Hikoya matn: tahrir salohiyatingizni sinang
Kerakli va keraksiz narsalar
Ustoz maqsadga erishish uchun keraksiz narsalardan voz kechish kerak ekanligini shogirdiga bot-bot uqdirardi. Shogird bu soʻzlarning juda yaxshi yodlab olgan edi-yu, lekin nima kerakli-yu nima keraksiz ekanligini toʻla anglab yetolmasdi.
Bir kuni ikkalalari toqqa saylga chiqishdi. Togʻ ungirida yurgan yoʻlbars togʻ bagʻrida ikkita kishilar yurganini koʻrdi va ularga qarab yugurdi.
Ustoz hotirjam oʻrnidan turdi va nari ketdi. Yoʻlbars esa negadir shogirdni quvlab ketdi. U yugurarkan boʻyniga osib olgan hurjunini, hatto kiyimlarini ham, yechib ketdi. Bir amallab baland bir daraxtga chiqib oldi. Birozdan soʻng yoʻlbars ketdi biroq shogird qoʻrqgani sababli ustozi kelmagunicha daraxtdan tushmay oʻtiraverdi. Muallim “dagʻ-dagʻ” titrayotgan yalongʻoch oʻquvchisiga razm solib qaradi va jilmaydi va dedi:
– Mana, maqsadga erishish uchun hamma keraksiz narsalardan vos kechishni oʻrganib olding va bu umringni qutqardi.
– Ustoz, – deb hayratlanib soʻradi shogird, – siz qilichingizning ham, kiyimlaringizning ham, yechganingiz yoʻq. Hatto qochishga ham urunmadingiz. Ammo yoʻlbars sizga tegmadi. Nega?
– Meni sendan farqim boʻldi-ki: qoʻrquvni yengidim, shuning uchun yoʻlbars meni payqamadi, – deb javob berdi muallim. – Chunki meni maqsadim shu edi. Har bir kishilar maqsadni toʻgʻri qoʻyishni oʻrganishlari kerak shundan keyingina maqsadga erishish uchun biror nimadan vos kechish kerakmi-yoʻqmi – bir qarorga kelish mumkin. Sir emaski koʻpchilik bu narsaga eʼtibor bermaydilar va hatoga yoʻl qoʻyadilar. Mana, endilikda sen buni mohiyatini tushunib olding.
Qissadan hissa: bu ibratlik hikoyada bejiz narsalarga vaqt sarflamay, maqsad sari olgʻa qadam tashlash zarurligi uqdirilmoqda. Zero vaqt isrofi yomon illatdir.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Tadqiqot ishim davomida tajriba-sinov ham oʻtkazyapman. Dastlabki sinov Fargʻona, Toshkent va Navoiy viloyatlaridagi oliy oʻquv yurtlarining oʻzbek tili va oʻzbek filologiyasi yoʻnalishi talabalari oʻrtasida oʻtkazildi. Unda talabalarga bittadan hikoya matn, tasviriy matn va muhokama matn berildi. Matnlardagi orfografik va punktuatsion; qoʻshimcha, yordamchi soʻz, soʻz va iboralar, jumla darajasidagi xatolarni aniqlash va tuzatish topshirildi.
Matnda nisbatan oson aniqlanadigan, oʻrtacha, murakkab va ancha murakkab xatolar bor. Quyida birinchi matn eʼtiboringizga havola etilyapti. Siz ham urinib koʻring-chi, nechta xato topasiz va tuzata olasiz ekan?
Kerakli va keraksiz narsalar
Ustoz maqsadga erishish uchun keraksiz narsalardan voz kechish kerak ekanligini shogirdiga bot-bot uqdirardi. Shogird bu soʻzlarning juda yaxshi yodlab olgan edi-yu, lekin nima kerakli-yu nima keraksiz ekanligini toʻla anglab yetolmasdi.
Bir kuni ikkalalari toqqa saylga chiqishdi. Togʻ ungirida yurgan yoʻlbars togʻ bagʻrida ikkita kishilar yurganini koʻrdi va ularga qarab yugurdi.
Ustoz hotirjam oʻrnidan turdi va nari ketdi. Yoʻlbars esa negadir shogirdni quvlab ketdi. U yugurarkan boʻyniga osib olgan hurjunini, hatto kiyimlarini ham, yechib ketdi. Bir amallab baland bir daraxtga chiqib oldi. Birozdan soʻng yoʻlbars ketdi biroq shogird qoʻrqgani sababli ustozi kelmagunicha daraxtdan tushmay oʻtiraverdi. Muallim “dagʻ-dagʻ” titrayotgan yalongʻoch oʻquvchisiga razm solib qaradi va jilmaydi va dedi:
– Mana, maqsadga erishish uchun hamma keraksiz narsalardan vos kechishni oʻrganib olding va bu umringni qutqardi.
– Ustoz, – deb hayratlanib soʻradi shogird, – siz qilichingizning ham, kiyimlaringizning ham, yechganingiz yoʻq. Hatto qochishga ham urunmadingiz. Ammo yoʻlbars sizga tegmadi. Nega?
– Meni sendan farqim boʻldi-ki: qoʻrquvni yengidim, shuning uchun yoʻlbars meni payqamadi, – deb javob berdi muallim. – Chunki meni maqsadim shu edi. Har bir kishilar maqsadni toʻgʻri qoʻyishni oʻrganishlari kerak shundan keyingina maqsadga erishish uchun biror nimadan vos kechish kerakmi-yoʻqmi – bir qarorga kelish mumkin. Sir emaski koʻpchilik bu narsaga eʼtibor bermaydilar va hatoga yoʻl qoʻyadilar. Mana, endilikda sen buni mohiyatini tushunib olding.
Qissadan hissa: bu ibratlik hikoyada bejiz narsalarga vaqt sarflamay, maqsad sari olgʻa qadam tashlash zarurligi uqdirilmoqda. Zero vaqt isrofi yomon illatdir.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube