Ўқинг...фақат йиғламанг!

Энди... энди бир гўдакни болам деб қарзимни узмоғим керак... Ахир у бола ҳам мендек бегуноҳ... Бу дунёнинг кўнгилхушлигининг қурбони...
Ана шу ўйлар билан оиламга қайтдим. Мана, Зуфар ўғлим ўттизга кирди. Мен унга ўгайлик қилдимми-йўқми, билмадим, аммо у менга чин фарзандлик қилди. Тўнғичим, суянганим. «Онангизни излайлик, она. Учрашинг, кечиринг» деган ҳам шу! Аммо ўз онасини кўрмади. У хотин бошқа юртларга кетиб қолган. Шунга мени кўпроқ тушунса керак-да, армон бўлишмасин бир-бирига дейди-да... Мана, энди, сизларнинг кўмакларингиз билан онам билан учрашмоқчиман. Юрагида оғриқ билан ўтиб кетмасин, деяпман. Ахир болаларимиз адашса, йўл кўрсатиб, уларни кечириб яшаймиз-ку...»
Зуфар аканинг Рисолат опанинг ўз боласи эмаслигига, тўғриси, киши ишонмайди. Катта ўғил бўлса-да, онаси билан ҳовлида қолган, уч жигарига жуда меҳрибон, волидасини ҳар йили икки-уч марталаб дам олишга жўнатадиган, ҳурматини жойига қўядиган ўғил. Рамз ака йигирма йилча олдин жигар хасталигидан оламдан ўтган. Зуфар ака рўзғор бошига тушгач, институтдаги ўқишини ташлаб, боғида ишлаган экан. Бир укаси, икки синглисини олий маълумотли қилган ҳам ўзи. Рисолат опанинг ҳақиқий тиргаги!
Рисолат опа онаси билан учрашди. Ҳозир ҳам болалари билан бирга у кишининг ҳолидан хабар олиб туради. Аммо ҳар келганда юраги эзилиб кетади. Етмишдан ошган кампирнинг ердан кўз юзмасдан йиғлаб ўтиришидан куяди. Аммо энди вақтни ортга қайтариб, ниманидир ўзгартириб бўлмайди-ку...
Мен бу воқеани шунчаки икки аёлнинг боласидан кечиб, кимгадир эргашиб кетгани ҳақида нафратга тўлиб, ёзсам ҳам бўларди. Ахир бу даҳшат-ку! Аммо мени тақдирнинг ишлари кўпроқ ҳайратлантирди. Рисолат опанинг аясининг меҳри, бир бегона болани болам деган аёлнинг дарё қалби илҳомлантирди! Бу дунёда яхши одамлар, асл муҳаббат, инсоний туйғулар борлиги ҳақида ёзгим келди. Кимгадир ачиниш, ундан нафратланиш эмас, шундай инсонларнинг юрагига чиндан ҳавас қилиб яшаш керак, ахир.

Ўқинг... Фақат йиғламанг!

БИЗНИ ТАҚДИР БИРЛАШТИРГАН...

Тақдир! У борми ўзи? Пешанага ёзилгани-чи? Ундан қочиб қутила олмаслигимиз ростми? Мен бугунги ҳикоям қаҳрамонлари билан танишганимда тақдирнинг ҳақлигига ишонганман. Бир қарашда, уларнинг ҳаётида қандайдир кемтиклар бордек, умр йўллари бир текисмасдек... Балки, кимлардадир ачиниш ҳиссини ҳам уйғотар. Аммо мен чин маънода уларга ҳавас қилганман. Иродаларига, ер юзидаги фаришталар эканлигига...
Рисолат опанинг ёши элликдан ошган. Ўртанча қизи билан опам бирга ўқишган. Уйимизга келиб-кетиб юрадиган бу қиз ҳаммамизга бирдек ёқарди. Кейин унинг онаси опам билан танишган. Шу тариқа икки дугона сабаб оилаларимиз ўртасида борди-келди йўлга қўйилган. Рисолат опа камсуқим, самимий аёл. Ҳар меҳмонга келганида қимтинибгина ўтиради. Ойим ўн гапирса, зўрға бир жавоб беради. Аммо тилининг учида турган сўзни доим айтолмайди. У кетгач, «Нимадир дарди бор-да шу аёлнинг», дея ойим бош чайқаб қоларди. Бир йиллик борди-келдимиздан кейин Рисолат опанинг дарди маълум бўлди. Неча йилдирки, онасини изларкан. Ҳайрон қолдик, тўғриси. Унинг маҳзун ҳикоясини тинглаб эса кўзимизга ёш олдик.
«Онам шаҳарлик. Мен ёлғиз қизман. Бешикдалигимдаёқ ота-онам ажрашиб кетишган. Яшириб нима қилдим, тўғрироғи, онам отамни ташлаб кетган. Нима учун, билмадим... Кейин аммаларим мажбурлаб аямга уйлантириб қўйишган. Мен ҳам ақлимни танигач, у кишининг ўгайлигини билганман. Барака топгур, бирор марта ўгайлик қилмаган. Асли туғмасмиди, ё отамнинг «Ўзи болали бўлгач, қизимни бегона қилади, бирор болага зор аёл бўлсагина, уйланаман, бўлмаса, йўқ» деган қатъий қароридан кейин фарзанд кўрмаганми, буниси менга номаълум. Мени оқ ювиб, оқ тараб улғайтирди. Мана, отамдан кейин ҳам бош бўлиб ўтирибди. Ўз онамни эса бир мартагина кўрганман. Эслай олганим шу. Айтишларича, боғчага келиб, узоқдан мени кўриб кетаркан. Тўйим олди ўгай онам сизларнинг қишлоққа олиб келган ва бир аёл билан таништирган. Ўшанда бир оғиз ҳам гапира олмаганман. Онам эса мени қучиб йиғлаган. Бир этак болалари бор эди. Кейин кўришмадик. Кўришишга журъат қилмадик, шекилли... Ёши етмишдан ошиб қолган, кўп тушимга кираяпти. Аммо менда манзиллари йўқ. Шу кунгача излашга аямдан ийманганман. Гўёки улар билан топишиб олсам, мени ўз боласидек кўрган аёлга хиёнат қиладигандек туюлаеварди... Яна мендан, эридан юз ўгирган одамга нисбатан ичимда қандайдир алам бор эди... Йиллар ўтиб, бу алам тарқадими, билмадим... Ёки тақдир менинг кўзларимни очди...
Рамз ака билан ишда танишганман. У киши ҳисобчи эди. Чекка тумандан марказга қатнаб ишларди. Қисмат экан, бир-биримизга кўнгил қўйдик. Отам ёлғиз қизимни кимга узатаяпман дея, куёв билан кўришган ҳам. У замонларда бунақа гаплар йўқ эди-да. Қаранг-ки, бир суҳбатлашишгандаёқ дадамга маъқул бўлиб, ҳаётимиз боғланди. Тўй ҳам ўтди. Бахтли келинчак эдим... Токи... йўқ бу ҳодиса аслида мени янада бахтли қилган. Ҳа, энди шунга амин бўлаяпман. Чилламиз чиққач, қайнонам уйимизга (алоҳида ҳовлига келин қилишганди мени) бир болакайни етаклаб келди. Уч-тўрт ёшлардаги кўзмунчоқдек кичкинтойни жиянларимиздан бири деб ўйлабман. Аммо кечки таомдан сўнг ҳаммаси маълум бўлди. Рамз ака олдин уйланган, хотини эса эри ва ўғлини ташлаб, ким биландир қочиб кетган экан...
Ўша тун ҳеч ким ухламади. Фақат ўз туққан онаси воз кечган, яна бир аёл унинг борлигидан даҳшатга тушган гўдакдан бошқа...
Уришдим, ёрим дея ишонганимнинг кўксига муштлаб йиғладим... Қарғадим... ва эрталаб тўғри уйимга отландим. Рамз аканинг ялиниб-ялворишларига қулоқ солмадим. Кела солиб аямнинг бағрига ўзимни отдим. У ҳам менга қўшилиб йиғлади. «Воҳ, қизим, бу тақдир. Сенгинани бир синай деяпти-да» деган. Унинг бағрига бош қўйиб йиғлаб, онамнинг тафтини илк бор дилдан туйдим. Ҳа, ўшанда биринчи бор, бу аёл менинг ҳақиқий онам эканлигини ҳис қилдим. Ва кўзларим очилди. Бундан йигирма икки йил олдин, мен ҳали тўққиз ойлик чақалоқлигимда шу аёл мени бағрига олган ва кўз қорачиғидек асраб катта қилган. Худо бугун мени синаяпти... Бир пайтлари менга она бериб сийлаганди, энди фарзанд бериб синаяпти... Мен... шу аёлнинг, ҳаётнинг олдида жуда катта қарздорман.......

... Азизларим хар нарсанинг хикмати бор...!
Хаётимиздаги ёмон инсонлар ҳам биз учун неъмат эканини биласизми?
Чунки улар бўлмаганида яхши инсонларнинг қадрини билмаган бўлар эдик.
Азизларим тунингиз осуда ва сокинликда ўтсин.
Яхши дам олинг. Умр кифоя қилса яна сизлар билан тонгда ғоибона учрашармиз.
Яхшиларим Аллоҳ омонатни зое килмас...Аллоҳга омонатсиз...!!!

ХАЙРЛИ ТУН...!!!

Ўқинг... Фақат йиғламанг!

Амал нима?

- Амал бу банданинг ҳаётда қилган ишларидир.

Исломда ҳаммаси бўлиб банданинг амали саккиз қисмга бўлинади:
Биринчиси – фарз.
Иккинчиси – вожиб.
Учинчиси – суннат.
Тўртинчиси – мустаҳаб.
Бешинчиси – мубоҳ.
Олтинчиси – ҳаром.
Еттинчиси – макруҳ.
Саккизинчиси – мустакраҳ.

Ушбу саккиз қисм амалнинг баъзиларини бажариш шарт, баъзиларини бажармаслик шарт. Яна айримларини қилиш-қилмаслик ихтиёрий.

Фарз қандай амал?
- Фарз Аллоҳ таоло буюрган амалдир. Уни қилган киши савоб топади. Узрсиз бажармаган киши гуноҳкор бўлади. Унинг зарурлигига ишонмаган киши эса кофир ва имонсиз саналади.

Фарз амали қайси ҳолатларда кўринади?
- Аллоҳ таолога имон келтириш, Ислом динидаги беш вақт намозни ўқиш, рамазон ойида ҳар куни рўза тутиш, закот бериш ва ҳаж қилиш.

Вожиб қандай амал?
- Вожиб Ислом динида бажарилиши шарт бўлган амалдир. Уни бажарган киши савоб олади, бажармаганлар гуноҳкор бўлади. Вожиб амалга ишонмаган киши кофир ва имонсиз бўлмаса ҳам, катта гуноҳга ботади. 

Қандай амаллар вожиб амалга киради?
- Витр намозини ўқиш, ҳайит намозларини ўқиш, садақа ва фитр бериш, қурбонлик сўйиш, Қуръондан сажда оятлари ўқилган пайтда сажда қилиш кабилар.

Суннат қандай амал?
- Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломнинг қилган амаллари. Суннат амалини қилган киши савоб топади. Қилмаган киши гуноҳкор бўлмаса-да, қиёмат куни маломатга қолади, Пайғамбаримиз шафоатларига лойиқ бўлмайди.

Суннат амали нималарда кўринади?
- Яхши ишларни «Бисмиллаҳир роҳманир роҳим», дея бошлаш, мўмин кишиларга салом бериш, Қуръон ўқишни «Аъузу биллаҳи минаш шайтонир рожим» сўзлари билан бошлаш сингари амаллардир.

Мустаҳаб қандай амал?
- Мустаҳаб Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом баъзан бажарган ва баъзан бажаришни лозим кўрмаган амалдир. Уни қилган киши савоб топади. Аммо қилмаса, гуноҳкор бўлмайди. Қиёмат куни азоб ва маломатга ҳам қолмайди.

Мустаҳаб амалига қандай юмушлар киради?
- Нафл намоз ўқиш ва нафл рўза тутиш, нафл садақа бериш ва доим таҳоратли юриш кабилар. 

Мубоҳ қандай амал?
- Мубоҳ шундай амалки, қилинса ҳам, қилинмаса ҳам дуруст бўлаверади. Ундан киши савоб ҳам, гуноҳ ҳам топмайди. Қилиш-қилмаслик банданинг ихтиёридадир. 

Қанақа амаллар мубоҳга мисол бўлади?
- Ҳалол таомларни ейиш, ҳалол ичимликларни ичиш, ўтириш, туриш, юриш ва зарарсиз сўзларни сўзлаш.

Ҳаром қандай амалдир?
- Ҳаром Ислом динида қатъий таъқиқланган амалдир. Уни қилган киши қаттиқ гуноҳга ботади, уни ҳалол, дегувчилар кофир ва имонсиз ҳисобланади. 

Қандай ишлар ҳаром қилинган?
- Ноҳақ одам ўлдириш, одамзотга ва ҳайвонотга зулм қилиш, ғийбат қилиш, ўғирлик, ёлғончилик, ароқхўрлик ва зинокорлик каби ишлар.

Макруҳ қандай амал?
- Макруҳ Ислом дини таъқиқлаган амал. Макруҳни қилмаган киши савобга қолади, қилган киши эса азобланиши мумкин. Уни қилган киши кофир бўлмаса-да, гуноҳга ботади.

Макруҳ амали нималарда кўринади?
- Масжидга туфлаш, (фаҳш) нағмаларга қулоқ солиш, одобсиз шеърларни куйлаб ҳофизлик қилиш, одамлар ичида масхарабозлик қилиш, уятсиз шеърларни битиш кабилар макруҳ амаллардир.........

Мустакраҳ қандай амал?
- Мустакраҳ шундай амалки, уни қилгандан кўра қилмаган яхшироқдир. Қилган киши гуноҳкор саналмаса-да, одобсиз бўлади. Қиёматда азобга қолиши мумкин........ 

Мустакраҳга қандай амаллар киради?
- Таомни катта-катта ейиш, бозорда, кўчада овқатланиш, баланд овоз билан кекириш ва ҳайқириб эснаш кабилар...........

• ''Ибодати исломия'' китобидан

"Эслатгин! Албатта эслатиш мўминларга манфаат берур".
Аз-Зарият сураси, 55-оят.

Ўқинг...Фақат йиғламанг!

АЧЧИҚ  ҲАҚИҚАТЛАР

1. Негадир доим кўнглимизни оғритгандан эмас — кўнглимизга қарайдиган инсонлардан аламимизни оламиз...
2. Тўғри йўл кўрсатганни ёмон кўрамизу эгри йўлга бошлаганни ортидан қолмаймиз...
3. Яхши кўрган яқинларимизни, касал биродарларимизни кўргани боришга вақтимиз йўғу, етти ёт бегонаникига ошга боришга вақт топамиз...
4. Оиласи ночорроқ синглимизга ёрдам бермаймиз, лекин халқни кўзига ош қилиб зиёфат берамиз...
5. Ота-онамизни ҳафтада бир бора кўриб келишга фурсат йўқ, аммо улфатлар билан ўтиришга ҳар дойим тайёрмиз...
6. Аёлимиздан ширин сўзимизни аяймизу, лекин кўчадаги аёлларга гўзал калималар айтамиз...

Ўқинг... Фақат йиғламанг!

Эримни ўлдириб беринг!

Оилада бўладиган тортишувлардан тўйиб кетган аёл дугонасини олдига келиб, эри ҳар кун урушиб тергайверишидан, бирор кун тинчлик йўқлигидан шикоят қилиб, бу ҳолатдан тўйиб кетганлигини зикр қилди. Ва эрини ўлдириб берадиган фолбин топиб беришлигини сўради. Дугонаси унинг бу ҳолатини тушуниб ачиндида бир фолбин манзилини берди. Аёл ўзида йўқ хурсанд ҳолатда дугонаси айтган фолбинга келиб эримни ўлдириб беринг деб сўради. Бу киши аёлнинг оиласи ҳолатини ўргангандан кейин рози бўлди.

Аёлга эрини ўлдиришлик режасини тушунтирди: Бирданига эрингни ўлдирадиган дори қилиб берсам сендан шубҳаланиб сезиб қолишади. Шунинг учун эрингни аста секинлик билан ўлдирамиз. Мен сенга дори бераман ҳар куни оз оздан овқатига қўшиб берасан. Фақат сен эрингга гўзал муомалада бўлгинки, ўлганидан кейин сендан инсонлар шубҳаланмасин деди. Аёл рози бўлди.

Аёл хурсанд ҳолатда уйига қайтди. Доридан эрининг овқатига ҳар куни оз оздан қўшиб бера бошлади. Эри урушганда, дакки дашном берганда ҳам гап қайтармасдан гўзал муомала қила бошлади. Эри аёлининг бу муомаласидан аввалига ажабланди. Кейинчалик эса аёлининг хато камчиликларига кўз юма бошлади. Оилада илиқлик пайдо бўлиб шу йўсинда оила муносабатлар ўрнига туша бошлади.

Бир куни аёл фолбиннинг ҳузурига келиб, эримни ҳаётини сақлаб қолинг уни ўлишини хохламайман. У дунёдаги энг яхши инсон дея йиғлай бошлади. Шунда фолбин деб гумон қилинган киши айтдики. Мен сенга заҳар эмас оддий гиёҳ берган эдим деди. Аслида касаллик камчилик сенда эди, мана энди тузалдинг деб тушунтирди. Аёл бу гапдан қувнаган ҳолатда севикли эрининг уйи томон шошганича чиқиб кетди.

Аёлнинг дугонаси солиҳа бўлгани учун уни фолбинга эмас диндор домла ҳузурига йўллаган эди. Дўстларимиз диндор солиҳ инсонлар бўлишлиги қандай ҳам яхши.

Ўқинг... Фақат йиғламанг!

Орқага ташла...

Бир йигит бувасига арзи ҳол қилди:
– Ҳаёт зиддиятларга тўла. Сизнинг эса доим кайфиятингиз чоғ. Хафа бўлганингизни, бировдан ранжиганингизни кўрмайман. Сизга ўхшашга шунча ҳаракат қилсам ҳам, уддасидан чиқолмаяпман.
Оқсоқол бир зум ўйланиб, деди:
– Келишиб олайлик, ҳар сафар кимдандир ё нимадандир норози бўлганингда менга битта тош олиб келасан.
– Қанақа тош?
– Фарқи йўқ. Хоҳишингга қараб кўтариб келавер.
Йигит бувам шунақа қилиб ўзини овутаркан-да, деб ўйлади-ю, унинг гапини икки қилгиси келмади. У ёки бу вазиятдан дили хира тортганда шартни бажарди.
Кунлардан бирида қария набирасини чақириб, хона бурчагида турган оғзи боғлиқ қопга ишора қилди:
– Анавини кўтар-чи.
Йигит қопни елкасига ортмоқлади. Ўзиям оғиргина экан, букчайиб қолди.
– Қаерга олиб бориш керак? – сўради зўрға нафас олиб.
– Ҳеч қаерга, ўзинг билан олиб юрасан. Ўтирсанг ҳам, турсанг ҳам зинҳор елкангдан қўйма.
Йигит қариянинг гапини тушунмай бир муддат каловланиб турди-да, кейин қопни елкасидан ташлаб юборди. Ичини очиб қараса, ўша ўзи йиғиб келган катта-кичик, қинғир-қийшиқ тошлар.
– Шуям ҳазил бўлдими, бува! Бу зилдай матоҳни кўтариб юришнинг кимга кераги бор?! – деди йигит ранжиган оҳангда.
Қария меҳр билан набирасининг елкасини силади.
– Тўғри айтасан, болам, бу юкнинг ҳеч кимга кераги йўқ. Ранж-аламга тўла кўнгилнинг ҳам ана шу қопдан фарқи бўлмайди. Хотирада сақланиб қолган дилхиралик фойдасиз юк мисоли, кишини эзиб ташлайди, қаддини букади, бора-бора қалбини ғуборга тўлдиради. Уни орқага ташлаб яхши қилдинг.

Юлдуз Ўткирхон қизи тайёрлади.

Ўқинг... Фақат йиғламанг!

​​Жасур шу заҳоти хонадан отилиб чиқиб кетди. Икки ой давомида у шунчалар озиб-тўзиб кетганидан, касалманд кўринар, ҳақиқатан ҳам, унинг мадори йўқ эди. На ейишга ва на ичишга ҳафсаласи қолмаган эркак болаларисиз ўтган кунлар давомида ҳаётининг маъносини йўқотди гўё.
Унинг манзили аниқ. Марҳум бувасининг қадрдон дўсти ҳузурига келди. Неча йиллардан бери масжидда имомлик қилаётган қариянинг номи чиққан, илмли, камгап ва салоҳиятли одам экани учун ҳам ҳамманинг ҳурматида. Жасур қарияни касалхонага олиб келаркан, йўл бўйи ўтган ҳаётини, боланинг аҳволини тушунтириб келди. Мўйсафид чол лом-мим демас, узоқларга тикилган қирғийсифат нигоҳида эса бир олам маъно.
— Қани, мен билан юр-чи, — деди қария турли дуоларни ўқигач, Жасурни четга тортиб.
— Нақ тўрт соатдан бери ўқияпсиз, ахир сиз Худога яқин одамсиз-ку, таъсир қилса керак, а?! Болам, ҳаётим мазмуни ҳушига келармикин, а?! — Жасурнинг киртайиб қолган кўзларидан яна ёш оқди.
— Қарғиш! — деди чол Жасурга қаттиқ тикилиб. — Уларнинг яқини, яъники ўзингникилардан кимдир сени қарғамаганми? Дилини оғритмаганмисан? Айтайлик, хотинингни?..
— Хотиним?! Э-э, эсимда бор эканми, бобо, жуда кўп уришардик, мингта гап айтган-ку!
— Аёлингнинг дилини оғритгансан, болам! — қария Жасурнинг нимжон бўлиб қолган елкаларидан тутди. — Дил оғриғининг гуноҳини биласанми?! Мазлум ва Худонинг ўртаси қанчалар яқин эканини биласанми? Бу сенга ҳазилакам гап эмас!
Жасур онасининг тиззасига бош қўйиб йиғлаётган хотинига қаради. Кумуш ҳам шу кунлар ичида чўпга айланган, ҳар куни йиғлайди. Юрагини чангаллаганча ўзи ҳам неча марта ётиб қолди. Жасур ўтган кунларини хотирлади.
— Худо мени жазоладими, бобо?! Ҳаром-ҳариш юришим болаларимга урдими, айтинг, бобо?! — Жасур ерга ўтирганча юм-юм йиғлар, ичидан нималардир узиларди.
— Ҳаром юришинг болаларингга урган, топдинг!
Қария Кумуш ва Жасурни бир хонага олиб кирди. Бола доғида куяётган, кўнглига қил ҳам сиғмаётган жуфтликка қараркан, бошини афсус билан қимирлатди.
— Қизим, сенинг дилинг оғриган, тушунаман. Сабр қилибсан, Худодан эринг учун инсоф сўрабсан. Бундан бу ёғига ҳам дуо қил, боланг тузалади насиб қилса.
Кумуш елкасини қисиб, яна йиғлашга тушди.
— Унинг ҳаром юриши касрига болаларим қолди! Мен унга «Оиламизни бузманг, гулдай болаларимизга бу юришингизнинг касри урмасин!» дея қанча ялиндим, буважон, Худонинг зорини қилдим. Қайтмади, буважон.
Жасур бошини чангаллаб ўтираркан, уятдан кўра надомат ҳиссидан қутулолмасди. Тинимсиз «Мени кечир, Художон, боламни қайтариб бер!» дея зорланарди.
— Қизим, сен эрингни қарғагансан. Қарғишнинг иккинчи учи бўлади! Ўша иккинчи учи қарғовчининг ўзига қайтиб келади. Мана, оқибат!
Кумуш титраб кетди!
«Ҳа, ҳа, мен уни ҳар куни қарғагандим. Адо бўл, хароб бўл, деб қарғагандим. Мен айбдорман! Боламиз бизнинг касримизга қолмасин, Худойим!»
Қария эр-хотинни ёлғиз қолдириб, яна боланинг ҳузурига кирди ва шу бўйи уч кун тинимсиз «Ёсин» сурасини ўқиди.
У Яратганнинг марҳаматидан умидвор ҳолда хонадан ташқарига чиққанида Жасурнинг Кумушга мажбуран овқат едираётганини кўрди. Шу пайт палатада қолган ҳамширанинг ҳайқириғи эшитилди:
— Доктор, бола кўзини очди, эй, Худойим, у кўзини очди!
(«Ҳордиқ плюс» газетаси хазинасидан)

Ўқинг... Фақат йиғламанг!

Жасур ва Кумуш оила қурганидан буён саккиз йил ўтибди. Кумуш эрининг хиёнатини тўйларидан бир йил ўтгач билиб қолганди. Ўшанда у жамики ҳали хиёнат кўрмаган ва «Хиёнатни асло кечирмайман», дея ҳисоблаб юрадиган аёллар сингари талвасага тушган, дунё кўзларига қоронғи кўриниб кетганди. Ана ажрашаман, мана ажрашаман, деб юрган пайтлари эса ҳомиладор эканини билди. Жуда кўп оилаларни асрагандай биринчи фарзанднинг дунёга келиши уларнинг ҳам гина-кудуратларига барҳам берди. Жасурнинг навбатдаги хиёнати эса уларнинг иккинчи ўғиллари туғилгандан сўнг юзага чиқди. Кумуш ҳар сафар эрига қўнғироқ қилаётган, SMS ёзаётган қизларга дуч келганида, кимлардандир эри яна янги қиз билан овқатланиб, сайр қилиб юрганини эшитганида, ўз кўзи билан гувоҳ бўлганида қайта-қайта синарди. Ҳар гал ёниши, азобланиши, ғам-ғуссага ботиши рост, лекин энди у биринчи марта эрини тутиб олгандаги ҳолатга тушмайди. У худди инсон касалликларга ўрганиб, кўникиб қолгандай, хиёнатга ҳайратланмай қарайдиган бўлган.
Эртаси куни Кумуш доимий ишига уннайди. Оиласи учун нонушта тайёрлади, ўғилларини овқатлантирди, эрининг кийимларини дазмоллади. Гарчи изтироблари ичини тирнаётган бўлса-да, гарчи бутун вужуди билан дил оғриғини ҳис этаётган бўлса-да, у вазифаларини унутмасди. Кечаси билан болаларининг ёнида йиғлаб чиққан аёл хонасига кирганида эри пишиллаган кўйи ухлаб ётарди. У ёқиқ қолган телевизорни ўчирди-да, боғчага кетиш учун шайланди.
— Нега уйғотмадинг? Болалар боғчага кеч қоляпти-ку! — ҳовлиққанча эгнига кийимларини илиб чиққан Жасур шошилиб пойабзалини кийишга тушди. — Минг маротаба айтганман, уларнинг режими бузилмасин деб! Йўқ, сен доим пала-партишсан!
Кумуш мана шундай кезлари эрига чуқур муҳаббатни ҳис этар ва бу энди танишган ошиқ-маъшуқларнинг севгисидан анча буюкроқ муҳаббат эди. Жасурнинг жонкуярлиги, болаларининг келажаги ва соғлиги учун қайғуриши, унинг жуда яхши ота эканидан далолат. Ҳа, у оталик борасида жуда масъулиятли. Лекин унинг қилмишларини эсларкан, Кумушнинг юзи яна тундлашар, ғуссалар қалқиб чиқарди.
— Шу болалар учун чидаётганимни биласизми?! — аёл бу сафар кўз ёшларини яширолмас, титраб кетаётганди. — Адо қилдингиз-ку мени! Қизлар билан кўнгилхушлик қиласиз, алам қилиб жанжал кўтарсам, «Ўзингдан безитяпсан» дейсиз, ажрашаман десам, кўнмайсиз!
Кумуш остонада деворга суяниб ўтириб қолди. У абгор аҳволидан болаларининг ёнида уялар, хўрлиги келарди. Кўзларини беркитаркан, ўксиниб йиғларди.
— Худога солдим сизни, эшитяпсизми, йиллар давомида дилимни шунчалар оғритдингизки! Худога солдим!
Жасур бурчакда йиғламоқдан бери бўлиб турган болаларининг қўлидан тутди-да, уларни етаклаб кўчага чиқиб кетди.
— Нима бўлди ўзи, тушунтириброқ гапиринглар, Азизхонга нима қилди?! — ҳансираганча касалхона йўлагига кирган Муҳаббат опа қизидан ҳам, куёвидан ҳам жавоб ололмасди.
— Ўғлингиз жисмонан соғлом, ҳеч қаери лат емаган, лекин ҳушсиз! — гапга аралашди шифокор. — Жуда ҳайронман.
— Соппа-соғ эди-ку. Эрталаб ўпдим, бағримга босдим, боғчада қоларкан, «Хайр, дада» деди-ку!
Жасур ёш боладай йиғлашга тушган, ҳиқиллаганидан гапларини базўр тушуниш мумкин эди.
— Тушунмаяпман, ойи! — Кумуш Муҳаббат опанинг бағрига отилди. — Менинг бошимда энди бу бормиди, онажон! Кичкинам бирдан кўзларини очмай, жим бўлиб қолди. Кун бўйи ухлаяптими десам, ҳушини йўқотган экан!
— Тавба, Тавба! — ҳайратдан юрагини ушлади Аҳрор ака.
Орадан икки ой ўтса ҳамки, бола ҳушига келмас, ҳеч ким вазиятни баҳолай олмасди.
— Тиббиётда тушунарсиз ҳолатлар кўп, — деди Жасур ва Кумушни хонасига чақиртирган бош шифокор. — Менинг маслаҳатим, бошқа йўлига ҳам ҳаракат қилиб кўриш керак, назаримда. Балки...
— Қандай йўл?! — ҳаяжондан ўзини йўқотай деган Жасур яна йиғлаб юборди. — Ҳаммасини қиламан, қанча пул керак бўлса, топаман, илтимос, айтинг!
— Илми кучлироқ домла олиб келасизларми, балки, болага кўз теккандир ёки шунга ўхшаш нимадир… — доктор маъюс тортди. — Ахир Яратганнинг оятларида мўъжиза бор!........

Хиёнат ва қарғиш...

Муҳаббат опанинг асабий юзидан норозилиги яққол кўриниб турарди. Аёл ўзини қўярга жой топа олмас, бақириб, дод-вой кўтаргиси келарди-ю, бироқ ҳозир бунга ҳоли йўқ.
— Эй, Худойим, тағин бу машмаша, уялмайдими бу йигит, заррача уяти йўқми?! — Муҳаббат опа эрига қараб йиғлашга тушди. — Куёв деганиям шунчалар юзсиз, бебурд бўладими, дадаси?!
— Эй, нимасини айтасан! — Аҳрор ака хонанинг у бурчагидан бу бурчагига ўтиб юраркан, асабдан ёрилай дерди. — Қизим бечора бу ярамасга тегиб, адо бўлди.
— Яқиндагина анави официант қиздан бир амаллаб ажратиб олгандик, энди сартарош қиз пайдо бўлибди! Топганлари қизимдан афзалроқ бўлса ҳам тушунардим. Ҳаммаси илонлар…
Кумуш ҳеч нарса бўлмагандай ошхонага кирди. Йиғлаб-йиғлаб овқат пиширишга тушди. Унинг қўллари уй юмушлари билан банд-у, дили изтиробда.
«Пешонам қурсин! Севги деганларига ишониб, танлаган одамимни қаранг-а! Ишқ бошқа, ҳаёт бошқа экан. Севаман, куяман деб юрган инсоним хиёнатдан ҳеч тўхтамаса, кўнглимга озор бераверса, заррача раҳм қилмаса… Кошки эди ўша юрган «ёр»ларига чин туйғулари бўлса, бахт тилардим ва кетардим. Бир амаллаб уч боламни ҳам боқардим, лекин… Нимага унинг кўнгилхушлиги учун, арзимаган ҳислар учун, оиламни барбод этишим керак? Хўш, унда нима қилиш керак, қандай йўл тутай?»
— Ойи-и-и?
— Ойижон, биз келдик!
Болалар! Уларни кўз қиярмиди? Мана шундай қийқириқ билан ҳар сафар уйга тўлиб-тошиб киришлари, гоҳ «Ойи», деб, гоҳ «Дада», деб остонада сакрашлари…
Кумуш кўзларидаги ёшни тезда артиб, болаларига пешвоз чиқди.
— Келдингларми?..
— Ойи, қаранг, дадам бизга нима олиб берди, ўзи юрадиган машина!
Кумуш ўғилларининг хурсанд юзига қараб, ичидан нимадир узилганини сезди. Ўғилларининг кийимлари солинган сумкани елкасига осганча кириб келган Жасур рафиқасининг қаршисига ўтирди.
Жасур яхши ота. Унинг ёмон эр, сурбет куёвлиги ҳам рост, бироқ у жуда яхши ота. Ўғилларини еру кўкка ишонмайди. Нима янги чиқса, ўғилларида ўша нарсани кўрасиз. Болалар телевизорда кўриб, ейишни исташган нарсалари ярим соатга қолмай олдиларида муҳайё. Жасур қишнинг совуқ кунларидами, ёзнинг чилласидами, ярим тунми, барибир, болалари учун улар хоҳлаган нарсани олиб келади. Кумуш эрининг бу тарафларига овуниб ҳам шунча йилдан бери ажрашгани йўқ. Аёл ўзи билан андармон бўлиб, ўйинчоқларини солиштираётган болаларидан кўзларини узиб, эрига қаради. Доимгидай. Эрининг юз-кўзида ҳеч қандай айбдорлик ҳисси кўринмас, унинг нигоҳи тик.
— Кўнглинг жойига тушдими? — деди у охири сукунатдан зерикиб. — Ота-онангга оилавий сирларимизни дастурхон қилиб маза қиляпсанми?
— Оилавий сир? — Кумуш аччиқ кулди. — Бизнинг бу «сир» сир бўлмай қўйганига йиллар бўлди, шекилли!
— Албатта-да! — Жасур графиндаги сувдан пиёлага қуйиб, хотиржам ича бошлади. — Чунки сен яхши хотин эмассан, уйдаги гапни кўчага ташийсан.
Кумуш эрининг ҳар бир ҳаракатини диққат билан кузатарди. Унинг қарашлари, гапириши, пиёлага сув қуяётганда қўлларининг титрамаслиги, сув ичиши… Ва ғайриихтиёрий тарзда бутун вужудини нафрат қоплаб олаётганди. Бу аламзада аёлнинг шундай нафрати эдики, аёллар бу пайтда ҳамма нарсага қўл уришлари мумкин. Гарчи сокин ва нозик кўринаётган бу жусса қотиб турган бўлса-да, унинг ичида вулқон отилиб, бўрон бошланган.
— Нега менга бундай қараяпсан, нима, мен ноҳақманми? Ота-онанг эрталаб бутун маҳаллага шарманда қилай дейишди-ку! Айниқса, даданг мени ёш болани койигандай уришавериши жонимга тегди. Юрсам, сенларни унутяпманми?
Кумуш кейинги диалогларни ёдлаб олган.
— Болалар, кетдик, кийимларни алмаштирамиз, — аёл ўғилларини қўлидан тутди. — Бугун боғчадан нималарни ўргандингиз?
— Азизхон қаерда? — бақирди Жасур суҳбатни охирига етказишни истамаган хотинига жаҳл қилиб. — Ўзинг билан овора бўлиб, болани оч қолдирмадингми, ишқилиб?
— Мен… — Кумуш ортига шиддат билан ўгирилди. Унинг асаблари эрининг бу гапига дош беролмаганди. — Мана шу болалар учун сиз билан яшаб юрибман. Шуни унутманг!.......

​​Сора хола:
- Қизиқмисиз додаси... Шу совуқда, қорда қулупнай нима қилади?, - деди деразадан анграйганча.
Ота овозини пасайтириб, оҳиста деди:
- Онаси! Учар отлар келди. Қара, эшикдан кириб келишмоқда. Уларни чиройли кутиб ол, отлиқларга салом бер. Ассаламу алайкум ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳ.
Хонанинг эшик ва деразалари бир силкинди. Отанинг пешонасидан дона-дона тер томчилари оқиб тушди. Ҳаммаёқни мушк иси тутиб кетган эди.
Сора хола довдираганча ким келди, кимга салом бериш кераклигини тушунмай ҳайрон қолган эди.
- Додаси... Ҳай додаси... Ким келди? Кимга салом берай? Нега мени қўрқитасиз? Додаси нега индамайсиз, - деб отанинг бошига келди.
Шарофиддин отадан садо чиқмади. Чунки ота оқ отларда жаннат томон сафарга чиққан эди.
Ҳикояни тугатар эканман, ўзимни йиғидан тута олмадим. Қандай ҳам шарафли, қандай ҳам покиза инсонлар бор-а...
"Роббим! Менга ҳам шундай гўзал якун бер", деб йиғлаб дуо қилдим. Бизлар ҳам оқ отларда учайлик, бизлар ҳам Роббимнинг марҳаматига мушарраф бўлайлик. Қандай яшасак ҳам, барибир ўламиз. Ўлим биз билан ёнма-ёндир. Жонимиз чиқмасидан аввал қўлимиздан келганча яхши амаллар қилиб қолайлик. Буюк Зот ҳузурига ёруғ юз билан борайлик! Унутманг бу дунё ўткинчидир!
Зулфия Махмуд

Ўқинг... Фақат йиғламанг!

Бу Қуръон Салоҳиддин отага отаси Жамолиддин отадан мерос қолган. Кўзига сурта-сурта, авайлаб-асраб ўқийди. Маъноларини ҳам яхши билади. Отаси Жамолиддин ота илмли, диёнатли киши бўлган. Фарзандларига ҳам ўзида бор илмни ўргатиб кетган. Салоҳиддин ота ҳам анча нарсани билади. Лекин кўпга билдирмайди. Эҳтиётини қилади. Жамолиддин ота зиёли бўлгани учун бир пайтлар совет ҳукумати томонидан сургун қилинган. Кўп ўтмай ўлгани ҳақида хабар келган. Салоҳиддин ота у пайтлар энди 17 га кирган йигит бўлган. Шунга қарамай отасидан кўп нарса ўрганишга улгуриб қолган эди.
Жамолиддин ота зиёлилар бошига бало келаётганини билгач, диний китобларини ҳовли этагидаги катта ўрик дарахтининг орқасидаги деворга суваб ташлаган эди. Салоҳиддин ота, отасига ёрдамчи бўлган эди ўшанда. Жамолиддин ота ўғлига шундай деган эди: "Ўғлим агар бизнинг ҳам дарвозани тақиллатишса билгин-ки, бу Аллоҳнинг хоҳиши. Онангни, ука-сингилларингни эҳтиёт қил! Уларни авайла. Уларга динни ўргат, Аллоҳни танит. Сенга ўргатганларим, сенга омонат. Бошқаларга ўргатиш вазифангдир. Китобларни кўз қорачиғингдек эҳтиётла!"
Совет аскарлари уйни тити-питисини чиқариб қўлга илинадиган ҳеч нарса топа олмаган бўлсалар ҳам, Жамолиддин отани ушлаб олиб кетишган. Ота қайтиб келмаган. Дини йўлида шаҳид кетган.
Орадан йиллар ўтди. Шарофиддин тўққиз фарзанд кўрди. Фотима хола ҳам, Салоҳиддин ота ҳам аллақачонлар вафот этиб кетдилар. Шарофиддин фарзандларига отаси каби тарбия берди. Тўққиз фарзанд ҳаммалари гўзал тарбияли инсонлар бўлиб етишдилар. Уларнинг барчалари намоз ўқигувчилардан бўлдилар.
Фарзандни намозга бошлаш, Аллоҳни танитиш учун сабр керак, матонат керак. Шарофиддин билан Сора бор маҳоратларини, ўқиб-билганларини ишга солиб, фарзандларини шу даражага олиб чиққан эдилар. Улардан кўплари олим бўлди, қори бўлди.
Уларни уйладилар, жойладилар.
Шарофиддин отанинг ҳам манзили яқин. Отасидан қолган жилди қизил ямоқлардан иборат кичкинагина Қуръонни қўлига олади. Қўллари титрайди. Тажвид билан чиройли қилиб ўқийди. Кўзига суртади-ю токчага қўяди. Ота анча қариди. Умри завол бўлмади. Қанча-қанча инсонларга уйида дарс берди, илм берди. Аллоҳ ва Росулини танитди. Бекор ўтирмади. Инсонларни яхшиликка бошлади.
Авваллари беш-олти соат ухласа, энди Шарофиддин отанинг уйқуси йўқ. Намоздан, саждадан бошини кўтармайди. Уч соат уйқу ота учун етарли бўлиб қолган. Устига-устак эшикдан йўқлаб келувчи ўқувчиларни айтмайсизми...
Қаҳратон қиш келди.
Шарофиддин ота бу кеча ухлолмади. Ўнг бошига ёнбошлаб, паст уйнинг деразасидан ҳовлига қараганча зикр айтиб ётаверди. Қор майдалаб ёғар, дарахтда бир-икки дона узилмай қолган хурмо, ой шуъласида қовжираганча кўриниб турар эди.
Тонг отди.
Ҳовли оппоқ қорга бурканди.
Хонага Шарофиддин отанинг келини Салима патнис кўтариб кирди. Патнисда косага солинган қайноқ ширчой ва кичик тақсимчада иссиққина, янги пишган варақа.
- Адажон сизга ширчой олиб келдим. Келинг иссиғида ичиб олинг. Варақа ҳам пиширдим. Қувват бўлади, - деди Салима патнисни жойлар экан.
Шарофиддин ота ҳеч нарса емади. Томоғидан ўтмади. Сора хола ҳам, Салима ҳам отага мажбурлаб нарса едиролмадилар.
Қор ёғишда давом этарди. Ота ёнбошлаганча деразага қараб ётар, тили эса пичирлаб дуо ўқир эди.
Сора хола ҳовлидан келди-ю, қўл-оёқларини иситиш учун дераза тагига солинган юнг тўшакка ётиб олди. Қиш қаттиқ келган эди. Орадан кўп ўтмади. Шарофиддин ота ётоғида ётганча деразадан ҳовлини кузатар экан, кампирига деди:
- Онаси қара! Учиб келаётган оқ отларни кўряпсанми? Биз томонга қараб учиб келишяпти.
Сора хола бошини кўтариб деразадан қараб деди:
- Қор кўзингизга шундай кўрингандир. Совуқда оч ётишингиз яхши эмас додаси. У-бу нарса олиб келайми? Еб оласизми?
- Отлар яқинлашиб қолди. Ҳеч нарса емайман. Ҳовлидаги пишиб ётган қулупнайларни кўряпсанми? Бироздан сўнг шулардан ейман. Дарахтдаги ранго-ранг қушларничи? Уларни ҳам кўряпсанми? Гўзаллигини қара, - деди ота ҳайратланиб.........