Strategic Focus: Central Asia

O’zbekistonning istiqbolli strategiyasi: raqobat emas, balki integratsiya orqali yetakchilik

So’nggi yillarda Markaziy Osiyoda mintaqasida yetakchilik masalasi tobora ko’proq muhokama qilinyapti. Muhim iqtisodiy, madaniy va siyosiy salohiyatga ega bo’lgan O’zbekiston muqarrar ravishda ushbu munozaralarning markazida bo’lmoqda. Bu kontekstda, bizning fikrimizcha, o’z buyukligini ochiqchasiga e’lon qilish va mintaqa yetakchisi kim bo’lishi kerakligi haqidagi bahslarga qo’shilish o’rniga, O’zbekiston uchun quyidagilar sababli yanada istiqbolli pozitsiyani egallash o’ta muhim:

Birinchidan, O'zbekistonda uning yetakchilik rolini tasdiqlash uchun zarur bo’lgan barcha narsalar mavjud: jadal o’sayotgan aholi (ayniqsa yosh aholi faktori), geosiyosiy mavqe, diversifikatsiyalangan iqtisodiyot, xalqaro va mintaqaviy tashabbuslarda faol ishtirok etish. O’zbekiston ichki va tashqi siyosatni modernizatsiya qilish bo’yicha kuchli rivojlanish va sa’y-harakatlarni namoyish etyapti, bu esa uning mintaqadagi mavqeini avtomatik ravishda mustahkamlamoqda. O’zining ustunligi haqidagi ommaviy bayonotlar faqatgina qo’shnilar bilan keskinlikni keltirib chiqarishi va Markaziy Osiyo xavfsizligi va barqarorligi uchun juda muhim bo’lgan ko’p tarmoqli siyosatni beqarorlashtirishi mumkin.

Ikkinchidan, raqobat tuzog’iga tushishni oldini olish kerak. AQShning Xitoyni o’zining asosiy raqibi deb e’lon qilishiga qaramay, Pekin bu mantiqsiz o’yinda ishtirok etishdan bosh tortdi. Buning o’rniga Xitoy o’z maqsadlariga erishishga va milliy manfaatlarini ilgari surishga e’tibor qaratib, o’zining siyosiy donoligini yana bir bor namoyish etdi. O’zbekiston ham xuddi shunday mintaqaning boshqa mamlakatlari uchun tahdid sifatida qabul qilinishi mumkin bo’lgan to’g’ridan-to’g’ri liderlik to’g’risidagi gaplardan qochishi va buning o’rniga uzoq muddatli strategiyalarini amalga oshirishga harakat qilishi kerak.

Mintaqaviy integratsiya O’zbekiston uchun ustuvor yo’nalish bo’lishi kerak. Global o’zgarishlar va tahdidlar zamonida raqobat g’oyasini kuchaytirishdan ko’ra hamkorlik g’oyasini ilgari surish ancha manfaatli. O’zbekiston allaqachon transport yo’laklarini yaratish, xavfsizlikni ta’minlash va qo’shnilar bilan qo’shma iqtisodiy loyihalarni rivojlantirish yo’nalishida faol ish olib bormoqda. Ushbu kurs o’zgarishsiz qolishi kerak, chunki u mintaqaviy o’zaro hamkorlikni kuchaytiradi va barqarorlikni ta’minlaydi.

Xulosa qilib aytganda, balandparvoz bayonotlar tuzog’iga tushmaslik va mintaqani haddan tashqari raqobatlashuvini oldini olish bo’yicha maksimal choralarni ko’rish kerak. O’zbekiston uchun Markaziy Osiyoning umumiy farovonligi uchun xizmat qiladigan mintaqaviy integratsiya va hamkorlikni ilgari suruvchi strategik o’yinchi pozitsiyasini egallash ancha foydali.

Strategic Focus: Central Asia

O’zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi tomonidan Mariya Zaxarovaning mayda-chuda so’zlariga munosabat bildirishi shart emas deb o’ylayman, negaki: It hurar karvon o’tar!

#SFCA_comments

O’zbekiston ichki ishlariga aralashishga hech kimning haqqi yo’q

Toshkentda maktab o’quvchisining kaltaklanishi bilan bog’liq vaziyat adolatli tergov va tegishli choralar ko’rilishini talab qilishi aniq. Biroq, rus tilida so’zlashuvchi vatandoshlarning huquqlarini himoya qilish bahonasida Rossiyaning aralashuvi katta tashvish tug’diradi. Shubhasiz, bu holat pedagogik normalar va bolalarning huquqlariga rioya qilish bilan bog’liq ichki muammo bo’lib, O’zbekiston bunday masalalarni o’z qonunchiligi doirasida mustaqil hal qilishga qodir.

Moskvaning rus tilini himoya qilish bahonasida o’z ta’sirini kuchaytirish uchun ushbu voqeadan foydalanishga urinishlari ikki tomonlama munosabatlarga jiddiy zarar yetkazishi mumkin. Rossiya suveren davlatlarning ichki ishlariga aralashishga, ayniqsa madaniy siyosatga o’z qarashlarini o’qtirishga haqli emas. O’zbekiston barcha fuqarolarning, ularning etnik kelib chiqishi yoki muloqot tilidan qat’i nazar, huquqlari kafolatlangan mamlakat bo’lib, ushbu holatdagi vaziyatlar mamlakat ichida, tashqi bosimsiz hal qilinishi kerak.

Rossiya diplomatiyasi Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan o’zaro aloqalarga bo’lgan munosabatini qayta ko’rib chiqish vaqti keldi. Rus tilida so’zlashuvchi fuqarolarni “himoya qilish” va boshqa davlatlar ishlariga aralashishning doimiy chaqiriqlari diplomatiyaning eskirgan uslubini namoyish etadi, bu esa keskinlikni yanada kuchaytiradi. Haqiqiy sheriklik “aqlli” bo’lishga va o’z shartlarini belgilashga emas, balki o’zaro hurmat asosida quriladi. Moskva mintaqadagi ustuvor yo’nalishlarini qayta ko’rib chiqishi va do’stona munosabatlarni saqlashga intilayotgan mamlakatlarning suverenitetini hurmat qilishi kerak.

Strategic Focus: Central Asia

Sharqshunos jurnalist Tural Kerimov: yaqin kunlarda katta urush boshlanishi mumkin

Isroil va Hizbulloh o’rtasidagi hozirgi keskinlashuvning tahlili mojaroning ikkala tomoni duch kelayotgan chuqur strategik va operativ muammolarni namoyish etmoqda:

1. Hizbulloh xavfsizligining strategik mag’lubiyati
Tashkilot Suriyadagi muvaffaqiyatli harakatlariga qaramay, Isroil bilan ziddiyatda yangi muammolarga duch kelyapti. Isroilning yaxshi qurollangan va yuqori darajada tashkil etilgan armiyasiga qarshi harbiy harakatlar Suriyadagi terroristik guruhlarga qarshi kurashdan farq qiladi. Bundan tashqari, Isroil razvedkasining Hizbulloh tuzilmasining turli darajalariga kirib borishi tashkilot xavfsizligini ta’minlashda tizimli muammolar mavjudligini ko’rsatdi.

2. Hizbullohning hujum qilish salohiyati o’sishi
Qisqa vaqt ichida Hizbullohning raketa uchirilishining sezilarli darajada oshishi harakatning harbiy salohiyatining oshganligini aks etmoqda. Tel-Avivga zarbalar va ballistik raketalardan foydalanish razvedka va hujumlarning aniqligida katta yutuqlarni namoyish etyapti. Bu, shuningdek, Hizbulloh Isroilga aniqroq zarba berishga qodir ekanligidan dalolat beradi.

3. Isroil raketaga qarshi mudofaa tizimining zaifligi
Isroil raketaga qarshi mudofaa tizimi bilan bog’liq muammolar aniq bo'lib bormoqda: ko’p yillar davomida birinchi marta mamlakatning shimoliy mintaqalari katta raketa zarbalari ostida qolib, tinch aholini boshpanalarda ko’p vaqt o’tkazishga majbur qilmoqda. Hujumlarni to’liq bartaraf eta olmaslik mudofaadagi jiddiy tizimli muammolarni namoyish etdi.

4. Livandagi ijtimoiy keskinlik
Isroilning zarbalari va yarim milliondan ortiq odamning ichki harakatlari Livandagi bo’linishni kuchaytirdi. Isroildan nafratlanishiga qaramay, ko’plab livanliklar Hizbulloh atrofida birlashishdan bosh tortishyapti. Mamlakatdagi ichki siyosiy vaziyat o’ta keskin bo’lib qolmoqda, bu Livanni Eron-Isroil qarama-qarshiligining asosiy qurboniga aylantirmoqda.

5. Eron va Hizbullohning noaniqligi
Eron va Hizbulloh hali katta mojaroga tayyor emas: yangi AQSh ma’muriyatining aniqroq pozitsiyasini kutmoqda. Hozircha Hizbulloh e’tibori ko’proq Isroil qurolli kuchlarining quruqlikdagi operatsiyasidan himoya qilishga qaratilgan, ammo mojaro avj olgan taqdirda, harakat Isroilga qarshi to’liq urushga tayyor.

6. Isroilning harbiy strategiyasining yo’qligi
Isroil rahbariyatida ham strategik noaniqlik mavjud. Harbiylar Livanga bostirib kirish uchun javobgarlikdan qo’rqishsa, siyosiy rahbariyat urushni tugatishni istamayapti. Bunday taktika sezilarli natijalarga olib kelmaydi va G’azodagi ssenariyga olib kelishi mumkin.

7. Iqtisodiy oqibatlar
Uzoq muddatli harbiy harakatlar Isroil va Livan iqtisodiyotiga jiddiy zarar yetkazmoqda. Har kunlik aviatsiya zarbalari Isroilga o’n millionlab dollarga tushyapti, bu esa iqtisodiy tanazzulga olib keladi. Livanda tobora kuchayib borayotgan gumanitar inqiroz mamlakat iqtisodiyotining kollapsi bilan kuchaymoqda.

8. Muzokaralar boshi berk ko’chaga kelib qoldi
G’azoda muzokaralar jarayonining buzilishi davom etishi Livan frontidagi vaziyatni ham murakkablashtirmoqda. Falastinliklarni G’azodan quvib chiqarish bo’yicha strategik maqsad amalga oshmay qolishi fonida Livanda ham kuchlarni qayta ko’rib chiqish jarayoni kuzatilmoqda.

Umumiy vaziyat yaqin kunlarda keng ko’lamli urush boshlanishini ko’rsatyapti. Isroil quruqlikdagi operatsiyaga tayyorgarlik ko’rmoqda, Hizbulloh esa mudofaa taktisani tanlagani urush ehtimolini yanada oshirmoqda.

Strategic Focus: Central Asia