Onalar maktabi/Школа мам🤱

Ortiqcha qizib ketdimi yoki sovqotdimi? Kichkintoyga qarab aniqlaymiz 👶

Ko‘pgina onalar shunday fikr yuritishadi: agar yonoqlari/burni/qo‘llari sovuq bo‘lsa, demak, bola muzlab qolgan. Agar iliq bo‘lsa - hammasi joyida, yana sayr qilish mumkin.

Yo’q, bunday emas deymiz biz.  Bundan keyin esa, odatdagidek, nima uchun yo‘qligini va bolaga sovuq yoki issiq bo‘layotganini qanday tekshirish mumkinligini aytib o‘tamiz.

Nima uchun bolaning sovuq burni va qo‘llari uning sovqotganini bildirmaydi?

Umuman olganda, termoregulyatsiya mexanizmi shunday ishlaydi. Tananing ochiq qismlarida qon qancha ko‘p aylanib yursa, issiqlik shuncha ko‘p yo‘qotiladi. Aksincha, qon oqimi sekinlashsa, issiqlik kamroq sarflanadi. Shu sababli, sovuqda kattalarning ham, bolalarning ham burni, yuzlari va qo‘llari sovuq bo‘lib qolishi mutlaqo tabiiydir. Bundan tashqari, aynan shunday ham bo‘lishi kerak.

Unda nimaga qarash kerak?

Agar gap aynan "qarash" haqida ketsa - bu lablar va burun. Agar lablar oqargan bo‘lsa va buning ustiga ko‘kimtir qirra paydo bo‘lsa - chaqaloq sovqotib qolgan, darhol isinish yoki uyga yugurish kerak. Burunning o‘ziga qarashning hojati yo‘q, burnidan sizib chiqayotgan mishiqlarga esa – qarash kerak. Ular hali bolaning shamollab qolganini deb aytmaydi, bu muzlab qolayotgani haqidagi signal.

Yana nimalarga e’tibor berish kerak?

• Orqasi va bo‘ynini ushlab ko‘ring - agar ular sovuq bo‘lsa, bu kichkintoyning sovqotganini aniq ko‘rsatadi.
• Agar kichkintoy aravachada jim bo‘lib qolsa-yu, ammo uxlamayotgan bo‘lsa, sust va harakatsiz bo‘lib qolsa - bu ham o‘ta sovqotganidan dalolat beruvchi signal.
• Ko‘pincha kichkintoylar sovqotganda hiqichoq tuta boshlaydilar. Bu ham isinish yoki uyga qaytish kerakligi haqidagi signal.

Bola qishda qizib ketishi mumkinmi?

Osongina – ayniqsa, qattiq sovuqlar bo‘lmasa ham, ba’zan kichkintoylarni qanday qilib o‘rab-chirmab qo‘yishlarini hisobga olsak. Qizib ketganlik haqida quyidagi belgilar darak beradi:

• Ter chiqadi, odatda sovuq ter bosadi (3 oylikdan katta bolalarda).
• Teri qizarib qizib ketadi.
• Kichkintoy tez-tez esnaydi, og‘ir nafas oladi.
• Kekirish paydo bo‘lishi mumkin.

Agar buni payqagan bo‘lsangiz, uyga yuguring. Keyingi safar esa bolani ob-havoga qarab kiyintirishga harakat qiling. Hamma ayyorliklar mana shunda.

0+
Mutaxassis maslahati talab qilinadi.

#nutrilak_salomatlik

Haroratni pasaytirishning xavfli usuli - bilish kerak!

Qisqacha aytganda: 3 yoshgacha bo‘lgan bolalarga bu usullar mutlaqo tavsiya etilmaydi. Hamma shifokorlar ham hatto katta yoshdagilarga bu usullarni maslahat beravermaydi.
Endi detallarga o‘tamiz: nima uchun bu usullar tavsiya etilmaydi va ularning o‘rniga nima qilish kerak

Bu usul nima uchun qo‘llaniladi?
Spirt va sirka toza suvga qaraganda tezroq bug‘lanadi va shu bilan birga issiqlikni ham o‘zi bilan olib ketadi. Bug‘lanish qanchalik tez sodir bo‘lsa, tana harorati shunchalik tez pasayadi.

Nima uchun bolani spirt/sirka bilan artmaslik kerak?
Buning bir nechta sababi bor.

Buning samarasi past. Tez bug‘lanish tufayli faqat teri samarali soviydi. Bu sezilarli yengillik bersa-da, ichki a’zolar harorati deyarli o‘zgarmaydi.
Spirt va sirka uchuvchan moddalardir. Ular jadal bug‘lanadi, natijada bola ularning bug‘idan nafas oladi. Bu esa isitma tufayli shundoq ham aziyat chekayotgan yuqori nafas yo‘llariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.

Bundan tashqari, kichkintoylarning terisi oson o‘tkazuvchan bo‘lgani uchun, spirt va sirka qisman so‘rilib, zaharli ta’sir ko‘rsatadi va kasallikning kechishini yanada og‘irlashtiradi.

Teri yuzasidan issiqlikning tez yo‘qolishi uning qon tomirlarining qisqarishiga olib kelishi mumkin - xuddi sovuq suvga sho‘ng‘igandagi kabi. Bunda organizmning haroratni boshqarish qobiliyati sezilarli darajada pasayadi.
Terining har qanday, hatto ko‘zga ko‘rinmaydigan shikastlanishida ham, bolaning tanasini artish juda og‘riqli bo‘ladi.

Nima qilish kerak?

Bu savolning javoblari infografikamizda keltirilgan. Yodda tuting: agar bolaning harorati 39 °C dan oshsa va pasaymasa, tez tibbiy yordam chaqirish lozim.

0+
Mutaxassis maslahati talab qilinadi.

#nutrilak_salomatlik

Mobil tanlash. Nimalarni yodda tutish kerak? 🔴🟠🟡🟢🟣

Chaqaloqqa tez-tez mobilni yoqish tavsiya etilmaydi. Agar yangi tug’ilgan chaqaloqning boshi tepasida doimo baland musiqa, yorqin rangli o’yinchoqlar aylanib tursa, bola doimiy ravishda hayajonlanadi va hatto asabiylashadi. Bu esa charchashga, injiqlikka va uyqu bilan bog’liq muammolarga olib keladi. 

Biroq, mobildan butunlay voz kechish shart emas. Shunchaki uni tanlash va undan foydalanishning maqsadga muvofiqligiga e`tiborliroq yondashish kerak. Mana bir nechta foydali maslahatlar:

1) Voqelikni idrok etishni buzmaydigan va bolada atrof-muhit haqida to’g’ri tasavvur shakllantiradigan oddiy, tushunarli, tabiiy rang va shakllardagi o’yinchoqlarga ega modellarga ustunlik bering. 

2) Sotib olishdan oldin, albatta, mobilning musiqa qismini tinglang, kuylarning yoqimli ekanligiga va ovoz balandligini rostlash imkoniyati borligiga ishonch hosil qiling.

3) Bolaning ko’rish qobiliyatini to’g’ri shakllantirish uchun mobil chaqaloqning yuzidan taxminan 40 sm masofada joylashtirilishi kerak. Chaqaloqning o’yinchoqlarga qarashi 30 daraja burchak ostida bo’lishi uchun mobilni oyoq tomoniga o’rnatish maqsadga muvofiqdir. 

4) Chaqaloq hayotining birinchi oyidan keyin mobilni osib qo’yish tavsiya etiladi. Aynan shu vaqtda bola atrofdagi narsalarga qiziqishni asta-sekin namoyon qila boshlaydi va harakatni kuzatadi. Dastlab karuselga ko’nikish uchun mobilni 5 daqiqadan ko’p bo’lmagan vaqtga yoqish kerak. Vaqtni asta-sekin oshirib, bolani haddan tashqari charchatmaslik uchun past ovozda yoqing.

5) 6 oydan keyin uyquga ketish marosimining bir qismi sifatida mobildan foydalaning. Yoki mobilning yechiladigan qismlarini aravachaga yoki yurgizgichlarga osib qo’yish mumkin.

0+
Mutaxassis maslahati talab qilinadi.

#nutrilak_layfxak