy yo‘l bilan bosib olingan va falastinliklar majburan chiqarib yuborilgan.


@Tarix_va_biz_official

19-asrga tegishli hikoya.

Haqiqat va Yolg‘on bir kuni uchrashibdi.

Yolg‘on rost gapirib:
— Bugun ob-havo juda go‘zal, — debdi.

Haqiqat unga qarab osmongga tikilgan, haqiqatdan ham kun juda go‘zal ekan. Yolg‘onning to‘g‘ri gapirganiga hayron bo‘libdi. Ular birga vaqt o‘tkazib, bir quduqning oldigacha borishibdi. Yolg‘on hamon rost gapirar ekan.

Yolg‘on:
— Suv juda yoqimli, birga cho‘milaylik, — debdi.

Haqiqat shubhalanib suvga qo‘lini tekkizibdi. Suv haqiqatdan ham yoqimli ekan.

U unga ishonib kiyimlarini yechib, suzishni boshlabdi. Shu payt Yolg‘on birdan suvdan chiqib, Haqiqatning kiyimlarini kiyib olib qochib ketibdi.

Jahli chiqqan Haqiqat quduqdan chiqib, Yolg‘onni topish va kiyimlarini qaytarib olish uchun har tomon yuribdi.

Lekin dunyodagi odamlar yalang‘och Haqiqatni ko‘rib, undan nafratlanib, yuzlarini burishibdi. Bechora Haqiqat oxir-oqibat quduqqa qaytib, abadiy g‘oyib bo‘libdi.

O‘shandan beri Yolg‘on butun dunyoda Haqiqat libosida yurib, odamlar orasida yashab keladi. Dunyo esa hech qachon yalang‘och Haqiqatni ko‘rishni xohlamaydi.

@Tarix_va_biz_official

Muhim xalqaro muammolar:

1. 1878 Bosniya-Gertsegovina masalasi – Berlin kongressida Usmonli davlati bu hududni Avstriya-Vengriya boshqaruviga topshirishga majbur bo‘ldi.


2. 1878 Angliyaning Kiprga joylashishi – Usmonli davlati Kipr ustidan suverenitetni saqlab qolgan bo‘lsa-da, Britaniya uni de facto boshqara boshladi.


3. 1878 Arman masalasi – Berlin shartnomasidan keyin Yevropa davlatlari Usmonlilardan Arman xalqi uchun islohotlar talab qila boshladi.


4. 1878-yildan keyingi Makedoniya va Albaniya muammolari – Ushbu hududlarda mustaqillik harakatlari kuchayib, Usmonli davlatining ichki boshqaruviga jiddiy tahdid tug‘dirdi.


5. 1881 Tesaliya masalasi – Usmonli davlati Tesaliya viloyatini Gretsiyaga berishga majbur bo‘ldi.


6. 1879-1881 Chernogoriya (Karadağ) chegarasi mojarosi – Berlin shartnomasidan keyin Karadağ mustaqil bo‘lib, Usmonlilar bilan chegaraviy nizolar yuzaga keldi.


7. 1881 Fransiyaning Tunisni bosib olishi – Usmonli davlati Tunis ustidan nazoratni yo‘qotdi va Fransiya protektoratiga o‘tdi.


8. 1882 Angliyaning Misrni bosib olishi – Suyets kanali ustidan nazoratni mustahkamlash uchun Angliya Misrni ishg‘ol qildi.


9. 1885 Sharqiy Rumeliya masalasi – Sharqiy Rumeliya viloyati Usmonlilar nazorati ostida bo‘lsa-da, Bolgariya bilan birlashdi.


10. 1897 Krit masalasi – Krit orolida yunonlar va musulmonlar o‘rtasida to‘qnashuvlar yuzaga keldi, natijada orol mustaqillik sari yo‘l oldi.


11. 1897 Usmonli-Yunon urushi – Usmonlilar Gretsiya bilan urush olib bordi va dastlab muvaffaqiyatga erishdi, ammo xalqaro bosim natijasida Krit de facto Gretsiyaga o‘tdi.


12. 1908 Avstriya-Vengriyaning Bosniya-Gertsegovinani anneksiya qilishi – Avstriya-Vengriya bu hududni butunlay bosib oldi, bu esa Usmonli imperiyasining Yevropadagi ta’sirini yanada kamaytirdi.



Bu davrda Usmonli davlati ichki islohotlar va diplomatik yo‘llar bilan hududiy yo‘qotishlarni oldini olishga harakat qildi, biroq Yevropa kuchlari imperiyaning har qanday yoʻl bilan parchaladilar.

@Tarix_va_biz_official

Hammaga ko'rishni tavsiya qilar edik, juda ajoyib ko'rsatuv bo'libti.🔥