Sukut Saqlama (NeMolchi.uz o'zbek tilida)

​Kayli Saymonds 11 yoshga to‘lganida, unga saratonining kam uchraydigan shakli bo‘lgan rabdomiyosarkoma tashxisi qo‘yilgan. Kimyoterapiya olayotganda u tomchilab olinadigan dorilar o‘rnatilgan moslama bilan harakatlanish qanchalik qiyinligini esladi: u ularni o‘zi ko‘tarib bo‘lmaydigan darajada zaif edi va yordamsiz harakatlanish juda qiyin edi.

Shunda Kayli davolanayotgan ko‘plab bolalarning hayotini o‘zgartirishi mumkin bo‘lgan yechim taklif qildi. U yengil va qulay ryukzakka sig‘adigan tomirga yuboriladigan quyilmalar uchun portativ apparat yaratdi. Bu ixtiro bemorlarga nafaqat erkin harakatlanish imkonini berdi, balki biroz quvonch ham qo‘shdi – chunki ryukzaklar yorqin va rang-barang bo‘lib, og‘ir davrda yanada ijobiy kayfiyat beradi.

Kayli nafaqat o‘ziga, balki kasalxonada uchrashgan do‘stlariga ham yordam berishni xohladi, masalan, qo‘ltiq tayoqchalarda harakatlanayotgan va tomchilab quyish moslamasini o‘zi olib yurolmaydigan Marik va ulangan sistema bilan kasalxonada tunashga majbur bo‘lgan Bruk.

Uning innovatsiyasi e'tibordan chetda qolmadi: ryukzak bir nechta mukofotlarga sazovor bo‘ldi. Bundan tashqari, tibbiyot mutaxassislarining ta'kidlashicha, bunday ishlanma saraton kasalligiga chalingan bolalarning hayotini sezilarli darajada osonlashtirishi, quyma dorilardan vizual qo‘rquvini yo‘qotishi va bemorlarga ko‘proq erkinlik va harakatchanlik berishi mumkin.

Hozirda kasallikni yengib o‘tgan Kayli o‘z g‘oyasini rivojlantirishda davom etib, ishchi prototiplarni yaratish uchun mablag‘ yig‘moqda.

#SukutSaqlama #IlmFandaAyollar

​Hozir juda qiyin ahvoldaman. Nima qilishni bilmayapman.
1 yarim yoshli qizim bor. Ajrashmaganman, lekin erim bilan birga turmayman, ota uyimda ota-onam, akam, ukam bilan yashamoqdaman. Ukam o‘qishda. Akam har kuni ishda. Lekin kecha akam (aka deyishga or qilaman) qizimga tegajoqlik qilayotganini bilib qoldim, pastki qismiga teginib, labidan bo‘sa olayotgan ekan. Lekin uydagilar unga shu qadar ishonadiki, meni gaplarimga aniq ishonishmaydi. Uydan haydab solishlari ham mumkin. Meni na ishim na borar joyim bor.

Qanday isbotlashni bilmayapman.
1 necha kun oldin shubha uyg‘ongandi menda, qizim pastki sohasiga g‘ayritabiiy teginib, "tog‘asi, tog‘asi" dedi. Keyin og‘zidan sigaret chekkan odamni og‘zidan keladigan hid keldi, kattalarni og‘zidan keladi bu hid aniq. Uni oldiga o‘ynatgani qo‘ymayotganimdan shubhalanayotganimni sezib qoldi shekilli, uydagilarni oldida "bitta o‘pib qo‘y" deb labidan o‘pib boshladi, ungacha hech bundey qilmasdi. Ishtonlarini pamperslarini xuddi g‘amxo‘r tog‘adek to‘g‘irlab qo‘ya boshladi. Agar uydagilarga aytsam meni gaplarim uydirmadek ko‘rinishi uchun.

Nega bu qadar aniq gapirayotganimni sababi, yoshligimda xuddi shu odam shu qiliqlarni menga ham qilgan. Lekin o‘shanda ham hech kimga aytolmaganman. Meni juda yomon ish qilganimni aytib, birovga aytsam o‘zimni aybdor qilib yuborishini aytib qo‘rqitgan.

Endi nima qilishni bilmayapman, iltimos, tezroq biror maslahat beringlar!!! Instagramdagi oxirgi postni o‘qidim, u yerda menimcha tiniq gapira oladigan bolalar uchun maslahatlar edi. Meni qizim hali go‘dak-ku, aytgan gaplarini jiddiy qabul qilmasliklari mumkin.

===============
Sukut saqlama.uz ga kelgan maktublardan. Siz ham o‘z hikoyangizni anonim tarzda yuborishingiz mumkin: https://forms.gle/ZKCabhpzFM3ewTUz9
_______
#SukutSaqlama #O‘quvchilardan

​Ikkinchi smena

Gulnora ishini tugatib, uyiga shoshildi. Bolalari uni eshik oldida kutib olishdi: "Oyijon, kechki ovqatga nima yeymiz?" Eri Aziz esa divanda o‘tirib telefonini titkilardi.

Gulnora ovqat tayyorlayotganda u yangiliklarni tomosha qildi. Keyin ayol katta o‘g‘lining uy vazifalarini tekshirib, kir yuvishi va o‘yinchoqlarni yig‘ishtirib qo‘yishi kerak edi.

“Sen ham kuni bilan ishda bo‘lding-ku,” — dedi o‘ziga o‘zi Gulnora eriga qarab. Erkak esa uning yumushlarini sezmadi go‘yo.

U charchagan holda juda kech yotdi.

Ikkinchi smena - bu ayolning ishni uy vazifalari bilan birlashtirgan yuki, hatto er-xotin teng ishlayotgan bo‘lsa ham, ko‘pincha uning yelkasida qoladi.

Siz ham ikki smenada ishlaysizmi?

Minimizary

#SukutSaqlama #SeksizmEnsiklopediyasi

​Islom va subyektivlik. Hafize Sherenning “Ayol islomi” kitobidan

...al-Hilal faol ayollarini o‘rganishda men ularning “din” (yaʼni diniy eʼtiqod) va Islomni tasvirlashda ishlatgan tiliga aniq eʼtibor bilan yondashishim kerak edi. Ular uchun Islom va din bir butun edi va bu ikkalasini farqlashdagi qiyinchilik ularning diniy amaliyotini hayot tarzi sifatida qabul qilishlaridan kelib chiqardi. Ularning takror-takror aytishlaricha, Islom ular hayotining barcha jabhalariga singib ketgan. Shuning uchun, Islomni ilohiyot bilan ichki va shaxsiy munosabat sifatida bilsalar ham, dinni hayot yoʻlidan ajratish g‘oyasi ularga mantiqiy ko‘rinmasdi.

Ular Islomiy taʼlimotlarni hayotiy anʼana sifatida bajarish imkonini beruvchi bilimga ega bo‘lishiga qaramay, bu bilim din va siyosatni ajratishni talab qiluvchi modernizatsiya dasturlari bilan mos kelmasdi. Ammo ular uchun bu ikkalasi bir-biriga zid ham emas.

Al-Hilalda so‘nggi besh yil davomida faoliyat yuritgan Laylo bilan suhbatlarimda u dinni “bir turdagi fan” deb ta’riflagan edi. Aslida, u bir necha bor Islom uning hayotiga keltirgan ma’no va tartibni ta’kidlaydi. Layloning tushuntirishicha, “fan” singari, Islom ham insonga o‘zini, chegaralarini, his-tuyg‘ularini va istaklarini tushunish imkonini beruvchi asosdir. U “sodiq musulmon bo‘lish” jarayoni (bu doimo tugallanmagan va hech qachon tugamaydigan jarayon) davomida narsalarni anglash uchun diniy ta’limotlarga murojaat qilganini aytadi.

“Mening vazifam har doim Unga (Allohga) murojaat qilishdir. Lekin bu avtomatik ravishda sodir boʻlmaydi. Xafa boʻlganingizda yoki stressga uchraganingizda, tanangizdagi qon tomirlari torayadi va qondagi stress gormonlari darajasi koʻtariladi; bular xafalikning jismoniy reaksiyalaridir. Siz ularni qabul qilishni va yengishni oʻrganasiz. Islom menga buni amalga oshirishda yordam, narsalarni toʻgʻri baholashga imkon beradi. Allohga boʻlgan eʼtiqodingiz tufayli, yomon bir voqea yuz berganda ham sokin va xotirjam qolasiz. Men Islom har qanday davrga mos keladi, degan fikrga qatʼiy ishonaman. Uni bir turdagi fan deb hisoblash mumkin, chunki undan qancha koʻp kashf etsangiz, bu fan shunchalik rivojlanib boradi.”

Laylo buni to‘g‘ridan-to‘g‘ri aytmasa ham, u Islomni ilmiy bilimlarni rad etmaydigan yoki ularga qarshi chiqmaydigan ratsional asos sifatida ko‘rsatadi. Aslida, uning fikricha, Islom o‘ziga xos fandir. Uning alohida taʼkidlagan jihati shundaki, ikkalasi ham ratsional fanlardir va ikkalasi ham Layloning mavjudligini taʼminlaydi. Shu bilan birga, u hech qachon ilm-fan va Islomni qarama-qarshi yoki ajralgan deb hisoblamaydi. Eng muhimi, bu ikkalasi uning so‘zlarida birlashadi va ularga alohida yoki “qotib qolgan” mantiq yuklanmaydi. Diniy faollar sifatida al-Hilal ayollari murakkab mafkuralar va Islom taʼlimoti bilan kesishgan diskurslardan foydalangan holda munozaralarda qatnashdi.

Milliyatchi davlatlar tomonidan singdirilgan modernizatsiya qadriyatlari bilan boshlab, ildizlari Islom madaniyatida yotgan astronomiya yoki barqaror rivojlanish kabi ilmiy mavzulargacha boʻlgan muhokamalarda ular diskursiv anʼanalarning geterogen ligini oʻzlashtira oldi.

Al-Hilal faollari bilan bo‘lgan suhbatlarim va kuzatuvlarim natijasida to‘plagan ma’lumotlarim shuni ko‘rsatdiki, diniy istak va subyektivlikni tushunishni cheklamaydigan nazariy yondashuvga muhtojmiz. Bundan tashqari, geterogen, murakkab va yagona talqinlarni qiyinlashtiradigan xilma-xil istaklarni madaniy va vaqt jihatdan chegaralangan tahliliy toifalarga majburan solib bo‘lmasligimni angladim.

To‘liq matn saytimizda: https://nemolchi.uz/uz/islom-va-subyektivlik-hafize-sherenning-ayol-islomi-kitobidan/

#SukutSaqlama #AyollarKitobKlubi

​Er xotinini kaltaklab, bir necha kun davomida shifoxanaga yubormagan. 23 kundan keyin u vafot etdi ...

Tahririyatimizga 2025-yilning 6-yanvar kuni turmush o‘rtog‘i tomonidan zo‘ravonlik qurboniga aylangan 27 yoshli Shaxnozaning yaqin qarindoshi murojaat qildi. Marhuma darhol ichki ishlar idoralariga murojaat qilmay, mahallaga yordam so‘rab chiqdi. Ammo na mahalla, na boshqa mahalliy organlar bu haqda huquq-tartibot idoralariga xabar berishmadi va uning xavfsizligini ta’minlashga yordam berishmadi. 12-yanvar kuni onasi Rossiyadan kelib, ayolni kasalxonaga olib boradi.

Shifoxonaga yotqizilgan paytda Shaxnoza juda ozib ketgan, tanasida ham eski, ham yangi gematomalar ko‘rinib turardi. Zo‘ravonlikning aniq belgilariga qaramay, u kasalxonada nomiga tekshirildi va tashxis umumiy atamalar - stress va ko‘karishlar bilan cheklandi.
Eri ham kasalxonaga kelib, jabrlanuvchini kaltaklamaganligini aytishni talab qilib, videoga olgan.
1-fevral kuni ayolning ahvoli og‘irlashib, reanimatsiyaga o‘tkazilgan va u yerda vafot etgan. Marhumaning onasi uning ichki jarohatlari bor-yo‘qligini, o‘limiga nima sabab bo‘lganini haligacha bilmaydi. Bundan tashqari, tergov ishning hozirgi holati haqida oilani xabardor qilmay kelmoqda.

Shaxnozaning onasi 16-yanvar kuni ichki ishlar organlariga ariza bilan murojaat qilgan, biroq jinoiy ish qo‘zg‘atish o‘rniga undan kaltaklangani haqida gapirmaslikni so‘rashgan va ish to‘g‘ri o‘rganilmagan. Ayolning o‘limidan so‘ng sud-tibbiy ekspertiza o‘tkazilgan, biroq jinoyatchi haligacha qo‘lga olinmagan.

Nahotki Samarqand viloyatida boshqa qonun va qoidalar hukm surmoqda? Nega tomonlarning hech biri – na mahalla, na ichki ishlar idoralari, na shifoxona zarur choralarni ko‘rmadi? Nima uchun hech kim ayolga himoya va o‘z vaqtida yordam bermadi?

Uch nafar bola onasiz qoldi, jinoyatchi esa ozodlikda. Biz vaziyatni o‘rganishni va bunday harakatsizlikka yo‘l qo‘yganlar javobgarlikka tortilishini talab qilamiz.

#SukutSaqlama #AdolatTalabQilamiz

​Agar bola yo‘qolsa, tezkor choralar ko‘rish kerak. Bu yerda batafsil harakatlar rejasi keltirilgan:

1. Vaziyatni baholang

Darhol tafsilotlarni aniqlang: bolani oxirgi marta qachon va qayerda ko‘rishgan? U kim bilan edi?

Yaqin atrofni tekshiring: hovlilar, o‘yin maydonchalari, kirish yo’laklari, do‘konlar, kompyuterxonalar.

Agar bola do‘stlari yoki qarindoshlaringizning uyiga ketgan bo‘lsa, bu haqida biladiganlar bilan maslahatlashing.

2. Ichki ishlar organlariga murojaat qiling.

Ariza, bolaning yo‘qolgan vaqtidan qat'iy nazar, darhol qabul qilinadi.

Bolaning yoshi, uning tashqi ko‘rinishining tavsifi (bo‘yi, soch rangi, kiyimi, o‘ziga xos xususiyatlari) borasida ma’lumot bering.

Bolaning yonida telefon, pul yoki biron narsa borligini ko‘rsating.

3. Yordam so‘rang

Qidiruv otryadi: «UzAlert» guruhi bilan ishonch telefoni orqali bog’laning: +998881980610 yoki @uzalert

Ijtimoiy tarmoqlar: Bolaning surati, tavsifini ilova qilib, yordam so’rab post yarating. Siz bilan bog’lanish uchun barcha aloqa maʼlumotlarini kiriting.

4. Qidirishni tashkil qiling

Hududlar bo‘yicha qidirish uchun qidiruv aʼzolarini guruhlarga ajrating.

Bola borishi mumkin bo’lgan joylarni tekshiring: bog’lar, do’konlar, o’yin maydonchalari.

Ko’chada o’tib ketayotgan shaxslardan  yoki qo’shnilardan bolani ko’rganligi yoki ko’rmaganligi to’grisida bilib oling.

Iloji boʻlsa, kameralarni tekshiring.

5. Texnik imkoniyatlarni tekshiring

Agar bolangizda telefon bo‘lsa, uning telefoniga qo‘ng‘iroq qiling. Agar tegishlifunksiya yoqilgan bo‘lsa, uning geolokatsiyasini tekshiring.

6. Axborot tarqatishda ishtirok eting

Bolaning surati va tavsifi yozilgan e’lonlarni yoki UzAlert guruhining ma'lumotnomasini yopishtirib chiqing.

Agar kimdir bolani ko‘rsa, zudlik bilan xabar berishini so‘rang va aloqa uchun telefon raqam ko‘rsating,

Ko‘proq e’tiborni jalb qilish uchun mahalliy ommaviy axborot vositalari bilan bog’laning.

7. Tinchlaning, lekin harakat qilishdan to‘xtamang

O‘zingizni ayblamang va vahimaga tushmang – bu to‘g‘ri qarorlar chiqarishga xalaqit beradi.

Agar bola topilsa, darhol ichki ishlar organlariga va qidiruvda ishtirok etgan barcha shaxslarga xabar bering.

❗️Yodda tutish muhim!

Bolalar beparvolik yoki qiziquvchanlik tufayli adashib qolishlari mumkin, ammo tezkor harakatlar muvaffaqiyatli natija olish imkoniyatini oshiradi.

Bolangizga oldindan manzili, ota - onasining telefon raqamini yodlab olishga o‘rgating va agarda u yo‘qolib qolsa, qanday harakat qilishi kerakligini tushuntiring.
⠀
UzAlert axborot kanali: https://t.me/Uzalert_uz_info
⠀
#SukutSaqlama #bolalar

​Ijtimoiy tarmoqlarda avtobusda voyaga yetmagan o‘g‘il bolaga tegajog‘lik qilgan erkak haqidagi xabar tarqaldi.

Lekin eng hayratlanarlisi avtobus haydovchisi va yo‘lovchilarning loqaydligi bo‘ldi. Bola darhol baqirib, yordam so‘ray boshlasa-da, hech kim bunga e'tibor bermadi.

Aniqlanishicha, joriy yilning 4-fevral kuni Toshkent shahridagi yo‘lovchi tashuvchi avtobusda 1988-yilda tug‘ilgan erkak mast holda bo‘lib, voyaga yetmagan 2012-yilda tug‘ilgan o‘g‘il bolaga jinsiy tegajoqlik qilgan. Yaxshiyam bola o‘zini yo‘qotmasdan darrov o‘z telefoniga videoga oldi.

Ushbu holat bo‘yicha fuqaro X.Gʻ ga nisbatan Chilonzor tumani IIO FMB Tergov bo‘limi tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 129-moddasi ("O‘n olti yoshga to‘lmagan shaxsga nisbatan uyasiz-buzuq harakatlar qilish") bilan jinoyat ishi qo‘zg‘atildi. Gumon qilinuvchi X.Gʻ protsessual tartibda ushlangan.

Holat Bolalar ombudsmani tomonidan nazoratga olindi.

#SukutSaqlama #Qonunlar

​Banandan plastik: 14 yoshli maktab o'quvchisi chiqindilarni kamaytirish yo'lini topgani haqida

Turkiyalik Elif Biljin endigina to‘rt yoshga to‘lganida, u allaqachon o‘qishni bilgandi. Sakkiz yoshida esa ko‘zoynagi uchun tozalagichlarni loyihalashtirgan va yasagan. 14 yoshida Bosfor bo‘g‘ozining suvlariga qarab, plastik ifloslanish muammosi haqida o‘ylay boshladi va chiqindilar miqdorini kamaytirish yo‘lini topishga qaror qildi.

Yechimlardan biri bioplastik bo‘lib chiqdi - bu mikroorganizmlar tomonidan parchalanadigan va atrof-muhitni ifloslantirmaydigan material. Biroq, an'anaviy bioplastik qishloq xo‘jaligi ekinlaridan tayyorlanadi, bu esa ekin maydonlarini qisqartiradi va oziq-ovqat xavfsizligiga tahdid solishi mumkin. Elif muqobil taklif topdi: oziq-ovqat chiqindilaridan plastik yaratish.

Qiz ikki yil davomida kraxmal va tsellyulozaga boy turli mevalarning po‘chog‘ini sinab ko‘rdi. Oxir-oqibat, u arzon va eng ko‘p tashlanadigan banan po‘chog‘idan tayyorlangan plastikni ishlab chiqdi.

2013-yilda uning loyihasi nufuzli Google Science Fair tanlovida g‘olib chiqdi va Elif keyinchalik Jons Xopkins universitetining biotibbiyot muhandisligi bo‘yicha bakalavr darajasini oldi. Bugungi kunda u Google kompaniyasida barqaror kelajak uchun innovatsion yechimlarni topishda davom etmoqda.

Forbes

#SukutSaqlama #IlmFandaAyollar

​Men 25 yoshli, 2 farzandli, 4 yil davomida zo‘ravonlikka chidab kelayotgan ayolman. Oliy malumotli o‘qituvchiman, hozir dekret ta'tilidaman.

Kaltaklar to‘ydan keyin 5-chi kuniyoq boshlangan. Men 1 yoki 2 tarsaki haqida gapirmayapman, og‘ir jarohatlar olaman har safar. Butun a'zoyi badanim ko‘karib gematoma bo‘lib ketadi. Og‘iz burnim qon bo‘lib ketgan paytlar ham bo‘lgan zarba ta'siridan, qo‘lim ham singan erim urganida.

Men 3 yil davomida bularning hech birini ota-onamga aytmadim, qudalar orasi buzilmasin deb. Yaqinda aytganimda otam erimga qatiq gapirdilar jahl ustida telefonda. Erim esa 2 erkakni o‘rtasidagi gapni onasiga aytgan. Endi qaynonam va erim qastdan ruhan hamda jismonan kuch bilan ezishyapti. Otam va onamni haqorat qilishyapti, umuman chidolmayapman bunga. Erim har safar juda yomon qo‘pol sozlar aytib haqorat qiladi, javob qaytarishga majbur qiladi. Nimadir deb qo‘ysam yoki meni haqorat qilmang, deb iltimos qilsam ham kaltaklaydi va onasini chaqirib menga tuhmatlar qilib sharmanda qiladi. Oxirgi marta onasini oyog‘i ostiga yiqitib urdi.

Dadam barchasidan xabardor, ammo kelma, ukalaringni kelajagini o‘yla deyaptilar. Umuman qarshilar qaytib borishimga. Ayni paytda nima qilishni bilmayapman, daromadim ham yo‘q, erim har safar uzr so‘rab va'dalar beradi, pushaymonligini aytadi, sovg‘alar berib aylantirib keladi, lekin bu uzoq davom etmaydi, yana bahona topib uradi. Ayol kishi tilidan yeydi degan gap charchatdi juda. Umuman gapirmasam ham uradi qovoq solding yoki yig‘lading so‘kkanimda deb.

Nima maslahat berasizlar menga? Erim o‘zgarishi mumkinmi? Sabr qilib yashashda davom etaymi yoki vaqtida ajrashish yechimmi? Davlat tomonidan menga qanday yordam berilishi mumkin ajrashsam?

===============
Sukut saqlama.uz ga kelgan maktublardan. Siz ham o‘z hikoyangizni anonim tarzda yuborishingiz mumkin: https://forms.gle/ZKCabhpzFM3ewTUz9
_______
#SukutSaqlama #O‘quvchilardan

​“Nomus masalasi”

O‘zbekistonda, afsuski, ko‘pincha oila "sha’ni" masalasi ko‘tarilganda ikkiyuzlamachilik va ikkiyoqlama standartlar gullab-yashnayotganini ko‘rish mumkin. Qiz bola uchun “o‘tmish munosabatlari"ga ega bo'lish, hatto bu shunchaki muloqot yoki qarshisidagi insonning fe’l-atvorini o‘rganish, jiddiy munosabat (oila) qurish mumkinmi-yo‘qmi bilish uchun ushrashib ko‘rgan bo'lsa ham, uyat hisoblanadi, “yurgan qiz” degan tamg‘a bosiladi. Hatto birgina oddiy tanishlar (sinfdosh, kursdosh, qo'shni yoki o‘g‘il amakivachcha-yu xolavachchalar) bilan salomlashish ham noto'g'ri talqin qilinishi va oila nomiga "dog' tushiradigan" ayblovlar uchun asos bo'lishi mumkin.

Shu bilan birga, qarshi jins vakillariga, oilaviy ahvolidan qat’i nazar, bo‘ydoqmi, uylanganmi, hatto, farzandli bo'lsa ham, bittadan tortib cheksiz sonli munosabatlarga ega bo'lishga ruxsat beriladi. Yigitlar to'ydan oldin jinsiy hayot kechirishlari, "tajriba orttirishlari" mumkin, shu bilan birga, ular ko'pincha munosabatlarni qanday qurish, rivojlantirish, himoya qilish, o‘z tanlovlarini hurmat qilish va (bo‘lajak) turmush o‘rtog‘ining orzu-istaklarini hurmat qilish haqida hech qanday tasavvurga ega emaslar.

Qizlarga esa (ota, aka-uka, amaki, bobo va hatto boshqa ayol oila a'zolari - tug‘ishganlari va qarindoshlar tomonidan) hatto qarama-qarshi jinsdagi odamlar bilan salomlashish ham qat'iyan man etilishi odatiy hol. Paradoks shundaki, o'g'il va qiz farzandi bo'lgan oilalarda ko'pincha ota-onalar o'g'ilning boshqa qizlar (ular tanigan yoki tanimagan) bilan munosabatda bo'lib, "tajriba orttirishiga" jim qo‘yib berishadi, shu bilan birga o'z qizlarining kimdir bilan uchrashib, “oila sha’niga dog' tushirishini” istashmaydi. Demak, boshqa qizlar - “o‘zimizning oiladab emas”, demak, bu ulardan foydalanish mumkin, deganimi?

Yoki, misol uchun, agar yigit yozishmalarda (qiz bilan qanchalik yaqin (tanish) bo'lishidan qat'i nazar) unga jinsiy a'zosining fotosuratini yoki yalang'och fotosuratini yuborsa (bu holat juda ko‘p uchraydi), qiz ko'pi bilan u bilan muloqotni (yozishishni) to'xtatishi va messenjer xizmati provayderiga shikoyat yuborishi mumkin. Agar u huquq-tartibot idoralariga ariza yozsa, dastlab uning o'zi "shubhali yigitlar" bilan yozishib/muloqot qilib yurgani uchun ayblanishi mumkin. Fotosuratni yuborgan yigitga nisbatan jarima yozilishi, "mayda bezorilik/jamoat tartibini buzganlik uchun" 3-5 sutka javobgarlik berilishi mumkin va shu bilan u va u yuborgan suratlar haqida butkul unutishadi. Mabodo eslashsayam, faqat masxara bilan eslashadi: “Anavi, yigiti sharmanda rasm yubordi, deb shikoyat qilgan yurgich qiz eslaringdami?” - deb, qizning ustidan kulishadi.

Va aksincha, agar yigit yozishmalarda qizdan ochiq fotosurat so'rasa/jo‘natishga ko'ndirsa/jo‘natishni talab qilsa va uni olishga erishsa, bu qizning hayotini ostin-ustun qilib yuborishga qodir qurolga aylanadi. Keyin uni shu bilan shantaj qilishlari, pul, turli xizmatlarni talab qilishlari, jumladan, majburiy jinsiy aloqa qilishni talab qilishlari mumkin. Yoki ular bu suratlarni shunchaki ijtimoiy tarmoqlarga tarqatishlari mumkin. Agar qiz shikoyat qilmasa, bu, odatda, juda ko'p sodir bo'ladi va shantajchi jabrlanuvchiga nisbatan o'z jinoyatlarini erkin davom ettiradi, toki bu yanada fojiali oqibatlarga (odatda qiz uchun), masalan, homiladorlik, abortlar, o'z joniga qasd qilishga olib kelmaguncha. Chunki, hatto qiz ariza yozishga jur'at etsa ham, jamiyat uni sodir bo'lgan voqeada ayblamasligiga kafolat yo'q.

Bularning barchasi O'zbekistonda ayollarga nisbatan chuqur ildiz otgan ikkiyuzlamachilik va ikkiyoqlama standartlarning yaqqol isbotidir. Ayollar ko'pincha o'z fikri, tanlovi va xavfsizligi huquqidan mahrum bo'ladilar. Ular o'zlarining huquqlari va qadr-qimmatini kamsitadigan patriarxal an'analarning qurboni bo'ladilar.
Bu vaziyat jamiyatda jiddiy o'zgarishlarni talab qiladi. Ayollarni kamsitadigan eskirgan stereotiplar va xurofotlarga qarshi kurashish, jamiyat fikrini o'zgartirish, zo'ravonlik qurbonlarini qo'llab-quvvatlash va aybdorlarni javobgarlikka tortish zarur.

© Aliya

​Reproduktiv zo‘ravonlik

Nasiba katta qizi yonida o‘ynagan payti kenja qizini qo‘lida uxlatardi. U necha oydirki tayinli dam olmaydi, lekin qizlarining bag‘rida baxtiyor edi.

Uning eri Timur oxirgi paytlar “Bizga merosxo‘r kerak.
U nasabimiz davomchisi bo‘ladi" deya tez-tez takrorlardi. Qaynonasi ham qolishmasdi: "Ikkita qiz borligi yaxshi, lekin o‘g‘ilsiz oila to‘liq bo‘lmaydi. Harakat qilish kerak."
Nasiba hozir qiynalayotganini tushuntirishga harakat qilardi: "Hali kuchga to‘lganim yo‘q, yana homiladorlikni boshdan kechirishga tayyor emasman". Ammo erining qarindoshlari hech tinch qo‘yishmasdi: "Sen faqat o‘zing haqida emas, balki oilang haqida o‘ylashing kerak".

Shunday gaplardan ketin u o‘zini aybdor his qilardi. U qizlarini yaxshi ko‘rardi, lekin endi go‘yo uning tanasi va xohishlari unga oid emasdek tuyulardi.

Reproduktiv zo‘ravonlik - bu ayolga farzand ko‘rish masalasida bosim o‘tkazishdir, bunda uning xohish-istaklari e'tiborga olinmaydi.

Reproduktiv zo‘ravonlikning yana qanday ko‘rinishlarini bilasiz?

Minimizary

#SukutSaqlama #Seksizm_ensiklopediyasi

​Feminizm desa cho‘chib tushishni bas qiling!

Bizning xalqimiz o‘zi shunaqa: mavjud muammoni hal qilish o‘rniga yopiqliq qozon yopiqligicha qolsin qabilida ish ko‘rishni xush ko‘radi. Koshki muammoni berkitgan bilan u yo‘q bo‘lib qolsa. Feminizm bizga kerakmas deyishlari ham shundan. Axir u hayotimizdagi shuncha muammoni ochib beradi, bizga esa bu tabiiyki yoqmaydi. Har bir narsa ehtiyoj tufayli paydo bo‘ladi. Feminizm tushunchasi paydo bo‘ldimi, demak, unga ham ehtiyoj borligi tufayli bu.

Feminizm bu faqatgina ayollar huquqini talab qilib, erkaklarga ochiqchasiga tupurish emas. Ko‘pchilikda feminizm erkaklarga qarshi kurash degan yanglish fikr mavjud. Lekin aslida feminizm erkaklarga qarshi emas, adolatsizlikka, zo‘ravonlikka, notenglikka qarshi kurashadi va buni sodir etganlarning jinsi muhim emas. Feminizm shunchaki harakat emas, u katta falsafiy oqim. Uning bir nechta yo‘nalishlari mavjud. Masalan, ekofeminizm. Ekofeminizm kapitalistik va patriarxal tuzum natijasida tabiatga va ayolga yetkaziladigan jabrni tanqid ostiga oladi. Bundan kelib chiqadiki, feminizm faqat ayolga qaratilgan emas, balki har qanday zoʻravonlikka qarshi kurashadi.

Muammo shundaki, zo‘ravonlikni har kim har xil tushunadi va mana shu yerda ziddiyat paydo bo‘ladi. Zo‘ravonlik faqat jismoniy emas, psixologik, hissiy, jinsiy, maishiy ko‘rinishlarda bo‘lishi mumkin. Baʼzilar faqatgina jismoniy zo‘ravonliknigina haqiqiy zo‘ravonlik deb tushunsa, bizning mentalitetimiz mana shu jismoniy zo‘ravonlikni ham zo‘ravonlik o‘rnida ko‘rmaydi, aksincha uni oqlaydi va yoqlaydi. (Qizini urmagan tizzasini uribdi kabi xalq donishmandligi mahsuli bo‘lgan maqollarimizni eslang!)

Shuning uchun ham har yili O‘zbekistonda minglab maishiy zo‘ravonlik bilan bog‘liq holatlar qayd etiladi. Afsuski, bu ariza yozishgacha borgan ayollar ko‘rsatkichi. Eri yoki yaqinlari ustida ariza berish uyat hisoblangan jamiyatimizda qancha xoʻrlik ostida qolmasin jimgina yashaydigan ayollar qancha deb oʻylaysiz? Nega eri yoki yaqinlari deyapman, chunki ayollar eng koʻp oʻz yaqinlari tomonidan zoʻravonlikka uchraydi, bu fakt.

Men zoʻravonlik va harassmentga odamlarning loqayd munosabati hodisaning oʻzi va yaqinlari bilan bogʻliq emasligi tufayli deb oʻylardim. Afsuski, xalqimiz orasida murgʻak qizining taqdiriga befarq otalar ham bor ekan. Gap shundaki, bir ayol Facebookda ayollar guruhida yozib qoldi. Aytishicha, 7-8 yoshdagi qizini ovsinining oʻgʻli zoʻrlashga uringan, shilqimlik qilgan. Ayol sudga murojaat qilmoqchi boʻlganida eri akasining oʻgʻliga bunday qilmasligini, umuman bu ishni ovoza qilish kerak emasligini aytgan. Mana sizga ota. Aka-ukasi uchun hali goʻdak boʻlgan qizini ham qurbon qilishga tayyor. Bittagina qizcha ekan, jigardan aziz boʻptimi?!

Hayvonot dunyosida shunday, ular bolasini dunyoga keltirgach, mustaqil boʻlgunicha uni himoya qiladi va keyin qoʻyib yuboradi. Bizda esa qiz farzand na himoya qilinadi, na mustaqil qilinadi. 18 ga kirar-kirmay oʻrab-chirmab qullikka topshiriladi. Hayvonlardan ham past darajaga tushib ketayotgandekmiz goʻyo

Shu yerda asablarim ham, post ham tamom boʻldi.

Noila Abduvahobova

#SukutSaqlama #Fikr

​Toshkent shahrining Yangihayot tumanida erkak o‘z xotiniga 25 marta pichoq urdi

Bu haqda Millar teleko‘rsatuvi xabar berdi. Joriy yilning 1-fevral kuni Toshkent shahrining Yangihayot tumanida erkak o‘z xotiniga pichoq bilan hujum qildi. Ayolning baqirishiga qo‘shnisi chiqib, tez yordam chaqirgan. Shifokorlarning tezkorligi tufayli jabrlanuvchi tirik qoldi va hozirda shahar shifoxonalaridan birida davolanmoqda.

Jabrlanuvchining so‘zlariga ko‘ra, shu yilning 1-fevral kuni uning eri janjal ko‘tarib, shundan so‘ng uning tanasining turli joylariga 25 marta pichoq urgan. Nizoga erkakning o‘zlari yashayotgan xonadonni sotish niyati sabab bo‘lgan. U xotiniga uyni sotishini, ayolni esa ikki bolasi bilan ko‘chada qoldirishini aytgan.

"Men undan buni kutmagandim. Kvartirani sotishga qarshi ekanligimni aytdim, ikki bola bilan qayerga borishimni so‘radim? Va xonaga kirganimda, orqamdan birinchi zarbani his qildim. Men undan qilgan ishi uchun eng og‘ir jazo berilishini so‘rayman", - dedi jabrlanuvchi Millar jurnalistlariga.

Holat bo‘yicha Yangixayot tumani prokuraturasi tomonidan odam o‘ldirishga suiqasd moddasi bo‘yicha jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 25, 97-moddasiga asosan, gumonlanuvchi protsessual tartibda qo‘lga olinib, tergov harakatlari olib borilmoqda.

#SukutSaqlama #Qonunlar