Strategic Focus: Central Asia


Kanal geosi va tili: O‘zbekiston, O‘zbekcha
Toifa: Siyosat


Markaziy Osiyo va qo’shni mintaqalardagi asosiy voqealarning tahlilini bizning kanalda kuzating.
✔️Ekspertlar fikri SFCA pozitsiyasini aks ettirmaydi.
✔️Mazmunli fikrlar, aniq xulosalar
Taklif/murojaat uchun: @sfca_admin

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Kanal geosi va tili
O‘zbekiston, O‘zbekcha
Toifa
Siyosat
Statistika
Postlar filtri


Islom sivilizatsiyasi markazi bo‘sh ish o‘rinlari uchun tanlov e’lon qildi!

Qadimiy yozma manbalar, ziyorat turizmi, muzeyshunoslik, kutubxonachilik va multimedia sohalarida malakali mutaxassislar uchun ajoyib imkoniyat!

Tanlov 2 bosqichda o‘tkaziladi: saralash va suhbat.

Rezyume yuborish uchun: @Islommarkazi_bot

Bo‘sh ish o‘rinlari haqida batafsil: https://cisc.uz/ky/vacancies/

Strategic Focus: Central Asia


Istanbul merining hibsga olinishi ortidan Turkiyada nima bo‘lyapti? - davomi
 
Nega aynan hozir?
 
Turkiya qiyin ahvolda: iqtisodiy barqarorlik yo‘q, inflyatsiya osmonga chiqdi, aholi esa narxlarning o‘sishidan norozi. Muxolifat, shu jumladan CHP, bu vaziyatni imkoniyat deb ko‘rib, muddatidan oldin saylovlarni talab qilmoqda. Ammo Erdog‘anning qo‘lida kuchli kartalar bor. Birinchidan, u G‘arb (ayniqsa, Yevropa) bu holatga aralashmaydi deb hisoblaydi, chunki Turkiya NATOning muhim ittifoqchisi. Ikkinchidan, yaqinda kurd yetakchilari bilan o‘tkazilgan muzokaralar, ular tinchlikka chaqirganlari bilan, uning pozitsiyasini mustahkamlamoqda.
 
Imamog‘luning hibsga olinishi CHPning ichki bo‘linishini ham kuchaytirdi. Partiya allaqachon 2023-yilgi yetakchilik almashinuvidan keyin bo‘linib ketgan, va hozir ichki kurash davom etmoqda. Korruptsiya va kurdlar bilan aloqadorlik bo‘yicha ayblovlar bu ziddiyatlarni yanada kuchaytirdi. Erdog‘an esa raqiblarini zaiflashtirish uchun bunday vaziyatlardan mohirona foydalanmoqda.
 
Endi nima bo‘ladi?
 
Erdog‘an faqat hokimiyatda qolish bilan cheklanmoqchi emas — u o‘zidan keyin kuchli partiyani qoldirmoqchi. U AKP usiz parchalanib ketishidan xavotirda, chunki Turkiya tarixida bunday holatlar bo‘lgan. Shuning uchun u partiya tuzilmasini mustahkamlash va ta’sirini kuchaytirishga harakat qilmoqda.
 
Muxolifat uchun Imamog‘luning hibsga olinishi — bu chaqiriq. Ular birlashib yangi nomzodni ilgari surishga urinib ko‘rishlari mumkin, ammo ichki mojarolar bunga halal bermoqda. Agar iqtisodiy vaziyat yomonlashuvi davom etsa, ular uchun imkoniyat paydo bo‘ladi, lekin Erdog‘an tajribali siyosatchi, u ko‘plab inqirozlardan g‘olib chiqishga muvaffaq bo‘lgan.
 
Xulosa qilib aytganda, mamlakat burilish nuqtasida. Bir tomondan, Erdog‘an o‘z vektorini davom ettirmoqchi. Ikkinchi tomondan esa, muxolifat o‘zgarishlarni xohlaydi va xalqning noroziligidan foydalanishga urinmoqda. Siyosiy kurash tobora keskinlashmoqda, va Imamog‘luning hibsga olinishi — kelajak uchun kurashning bir epizodi, xolos.
 
Sizningcha, muxolifat Erdog‘anga qarshi tura oladimi? Fikringizni izohlarda yozing!

Strategic Focus: Central Asia


Istanbul merining hibsga olinishi ortidan Turkiyada nima bo‘lyapti?
 
Yaqinda Istanbul meri Ekrem Imamog‘luning hibsga olinishi Turkiyada katta shov-shuvga sabab bo‘ldi. U 2028-yilgi prezidentlik saylovlarining eng kuchli nomzodlaridan biri sifatida qaralgan edi. Mamlakat allaqachon og‘ir iqtisodiy inqirozni boshidan kechirmoqda, endi esa siyosiy taranglik ham kuchaymoqda. Muxolifatchi nega qamaldi va amaldagi hukumatning maqsadi nima?
 
Imamog‘lu bilan nima bo‘ldi?
 
Imamog‘lu jiddiy jinoyatlarda ayblanmoqda: korruptsiya, tenderlar bilan manipulyatsiya, terrorchilik tashkiloti (Kurd ishchilar partiyasi) bilan aloqalar va hatto jinoiy guruhga rahbarlik qilish. Bu ayblovlar ommaviy noroziliklarga sabab bo‘ldi, ayniqsa, bu holatni prezident Erdo‘g‘anning kuchli raqibini saylov oldidan yo‘qotish urinishidek ko‘rayotganlar orasida.
 
Ammo gap faqat saylovda emas. Hibsga olinishi arafasida Istanbul universiteti Imamog‘luning diplomini bekor qildi. Konstitutsiyaga ko‘ra, prezidentlikka nomzod bo‘lish uchun oliy ma’lumot bo‘lishi shart — bu esa uni avtomatik ravishda nomzodlik huquqidan mahrum qiladi. Bu esa, bu ish ancha murakkab siyosiy o‘yinning bir qismi bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatmoqda. Ehtimol, Erdog‘an nafaqat Imamog‘luni sahnadan olib tashlamoqchi, balki u a’zo bo‘lgan asosiy muxolifat partiyasi — Xalq Respublikachilar partiyasini (CHP) ham zaiflashtirish niyatida.
 
Erdog‘anga bu nima uchun kerak?
 
Erdog‘an 20 yildan ortiq hokimiyat tepasida va uning partiyasi (Adolat va Taraqqiyot partiyasi — AKP) mamlakatda katta ta’sirga ega. Biroq 2028-yilda uning prezidentlik muddati yakuniga yetadi va konstitutsiyaga ko‘ra, u qayta saylanolmaydi. Ammo u o‘yinni o‘zgartirmoqchi degan mish-mishlar yuribdi — masalan, 2027-yilda muddatidan oldin saylov o‘tkazish yoki konstitutsiyani qayta yozish orqali hokimiyatda qolmoqchi.
 
Imamog‘lu Erdog‘an uchun haqiqiy tahdid edi. U Istanbul merligi saylovida g‘alaba qozongan — bu AKP uchun og‘ir zarba bo‘lgan edi. Ularni siyosiy maydondan yo‘q qilish orqali Erdo‘g‘an nafaqat vaqt yutmoqda, balki butun Turkiya siyosatini qayta shakllantirmoqchi. Uning maqsadi — AKPni mamlakatning yagona yetakchi kuchiga aylantirish va islomning jamiyatdagi o‘rnini kuchaytirish. Bu har doim uning dasturida muhim jihat bo‘lib kelgan.

Strategic Focus: Central Asia


Talaba murojaati: ta’lim eksportimi yoki mafkura importi?

Xorijiy OAVlarda O‘zbekistonlik talabadan olingan murojaat e’lon qilindi. Unga ko‘ra, I.M. Gubkin nomidagi Rossiya Davlat Neft va Gaz Universitetining Toshkent filialida Ukraina–Rossiya urushi bo‘yicha bir tomonlama targ‘ibot olib borilmoqda.

Bu holat ikki muhim savolni kun tartibiga olib chiqadi:

1. Xorijiy filiallarda ideologik neytrallik masalasi: Akademik muhitda siyosiy pozitsiyalarni targ‘ib qilish o‘rniga, talabalarga mustaqil fikrlash imkonini berish kerak emasmi?

2. Ta’lim — geosiyosiy qurolga aylanyaptimi? Rossiya oliygohlari O‘zbekistonda faollashar ekan, ular bilan birga muayyan mafkura modelining ham kirib kelishi xavfi mavjud.

Fikrimizcha, O‘zbekistonning oliy ta’lim makonida xorijiy hamkorlik siyosiy neytrallik, akademik erkinlik va talabalarning huquqlariga hurmat tamoyillariga asoslanishi kerak.

Strategic Focus: Central Asia


Eron-Turkiya: tahlil va xabarlar dan repost
Afg’oniston Tashqi ishlar vazirligi binosi va vazirlik bog’i (bu hududda faqat afg’on diplomatlari sayr qilishi mumkin).

@erontahlili


Quyida Rustam Aziziyning (Tojikisyon) “Vatan” jurnalida chiqqan “Diniy radikalizm: an’analar inqirozimi yoki yoki yangi reallik?” nomli maqolasidan parchani keltiramiz. Fikr va munosabatingizni izohlarda qoldiring.

Yolg’on qoliplar

Radikallashuvga qarshi turishning tub muammolaridan biri shundan iboratki, tahlilchilar va kuch ishlatadigan tuzilmalar ko‘pincha barqaror, lekin real manzarani ko‘rishga to‘siqlik qiluvchi yolg‘on qoliplar asiriga aylanadi.

Keng yoyilgan uydirmalardan biri radikallar haqida ular savodsiz, jamiyatdan uzilib qolgan kimsalar, degan tasavvurdur. Omma ongida tipik ekstremist obrazi o‘rnashib qolgan: soqol, kalta ishton, ko‘z-ko‘z qilinadigan diniy fe’l-atvor. Aslida esa, radikallashganlarning sezilarli qismi tashqi tomondan ajralib turmaydigan, ta’lim ko‘rgan yoshlar, talabalar, o‘rta sinf vakillaridir.

Yana bir uydirma — diniy ta’limning past darajasi radikallashuvning sababi, degan fikrdir. Gap ta’lim darajasida emas, ta’lim qanday yo‘nalishda olingani, qanday talqinlar qabul qilinganidadir. Diniy ta’lim darajasi ko‘tarilsa, muammo o‘z-o‘zidan hal bo‘ladi, deb hisoblash xatodir. Muqobil qarashlar, tanqidiy anglash va keng diniy diskurs taklif etilmasa, ilohiyotning chuqur o‘rganilishi ham radikallashuvning oldini ololmaydi.

Radikallashuv, asosan, xorijdagi mehnat muhojirlari orasida ro‘y beradi, degan nuqtai nazar ham keng tarqalgan. Ammo tadqiqotlar, garchi muhojirlar shunday tahdid ostida ekaniga qaramay, ular orasida radikallashuv darajasi yuqori emasligini ko‘rsatmoqda.

Me’yoriy-huquqiy mexanizmlar mavjud bo‘lishiga qaramay, dunyoviy qadriyatlar targ‘iboti ekstremizmga qarshi turish tizimining zaif halqasi bo‘lib qolmoqda. “Dunyoviylik” shunchaki quruq bayonot xarakterida tilga olinadi. Muammo shundaki, ijtimoiy ongda “dunyoviylik” atamasi ko‘pincha salbiy ruhda, “ma’naviyatsizlik” yoki ateizm sifatida idrok etiladi. Dunyoviy tamoyillar faqat bayon etilib qolmay, ta’limiy va ijtimoiy jarayonlarda faol ravishda uyg‘unlashtirilishi ham kerak.

Dunyoviylik barqaror jamiyatni shakllantirishda tub asos bo‘lishi mumkin, negaki u diniy erkinlik va fuqarolik o’zligi o‘rtasida muvozanatni ta’minlaydi. Ammo bugun uning salohiyatidan to‘la-to‘kis foydalanilmayapti, bu esa ekstremizmga mafkuraviy qarshilik ko‘rsatishda bo‘shliqlarni yuzaga keltirmoqda. Dunyoviy tamoyillar ijtimoiy safarbarlik vositasiga aylanib, radikal g‘oyalarni istisno qiluvchi fuqarolik o’zligining muqobil modellarini shakllantirishi hamda ekstremistik mafkuralarga chidamli muhit yaratishi lozim.

Strategic Focus: Central Asia

2.2k 0 26 22 22

Xorijiy OAV dan repost
Ikki mashhur prezident haqida ikki muhim kitob!

Istiqlolli xalqaro tadqiqotlar instituti ilmiy xodimi Islomxon Gafarov tomonidan yozilgan ikki asar sizni XX asr siyosati olamiga olib kiradi:

1. “General Prezident Eyzenxauer” – Ikkinchi jahon urushi yillari va undan keyingi davrda dunyo taqdirini belgilagan amerikalik general va AQSH Prezidenti Duayt Eyzenxauerni yangi nigohda ochib beradi. Kitobda urush yillari, prezidentlik siyosati hamda o’tgan asrning 40–60-yillaridagi global siyosiy muhit yoritilgan.

2. “Jon Fitsjerald Kennedi” – AQSHning 35-prezidenti, tarixda yorqin iz qoldirgan Kennedining hayoti, oilasi, orzulari va murakkab siyosiy qarorlarini chuqur ochib beruvchi asar. Kitobda shuningdek o‘sha davrdagi tarixiy vaziyat va siyosiy jarayonlar keng ko‘lamda tahlil qilingan.

Har ikki kitob – XX asr liderlarini tushunish uchun muhim manba. Tavsiya qilamiz!

Grand Strategiya - xalqaro munosabatlar, geosiyosat va tahlil


Turk OAVlari Yevroittifoq–Markaziy Osiyo sammitidan so‘ng mintaqani xiyonatda ayblamoqda

Yaqinda bo‘lib o‘tgan YI–Markaziy Osiyo sammiti Turkiyaning ayrim OAVlarida keskin tanqidga sabab bo‘ldi. Jumladan, Cumhuriyet va Birgün nashrlari Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Turkmanistonni Anqaraga xiyonat qilishda aybladi. Sabab — ushbu davlatlar Yevropa Ittifoqi tomonidan taklif qilingan 12 milliard yevrolik investitsiyalar evaziga Shimoliy Kipr Turk Respublikasini tan olmaslik majburiyatini olgan deklaratsiyani imzolaganidir. Turk jurnalistlari bu qarorni Erdog’anning “diplomatik mag‘lubiyati” va “birodar aloqalarni iqtisodiy foyda evaziga sotish” deb baholadi. Ammo bu qarorning ortida nima yotibdi? Bu haqiqatan ham xiyonatmi?

Markaziy Osiyo davlatlarining motivlari: pragmatizm va manfaatlar muvozanati

Markaziy Osiyo davlatlarining sammitdagi qarorlari aniq va asosli sabablar bilan izohlanadi. Ularni xiyonat deb atash qiyin. Asosiy motivlar quyidagilardan iborat:

1. Iqtisodiy manfaatlar. YI Markaziy Osiyo uchun infratuzilma, “yashil energetika”, raqamli aloqalar va Xitoy–YI yo‘nalishidagi O’rta yo‘lak (Central Corridor) orqali savdo yo‘llarini rivojlantirish uchun 12 milliard yevro miqdorida investitsiya va’da qildi. Modernizatsiyaga intilayotgan va global bozorlarga chiqishni istayotgan mintaqa uchun bu — ulkan imkoniyat. Iqtisodiy o‘sish va infratuzilmani rivojlantirish mafkuraviy sadoqatdan ustun qo‘yilmoqda.

2. Geosiyosiy muvozanat.
ShKTRni tan olmaslik nafaqat YIga qaratilgan qadam, balki Rossiya va Xitoy kabi boshqa yirik o‘yinchilarga ham signaldir. Mintaqa davlatlari Turk Davlatlari Tashkiloti doirasida Turkiya ta’sir doirasiga to‘liq kirishni istamayotganini ko‘rsatmoqda. Bu esa Moskva/Pekin kabi yirik hamkorlar bilan mustaqil va moslashuvchan aloqalarni saqlab qolish uchun muhimdir.

3. Xalqaro huquq. ShKTR faqat Turkiya tomonidan tan olingan, Kipr Respublikasi esa xalqaro hamjamiyat tomonidan tan olingan va YI a’zosi hisoblanadi. Tan olinmagan hududni qo‘llab-quvvatlash Markaziy Osiyo davlatlarining global institutlarga integratsiyasi va xalqaro huquqiy mavqeiga zarar yetkazishi mumkin. Tan olingan normalarni qo‘llab-quvvatlash — bu dunyo miqyosida o‘z o‘rnini mustahkamlashga intilayotgan davlatlar uchun pragmatik yo‘ldir.

Demak, Markaziy Osiyo davlatlari Anqaraga “xoinlik qilish” emas, balki o‘z milliy manfaatlarini himoya qilish asosida harakat qilgan. Tarixiy va madaniy aloqalarga qaramay, Turkiya YI tashabbuslari bilan raqobatlasha oladigan iqtisodiy yoki siyosiy takliflar bera olmadi.

Umuman olganda, O‘zbekiston, Qozog‘iston va Turkmanistonning Kiprni tan olish qarori — bu turk birdamligiga xiyonat emas, balki iqtisodiy va geosiyosiy foydani afzal ko‘rgan pragmatik tanlovdir. Markaziy Osiyo milliy manfaatlar va barqarorlik Anqara ilgari surayotgan ideologik shiorlardan ustun turishini namoyon qilmoqda. Turkiya uchun bu achchiq saboq: iqtisodiy qudrat va diplomatik moslashuvchanliksiz turkiy dunyo yetakchiligiga da’vo qilish mavhumligicha qoladi. Yaqin yillarda Markaziy Osiyoning YI bilan yanada yaqinlashuvi va mintaqaning ko‘p yo‘nalishli siyosatini davom ettirishiga guvoh bo‘lishimiz mumkin, bu esa Turkiyaning xalqaro maydondagi pozitsiyasini yanada murakkablashtiradi.

Sizningcha, Markaziy Osiyo davlatlari nima sababdan xalqaro huquq normalariga rioya qilishga intiladilar?

Strategic Focus: Central Asia

2.1k 0 30 34 41

Turkiya Davlatlar Tashkiloti haqida

Aydin Ali-zoda, tarixchi (Ozarbayjon)

Men ko‘plab turkiy davlatlar fuqarolari va hukumatlarining TDТ (Turkiy Davlatlar Tashkiloti) borasidagi optimizmiga qo’shilmayman. Bu boradagi mening fikrlarim oddiy. TDT faqatgina Yevropani arzon resurslar bilan ta’minlash va Xitoy bilan bog’lash maqsadida tashkil etilgan. Ya’ni, Xitoydan Yevropagacha bo‘lgan makon faqat energiya resurslari va tovarlar aylanishi uchun mo‘ljallangan. Savol tug‘iladi: turkiy davlatlar bundan nima oladi? Ularda ishlab chiqarish bo‘ladimi? Ular jahon texnologiyalarining ilg‘or saflarida bo‘ladimi? Ular o‘zining ilg‘or iqtisodiyotiga ega bo‘ladimi? Javob oddiy – yo‘q. Chunki aslida turkiy davlatlar bir tomondan butunlay nafaqat protestant, balki katolik G‘arbga ham to‘liq qaram bo‘lib qoladi, ikkinchi tomondan esa konfutsiyaviy-buddiy Sharqqa. Chunki ilg‘or texnologiyalar, ishlab chiqarish, bank va iqtisodiy sohalar aynan o‘sha hududlarda bo‘ladi. Demak, turkiy davlatlar G‘arb va Sharqning yarim mustamlakalaridan ortiq narsa bo‘la olmaydi. Hech qanday mustaqil siyosat ham bo‘lmaydi. Axir qanday qilib turkiy davlatlar siyosiy jihatdan mustaqil bo‘lishi mumkin, agar ular faqatgina rivojlangan davlatlarning xomashyo va transport manbasi bo‘lib qolsa?

Aytgancha, aynan mana shunday rolni Rossiya rad etmoqda – shuning uchun u G‘arb bilan ziddiyatda va Xitoy bilan murakkab munosabatlarga ega. Shu sababli, Rossiyaning o‘rnini turkiy davlatlar egallamoqda – ular bu roldan norozi emas. Aslida bu, rivojlangan davlatlarning yarim mustamlakasi, hatto kelajakda to‘liq mustamlakasi bo‘lishga rozi bo‘lish demakdir.

Agar turkiy davlatlar ishlab chiqarish quvvatlarini, iqtisodiyot, fan va texnologik sohalarni o‘zlariga ko‘chirishga qat’iy harakat qilganida, shubhasiz, bu boshqa masala bo’lardi. Agar ular yuqoridagilarni o‘z hududlarida rivojlantirishga intilganida, dunyoda real o‘yinchiga aylanishni maqsad qilganida. Ammo hozirda hatto shunday loyihalar ham yo‘q. Gap faqat G‘arb va Sharq manfaatlariga xizmat qilish haqida bormoqda.

Qisqasi, TDТ – bu aslida Arab davlatlari ligasining bir ko‘rinishi. U yerda ham ko‘p yillardan beri vaziyat xuddi shunday – faqat G‘arb manfaatlariga xizmat qilish. Arab davlatlari to‘liq sharmandali holatda. Aynan shunday rol TDТga ham berilgan. Demak, bu tashkilot tarkibida hech qanday turklarning buyukligi bo‘lmaydi. Xonlar, xoqonliklar, og‘uzlar, qipchoqlar, chig‘atoylarni qayta tiklanishi haqida unuting. Hech qanday Usmoniylar yoki G‘aznaviylar imperiyasi – 2 bo‘lmaydi. Bo‘ladigani – men yozgan vaziyat.

Strategic Focus: Central Asia

3.4k 0 29 88 68

Strategic Focus: Central Asia - LIVE dan repost
Eron Tashqi ishlar vaziri 12 aprel kuni Ummonda Tehron va Vashington o‘rtasida muzokaralar o‘tkazilishini e'lon qildi

Avvalroq AQSh prezidenti Donald Tramp muzokaralar aynan shu kunga belgilanganini ma'lum qilgandi.

"Eron va AQSh shanba kuni Ummonda yuqori darajadagi bilvosita muzokaralar o‘tkazadi. Bu bir vaqtning o‘zida ham imkoniyat, ham sinovdir. To‘p hozir Amerika tomonda", — deb yozdi Eron TIV rahbari Abbos Aroqchi X ijtimoiy tarmog‘idagi sahifasida.


Reuters agentligining yozishicha, Eron muzokaralarning aynan Ummonda o‘tkazilishini talab qilgan, bu yerda Tehron va Vashington vakillari to‘g‘ridan-to‘g‘ri uchrashmaydi, balki Ummon rasmiylari orqali muloqot olib boriladi.

Muzokaralar qanday formatda o‘tishi hozircha noma'lum, biroq asosiy masala Eronning yadro dasturi bo‘lishi kutilmoqda. Mazkur diplomatik harakatlar AQShning Eronni urish rejasi haqidagi mish-mishlar va Eron armiyasining jangovar shay holatga keltirilgani fonida amalga oshirilmoqda.

Strategic Focus: Central Asia - LIVE


🇺🇿 Tashqi ishlar vaziri matbuot kotibi Axror Burxanovning rasmiy kanali dan repost
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Parlamentlararo Ittifoqning 150-Assambleyasidagi nutqidan:

✅ O‘zbekiston har qanday ziddiyat va qarama-qarshiliklarni faqat diplomatiya va tinch muzokaralar yo‘li bilan hal etishning qat’iy tarafdori;

✅ Ukraina atrofidagi vaziyat bo‘yicha boshlangan muzokaralar jarayoni o‘zining ijobiy natijasini beradi

✅ Falastin – Isroil nizosining yagona va adolatli yechimi “ikki xalq uchun – ikki davlat” tamoyilini ro‘yobga chiqarishdan iboratdir;

✅ Afg‘onistonning xalqaro maydonda yakkalanib qolishiga yo‘l qo‘ymaslik lozim.

https://t.me/bakhtiyor_saidov/2564




Strategic Focus: Central Asia - LIVE dan repost
Anqara Isroil bilan to‘qnashuvni xohlamaydi – Turkiya Tashqi ishlar vaziri

Hoqon Fidan bu haqda Reuters agentligiga bergan intervyusida ma'lum qildi.

"Biz Suriyada Isroil bilan to‘qnashuvni istamaymiz, chunki Suriya suriyaliklarniki. Suriya na Turkiyaniki, na Isroilniki. Biz suriyaliklar nomidan gapira olmaymiz. Mamlakat xavfsizligi bilan bog‘liq masalalarni aynan suriyaliklarning o‘zi hal qilishi kerak. Agar ular muayyan davlatlar yoki xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qilmoqchi bo‘lishsa bu ularning ichki ishi. Agar ular isroilliklar bilan kelishuvga erishmoqchi bo‘lishsa bu ham ularning huquqi", – deya ta'kidladi Turkiya TIV rahbari.


Fidan, shuningdek, Isroilning Suriyadagi harakatlari nafaqat ushbu mamlakat xavfsizligiga tahdid solayotganini, balki butun mintaqa barqarorligi uchun ham xavfli ekanini ta'kidladi.

"Afsuski, Isroil Suriyaning yangi hukumati o‘zini IShID va boshqa terrorchilik guruhlari tahdidlaridan himoya qilish uchun ishlatishi mumkin bo‘lgan imkoniyatlarni birma-bir yo‘q qilmoqda. Aslini olganda, Isroil Suriyada qilgan ishlar faqatgina Suriya xavfsizligiga tahdid solmasdan, balki kelajakda butun Yaqin Sharq mintaqasida beqarorlik yuzaga kelishiga yo‘l ham ochmoqda. Menimcha, bu Isroilning mintaqadagi kelajagi uchun foydali emas", – deya fikr bildirdi Hoqon Fidan.


Strategic Focus: Central Asia - LIVE


Eron-Turkiya: tahlil va xabarlar dan repost
Xulosa qilib aytganda, Turkiya MİT Milliy Razvedka Akademiyasi nafaqat ta’lim loyihasi, balki mamlakat xavfsizligi sohasidagi intellektual va professional salohiyatini oshirishga qaratilgan strategik tashabbusdir. Talha Kose rahbarligida akademiya milliy tajribani global akademik standartlar bilan uyg‘unlashtirib, nazariya va amaliyot o‘rtasida sinergetika yaratish imkoniyatiga ega. Uning muvaffaqiyati Turkiya razvedkasini yangi sifat darajasiga olib chiqishda muhim omil bo‘ladi.

@erontahlili


Eron-Turkiya: tahlil va xabarlar dan repost
Turkiya MİT Milliy Razvedka Akademiyasi: Turkiya razvedkasi va xavfsizligining yangi bosqichi
 
2024 yil 10 yanvar kuni Milliy Razvedka Tashkilotining (MİT) 97 yilligiga bag‘ishlangan tadbir doirasida MİT qoshidagi Milliy Razvedka Akademiyasi (MRA) rasman ochilishi e’lon qilingandi. Shubhasiz, bu turk razvedkasi va akademik infratuzilmasini mustahkamlash yo‘lida muhim qadam hisoblanadi. MRA prezidenti etib Talha Kose tayinlandi.
 
Talha Kose kim?
 
Talha Kose nafaqat administrator, balki xalqaro munosabatlar, mojarolarni hal qilish va milliy o‘zlik masalalarini chuqur tushunadigan olimdir. U 2000-yil Boğaziçi universitetini siyosatshunoslik va xalqaro munosabatlar bo‘yicha bakalavriatni tamomladi, 2002-yilda esa Sabanci universitetida mojarolarni tahlil qilish va hal qilish bo‘yicha magistr darajasini qo‘lga kiritadi. 2010-yilda Jorj Meyson universitetining Mojarolarni tahlili va ularni hal qilish institutida falsafa doktori unvonini (PhD) olgan Kose AQShning Jorj Meyson va Niderlandiyaning Maastricht Universitetlarida professor sifatida dars bergan.
 
U Istanbul Şehir va Ibn Haldun universitetlarini tashkil etish jarayonlarida ishtirok etib, siyosatshunoslik va xalqaro munosabatlar kafedralarida rahbarlik qilgan. Bundan tashqari, SETA tahlil markazining Vashington, Bryussel va jamoatchilik bo‘limlarida direktor lavozimlarida faoliyat yuritgan. Kose xalqaro munosabatlar, mojarolarni hal qilish, dunyo tartiboti, Turkiya siyosati, etnik va diniy o‘zlik hamda radikallashuv kabi mavzularda ko‘plab ilmiy nashrlar muallifi bo‘lib, ular turk, ingliz va arab tillarida chop etilgan.
 
Akademiyaning maqsadlari va missiyasi
 
Milliy Razvedka Akademiyasi Turkiya prezidenti Erdog‘anning 2023-yil 9-fevraldagi 32099-sonli “Rasmiy byulleten”da e’lon qilingan farmoni bilan tashkil etilgan. Akademiya oliy ta’lim muassasasi sifatida razvedka va milliy xavfsizlik sohasida magistraturadan keyingi ta’lim, ilmiy tadqiqotlar va nashrlarni amalga oshirishni maqsad qiladi. Uning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

- Ko‘p qutbli dunyoda raqobatbardosh muhitda jahon bilan hamkorlik qila oladigan malakali razvedka jamoasini shakllantirish;
 
- Turkiyaning o‘ziga xos ehtiyojlari va ustuvorliklariga mos tadqiqotlarni rivojlantirish;
 
- Turkiya va dunyodagi voqealarni kuzatishdan tashqariga chiqib, yaqin, o‘rta va uzoq muddatli istiqboldagi o‘zgarishlarni strategik tahlil qilishni mustahkamlash;
 
- Turkiyaning strategik ko‘rish qobiliyatini rivojlantirishga hissa qo‘shish va xavfsizlik, razvedka va strategiya bo‘yicha ilmiy tadqiqotlar olib borish.
 
Akademiyaning tuzilmasi va faoliyati
 
MRA ta’lim va tadqiqot faoliyatini birlashtiradi. Akademiya doirasida mintaqaviy tadqiqotlar, razvedka va xavfsizlik tadqiqotlari markazlari hamda kiberxavfsizlik va elektron razvedka tadqiqotlari markazi ish boshladi. Ta’lim dasturlari razvedka, xavfsizlik, mintaqashunoslik, kiberxavfsizlik, sun’iy intellekt va ma’lumotlar tahlili kabi sohalarni qamrab oladi. Muammoga yo‘naltirilgan ta’lim strategiyasi orqali talabalar tanqidiy va tahliliy fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantiradi.
 
Tadqiqot faoliyati loyihalar, seminarlar, simpoziumlar va ilmiy nashrlar orqali amalga oshiriladi. 2025-yil 10–12-oktabr kunlari Anqarada bo‘lib o‘tadigan “Xalqaro razvedka tadqiqotlari kongressi” akademiyaning muhim tadbirlaridan biri bo‘ladi. Ushbu kongressda razvedka sohasidagi muammolar ijtimoiy, gumanitar, tabiiy va muhandislik fanlari nuqtai nazaridan muhokama qilinadi.
 
Turkiya uchun ahamiyati
 
Jahon miqyosidagi beqarorlik, yangi tahdidlar va kuchlar muvozanatining o‘zgarishi sharoitida Turkiya XXI asr tahdidlariga moslashishi zarur. Mintaqaviy joylashuv mamlakat uchun kuchli razvedka tizimining muhimligini yanada oshiradi. MRA MİTning ko‘p yillik tajribasini ilmiy asosda tahlil qilib, Turkiyaning xalqaro maydondagi pozitsiyalarini mustahkamlashga xizmat qiladi. Bu nafaqat tezkor ishlar bilan cheklanib qolmay, balki uzoq muddatli strategik rejalashtirish uchun poydevor yaratishni anglatadi.

@erontahlili


Maqolangizni Strategic Focus: Central Asia kanalida chiqishini istasangiz, tahliliy materiallarni @sfca_admin ga yuboring.

SFCA - mazmunli fikrlar, aniq xulosalar


Xulosa qilib aytsak, Rossiyaning tajovuzkor siyosati davom etar ekan, ko‘p vektorli doktrinani “balanslash” yo‘nalishida yangilash ikkala davlat suverenitetini mustahkamlash uchun zarur. Aks holda, Astana ham, Toshkent ham Belarus yo‘lidan borishi mumkin.

Strategic Focus: Central Asia


Qozog‘iston va O‘zbekistonning Rossiya oldidagi tanlovi — ko‘p vektorli doktrinani qayta ko‘rib chiqish zarurati

S.Pinxasova, mustaqil tahlilchi

Qozog‘iston va O‘zbekiston, Markaziy Osiyoning ikki muhim davlati sifatida, o‘zlarining tashqi siyosatlarida ko‘p vektorli yondashuvga tayangan holda suverenitetlarini saqlab kelmoqdalar. Qozog‘iston bu siyosatni rasman “ko‘p vektorli doktrina” deb atasa, O‘zbekiston ham Rossiya, Xitoy va G‘arb davlatlari bilan muvozanatli munosabatlarni rivojlantirish orqali o‘z mustaqilligini himoya qilishga harakat qilmoqda. Bu strategiya asosan “hedjing” (xavfni kamaytirish) tamoyiliga asoslanadi, ammo Rossiyaning so‘nggi geosiyosiy harakatlari, xususan Ukrainaga qarshi tajovuzkor urushi va Belarusni “vassal davlat”ga aylantirishi ikkala davlat uchun ham jiddiy savollar tug‘dirmoqda. Ekspertlar Qozog‘istonning ko‘p vektorli doktrinasini yangilash zarurligini ta’kidlamoqdalar va bu fikr O‘zbekiston uchun ham dolzarbdir.

Qozog‘iston singari O‘zbekiston ham geografik jihatdan Rossiyaga yaqin joylashganligi sababli xavf ostida. Qozog‘iston Kollektiv Xavfsizlik Shartnomasi Tashkiloti (KXShT) a’zosi bo‘lib, Rossiya bu tashkilot orqali kelajakda urush kengaygan taqdirda Astana ustidan bosim o‘tkazishi mumkin. O‘zbekiston esa KXShTdan 2012-yilda chiqqan bo‘lsada, Rossiya bilan iqtisodiy va harbiy aloqalari saqlanib qolgan. Masalan, O‘zbekiston Rossiyadan qurol-yarog‘ importiga tayansa-da, Prezident Mirziyoyev davrida G‘arb va Turkiya bilan hamkorlikni kengaytirishga harakat qilmoqda. Rossiyaning Ukrainadagi urushi Qozog‘istonning neft va gaz eksportiga ta’sir qilgani kabi, O‘zbekiston iqtisodiyotiga ham zarba bermoqda — migrantlar oqimi va Rossiya bozoridagi o‘zgarishlar bunga misol.

Rossiyaning Belarusni 2030-yilga qadar “absorbtsiya” qilish rejalari va “Rossiya dunyosi” chegarasiz degan ideologiyasi Qozog‘iston bilan birga O‘zbekiston uchun ham ogohlantirishdir. Toshkentda Kremlning supranatsional davlat qurish niyatlari e’tibordan chetda qolmasligi kerak. Shu bilan birga, O‘zbekiston o‘zini rasmiy tarzda “o‘rta kuch” deb hisoblamasa ham, so‘nggi yillarda mintaqaviy lider sifatida obro‘ orttirgan. Biroq, Rossiyaning yashirin tahdidlari va iqtisodiy bosimlari Toshkent uchun ham xavfli bo‘lib qolmoqda.

Ekspertlar bu kontektsda quyidagilarni taxmin qilmoqda:

1. Rossiyaning tajovuzkor siyosati va yadroviy tahdidlari tinchlikka xizmat qilmasligini ko‘rsatmoqda.

2. Kremlning supranatsional rejasi Qozog‘iston bilan birga O‘zbekiston suverenitetiga ham tahdid soladi.

3. O‘zbekiston va Qozog‘iston o‘z imkoniyatlarini real baholashi zarur — ular global miqyosda katta o‘yinchi emas (mintaqa darajasida ikkala davlat ham jiddiy mavqega ega).

4. Rossiyaning tahdidlari jiddiy qabul qilinishi lozim.

Qozog‘iston Rossiyaga qarshi G‘arb sanksiyalariga rioya qilish, qurol importini diversifikatsiya qilish va Ukrainaga yordamni oshirish kabi qadamlarni ko‘rib chiqishi mumkin bo‘lsa, O‘zbekiston ham shunga o‘xshash choralar ko‘rishi mumkin. Masalan, Toshkent Turkiya va Xitoydan qurol importini kengaytirishi, Rossiyaga iqtisodiy bog‘liqlikni kamaytirishi va Ukrainaga gumanitar yordamni oshirishi mumkin. Qozog‘iston KXShTdan chiqishni muhokama qilishi mumkin bo‘lganidek, O‘zbekiston betaraflik siyosatini yanada mustahkamlashi mumkin.

Biroq, har ikki davlat ham ehtiyotkorlikni afzal ko‘rishi mumkin. Qozog‘istonda 2022-yilning “Qonli yanvar” voqealari hukumatni repressiyalarga undagan bo‘lsa, O‘zbekistonda ham so‘nggi yillarda ichki barqarorlikka tahdid soluvchi ba’zi noqulay vaziyatlar Toshkentni ogohlikka chorlamoqda. Ikkala davlat rahbariyati Rossiyadagi hukumat almashinuvini kutish va iqtisodiy barqarorlikni saqlashni ma’qul ko‘rishi mumkin. Ammo bu “hedjing” strategiyasi Rossiya status-kvo saqlasa ishlaydi — bu esa hozirgi sharoitda xato taxmin bo‘lib tuyulmoqda.

Strategic Focus: Central Asia




Yevropa Ittifoqi va Markaziy Osiyo davlatlari Samarqanddagi sammitdan nimani kutishmoqda? - davomi

Hamkorlik istiqbollari


Global Gateway va iqtisodiy salohiyat. YIning Global Gateway tashabbusi Xitoyning “Bir makon – bir yo‘l” tashabbusiga qarshi loyiha sifatida qaralib, biroq moliyaviy ko‘lam va loyihalarning amaliy darajasi hanuz sust. 10 mlrd yevro katta raqam bo‘lsa-da, mutaxassislar, xususan Temur Umarov (Carnegie Russia Eurasia Center), bu YIning mintaqadagi jiddiyligini isbotlash uchun yetarli emasligini taʼkidlaydi. Xitoy allaqachon mintaqaning eng yirik savdo hamkoriga aylangan (2024-yilda 94,8 mlrd dollar), Rossiya esa energetika va infratuzilma orqali ta’sirini saqlab qolmoqda.

Strategik sheriklik. “Samarqand deklaratsiyasi”ning qabul qilinishi ramziy qadam boʻlishi mumkin, biroq uni amaliyotga tatbiq qilish mexanizmlari muhimdir. Yevropa investitsiya bankining Toshkentdagi ofisi ochilishi, yil oxirigacha O‘zbekistonda investitsiya forumini o‘tkazish rejalari – ijobiy signal, lekin hali ham ko‘lam jihatdan cheklangan.

Geosiyosiy to‘siqlar. Rossiya va Xitoyning mintaqadagi ta’siri katta to‘siq bo‘lib qolmoqda. Mintaqa rahbarlari, jumladan, YI bilan kengaytirilgan sheriklik kelishuvini imzolagan Qozog‘iston ham, global xavf-xatarlarga, xususan Ukraina urushi va AQSh siyosatidagi beqarorlikka e’tibor qaratmoqda.

Resurs salohiyati. Noyob yer resurslari – eng istiqbolli yo‘nalish. Qozog‘iston va O‘zbekiston YI bilan tegishli memorandumlar imzolagan, biroq bu sohada Xitoy va Rossiya bilan raqobat mavjud. Xitoy Qirg‘iziston va Tojikistonda ko‘pchilik litsenziyalarni nazorat qiladi, Rossiya esa uran bozorida ustun. Yevropa kompaniyalari uchun sarmoya muhitining sustligi va xalqaro standartlarning yo‘qligi muammo bo‘lib qolmoqda.

Xulosa qilib aytganda, Samarqanddagi YI–Markaziy Osiyo sammiti YI uchun bu – Rossiya va Xitoyga muqobil sifatida mintaqada o‘z o‘rnini mustahkamlash imkoniyat. Markaziy Osiyo uchun esa – texnologiyalar, bozorlar va global yordamga chiqish yo‘lidir. Biroq mintaqaning ko‘p vektorlilik siyosatini hisobga olmasdan va amaliy loyihalarni tezlashtirmasdan turib, sammitdagi bayonotlar qog‘ozda qolib ketishi mumkin. Yaqqol natija faqat aniq loyihalar va o‘zaro manfaatli tashabbuslar orqali yuzaga chiqadi.

Strategic Focus: Central Asia

20 ta oxirgi post ko‘rsatilgan.