"Ўзбекистон Республикасида фуқароларнинг виждон эркинлигини таъминлаш ва диний соҳадаги давлат сиёсати КОНЦЕПЦИЯСИ" тайёрланибди ва муҳкомага қўйилибди.
Ушбуларни қоралаб, муносабатимни билдириб қўйдим.
1. “Консепсия” деб тақдим этилган ушбу лойиҳа нари борса бирон йўриқномага ёки ҳукумат идораларининг соҳавий иш режалари баённомасига ёки қанақадир норматив ҳужжатларга ўхшаб қолган. Консепсия БОШ ҒОЯ, БОШ ТАМОЙИЛ деганидир, иш режаси эмас. Консепсия қонун ҳам эмас. Аксинча, қонунлар унга кўра яратилади, сиёсатлар унга кўра юритилади.
2. Ушбу лойиҳадаги тавсиялар янгилик эмас. Шу ҳолида қабул қилинса ва сиёсатини давлат бунга кўра юритса, биринчи иқтидор даврида юритилган қўпол диний сиёсат яна такрорланади, ҳатто ундан ёмонлашади.
3. Консепсия кўпроқ ишонч, адолат, марҳамат, ҳақ-ҳуқуқ, эркинлик руҳида тузилади, ҳеч бўлмаганда ҳуқуқ билан бурч элликка-эллик бўлиши лозим. Ҳозирги ҳолида эса шубҳа, хавотир, ваҳима, чеклов, тақиқ, пўписа оҳанглари босиб кетган.
4. Лойиҳада асосан Ислом дини ва мусулмонлар назарда тутилгани билиниб турибди. Демак, ўттиз йилдан бери бўлаётганидек, таёқ яна мусулмонлар бошида синишда давом этади. Чекловлар Ислом динига, бошқа диндагилар учун фақат бағрикенглик.
5. “Радикализм”, “ақидапарстлик”, “терроризм”, оқимлар” каби сўзлар ишлатилганида кимлар ва қайси дин назарда тутилаётганини биламиз, бироқ насронийликдаги бузғунчи оқимлар, секталар ҳақида лом-мим дейилмаган. Ҳолбуки, “Иеҳова шоҳидлари”, “баптистлар”, “декабристлар”, “протестантлар”... сингари ўнлаб, юзлаб катта-кичик оқим ва секталар анъанавий насронийлик назарида ҳам бузғунчи, реаксион ва радикал тоифалардир. Ҳозирда дунёнинг бошига кулфат келтираётганлар асосан шу протестантликка эргашганлардир. Булар Ўзбекистонда “бағрикенглик” қаноти остида ва қонун ҳимоясида яйраб юрибдилар, мўмин-мусулмонлар эса кўпи сохта айбловлар билан таъқиб-тазйиқда, қамоқда, қувғинда, ўз юртидан қочиб чиқиб кетишга мажбур...
6. Радикал, ашаддий худосиз (атеист)лар ва шайтонга сиғинувчи (сатанист)лар ҳақида ишора ҳам йўқ.
7. “Консепсия” матни ўрис тилида ёзилгану сўнгра ўзбекчага ўгирилганга ўхшайди, ўзбекчага ёт тушунарсиз ифодалар тиқилиб ётибди. Жумла хатолари ҳам кўп.
8. “Қанча тушунарсиз бўлса, шунча яхши” деган совет қоидаси бўларди, бу “консепсия” ҳам ортиқча тафсилоту мавҳум гап-сўзларга тўла. Қонунлар, қарорлар, консепсиялар қанча сергап ва мавҳум бўлса, унга амал қилиш, риоя этиш эҳтимоли шунча озаяди. Бундан ташқари, ифодалардаги мавҳумлик қоидани ҳар ким ўз қаричи ва тушунчасига кўра талқин этишига олиб келади.
9. Консепсия қисқа, лўнда, аниқ, тиниқ битилиши керак. Бир бетга, нари борса икки бетга сиғдирса бўлади.
10. Лойиҳани халқ муҳокамасидан ўтди деб бўлмайди. Ўн-йигирма, нари борса юз одамда сайтга кириш имкони бор. Буни ҳақиқатан халқ муҳокамасига қўйилиши, иложи бўлса, очиқ мулоқот тарзида катта бир йиғин ўтказилиши мақсадга мувофиқ. Чунки масала шунга лойиқ, жиддий масаладир.
Ва ҳоказо. Моддама-модда мулоҳаза билдирмадим, чунки бу гарса, менинг қатъий қаноатимга кўра ва бошда айтганимдек, консепсия эмас. Консепсия бунақа бўлмайди, бунақа ёзилмайди.
ХУЛОСА. Ушбу лойиҳани тасдиқлашга шошилмаслик керак. Ўртада юрт тақдири, диндорлар тақдири, тинчлик-тотувлик тақдири, демак, жамиятимиз ва давлатимиз тақдири, келажагимиз турибди. Президент буни қайтариши, бутунлай бошқатдан ишлаб чиқилиши лозим!
https://parliament.gov.uz/regulation/35
