Freydning tanqidchilari ancha. Lekin kimnidir tanqid qilish uchun uni yaxshi bilish lozim. Men shu paytgacha uchratgan psixologiya oʻqituvchilarining ichida Freyd "dushmanlari" freydizm u yoqda tursin, psixologiyani yaxshi bilmas edi. Haqiqiy psixologlar esa uni butkul inkor qilmasdan, freydizmning gʻoyalaridan ustalik bilan foydalanishadi.
Freydga haqiqiy opponent boʻla olganlardan biri
Karen Xorni hisoblanadi. U psixologiyada Freydning qizi (buvim😜) Anna Freyddan keyin nomi eng koʻp tilga olinadigan ayol psixologdir.
Karen Xorni nevrozlar sababchisi sifatida nafaqat biologik omillar, balki, madaniyatlarni ham aytib oʻtgan. U Freydning ashaddiy muxlisasi boʻlish bilan birga, munosib tanqidchisi ham boʻlolgan.
Xornining
"Невротическая личность нашего времени" kitobini oʻqishni tavsiya qilaman. Unda koʻpchilik oʻzini topishi tayin. Chunki, XXI asr nevroz asri. Deyarli hammamiz xavotirda yashaymiz. Xavotir esa nevrozning asosini tashkil qiladi. Kitobda tayyor yechimlar topolmaysiz, ammo muammolar mohiyatini yaxshi tushunib olasiz — shuning oʻzi 50% yechim emasmi?
Quyida Karen Xornidan iqtiboslar keltiraman:
"Boshqalar bizda yoʻq ustunliklarga ega boʻlsa, koʻpchiligimiz maʼlum bir hasadni his qilamiz. Biroq normal odam bu narsalarga ega boʻlish xohishiga urgʻu bersa; nevrotik boshqalar ularga ega ega boʻlgani uchun afsuslanadi; hatto unga bu narsalar umuman keraksiz boʻlsa-da".
"Qoʻrquv — mavjud xavfga nisbatan proporsional reaksiya, ayni paytda xavotir — xavfga nisbatan haddan ortiq reaksiya yoki tasavvurdagi xavfga nisbatan reaksiyadir".
"Hammamiz ham boshqalarning bizga yaxshi munosabatda boʻlishini istasak-da, nevrotiklar boshqalarga yoqish va yuqori baho olish uchun tushunarsiz ochlik his qiladi, bu odamni oʻzi yaxshi koʻradimi yoki ushbu shaxsning fikri qandaydir ahamiyatga egami — farqi yoʻq".
"Individ oʻzini xavotirdan himoya qilish uchun qoʻllaydigan toʻrt asosiy vosita: muhabbat, boʻysunish, hokimiyat va chetlashish (uzoqlashish) reaksiyasi".@sarvinoz_omonova
