САЛОМАТЛИК ОЛАМИ

​АСТМА КАСАЛЛИГИ ҚАНДАЙ ДАВОЛАНАДИ?

Астма касаллиги ёш танламаслиги, айниқса, болаларда кузатиладиган сурункали хасталиклар орасида етакчи ўринда туриши билан барчани жиддий ташвишга солади. Хўш, болалардаги астма касаллигини қандай даволаса бўлади? Катталарда-чи? Астма ирсий касалликми?

ССВ матбуот хизматининг шу каби саволларига Республика ихтисослаштирилган фтизиатрия ва пулмонология илмий амалий тиббиёт маркази директори Наргиза ПАРПИЕВА жавоб беради.

— Астма ирсий касалликми?

— Бронхиал астма билан оғриган катталарнинг учдан бир қисми болалигида айнан ушбу хасталикка чалинган бўлади. Ўсмирлик пайтида ундан халос бўлган одамларнинг катта бўлганларида астма хавфига дучор бўлиш эҳтимоли юқори. Бу пайтда касалликнинг ривожланиш хавфи ирсий омиллар, шунингдек, атроф-муҳитнинг таъсири билан янада кучаяди.

Тиббиётда бронхиал астманинг келиб чиқиш сабаблари орасида наслий мойиллик алоҳида тилга олинади. Айниқса, аллергик бронхиал астмада ирсий омиллар муҳим ўрин тутади. Агар ота-онанинг бирида касаллик мавжуд бўлса, туғилажак фарзандда хасталикнинг эҳтимолий даражаси 20-30 фоизни ташкил этади. Борди-ю, ота-онанинг иккиси ҳам астматик ҳисобланса, касалликнинг насл суриш эҳтимоли 75 фоизни ташкил қилади.

— Болаларда астма касаллиги қандай даволанади?

— Одатда болаларда астма икки босқичда даволанади. Биринчи галда касалликни келтириб чиқарувчи омиллар – аллерген, совуқ ҳаво, ташқи муҳитдаги бегона моддалар(тамаки, чанг)ни аниқлаб, уларни бартараф этиш зарур. Иккинчиси, касалликни дори билан даволаш усулидир. Бу усулни доимий ёки хасталик хуруж қилганда амалга ошириш мумкин.

Шифокорлар бундай пайтларда кўпинча гормонал препаратлар, глюкортикоидлар, ингаляцион бронхолитиклар ва антилейкотриен дори воситаларидан кенг фойдаланади. Парҳез тутиш буюради. Болаларда даволаш тўғри олиб борилса уларнинг 50 фоизи бутунлай тузалиб кетиши мумкин.

— Катталарда касаллик қандай даволанади?

— Астма қанча эрта аниқланса, муолажалар шунчалик яхши фойда беради. Аниқланган хасталик босқичига кўра, турли дори воситалари ва физиомуолажа (нафас йўллари гимнастикаси, машқлар, сузиш ва бошқа чиниқтирувчи усул) лар билан даволанади.

Шуни айтиш лозимки, бронхиал астма сурункали хасталик бўлиб, ундан бутунлай халос бўлиш қийин жараён ҳисобланади. Бироқ тўғри танланган муолажа усуллари ёрдамида беморнинг умумий ҳолатини узоқ ва барқарор ҳолатга олиб келиш ва бу орқали унинг саломатлигини яхшилаш мумкин.

Бронхиал астмада ингаляцион бронхолитиклар ( қисқа ва узоқ таъсир қилувчи) ингаляцион глюкокортикоидлар, антилейкотриент дори воситалари катта самара беради. Беморлар доимий равишда ўзини назорат килиб юришлари керак, хар кандай аҳволдаги ўзгаришларини ўз вақтида шифокор билан маслахатлашиб давони давом эттиришлари керак.

Шифокорлар касалликдан ҳимояланиш учун энг биринчи галда аллергенлардан эҳтиёт бўлишни тавсия этади. Айниқса, бемор яшаётган уй озода бўлиши, хоналар тез-тез шамоллатиб турилиши, атрофда чанг зарралари, кимёвий воситалар, ҳайвонлар (мушук, ит) бўлмаслиги лозим. Аммо инсон ҳаёти давомида барибир аллергенлар билан “учрашади”. Шу боис бемор бронхларини ҳимоя қила олиши керак.

Бунинг учун юқори самарали махсус дорилар ёрдамида доимий бронх деворлари яллиғланишини бир меъёрда ушлаш талаб этилади. Бундан ташқари, касалликни олдини олиш учун АҚИД (Аллергенга қарши иммуно даво) терапия усули қўлланилиш ҳам яхши самара беради. Фақат бу муолажа аллерголог назоратида олиниши зарур.

Яна бир гап. Астма кўпинча уйқу пайтида кўпроқ намоён бўлади. Боиси бу вақтда нафас олиш йўллари сезгирлиги ортиб, ўпканинг қисқариши пасаяди. Шунингдек, тунда организм ўпка фаолиятини ўзгартирувчи махсус моддаларни ишлаб чиқаради ва тана ҳарорати пасаяди. Бу эса нафас йўлларининг совушига олиб келади.

Соғлиқни сақлаш вазирлиги
Матбуот хизмати.

▶️@ssvuz
▶️@ssvmatbuotkotibi

​​​АСТМА КАСАЛЛИГИДА ЎЗ ВАҚТИДА МУОЛАЖА ҚИЛИНМАСА, У НОХУШ ОҚИБАТЛАРГА ОЛИБ КЕЛИШИ МУМКИН

Aстма жиддий юқумли бўлмаган касалликлар сарасига киритилган бўлиб, нафас йўлларининг яллиғланиши ва торайиши билан тавсифланган сурункали ўпка хасталигидир.

Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг таҳлилларига кўра, 2019 йилда бутун дунёда астма билан касалланганлар сони 262 миллион нафарни ташкил этди ва улардан 461 минг нафар кишида хасталик ўлим ҳолати билан якун топган.

Мамлакатимизда эса аҳолининг 5 фоизга яқин қисми мазкур дард билан оғрийди. Хўш, астма қандай касаллик? Унинг ўзига хос белгилари, уни даволаш усуллари қандай?

ССВ Матбуот хизматининг шу каби саволларига Республика ихтисослаштирилган фтизиатрия ва пульмонология илмий-амалий тиббиёт маркази директори Наргиза ПАРПИЕВА жавоб беради.

— Астма сўзи юнон тилидан таржима қилинганда “бўғилиш”, “оғриқ” деган маъноларни англатиб, касаллик доимий ва такрорланиб турадиган бўғилиш хуружлари билан тавсифланади.

Бронхиал астма — бронхларнинг аллергик ёки инфекцион сабабларга кўра сурункали тарзда яллиғланиши ҳисобланиб, хасталик аллерген омилларга боғлиқ ва боғлиқ бўлмаган турларга бўлинади.

Тиббиётда аллергенлар асосан тўрт гуруҳга ажратилади: дарахт гулларининг чанги, уй чанглари, ҳайвон юнги ва бошқалар. Ноаллергик сабаблар сифатида жисмоний юкламаларнинг кўплиги, руҳий тушкунлик, совуқ ҳаво кабиларни киритиш мумкин. Тўғри, совуқ ҳаво, вирусли инфекциялар, ўткир ҳидлар, асабийлашиш аллерген ҳисобланмайди, бироқ мазкур омиллар астма хуружига туртки бўлиши мумкин.

— Касалликнинг қандай ўзига хос белгилари бор?

— Хасталик кечаю кундуз мунтазам йўтал, бўғилиш ва нафас чиқаришнинг қийинлиги, жисмоний машқлар пайтида бўладиган йўтал, кўкракнинг “ҳуштак” чалиши, аллергенлар билан мулоқотда бўлганда хуружларнинг қўзғалганлиги ҳамда кўкрак қафасидаги ноқулайлик каби белгилар билан кечади.

Беморнинг нафаси қисилганда тананинг диафрагма соҳасида кучли оғриқ пайдо бўлади. Хуруж йўтал тутиши билан бирга келиб, бронхлар ички юзасидаги балғам чиқариб ташлангач, бемор аҳволи бирмунча яхшиланади. Касаллик хуружида ўпка альвеолаларида газлар алмашинуви кескин сусаяди. Бу эса организмнинг кучсизланиши, нутқ муаммолари ва тахикардия (юракнинг тез уриши)ни келтириб чиқаради.

Шунингдек, баъзиларда касаллик хуружи жисмоний юкламалардан сўнг янада кучаяди. Айримлар эса совуқ ҳаводан нафас олганида ҳам ўзини ёмон ҳис қилади. Бу, албатта, тананинг индивидуал хусусиятига боғлиқ.

Ушбу хасталикка жиддий эътибор қаратиш зарур, акс ҳолда турли кўнгилсиз ҳодисалар келиб чиқади. Агар ўз вақтида муолажа қилинмаса, астма, ҳатто, ўлимга ҳам олиб келиши мумкин. Шу боис унга эътиборсиз бўлиш асло ярамайди.

— Астма касаллиги билан оғриётганларга тавсиянгиз.

— Ушбу хасталик билан оғриган инсонларга шифокорлар йилда икки бор табиат қўйнида, айниқса, арча кўп экилган сиҳатгоҳларда ҳордиқ чиқаришни тавсия этади.

Шунингдек, истеъмол қилаётган озиқ-овқат маҳсулотлари ҳам аллергик таъсирлардан холи бўлиши талаб қилинади. Унутманг, агар ҳаёт тарзингизда тартибга риоя қилмас экансиз, бу хасталик билан курашиш анчайин қийин кечади.

Соғлиқни сақлаш вазирлиги
Матбуот хизмати.

▶@ssvuz
▶@ssvmatbuotkotibi

​​☘Аччиқ бодом ёғи ( Bitter almond oil)

Аччиқ бодом ёғининг ажойиб ва фойдали ҳусусиятлари неча асрлардан бери маълум. Унинг таркибига кирувчи витамин Е табиий антиоксидант бўлиб, тери қаришининг олдини олади ва яллиғланиш жараёнини тўхтатади. Юз терисига соғлом ва ёрқин кўриниш беради.У теридаги яллиғланишни бартараф этади, шу билан бир қаторда, аччиқ бодом ёғи юз терисини юмшатувчи, озиқлантирувчи ва оғриқ қолдирувчи хусусиятларга ҳам эгадир.

Аччиқ бодом ёғидан фойдаланиш:

-Барча турдаги терига қўллаш мумкин;

-Тана ва юздаги ажинларни олдини олишда;

-Экземада;

-Доимий қабзиятда;

-Шамоллаш ва гриппда;

-Қулоқдаги оғриқда;

-Соч, киприк ва қошлар ўсишида;

-Ҳашоратлар чақишини олдини олишда кенг қўлланилиб келинади.

Аччиқ бодом ёғини соч, қўллар ва юз учун мўлжалланган косметик воситалар таркибига қўшиб ишлатиш мумкин. Аччиқ бодом ёғидан ажойиб ниқоблар тайёрлаш мумкин. Бунинг учун, аччиқ бодом ёғидан 10 мл олинади ва унга бирор бир эфир ёғидан 2-3 томчи қўшилади, тайёр бўлган ниқоб қуруқ салфеткага шимдириб олиниб юз терисига 15-30 дақиқага қўйилади. Бу ниқобни бир кунда 2 маротаба қўллаш мумкин.

Яна бир ажойиб ниқоб, бунинг учун 2-3 қошиқ сули (овсянка) уни сув билан аралаштирилади ва бўтқа ҳолига келтирилади. Тайёр бўлган аралашмага 10 мл миқдорида аччиқ бодом ёғи ва бир неча томчи эфир ( лимон, атиргул ва сандал) ёғлари қўшилади. Ниқоб 15-20 дақиқа юз терисида қолдирилади ва илиқ сув билан ювиб ташланади.

Шунингдек, аччиқ бодом ёғини учуқда ҳам қўллаш мумкин. Бунинг учун, аччиқ бодом ёғига лаванда, чой дарахти, иланг-иланг ёки мойчечак ёғларидан бирортаси қўшилади ва учуқ чиққан ерга қўйилади. Бир кунда 4-5 маротаба такрорланади.

Аччиқ бодом ёғини ёғли сочларга ҳам қўллаш мумкин. Бунинг учун соч ювилишидан бир оз олдин унга керак миқдорда ёғ суртилади, сўнг шампунь билан ювиб ташланади. Қуруқ сочларда эса соч ювиб бўлинганидан сўнг сочга суртиб қўйилади

@salomatlikolami_and

​​🔥ХАММАСИ АСАБДАН!
Стресс кўплаб касалликларнинг дебочаси ҳисобланади. У аввало иммун тизимига салбий таъсир кўрсатиб, инсонни касалликлар ва вирусларни юқтириб олишга мойил қилиб қўяди. Стрессдан халос бўлиш учун меъёрдан ортиқ қабул қилинган дори-дармонлар буйрак ва ошқозон фаолиятини бузади. Бу касаллик қон босимининг ошиши, қандли диабетга чалинишга олиб келади. Оғир асоратларни орттириб олмаслик учун, юқорида қайд этилган ҳолатлар бир неча хафта узлуксиз кузатилганда, психотерапевт назоратидан ўтиш тавсия этилади.
Маълумотларга кўра, Америка ахолисининг 90 фоизи кучли стресс ҳолатида, 60 фоизи хафтада 1-2 марта, 30 фоизи деярли ҳар куни стресс аломатларини бошдан кечиради. Беморларнинг учдан икки қисмининг шикояти стресс билан боғлиқ. Россияда эса стресс билан касалланганлар 70 фоизни ташкил қилади.

💥СТРЕСС ДАРАЖАЛАРИ
Ҳаётдаги турли ҳодисалар инсонда турли даражада стресс пайдо бўлишига сабаб бўлади. Масалан:
Турмуш ўртоғининг ўлими – 100%
Ажрашишлар – 73%
Яқинларининг вафоти – 63%
Озодликдан махрум қилиниш – 63%
Касаллик – 53%
Ишдан бўшатилиш – 47%
Яқинларининг касалликка чалиниши – 44%
Хомиладорлик – 40%
Иш шароитининг ўзгариши – 39%
Молиявий шароитнинг ўзгариши – 38%
Ишда масъулиятнинг ошиши – 29%
Уйқунинг бузилиши – 16%
Овқатланиш тартибининг бузилиши – 15%
Дўстлар билан муросасизлик – 15%

Стрессдан химоя ҳам, даво ҳам – ирода! Ўзингизни кучли ирода сохиби, деб хис қилинг ва буни амалда исботланг. Ҳаётга оптимист кўзлар билан боқинг. Шунда стресс сиз учун хавфли касаллик хисобланмай қолади.

​​💊Рухнинг биологик таъсирлари:

Антиоксидант;
Оқсил, ДНК, РНК синтезида;
Ҳужайрани бўлиниши, ўсиши ва регенерациясида;
Тери, тирноқ ва сочларнинг меъёрида ўсиши;
Яраларни битиши ва эпителизация жараёнини тезлатади;
Тана ва скелет вазнини ошишида;
Ўсиш гормони, гонадотропин ва кортикотропин синтезида;
Кальций ва фосфор алмашинуви ва сўрилишида;
Тери эластиклигини таъминловчи коллаген толалар ҳосил бўлишида;
Бўғим юзасини шаклланишида;
Сариқ доғ дегенерацияси ва катарактани олдини олади;
Иммунитетни оширади;
Ўсмаларга қарши (антикансероген) таъсири;
Инсулин синтезида иштирок этади ва ёғ-углевод алмашинувини бошқаришда;
Миянинг нормал фаолияти ва эслаб қолиш қобилиятини кучайтириш учун;
Иштаҳа ва таъм билиш сезгисини меъёрга келтиради;
Қон ишлаб чиқаришда иштирок этади ва камқонликни олдини олади;
Эркаклик гормони – тестостеронни ишлаб чиқаришида ва сперма ҳосил бўлишида;
Алкоголни организмдан чиқариб ташлашда;
Рух – кучли табиий антиоксидант.
Рух кучли табиий антиоксидант бўлган супероксидисмутаза ферментини актив қисмига киради. Бу фермент организмда доимий пайдо бўлиб турадиган, ўта зарарли бўлган супероксид эркин радикалини зарарсизлантиради.

Аскорбин кислота рух билан бирга ишлатилганда антиоксидант таъсири яна ҳам ошади. Рух ва аскорбин кислотасининг антиоксидант хусусияти кўзда катаракта ривожланиши ҳамда сариқ доғ дегенерациясини олдини олишда ишлатилади.

Рух кўзнинг тўр пардасида йиғилиб, А витаминининг ўзлаштирилишига ёрдам беради. Кўз тўр пардасидаги ретинол боғловчи оқсил иш фаолияти ҳам рухга бевосита боғлиқ.

Рухнинг оқсил синтезидаги вазифаси

Рух элементи организмда муҳим биологик жараёнлар (оқсил, ДНК ва РНК синтези, ҳужайраларни бўлиниши, ўсиши ва регенерацияси)да иштирок этади. Рухнинг бу хусусияти трофик ва бошқа яраларнинг битиши ҳамда эпителизациясида жуда муҳимдир.

Бундан ташқари, рухнинг регенерация жараёни кетиб турган тўқимада коллаген ва оқсил синтезини кучайтириши, атеросклероз ва юрак ишемик касаллигида ижобий таъсир кўрсатади.

Рух инсулин таркибига кириб, унинг ишлаб чиқариш самарадорлигини билдиради. Қандли диабет касаллиги бор беморларда қондаги рух миқдори кам бўлади ва рухнинг сийдик билан ажралиши кучайиб кетади. Шунинг учун қандли диабет касаллигида рух етишмовчилиги кўп кузатилади.


@salomatlikolami_and

​​🛑Капоши саркомаси
Капоши саркомаси – бу кўп ўчоқли қон томирли ўсма бўлиб, герпес вируси 8 типи томонидан чақирилади.

Асосан қуйдаги турлари фарқланади:

✅Классик;
✅ОИТСга боғлиқ;
✅Эндемик (Африкада);
✅Ятроген (масалан, аъзо трансплантациясидан кейин).
🛑Классик Капоши саркомаси

Бу асосан европалик еки шарқий европалик қари эркакларда (> 60 ёш) учрайди. Касаллик секин ривожланади ва жараён одатда оёқларда бир неча ўчоқлар хосил бўлиши билан чекланади; ички аъзолар зарарланиши 10% холатларда кузатилади. Касалликни бу шакли одатда хаёт учун хавф туғдирмайди.

🛑ОИТСга боғлиқ Капоши саркомаси
Касалликни бу шакли ОИТСга боғлиқ тарқалган рак кўринишида намоён бўлади. Касаллик классик шаклига қараганда оғир кечади. Одатда терида (асосан юз ва танада) кўплаб тошмалар бўлади. Шилилқ пардалар, лимфа тугунлари ва хазм системаси зарарланиши кўп учрайди. Баъзида Капоши саркомаси ОИТСнинг биринчи белгиси бўлади.

🛑Эндемик Капоши саркомаси
Касалликнинг бу шакли Африкада ВИЧ инфекцияга боғлиқ бўлмай келиб чиқади. Асосан 2 та типи фарқланади:

🛑Препубертал лимфаденопатик шакли. Бунда касаллик асосан болаларда учрайди. Ўсма лимфа тугунларида ривожланади. Терини зарарлаши мумкин. Одатда ўлим билан якунланади.
Каттлар шакли. Касалликни бу шакли классик шаклига ўхшаш бўлади.
Ятроген (иммуносупрессив) Капоши саркомаси.
Касалликни бу шакли одатда аъзо кўчириб ўтказилгандан кейин бир неча йил ўтиб бошланади.

Касаллик кечиши иммуносупрессия даражасига қараб кўпроқ ёки озроқ хафвли бўлади.


@salomatlikolami_and

​​Биласизми?

КАСАЛЛИК ҚАЕРДАН ПАЙДО БЎЛАДИ?

Аниқланишича, ҳаёт қувончларидан бебаҳра бўлиб, доим кимлардандир норози ҳолда юрадиганлар қонида турли иллатлар юзага келади. Одам бирон нарсани кўришни истамаса, кўз нури заифлашади.

ШАМОЛЛАСАНГИЗ. Шамоллаб қолганингизда, кимга қанақа сўзларни айтолмаган бўлсангиз, қалбингиз тўрида қандай эътироз ёки талаблар қолган бўлса, ҳаммасини тўкиб солиш учун бирор усулни ўйлаб топинг. Шунда дилингиздаги қўрқув, норозиликлар чиқиб кетади.

КЎНГИЛ ТАСКИНИ УЧУН. Ўзингизга ёқмайдиган ҳолатларга узоқ вақт бардош бериш одатингизни ҳам ташланг. Ана шунда кўнглингиз таскин топади.

АЁЛЛАР КАСАЛЛИКЛАРИ. Аёллар жинсий аъзолари касалликлари кўпинча уларнинг руҳий сиқилишлари, ўз оталари, эрлари, умуман эркак зотидан хафаликлари, ўзларининг аёллик табиатлари, ўзига раво кўрилган қисматдан норозилиги сабаб келиб чиқади.

БАХТСИЗ ҲОДИСАЛАР САБАБИ. Зўравонлик билан мол-дунё орттиришга уринган ёки ўз-ўзини ҳимоя қилолмайдиган, фақат ўз қобиғига ўралиб қолган одамлар бахтсиз ҳодисаларга кўпроқ учраши кузатилади.

ҚАҲР-ҒАЗАБНИ ЖИЛОВЛАЙ ОЛМАСЛИК. Қаҳр-ғазаб, нафрат, жаҳолат вужудни ич-ичидан емиради. У, ғазабингизни бировга сочиб, кўнглингизни бўшатиб олганингизда ҳам, ақлдан озишга, эт (пай) чўзилишига, узилишига, буйракларда тош йиғилишига, ниқрисга (подагра), жигар касалликларига мубтало қилади.

​​Долзарб саволга муҳим жавоб
Ҳайз даврим арафасида негадир бошим оғрийдиган одат чиқарган. Менда кузатилаётган бундай белгилар бирор хасталик белгиси эмасми?

Тўғрисини айтсам, айрим аёлларда ҳайз даврида бош оғриши учраб туради. Буни ҳайз мигрени, деб атаймиз.
Табиийки, ҳайз арафасида жинсий гормонлар — эстроген ва прогестеронлар ишга киришади. Организмдаги гормонлар ишлаб чиқилишида ўзгаришлар юз беради. Гормонлар даражасининг ортиши ёки камайиши оқибатида ҳайз даври бош оғриғи билан кечиши мумкин.
Нима қилиш керак?
Бундай давр махсус даволаниш муолажасини талаб этмайди. Фақат аҳволингизни енгиллаштириш мақсадида брусника мевасидан дамлама тайёрлашингизни маслаҳат бераман.
Брусника баргининг майдаланганидан 1 ошқошиғи идишга солиниб, устига бир стакан қайноқ сув қуйилади. Сўнг дамламани бир кунда ярим стакандан қабул қилиш лозим.
Бундай вақтда кўпроқ творог ейишга ҳаракат қилинг. У ҳам бош оғриғини бироз юмшатади.
Кечаси ётишдан олдин бир стакан сутга асал аралаштириб ичсангиз ҳам даво бўлади.
Иложи борича, бундай вақтда организмингизни толиқтирмасдан, кўпроқ ётишга ҳаракат қилинг.
Шунингдек, тоза ҳавода сайр қилишни ҳам унутманг.
Мабодо ҳайз даврида кечадиган оғриқ кучаядиган бўлса, албатта, шифокорга кўринишингизни маслаҳат бераман.