Orif Tolib


Kanal geosi va tili: O‘zbekiston, O‘zbekcha


Soʻz. Tahrir. Savodxonlik.
Reklama boʻyicha:
👉 https://bit.ly/3nHSpI6
Murojaat uchun:
👉 @oriftolib_xatlar_bot
Donat:
👉 8600572904072506
👉 tirikchilik.uz/oriftolib
Ijodiy ishlardan oʻgʻrincha foydalanilishiga rozi emasmiz.

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Kanal geosi va tili
O‘zbekiston, O‘zbekcha
Statistika
Postlar filtri


“Hech narsa qilmaydi”ni yuzga koʻpaytirsang, hoʻkizni oʻldirishi mumkin.

Chex maqoli

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube


Meʼmor va bolalar

Ayasofiya soʻzi eski yunoncha ayamuqaddas, sofiyadonolik soʻzlaridan yasalgan, muqaddas donishmandlik maʼnosini beradi. Masjid qayta qurilishida meʼmor Sinonning xizmati bor.


Ayasofya masjidi haqidagi mana bu postni oʻqib, “Hikmatli latifalar va nishonga urilgan soʻzlar” kitobida hikoya qilingan qiziq bir voqea esimga tushdi:

Meʼmor Sinon mashhur Salimiya minoralarini qurarkan, bir toʻda bolalar chugʻurlashib, nimanidir koʻrsatayotganlarini koʻrib qolibdi. Ularga yaqinlashib: “Nima gap?” deb soʻrabdi.

– Amaki, – deyishibdi ular, – shu minorangiz biroz qiyshayibdi.

– Ha, unday boʻlsa, hozir minorani arqon bilan torttirib toʻgʻrilaymiz. Sizlar qarab turinglar, – deb arqon keltirishni buyuribdi.

Meʼmor Sinon to bolalar toʻgʻri boʻldi deyishmaguncha minorani bir arqon bilan torttiraveribdi. Bolalar toʻgʻri boʻldi deyishgach, toʻxtatibdi. Shu orada bir kishi kelib:

– Usta, bu arqon shunday katta minoraga hech bir taʼsir qilmasligini yaxshi bilasiz. Nega endi bolalarning gapiga kirib bunday qildingiz? – deganida meʼmor javob beribdi:

– Shunday qilmasam, bu churvaqalar shahar boʻylab minora qiyshiq degan gap tarqatishadi. Minoraning egri emasligiga hech kimni ishontirolmaymiz. Endi esa minora egri edi, arqon bilan torttirib toʻgʻrilatdik degan gap tarqatishadi. Bu gapga esa aqli bor odam ishonmaydi!

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube


Qay biri toʻgʻri?
So‘rovnoma
  •   Uning bu ishga jalb etilishi ayni muddao
  •   Uning bu ishda jalb etilishi ayni muddao
1170 ta ovoz


“Data journalism”: maʼlumotlar jurnalistikasi

Inglizchada data journalism yoki data-driven journalism (DDJ) deb ataladigan tushuncha bor. Jurnalistikaning material tayyorlash yoki uni boyitish uchun katta hajmli maʼlumotlarni saralash va tahlil qilishga asoslangan shakli. Uning oʻzbekcha tarjimasi – maʼlumotlar jurnalistikasi.

Baʼzan inglizchasini toʻgʻridan toʻgʻri ishlatish holatlari ham koʻzga tashlanadi: data jurnalistika. Oʻrtasiga chiziqcha ham qoʻyib qoʻyiladi: data-jurnalistika. Ruschadan koʻchirish bu.

Eng yaxshi variant – oʻzbekchasini qoʻllash va ommalashtirish.

#Soʻragan_edingiz

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube


Oʻsha gap

Rus tilida ulugʻ mutafakkirlar ijod qilgan va bu tilning qudratini koʻrsatib bera olgan. Rus tili – axborot olishimda muhim yordamchi. Unga hurmatim baland. Ammo mana bunaqa toʻqimtabiatlarga, oʻzbek tilini mensimaydigan toifalarga aslo toqatim yoʻq.

Gʻulomjon ustoz, bunaqalar koʻp.

Ularga samimiy qilib “Pashoʻl tiy na Havayi” deb qolamiz.

🌐 Sayt    🛜 Telegram    ▶️ YouTube


Negaki: vergul kerakmi yoki yoʻq?

Negaki soʻzidan keyin vergul qoʻyish koʻp uchraydi. Soʻz -ki bogʻlovchisi bilan tugayapti, demak, vergul qoʻyish kerak degan mantiqqa asoslanishsa kerak. Lekin bu yerda -ki bogʻlovchilik xususiyatini yoʻqotgan, chunki, toki, modomiki soʻzlarida boʻlgani kabi soʻz tarkibiga singib ketgan.

Boshqa sabab bogʻlovchilariga oʻxshab qoʻshma gaplarda negaki soʻzidan oldin vergul qoʻyish kerak. U qoʻshma gap tarkibida kelganda ham, sodda gap boshida kelganda ham oʻzidan keyin vergul talab qilmaydi:

Haydovchilar ogohlantirildi, negaki qalin qor yogʻishi kutilyapti.
Haydovchilar ogohlantirildi. Negaki qalin qor yogʻishi kutilyapti.


Men bu bogʻlovchidan koʻra chunki soʻzini afzal bilaman. Sababi u jonli tilda nisbatan koʻp qoʻllanadi, ifodasi tabiiyroq. Biroq bu negaki bogʻlovchisini umuman ishlatmaslikni anglatmaydi. Masalan, qaytariq boʻlmasligi uchun chunki oʻrnida sinonimlarini ishlataman. Ikkita oldingi gapda ham shunday qildim 😉

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube


Hammaga quloq tutadigan odamning holiga voy, hech kimni eshitmaydigan odamning holiga esa ikki karra voy.

Bolgar maqoli

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube


Ayrimlar oʻqimaslik uchun ming xil bahona topib yurgan bir paytda baʼzi yosh onalar olti oylik goʻdagi bilan onlayn darslardan til oʻrganib, sertifikat olib, tayanch doktoranturaga kiryapti ekan. Oʻrnak olsa arziydi.

Turk tilini mustaqil oʻrganuvchilarga Gʻulomjon Sobirovning “Ibrat farzandlari” loyihasidagi darslarini tavsiya qilaman. Turkchani oʻzbekchada noldan boshlab oʻrganish mumkin.

Koʻring, oʻrganing, izlaning. Istagan odam imkon topadi:

👉 Onlayn darslar

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube


Sababi shuki: vergul va tahrir

Sababi shuki birligidan keyin esa vergul qoʻyish kerak. Chunki u jumlani qoʻshma gapga aylantiradi:

Kitobga bunday nom berilishining sababi shuki, u oʻzini izlayotgan inson haqida hikoya qiladi.

Sababi shuki, harakatsizlik alaloqibat kasallikka olib boradi.

Men sababi shuki birligini ishlatmayman. Boisi bunaqa gap qurilishi oʻzbekcha ifoda tarziga mos emas. Sababi shuki oʻrnida sababi, chunki soʻzlarini ishlatish yoki jumlani tahrirlash kerak:

Kitob oʻzini izlayotgan inson haqida hikoya qiladi, shu sababli unga shunday nom berilgan.
Oʻzini izlayotgan inson haqida hikoya qilgani
sababli kitobga shunday nom berilgan.

Chunki harakatsizlik alaloqibat kasallikka olib boradi.
Sababi harakatsizlik alaloqibat kasallikka olib boradi.

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube


Sababi: vergul kerakmi yoki yoʻq?

Sababi alohida soʻz sifatida izohli lugʻatga kiritilmagan. Lekin amaliyotda alohida soʻz sifatida ishlatiladi – baʼzan sabab bogʻlovchisi oʻrnida keladi. Ikki sodda gapni bogʻlagan payti xuddi sabab bogʻlovchilari kabi undan oldin vergul qoʻyiladi:

Chaqimchilik – illat, sababi u tufayli odamlar oʻrtasi buziladi.

Sababi bogʻlovchi oʻrnida kelgan, ammo ikki sodda gap alohida yoziladigan holatlar ham uchrab turadi. Sababi qoʻshma gap tarkibida yoki sodda gap boshida kelishidan qatʼi nazar, undan soʻng vergul qoʻyilmaydi:

Chaqimchilik – illat. Sababi u tufayli odamlar oʻrtasi buziladi.

Solishtiring:

Chaqimchilik – illat, chunki u tufayli odamlar oʻrtasi buziladi.

#Soʻragan_edingiz

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube


Jizzaki odam haqiqatni anglolmaydi.

Misrliklar maqoli

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube


Tomni tezgina yopishdi, keyin yil boʻyi taʼmirlab chiqishdi.

Meksikan maqoli

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube


Doʻstmuhammad meshkobchi oʻrta boʻyli, sariq moʻylov, bikir yigit boʻlib... boshqa meshkobchilardan koʻproq mehnat qilar edi. (S. Abdulla, “Mavlono Muqimiy”.) Jumladagi “bikr” soʻzining maʼnosi nima?
So‘rovnoma
  •   Pishiq, baquvvat
  •   Ozgʻin, nimjon
  •   Qorindor, semiz
1272 ta ovoz


Uning sochlari jingila-jingila, yuz va koʻzlari doʻnduq, ustida yashil baxmaldan burma qilib tikilgan chiroyli delvagay kiyimi bor edi. (A. Qodiriy, “Jinlar bazmi”.) Jumladagi “delvagay kiyim”ning maʼnosi nima?
So‘rovnoma
  •   Keng va katta ust kiyim
  •   Qalin va tor ust kiyim
  •   Yengil va yupqa ust kiyim
1366 ta ovoz


Qayta taqsimot.pdf
817.9Kb
Doktorantura, tayanch doktorantura va stajyor-tadqiqotchilikka qoʻshimcha qabul

Oʻzbekiston Respublikasi Davlat budjeti mablagʻlari hisobidan 2025-yil uchun stajyor-tadqiqotchilik, tayanch doktorantura va doktoranturaga tasdiqlangan qabul kvotalaridan ortib qolgan oʻrinlar hisobiga ixtisosliklar kesimida qabul kvotasi qayta taqsimlangan ilmiy va taʼlim tashkilotlar roʻyxati eʼlon qilindi.

Tushuntirish: ortib qolgan oʻrinlar hisobiga baʼzi ilmiy dargohlar uchun qoʻshimcha kvota ajratilgan. Sizning yoʻnalishingizga kvota qoʻshilgan-qoʻshilmaganini aniqlash uchun eski kvota bilan solishtirasiz. Agar eski kvotadagi 4 ta oʻrin hozirgisida 6 ga aylanib qolgan boʻlsa, demak, 2 ta oʻrin qoʻshilibdi. Qiymat eskisidan ozaygan boʻlsa, aksincha, kvota kamaygan. Raqamda oʻzgarish boʻlmagan boʻlsa, kvotada ham oʻzgarish yoʻq.

👉 Ushbu roʻyxatga Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirining 2024-yil 10-dekabrdagi 462-son buyrugʻi asos sifatida koʻrsatilgan.

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube


“Tish qoqqan”: iboraning maʼnosi nima?

Bu ibora biror ishda yoki masalada tajribaga ega, koʻp narsani koʻrgan va bilimi keng odamni tasvirlash uchun ishlatiladi. Asosan Surxondaryo viloyatining ayrim tumanlarida qoʻllanadi:

Ramazonboy tish qoqqan odam, maslahatda u ham qatnashsa, yaxshi boʻladi.

Furqat Alimardon

🌐 Sayt    🛜 Telegram    ▶️ YouTube


Yaxshi duradgor shkafning orqa tomoniga yomon taxta ishlatmaydi. Garchi unga hech kim hech qachon qaramasa ham.

Stiv Jobs

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube


Dahanaki jang bu – ...
So‘rovnoma
  •   Shapaloq tushirish
  •   Ogʻzaki janjal qilish
  •   Mayib qiladigan darajada urishish
2121 ta ovoz


Milliy sertifikatga tayyorlanayotganlar uchun qulaylik

“Mutolaa” ilovasi milliy sertifikat imtihoniga tayyorlanayotganlar uchun alohida toʻplam tayyorladi.

Oʻqituvchilar yaxshi bilsa kerak, Bilimni baholash agentligi oʻzbek tili va adabiyot fanidan milliy sertifikat imtihoniga tayyorgarlik koʻrish uchun adabiyotlar roʻyxatini eʼlon qilgandi. Ana shu roʻyxatdagi kitoblarni endi bir joydan topa olasiz.

Yana bir afzallik: kitoblarning koʻpi ovozlashtirilgan. Mabodo biror yumush bilan ovora boʻlsangiz, audio variantini eshitishingiz mumkin. Bu ish-tashvishi koʻp ustozlar uchun ayni muddao.

Ilovaga kirgandan soʻng pastga tushsangiz, “Toʻplamlar” rukni bor. Toʻplamni chapga varaqlaysiz, “Yosh kitobxon – 2024” toʻplamining oʻng tomonida “Milliy sertifikat uchun adabiyotlar” toʻplami keladi.

Maroqli “Mutolaa”!

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube


Zidlov bogʻlovchisi va esa: bittasini ishlating

Baʼzan zidlov bogʻlovchisi bilan boshlangan gapda esa ham qoʻllanadi. Bu xatodir. Chunki zidlov bogʻlovchilari zamiridagi nisbatlash, ajratish maʼnolari esa soʻzida ham bor. Mazmunni takrorlash gʻalizlik keltirib chiqaradi:

Oʻtgan gal tortishuv boʻlgandi, ammo bugun esa unday emas.

Ikkovidan birini ishlatish kerak:

Oʻtgan gal tortishuv boʻlgandi, ammo bugun unday emas.
Oʻtgan gal tortishuv boʻlgandi, bugun esa unday emas.

Boshqa misol:

Men unga rosa tushuntirdim, biroq u esa tushunmadi.

Men unga rosa tushuntirdim,
biroq u tushunmadi.
Men unga rosa tushuntirdim, u esa tushunmadi.


#Soʻragan_edingiz

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube

20 ta oxirgi post ko‘rsatilgan.