Soliq va buxgalteriya

2024-йил якуни бўйича молиявий ҳисобот топшириш муддати ва таркиби

Йиллик молиявий ҳисобот қонун ҳужжатларида белгиланган давлат органларига:

БҲМС бўйича – ҳисобот йилидан кейинги йилнинг 1 мартидан кечиктирмай;
МҲХС бўйича – ҳисобот йилидан кейинги йилнинг 1 майидан кечиктирмай тақдим этилади.

БҲМСга мувофиқ молиявий ҳисобот тузадиган субъектлар учун у қуйидагилардан иборат:

⏺️ бухгалтерия баланси;
⏺️ молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисобот;
⏺️ хусусий капитал тўғрисидаги ҳисобот;
⏺️ пул маблағлари ҳаракати тўғрисидаги ҳисобот;
⏺️ изоҳлар, ҳисоб-китоблар ва тушунтиришлар (молиявий ҳисоботга изоҳлар).

Микрофирмалар ва кичик корхоналар учун молиявий ҳисобот қуйидагилардан иборат:

⏺️ бухгалтерия баланси;
⏺️ молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисобот.

МҲХС бўйича молиявий ҳисобот таркибида:

⏺️ молиявий ҳолат тўғрисидаги ҳисобот (Ф1);
⏺️ фойда ёки зарар ва бошқа умумий даромад тўғрисидаги ҳисобот;
⏺️ хусусий капиталдаги ўзгаришлар тўғрисидаги ҳисобот (Ф2);
⏺️ пул маблағлари ҳаракати тўғрисидаги ҳисобот (билвосита усул);
⏺️ ҳисоб сиёсатининг муҳим элементлари қисқача тавсифи ва бошқа тушунтириш маълумотларини ўз ичига олган изоҳлар (молиявий ҳисоботга изоҳлар).

2024-йил якуни бўйича қуйидагилар молиявий ҳисобот топширмайдилар:

1️⃣ қатъий миқдордаги айланмадан солиқ тўловчилар (бу бўйича солиқ органи ҳам расмий изоҳ берган);

2️⃣ 1 октябрдан кейин рўйхатга олинган корхоналар (Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни).

@soliqbuxgalteriya

Кимлар кичик тадбиркорлик субъекти ҳисобланади

Микрофирмалар ва кичик корхоналар тоифасига киритиш учун ходимларнинг ўртача йиллик сонини аниқлаш керак.

Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисидаги қонуннинг 5-моддасига мувофиқ кичик тадбиркорлик субъектлари қуйидагилар ҳисобланади:

1️⃣ якка тартибдаги тадбиркорлар;

2️⃣ ходимларнинг ўртача йиллик сони қуйидагича бўлган микрофирмалар:

⏺️ ишлаб чиқариш тармоқларида – 20 кишидан кўп бўлмаган;
⏺️ хизмат кўрсатиш соҳаси ва бошқа ноишлаб чиқариш тармоқларида – 10 кишидан кўп бўлмаган;
⏺️ улгуржи, чакана савдо ва умумий овқатланишда – 5 кишидан кўп бўлмаган;

3️⃣ ходимларнинг ўртача йиллик сони қуйидагича бўлган кичик корхоналар:

⏺️ енгил саноат, озиқ-овқат саноати ва қурилиш материаллари саноатида – 200 кишидан кўп бўлмаган;
⏺️ металлга ишлов бериш ва асбобсозлик, ёғочни қайта ишлаш, мебель саноати, шунингдек бошқа саноат-ишлаб чиқариш соҳасида – 100 кишидан кўп бўлмаган;
⏺️ машинасозлик, металлургия, ёқилғи-энергетика ва кимё саноати, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ишлаб чиқариш ва қайта ишлаш, қурилиш ҳамда қонун ҳужжатларида назарда тутилган бошқа саноат-ишлаб чиқариш соҳасида – 50 кишидан кўп бўлмаган;
⏺️ фан, илмий хизмат кўрсатиш, транспорт, алоқа, хизмат кўрсатиш соҳаси (суғурта компанияларидан ташқари), савдо ва умумий овқатланиш ҳамда бошқа ноишлаб чиқариш соҳаларида – 25 кишидан кўп бўлмаган.

Кичик тадбиркорлик субъектлари ходимларининг ўртача йиллик сони қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда аниқланади. Бунда ўриндошлик, пудрат шартномалари ва фуқаролик-ҳуқуқий тусдаги бошқа шартномалар бўйича ишга қабул қилинган ходимлар сони, шунингдек унитар корхоналар, ваколатхоналар ва филиалларда ишлаётганлар сони ҳам ҳисобга олинади.

Бир нечта фаолият тури (кўп тармоқли) билан шуғулланувчи юридик ва жисмоний шахслар йиллик айланма ҳажмида улуши устунлик қиладиган фаолият тури мезонлари бўйича кичик тадбиркорлик субъектларига киритилади.

@soliqbuxgalteriya

20 январь — қуйидагилар учун охирги муддат:

1️⃣ 2024 йил декабрь ойи учун ҚҚС ҳисоботни тақдим этиш ва тўлаш;

2️⃣ 2024 йил декабрь ойида дивидендлар ва фоизлар ҳисобланган бўлса, дивидендлар ва фоизлар бўйича солиқ суммалари тўғрисидаги ҳисоботни тақдим этиш;

3️⃣ 2024 йил декабрь ойи учун солиқ агентларига норезидентларнинг даромадларига солинадиган солиқ суммалари тўғрисида ҳисоботни тақдим этиш;

4️⃣ 2024 йил декабрь ойи учун ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ ҳисоботини тақдим этиш ва тўлаш;

5️⃣ электрон шаклда хизматлар кўрсатувчи хорижий юридик шахсларга 2024 йил IV чораги учун ҳисоботларни тақдим этиш ва ҚҚС тўлаш;

6️⃣ 2025 йил январь ойи учун айланмадан олинадинган солиқ тўламайдиган солиқ тўловчиларга йиллик солиқ суммасининг 1/12 қисми миқдорида мол-мулк солиғи бўйича бўнак тўловларини тўлаш;

7️⃣ 2025 йил январь ойи учун айланмадан олинадиган солиқ тўламайдиган солиқ тўловчиларга қишлоқ хўжалигига тегишли бўлмаган ерлар учун ер солиғини йиллик солиқ суммасининг 1/12 қисми миқдорида тўлаш;

8️⃣ солиқ даври учун солиқ суммаси 200 БҲМ дан ортиқ бўлган айланмадан олинадиган солиқ тўламайдиган юридик шахсларга — 2025 йил январь ойи учун йиллик солиқ суммасининг 1/12 қисми миқдорида сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ бўйича бўнак тўловларини тўлаш;

9️⃣ 2025 йил учун бўнак тўловлар миқдорини ҳисоблаб чиқариш учун ҳисобланган жорий солиқ даври учун мол мулк солиқ суммаси тўғрисидаги маълумотномани тақдим этиш;

1️⃣0️⃣ 2025 йил учун қишлоқ хўжалигига мўлжалланмаган ерлар бўйича ҳисобот тақдим этиш;

1️⃣1️⃣ 2025 йил учун солиқ солиш объекти бўлмаган мавжуд ер участкалари тўғрисида маълумотнома тақдим этиш;

1️⃣2️⃣ доимий муассасалар орқали фаолият юритувчи норезидент юридик шахслар 2025 йил учун сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ ҳисоботини тақдим этишлари;

1️⃣3️⃣ 2025 йил учун сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ бўйича бўнак тўловлар миқдорини ҳисоблаб чиқариш учун солиқ тўловчилари сувдан фойдаланиш ёки сувни истеъмол қилиш жойидаги солиқ органларига мўлжалланаётган солиқ базасидан (фойдаланиладиган сув ҳажмидан) ва белгиланган солиқ ставкаларидан келиб чиққан ҳолда ҳисобланган жорий солиқ даври учун солиқ суммаси тўғрисидаги маълумотномани тақдим этиш.

@soliqbuxgalteriya

ГТД (БЮД)ни тўлдириш тартибидаги ўзгариш

Иқтисодиёт ва молия вазири "Божхона юк декларациясини тўлдириш тартиби тўғрисидаги йўриқнома"га ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида" буйруқ чиқарди. 2025 йил 11 апрелдан бошлаб вазирнинг буйруғи билан БЮДни тўлдиришда қатор қўшимчаларни ҳисобга олиш керак.

Тўлов усулининг янги икки хонали харфли коди — «ВЗ» киритилди. Бу код, агар ҚҚСни божхона ва солиқ органлари ўртасида ўзаро ҳисобга олиш орқали тўлаш имконияти тақдим этилган бўлса, «СП» колонкасининг 47-устуни "Божхона тўловларини ҳисоблаш«да кўрсатилади.

Агар декларант — жисмоний шахс бўлса, 14-устун «Декларант/божхона брокери» да ушбу шахснинг Ф.И.О., яшаш манзили, телефон рақами ҳамда агар бўлса, электрон почта манзили кўрсатилади.

28-устун «Молиявий ва банк маълумотлари» да божхона тўловлари тўловчисининг СТИРи, агар тўловчи жисмоний шахс бўлса — ЖШШИР кўрсатилади. Божхона тўловларини Ўзбекистон норезиденти тўлаганда, божхона брокери ёки декларантнинг СТИРи, агар жисмоний шахс бўлса — ЖШШИР кўрсатилади.

Божхона тўловлари кечиктириб тўланганда, тўлов шартлари, божхона тўловлари турлари ва тўловлар суммалари 48-устун "Тўловларни кечиктириб тўлаш"да қуйидаги схема бўйича кўрсатилади:

⏺️ XX.КК.ОО.ЙЙЙЙ.СУММА, бу ерда:
X — божхона тўлови турининг Божхона тўловлари классификаторига мувофиқ коди;
КК — кун; ОО — ой; ЙЙЙЙ — йил;
СУММА — кечиктириб тўланадиган сумма.

Агар божхона тўловларининг бир неча тури ёки муддатлари бўйича тўловни бўлиб-бўлиб тўлаш имконияти тақдим этилган бўлса, уларнинг ҳар бири бўйича маълумотлар алоҳида янги қаторда кўрсатилади.

@soliqbuxgalteriya

22-сонли БҲМСнинг 2-боб, 12-қисми:

Активлар, ишлар ва хизматлар тўлиқ ёки қисман олдиндан чет эл валютасида тўланган бўнак ҳисобига харид қилинганда, уларни қийматининг ушбу бўнак миқдорига тенг суммаси бўнак тўланган санадаги Марказий банк курсида тан олинади.

Стандартнинг ушбу қисми сотиб олинган ТМЗ, асосий воситалар, номоддий активлар ва бошқаларнинг бошланғич қийматини аниқлашга таъсир кўрсатади.

Кичик мисолда кўрамиз:

Корхона ТМЗ сотиб олиш учун импорт шартномасини тузди. Шартнома қиймати 50,000$, бўнак тўлов 30%. Қолган тўлов ТМЗ йетrазиб берилганидан сўнг 30 кун ичида тўланади.

Амалга оширилган операциялар санаси:
- бўнак 01.01.2025-йилда тўланди;
- ТМЗ 10.01.2025-йилда қабул қилинди;
- 20.01.2025-йилда 30% тўланди;
- 30.01.2025-йилда қолган 40% тўланди.

Курс ($/сўм):
- 01.01.2025 - 12,900 сўм;
- 10.01.2025 - 12,950 сўм;
- 20.01.2025 - 13,000 сўм;
- 30.01.2025 - 13,050 сўм.

Бухгалтерия ҳисобида қуйидагича акс эттирилади:
1️⃣ Аванс тўланди
Дт 4315 Кт 5210 - 193,500 минг сўм (50,000$*30%*12,900);
2️⃣ ТМЗ қабул қилинди
Дт 1000 Кт 6015 - 646,750 минг сўм ((193,500 минг сўм+(50,000$*70%*12,950));
3️⃣ 30% қарз тўланди
Дт 6015 Кт 5210 - 195,000 минг сўм (50,000$*30%*13,000);
4️⃣ Қолган 40% тўланди
Дт 6015 Кт 5210 - 261,000 минг сўм (50,000$*40%*13,050).

@soliqbuxgalteriya

21, 22-сонли БҲМСлардаги ўзгариш бўйича мисол

22-сонли БҲМС бу - ЧЕТ ЭЛ ВАЛЮТАСИДА ИФОДАЛАНГАН
АКТИВЛАР ВА МАЖБУРИЯТЛАРНИНГ ҲИСОБИни юритиш қоидаларини белгилаб берувчи миллий стандарт. Чет эл валютаси асосан экспорт ва импорт операциялари натижасида юзага келади.

Экспорт шартномада келишув асосида тўлов муддати турлича бўлади (30-40% аванс тўлов қолган қисми товар йетказилганидан кейин ёки хизмат бажарилган кейин).

Олинадиган дебитор ёки кредитор қарздорликлари 22-сонли БҲМСга асосан монетар моддалар ҳисобланади ва ҳар ойнинг охиридан МБ курси бўйича қайта баҳоланади.

Чет эл валютасидаги операциялар қийматини сўмда қайта ҳисоблашдан юзага келган курс фарқи ташкилотнинг бевосита молиявий натижаларида молиявий фаолиятдан (95, 96-счетлар) олинган даромадлар (харажатлар) таркибида ҳисобга олинади (22-сонли БҲМС 11-қ).

Чет эл валютасида товарлар, ишлар ва хизматлар учун қайтариш мажбуриятисиз олдиндан олинган ва қайтариш ҳуқуқисиз берилган бўнаклар (4315, 6315 - счетлар) ва бошқалар номонетар моддалар ҳисобланади, операцияни амалга ошириш санасидаги Марказий банк курси бўйича бухгалтерия ҳисобига қабул қилингандан сўнг, Марказий банк курси ўзгариши билан қайта ҳисобланмайди.

Товар экспорти бўйича мисол

Корхона 10,000$ маҳсулот экспорт қилди. Шартнома бўйича олдиндан шартнома суммасидан 50% аванс келишилган. Қолган қисми маҳсулот олинганидан кейин тўланади.

МБ курслари:
💹 аванс олинган санада - 13,000 сўм;
💹 маҳсулот реализация қилинган санада - 12,950 сўм;
💹 қолган келиб тушган сана - 12,900 сўм.

Бухгалтерия ҳисобида қуйидагича акс эттирамиз:

1️⃣ Дт 5210 Кт 6310 - 65,000 минг сўм (10,000$*50%*13,000), аванс олинганда (қайта баҳоланмайди шартномада қайтариш мажбурияти назарда тутилмаган);

2️⃣ Дт 4015 Кт 9010 - 129,750 минг сўм (65,000,000+10,000$*50%*12,950), маҳсулот реализация қилинганда;

3️⃣ Дт 6315 Кт 4015 - 65,000 минг сўм, олинган аванснинг ҳисобга олиниши;

4️⃣ Дт 5210 Кт 4015 - 64,500 минг сўм (10,000$*50%*12,900), қолган сумманинг келиб тушиши;

5️⃣ Дт 9620 Кт 4015 - 250 минг сўм ((12,900-12,950)*10,000*50%), курс фарқидан зарарнинг акс эттирилиши.

@soliqbuxgalteriya