Qul o'z xo'jayinini qanday dunyoga keltiradi ? Ota-onalar bolalariga shunday tarbiya berishadiki, bora bora ular bolaga qul, bola esa ota-onaga xojadek munosabatda bo'ladi. Va hozir shunday holatni ko'p uchratmayapmizmi?
Psixologlarning "bolani yaxshi ko'rish kerak, unga yaxshi gapirish kerak" degan gapini no'tog'ri fahmlagan holda bolalarga tarbiya berishda juda katta xatolarni qilyapmiz.
Bolani yaxshi ko'rish o'zi nima ?
Unga hamma ishda ruxsat berib, erkalatib yuborish degani emas. Bolani yaxshi ko'rish bu bolani anglash, uni tushunish, u uchun nima yaxshi ekanligini his qilish va buni bolaga yetkaza olish.
Bolani dunyoga keltirdik degani biz bolaning butunlay egasimiz degani emas. U ham bir shaxsiyat ekanligini unutmaslik kerak. Shaxsiyat sifatida unda qanday xarakter borligini, qanday holatda o'zini qanaqa tutishini, nimalarni yoqtirib, nimalarni yoqtirmasligini fahmlash kerak.
Bolaga yo'q deyish bu uni cheklash, uni yoqtirmaslik emas. Aksincha yuqorida aytilgandek bolaga yaxshi gapirish kerak - ya'ni, "yo'q"ni ham yaxshi yetkazish kerak.
Bolaga beriladigan tarbiya uning butun umriga asos bo'lib qoladi. Asosiy qonun-qoidalar, kattalarga muomala, ota-onani ezozlash, qadriga yetish va hokazolarni yoshlikdan o'rgatish bu bolani qiynab qo'yishga kirmaydi.
"Ha, bolada, hali yosh, aqli olmaydi " deyish bola ulg'aygach "essiz tarbiyaga kech qolibmiz" deyishga sabab bo'ladi.
Shunday ekan, bolangizga bolalarcha tarbiya bering, toki u sizga quldek muomala qilmasin.
Biz bolalarimizga "yolg'on gapirma" deymiz, lekin..
"7 yoshgacha bolalarga tekin" degan yozuvni ko'rsak, bolamiz 8 da bo'lsa, "6daman, degin, ho'pmi?" deb uqtiramiz. Uyga charchab kelsak, "meni so'raganlarga dadam/oyim uyda emaslar degin, hopmi" deymiz. Biror nima so'rashsa, berolmaydigan bo'lsak, tugadi yoki falonchi ertaga opkeladi, deymiz. Biror nimani olib beraman deymizda, unutsak, unutganimizni tan olmasdan, aksinchasiga qanaqadir bahona qilamiz, ularning ko'z oldida boshqa insonlarni aldaymiz.
Xullas, bolalarga yolg'on gapirishni o'rgatib, yolg'on gapirmasliklarini talab qilamiz. Buni qarangki, xalqimizda shunday maqol bor: "qush inida ko'rganini qiladi". Bilib aytishganku, to'g'rimi?
Bolani yedirib-ichirish, kiyintirish va maktabga yuborish, u bilan birga o'ynash, sayr qilish va hokazolar aslo farzand tarbiyasi deyilmaydi.
Agar shunday deb hisoblansa, buning badali juda og'ir bo'ladi.
Bunday vaziyatda faqat bola boqib katta qilingan hisoblanib, zinhor uni tarbiyalangan, kamol toptirilgan bo'lmaydi.
Farzand tarbiyasini faqat onaga yuklab qo'ygan otalar, otaning o'ziga qoldirgan onalar yoki boshqa inson qo'liga topshirgan ota-onalarning hech qanday bahonasi kelajakda o'tmaydi va javobgarlikdan soqit bo'lmaydilar, aksincha, og'ir bo'lsada bu beparvoliklarini tovonini to'lashlarini unutmasliklari kerak.
@omar_halilhikoyalari Bola 3 yoshigacha butun hayoti davomida oladigan bilim asosining 60-70%ni, Ibn Sinoning aytishicha 3 dan 2 qismini, 6 yoshiga borganda esa 95%ini o'zlashtirar ekan. Ana shu paytgacha o'rgatilgan mezon butun umri davomida o'zgarmas qoida bo'lib qolarkan.
Bola hali yosh, aqli yetmaydida demang. O'rgatsangiz, ko'p narsaga aqli yetadi bolani.