Blitzkrieg (Chaqmoq urushi) nima?
Blitzkrieg (nem. Blitz – chaqmoq, Krieg – urush) — bu tezkor, hujumkor harbiy strategiya bo‘lib, dushmanni qisqa vaqt ichida batamom mag‘lub etishga qaratilgan. Bu uslub Ikkinchi jahon urushida Germaniya tomonidan keng qo‘llanilgan va ularga dastlabki bosqichlarda tezkor g‘alabalar keltirgan.
Blitzkrieg asosiy tamoyillari
1. Kutilmagan va tezkor hujum – Dushman mudofaasini yorib o‘tish uchun kuchli va kutilmagan zarbalar beriladi.
2. Zirhli texnika va piyodalarning uyg‘un harakati – Tanklar oldingi chiziqda dushman mudofaasini yoradi, aviatsiya esa havodan yordam beradi, piyodalar esa tezlik bilan hududlarni egallaydi.
3. Dushman mudofaasini chaqmoqdek yorib o‘tgan – Tanklar va mexanizatsiyalashgan piyodalar oldingi chiziqda dushmanning kuchlarini bo‘lib tashlab, orqa tarafga chuqur kirib borgan.
4. Dushman boshqaruvini izdan chiqarish – Elektr stansiyalari, aloqa markazlari, harbiy shtablar va asosiy transport yo‘llari birinchi navbatda yo‘q qilinadi.
5. Dushmanning javob berish imkoniyatini kamaytirish – Katta halqa hosil qilib, dushman qo‘shinlarini o‘rab olish va ta’minot liniyalarini kesish orqali ularni taslim bo‘lishga majbur qilish.
Blitzkrieg qanday qo‘llangan?
1. Polsha (1939) – Nemislar Fall Weiss rejasiga ko‘ra, 1-sentabrda hujum boshlashdi. Ular atigi 5 hafta ichida Polshani egallab, G‘arbiy Yevropaga yo‘l ochdi.
2. Fransiya (1940) – Maginot liniyasi chetlab o‘tilib, Germaniya tanklari Ardennalar orqali kirib keldi va 6 hafta ichida Fransiyani taslim bo‘lishga majbur qildi.
3. SSSRga hujum (1941) – Barbarossa operatsiyasi doirasida Blitzkrieg strategiyasi dastlab juda muvaffaqiyatli bo‘ldi, lekin SSSR hududining kengligi, qattiq qish va qat’iy qarshilik sababli bu strategiya barbod bo‘ldi.
Nega Blitzkrieg har doim ham ishlamaydi?
Yirik davlatlarga qarshi qiyin kechadi – Katta hududga ega bo‘lgan davlatlar (masalan, SSSR ) Blitzkriegni to‘xtatib, urushni uzoq muddatga cho‘zib yuborishi mumkin.
Ta’minot muammosi – Blitzkrieg tezlikka asoslangan bo‘lgani uchun, harbiy ta’minot kechikib qolsa, oldingi chiziq kuchsizlanib, hujum sustlashadi.
Mudofaa mustahkam bo‘lsa, to‘xtab qoladi – Dushman yaxshi tayyorgarlik ko‘rgan bo‘lsa, Blitzkrieg uslubi ishlamay qolishi mumkin (masalan, 1940-yilda Britaniya Germaniyaning Seelöwe operatsiyasi ni to‘xtatdi).
Blitzkrieg strategiyasining asosiy maqsadi dushmanni shiddatli va tezkor zarbalar bilan shunchalik dovdiratib qo‘yishki, u qarshilik ko‘rsatishga ulgurmasin va taslim bo‘lishdan boshqa chorasi qolmasin. Bu uslub nemis qo‘shinlariga Ikkinchi jahon urushining dastlabki bosqichlarida mislsiz g‘alabalar olib kelgan. Masalan, Fransiya armiyasi Blitzkriegning shiddatiga dosh bera olmay, 6 hafta ichida taslim bo‘lishga majbur bo‘lgan.
📚
Tarixga oid ko‘proq qiziqarli ma'lumotlar uchun⚖⛏
#tarix #uzbek #history