Tafakkur akademiyasi

- Учинчи оқим ғайбий, bоtini, бу ғойибни ўқийдиганлар оқими. Агар Ал-Нисони ички нигоҳ билан ўқилса, бу оятлар хотинлар билан эрлар ҳақида эмас, балки аёллик билан эркаклик фазилатлари ҳақида эканини уқади киши. Барча инсонларда, ҳаммамизда, менда ҳам, сенда ҳам, турли даражада ҳам аёллик ва ҳам эркаклик жихатлари бор. Мана шу жтхатларни бирлаштиришга эриша олганимиздан кейин, бу БИРЛИКда биз уйғун шахсларга айланишимиз мумкин.
- Сизнингча, менда эркаклик жихатлари борми?
- Албатта бор. Менда эса аёллик жихатлари бор. - Мен ўзимни тута олмай, охиста пишқириб қўйдим:
- Румийчи? Румийда ҳамми?
Шамснинг лабларига хиёл табассум инди:
- Ҳар бир эркакда аёллик сифатлари ҳам мавжуд.
- Хатто энг забардаст эркакларда ҳамми?
- Биринчи навбатда ўшандай эркакларда, азизам, - деди Шамс шивирлаб ва, худди катта сирни очаётгандай, кўзини қисиб қўйди.

ШАФАҚ ЭЛИФНИНГ “ИШҚҚА ОИД 40 ҚОИДА” КИТОБИДАН
Қуръондаги бир сурани тушуна олмаяпман, - дедим мен бироз журъатсизлик билан.
- Қуръон тортинчоқ келинга ўхшайди, - шивирлади Шамс, гўё ўзи билан ўзи гаплашаётгандай. - Ўзига қараган инсонда якдиллик ва юрагида меҳр борлигини кўрсагина юзини очади. - Кейин у елкаларини тик тутиб мендан сўради - Қайси сура ҳақида сўрамоқчи эдинг?
- Ал-Нисо ҳақида. Унда эрларнинг ҳамма жихатдан устунликлари ҳақида айтилган. Улар хатто хотинларини уришлари мумкин дейилган...
- Нахотки? - Шамс жуда қизиқиб қолган одамдай ифода билан сўрадики, у жиддий гапираяптими ёки устимдан кулаяптими, тушуна олмадим. Бироз жим тургач, меҳр билан жилмайди ва сура оятини ёддан ўқиди:
" Аллоҳ баъзиларини баъзиларидан устун қилгани ва молларидан сарфлаганлари учун эркаклар аёлларга раҳбардирлар. Солиҳа аёллар–итоаткор ва Аллоҳнинг ҳифзи-ҳимояси бўйича ғойиб(эр)ларининг муҳофазасидадирдир. Бош кўтаришларидан хавф қилинган аёлларга ваъз-насиҳат қилинг, ётоқларида ҳижрон қилинг ва уринг. Агар итоат қилсалар, уларга қарши бошқа йўл ахтарманг. Албатта, Аллоҳ юксак мақомли буюк зотдир."
Оятни ўқиб бўлгач, кўзини юмди, кейин худди ўша оятни бошқача сўзлар билан такрорлади:
Эркакларнинг аёллардан устунлиги шундаки, Худо кимгадир бошқаларга қараганда кўпроқ беради, шунингдек, улар ўзларидагини кўпроқ сарф этишади. Шунинг учун солиха аёллар Худога итоат этадилар ва уларнинг сирларини, Худо асрагандай асрайдилар. Солиха бўлмаган бошқа аёлларга келганда эса, улар билан жиддий гаплашинг, кейин тўшакларида ёлғиз қолдиринг, лекин фақат улар истаганларидагина, бирга бўлинг. Улар кечирим сўрасалар, ва сизни айбласалар, айбингизни оқлашга ҳаракат қилманг. Валлоҳу аълам. - У бироз жим қолди ва кейин сўради: - сен фарқини кўрдингми?

- Тушундим, - дедим мен. - иккинчи матннинг маъноси бутунлай бошқача. Биринчисида эрлар хотинларини урсин, дея маслахат берилгандай бўлиб кўринса, иккинчисида шунчаки ташлаб қўйиш кераклиги айтилаяпти. Менимча улар орасидаги фарқ катта. Нима учун бундай ?

- Нима учун бундай ? Нима учун ? - гўё саволимдан хурсанд бўлгандай, бирнеча марта такрорлади Шамс. - Кимё, ўзинг ҳақингда бирон нима гапириб бер. Сен дарёда сузганмисан ҳеч?
Мен бош ирғадим, ва болалик хотираларим ёдимга тушиб кетди. Таурус тоғларидан оқиб келаётган муздек сувли дарёлар кўз ўнгимда ёрқин намоён бўлди. Синглиси ва дўстлари билан дарё қирғоғида ва тоғ сувлари оқими ичра ҳам кўп баҳтли кунларни кечирган ўша қизалоқдан жуда кам қисм сақланиб қолган эди, ва мен Шамс кўзимда ёшни кўриб қолмасин деб, ўгрилиб олдим.
- Дарёга нарироқдан туриб қарасанг, Кимё, у яхлит бир оқим бўлиб кўринади. Лекин унга шўнғиб кирсанг сувнинг манбаълари кўплиги равшан бўлади. Дарёда оқимлар кўп бўлади, ва улар, гарчи бир-бирларига қўшилмасалар ҳамки, ўзаро уйғун бўлади.
Шу сўзларни айтиб у менга яқинлашли, икки бармоғи билан иягим остидан тутди ва мени дарвеш қалби акс этиб турган қопқора, тубсиз кўзларига қарашга мажбур этди. Юагим жуда қаттиқ уриб кетди ва нафасим тиқилиб қолди.
- Қуръон - бамисоли тез оқар даръё, - деди у. - Унга узоқдан қараган одам фақат бир оқимни кўради. Унда сузаётган одам эса, тўртта оқим борлигини ҳис этади. Худди дарёда турли балиқлар бўлгани ва қайсидир хилларига сув юзасида, қайсидирларига чуқурроқда сузиш афзал бўлгани каби.
- Мен тушуна олмадим, деб қўрқаман, - дедим мен, гарчи бу гапим тўғри эмаслигини билиб турсам ҳам.
- Юзароқда сузувчилар бу Қуръонни юзаки билувчилардир. Улар кўпчиликни ташкил этади. Улар сураларнинг теран маъносини англай олмай, юзаки қабул қилишади. Улар Ал-Нисо сураси оятларини ўқиб, эркак аёлдан юқори (устун) туради деб тушунишлари табиий. Чунки улар айни шундай талқин этилишини истайдилар.
- Бошқа оқимларчи? - сўрадим мен. Шамс хўрсинди:
- Яна уч оқим бор. Иккинчиси биринчисидан чуқурроқ, лекин у ҳам хийла юзароқда. Инсонда билим қанча кенг бўлса, Қуръонни тушуниш ҳам шунча чуқур бўлади.
Унинг гапларини эшитар эканман, ўзимни бир вақтнинг ўзида ҳам бўмбўш, ҳам тўлиб қолаётгандай ҳис этдим.
- Кейинчи? - сўрабим мен эҳтиёт билан.

Агар сиз Ҳақиқатни оташин меҳр-муҳаббат билан ва меҳр-муҳаббатни дея изласангиз, У сизга ўз қиёфасини сиз дош бера оладиган, ёниб кетмайдиган даражада очади. (Серб авлиёси: Н.Сербский.)

Қўшимча: Мансур Халлож, Абу Язид Бистомий, Машраб ва б. бунга мисол...

ШАФАҚ ЭЛИФНИНГ “ИШҚҚА ОИД 40 ҚОИДА” КИТОБИДАН:
- Ҳар бир инсон Муқаддас Қуръонни ўз лаёқатида ва моҳиятга кира олиши даражасида тушунади. Бунда тўрт даража бор. Биринчиси ташқи даража, ва кўпчилик шу даража билан қаноатланади. Иккинчиси - ички даража. Учинчиси - ичкининг ичкиси. Тўртинчиси эса шудай чуқурки, уни сўзлар воситасида ифодалаб бўлмайди, шунинг учун уни тафсирлаб ҳам бўлмайди, тафсирланмаганича қолади.
Бутун эътиборни шариатга қаратган уламолар - деди, Шамс Табризий, - ташқи маъноларни билишади. Сўфийлар эса ички маъноларини биладилар. Авлиёлар эса ичкининг ичкисини биладилар. Тўртинчисини эса, фақат Худога яқин турувчи пайғамбарлар биладилар.

🎤🎤🎤Muhim so'rovnoma❗️

Sizlarga qaysi mavzularda bepul masterklass o'tsam qiziq bo'lgan bo'lardi?

Izohlarda yozing 👇🏻

Зеро, иймон дарахти тафаккур илдизларига таянади (агар таффаккур дунёвиёликка буткул юз ўгириб олмаган бўлса, албатта).
Қиссадан ҳисса шуки, ҳар бир инсон садақа бераркан, уни ўз имкон даражасида бермоғи жоиз. Кимдир, фақат моддий нарсаларни садақа қила олади, кимдир ўз тоат ибодатлари билан ибрат садақасини беради, кимдир ўз художўйлиги даражасидан келиб чиқиб, Ҳаққа ва жамиятга, қўлидан (илми даражасидан) келганича, хизмат садақасини бера олади. "Илми даражасидан келиб чиққанича" жумласи илми бўлмаса ҳам ваъзхонликни яхши кўрадиган, фақат ўзини кўз-кўз қилишни яхши кўрадиган обрўпарастларга, айниқса ўзига ишонган оддий, илмсиз одамларни, айниқса ёшларни ўринсиз жиҳодларга атайлаб йўллайдиганларга тегишлидир. Зеро илми паст одамнинг бошқа илмсизларни адаштириб қўйиш хавфи катта бўлади ва бундай ишнинг Худо олдида жавоби ҳам катта бўлади. Чунки бундай одамлар биз ўзлари эмас, катта кўпчиликни нотўғри йўлга бкриб юборадилар... ва бу бугунги кунда ўз исботини топган.
Ва, ниҳоят илмни, айниқса Ҳақ илмини ўзлаштирган инсонлар ўз илмларини эҳсон қилишлари энг юқори ўринда туради. Бу ҳикмат бизнинг миллатимиз қон-қонига сингиб кетган. Ҳалқимиз зиёлиларни айнан шунинг учун ҳамиша ҳурмат қилиб келган. Албатта, ЗИЁЛИ номини оқлаш ҳам осон эмас...

САДАҚА ҲАҚИДА ҲИКМАТЛАР
Халқимизда “Садақа - радди бало” деган ҳикмат бор. Кўпчилик бу ҳикматга қатъий риоя этгандай бўлади. Аммо, унинг замирида ётган маънони яхши тушунувчилар унча кўп эмас. Шунинг учун қилинадиган садақаларнинг кўпи ўринли эмас, хатто тўғри эмас бўлиши мумкин. Бу фикр нафақат садақа берувчига, балки садақа олувчига ҳам тааллуқли.
Фикримнинг далили сифатида Муҳаммад с.а.в. ҳаётликлари давридан етиб кел бир ходисани келтириш мумкин. Пайғамбаримиз бир кишининг садақа сўраб юрганини кўриб қолиб, тўхтапдилар ва ундан нима учун тиланчилик қилаётганини сўраптилар. У киши уйида ҳеч вақоси йўқлигини, ҳеч ерда даромад топа олмай қолганини айтипти. Пайғамбар сўраптилар: “Нахот уйинга ҳеч вақо йўқ?” У киши яна “Йуқ” жавобини бергач, “хатто овқат пиширишга қозонинг ҳам йўқми, деб сўраптилар. “Қозон бор” депти у киши. “Унда шу қозонни олиб чиқиб сотгинда, ўрнига болта ол. Далага чиққинда, қуриган дарахтларни кесиб ўтин қилиб сот”, дептилар....
Қиссадан ҳисса шуки, тиланчилик инсон бошига у энг чорасиз қолган пайтдагина тушувчи савдодир.
Ушбу қисса таълимини олган мусулмонларнинг кўпи ўзларини иложи борича тиланчиликдан тиядилар ва қандай бўлмасин ўз ҳалол меҳнатлари нонини ейишга астойидил уринадилар.
Шу ўринда садақа сўраш қанчалик жоиз экани ҳақида яна бир ибратли ҳикоя ёд тушади. Бир вақтлар (анча илгариги даврда) бир қанча маҳалладошлар ўртада пул йиғишиб, бир карвон бўлиб Макка зиёратига боришга қарор қилишипти. Ҳамма ўз ҳиссасини карвон оқсоқолига берипти, лекин бир киши кетишларига яқин қолган бўлса ҳам бермапти. Карвон шу бир кишисиз сафарга кетипти... Қайтиб келганларидан кейин оқсоқол бормаган кишиникига кириб Маккада бир ғайри оддий кечинмани бошдан кечирганини - у ерда сафарга бормаган кишининг ҳам хажи қабул бўлгани ҳақида унга ғойибдан ҳабар келганини айтибди ва нима сабабдан сафарга чиқмагани айтиб беришини сўрапти. У киши сабабни тушунтирипти: Сафар чун пулни олиб чиқай деб турганида қўйнисининг уйидан жуда қўланса бир ис таралганини, бу исга тоқат қила олмай, қўшни ховлига чиққанини ва иснининг сабабини сўраганини айтипти. Қўшниси, уйда болалари оч эканини, чорасизликдан ўз чориғини оловда пишириб беришга қарор қилганини айтипти. Буни эшитган хажга отланган киши ўз пулини қўшнисига бергании ва шу туфайли хаж сафарига бора олмаганини айтипти.
Қиссадан ҳисса шуки, ёнингиздаги қўшнингиз жуда ночор аҳволда бўлсаю, сиз унга ёрдам берсангиз, ана шу ёрдамингиз хажнинг ўрнига ўтар экан...
Бундан ташқари садақани яна кимларга бериш мумкин ва кераклиги ҳақида ҳам ҳикматлар бор. Шулардан бири “Аввал ҳеш (яъни, ночор қариндошлар ва дўстлар), кейин дарвеш (яъни таркидунё қилган художўйлар)” деган ҳикматидир. Бу ҳикматдан ҳам тегишли хулосалар чиқади. Улардан бири ва асосийси шуки, қон қариндошлик ришталари билан боғланган ночор қолганларга ёрдам бериш хаттоки художўй таркидунёчиларга ёрдам беришдан ҳам афзалроқ эканидир.
Садақа ҳақидаги юқоридаги фикрлар етарли эмас, албатта. Улар яна ҳам кенг муҳокамага муҳтож ва ФБдош дўстлар уни янада бойитишлари кутилади....
Бунда садақанинг турлари ва даражалари ҳақида Ҳинд пайғамбари Кришнанинг ҳикматларига ҳам тўхталман. (Бу ҳикматларни Будда ҳам айтгани маълум.)
Хуллас, хинд ҳикматларига кўра, садақанинг асосан тўрт ҳили борлиги айтилган. Бу хиллаш даражалар қиммати бўйича тартиблаштирилган. Бунга а кўра садақалар орасида энг қуйиси, яъни энг кам қимматлиси – мол-дунё садақаси, яъни моддий садақа.
Кейингиси, моддий садақадан юқорироқ ўринга қўйилган қадрият бу Худога тоат-ибодатдир. Яъни, тоат-ибодат мол дунё садақасидан афзал ўринга қуйилган.
Тоат-ибодатдан юқори ўринга қўйилган садақа Худога ва Худо йўлида жамиятга хизмат қилишлик экан.
Ва, ниҳоят, энг юқори ўринга илм қўйилган. Илмларнинг аълоси эса - бу Ҳақни, Худони билмоқ илмидир. Бу илмни билмоқ ва ундан бошқаларни ҳам бохабар қилмоқ амалиёти экани айтилган. Бунда дунёвий илмларнинг ҳам кераклиги инкор этилмаган. Зеро, инсонда назарий тафаккур шаклланмагунича, Худони билиш илми қабуллаш қийин.

АФСУСКИ ХАҚИҚАТ

Бир яҳудий инсон билан суҳбатлашиб қолдим. Юрагимни илма-тешик қилар гапларни айтдию, аммо ҳақиқат эди.

Бир даврада ёш болаларнинг яхши хулқлари ҳақида гапира туриб, "Исломий тарбия шундай бўлади" деб қўйдим. Бироздан сўнг кўчага, салқин ҳавога чиқдим. Ёнимга бир инсон келди:
— "Боя айтган гапингизга қўшилмайман. Агар ранжимасангиз ҳақиқатни айтай, — деди. — Сиз мусулмонлар фарзандингизга асло диний тарбия бера олмайсизлар.
Сизлар болаларингизга фақат ва фақат пул топиш, бой бўлиш, катта ҳовли ва машиналар олишни ўргатасиз. Бу Исломий тарбия эмас!

Болангиз доктор бўлгиси келса, сиз "Жуда яхши касб. Инсонларни дардига малҳам бўласан" демайсиз. Аксинча, "Жуда яхши касб. Халқ ҳурматида бўласан, ҳамма сени чўнчагингга пул солади. Докторни бир операцияси фалон пул туради" дейсиз. Натижада болани ёшликдан пора, кибр ва ҳаромхўрликка йўналтирасиз.

Уларга динни ўргатмагани учун шундай деманг. Чунки динни ўрганган руҳонийларингиз ҳам катта бизнес ва сармоя соҳиблари. Минбарга чиқиб олиб, фоиз яхши эмас, дея ўзлари машинасини фоизли ижарага беради. Гап диний билимда эмас, диннинг моҳиятини етказишда!

Мусулмонлар яшайдиган ўлкаларга Аллоҳ барака берган. Энг бой юртлар мусулмонларники. Аммо энг қашшоқи ҳам улар! Нима учун? Чунки фақат бойлик кетидан қувасизлар. Натижада бир-бирингизга гапингиз ўтмайди.

Сизга бир гапни айтаман. Болаларга тарбия беришни биз мусулмонлардан ўргандик. Биз болани ёшлигидан унга хавфли нарсаларни оддий қилиб кўрсатиб, ундан қандай сақланишни ўргатамиз. Масалан, 2-3 яшар бола ҳар нарсага қизиқади. Агар у пулга қизиқса, биз уйни ҳар ерига пул қўямиз. Ўзимиз эса пулга бефарқ бўлиб, қўлларимизга китоб оламиз. Бола пулни ушлаб, бизга қарайди. Бизни диққатимиз китобдалигини билгач, пулни ташлаб, у ҳам қандайдир китобга қараб эмаклайди.

Сизлар болаларингизнинг оғзига топганингизни тиқасизлар. Биз эса кераклисини. Масалан, бола шоколадга қизиқса, унга шоколад берамиз, аммо ўзимиз емаймиз. Шунинг учун бола ҳам уни емайди. Аммо мусулмоннинг боласига қарасангиз: қўлига нима тушса, оғзига солиб кўради.

Биз боламизга касбни ўзимиз танлаймиз. Сизлар эса "Ким бўлсанг бўлавер!" дейсиз, натижада бола жуда кеч улғаяди. Биз ҳар кеча уйда китобхонлик соати қиламиз. Ишдан чарчаб келамиз, мутолаага куч қолмайди. Аммо шу соатда биз китобни очиб, унга термулиб ўтираверамиз. Болаларимиз ҳам бунинг муҳимлигини ҳис қилиб, китобга қизиқа бошлайди.

Агар мен уни инжинер қилмоқчи бўлсам, атайин унинг атрофига шу соҳага оид турли расмдаги китобларни қўяман. Бола нимани билса, шуни касб қилади. Диний ва дунёвий таълимни ёшликдан шундай берсак, келажакда унинг учун қайғуришга ҳожат қолмайди.

Мен яҳудий бўла туриб, Исломни айрим мусулмонлардан яхши биламан. Истасангиз, уйга кирамиз. Ўша даврадагиларга диндан савол бераман. Барчаси жавоб бера олишига ишонасизми? Йўқ! Чунки уларни бефаҳм қилиб тарбиялашган.

Ҳозир болам 9 ёшда. Инглиз, рус ва иброний тилни билади. Ҳар кеча онлайн тарзда Исроил олимларидан Тавротни ўрганмоқда. Хонасидаги жавони китобга тўла. Ядровий физикага қизиқади. Мактабни битириб, Қуддамга кетмоқчи.

Уни зеҳнли қилиб тарбия қилганимиз учун Исроил давлати ҳар ой менга катта маош тўлайди. Мен ҳар ой унга озроқдан маош бераман. Пул билан муомала қилишни ўрганиши учун. Пулни нимага сарфлашига диққат қиламан. Агар ёш болаларча сарфласа, демак тарбияда бироз оғишлик бор. Тўғрилайман.

Мусулмон боласи пулни қандга ишлатса, "Болани пулга ўргатибсан!" дея, онасига дакки беради. Ўзи эса "Ўқисанг — бой бўласан!" деб, уқтиради"...

Унинг гапларини чуқур ўйладим. Аслида у ҳақиқатни гапирган эди. Энг бой ўлкада яшаб туриб, энг камбағал ва маданиятсиз эдик. Демак, айб ўзимизда бўлган экан. "Нобель" олганларнинг кўпи яҳудий. Энг катта бизнесмен, олим, доктор ва ихтирочилар ҳам улар. Энг кўп китоб чоп этиб, таълимга кўп пул сарфлаб, ёшларга кучли таълим берувчилар ҳам улар. Барча соҳани эгаллаб, ўз мақсадлари йўлида фойдаланувчилар ҳам улар! Афсуски шундай!

БУДДА ҲИКМАТЛАРИДАН - 1 :

1. Одам ўз ташқи шаклини қанча савлатли (ёки чиройли) кўрсатишга уринмасин, ичи бўм-бўш бўлса, бундан нима фойда?

2. Ичдан пок ва гўзал бўлмаган одамга ташқи қиёфани гўзал кўрсатишга уринишдан нима фойда? Бу фақат содда одамларни ва вақтинча алдаб қўйиши мумкин холос. Ташқи тозалик ички покликсиз бесамардир.

3. Бошқаларни фикран таҳқир этувчи одамнинг ақли тўмтоқ бўлади.

4. Дунёда яхши таълимотлар кўп, аммо ўзини фикрий занжирга боғлаб олган одамга ҳеч бир таълимот ёрдам бера олмайди.

5. Доно одам ҳеч қандай таълимотни рад ҳам этмайди ва ўз-ўзидан (кўр-кўрона) қабул ҳам қилмайди, у фақат ўз фаросатига таянади.

6. Ҳақиқий устозлар ҳеч қачон таълим берганлари учун ҳақ талаб қилмайдилар.

7. Қоидалар устига қоидалар тўқиб, ҳақиқий фазилат фақат ўзларида бор деб даъво қилувчилар чин устоз эмаслар, улар одамларга ҳаётнинг ҳақиқий билимларини етказиб бера олмайдилар.

8. Агар одам ўз аҳмоқлигини тан олса, у ҳали унчалик аҳмоқ эмас. Аммо агар у ўзини ақлли ва билимдон деб ҳисобласа, у ҳақиқий нодон ва тентакдир.

9. Фақат мақталадиган ёки фақат танқид қилинадиган одамлар йўқ.

10. Одам яхшиликка яхшилик билан жавоб қайтарса, бу яхши. Лекин ёмонликка ҳам яхшилик билан жавоб бериш ундан-да яхшироқ.

11. Ҳаётда аҳмоқлардан узоқ юрган одам бахтлидир.

12. Фақат ўз ақлига суянган одам ёлғонга ишонмайди ва беҳуда баҳсларга вақт сарфламайди.

13. Мингта беҳуда сўздан бир доно сўз яхшироқ.

14. Одамлар ўзлари ҳақларида ёки бошқалар ҳақида қандай фикрласалар, ўзлари ҳам ўша фикрлари оқибатиларига етиб келадилар.