Узоққа бормайлик, ушбу китобнинг нашрга тайёрланаётганини эшитган бир ёш адабиётчи дўстимиз: “Бундай китобларни мутлақо нашр қилиб бўлмайди!” деб қолди. Мен “нега?” дея сўрадим. Биласизми, унинг жавоби қандай бўлди: “Бу билан биз буддизмни тарғиб қилиб қўямиз. Ахир, мусулмон бўлсак, тўғри эмас-да…”. Мана, савия, мана, адабиётни, санъатни тушуниш даражаси, мана, биздан ўзгачароқ миллатларга, уларнинг маданиятига, динига бўлган муносабат! Бу мен учун келажакдан огоҳлантирувчи даҳшатли жавоб бўлиб жаранглади. Чунки ёшларни кенг, катта ва мураккаб дунёда муносиб бўлишларини таъминлайдиган энг муҳим ўгитни бера олмаяпмиз. Таълим-тарбиямизда нуқсон бор. Йўқса, ўзимиздан бошқачароқ инсон ҳақидаги асарни таржима қилиб, нашр қилиш билан киши динию эътиқодини йўқотиб қўядими? Бу қандай эътиқод бўлдики, битта китобни ўқиш билан бой берилса!?.. Бу асар жаҳон аро машҳур олмон адиби Герман Гессенинг қаламига мансуб роман. Унда бир халқ, маданият ва эътиқод кишиларининг турмуш тарзларидан, дунёқарашларидан, юксалиш жараёнидан баҳс этилади. Сиддхартхалар қисматини куйлаган олмон миллатига мансуб ёзувчи Герман Гессе бир думалаб ҳиндга айланиб қолган эмас, буддавий бўлиб олган эмас. Худди шундай, романдан кейин олмонлар ҳам ёппасига буддавийликни қабул қилиб кетган жойи йўқ. Ёзувчи бор-йўғи ўзгаларни тушунишга интилган, холос. Ўзгаларни билмасак, уларни тушунишга ҳаракат қилмасак, сиз билан биз ҳам чин мусулмон бўла оламизми? Инсон-чи? Инсон деб аталамизми ўзимиздан бошқа ҳар кимнинг кўкрагидан итқиласак, инкор қилсак?.. Бу қайси динда, қайси эътиқодда, қаерда, ким томонидан маъқулланган?..
Улуғбек Ҳамдам:
https://tarjimalar.uz/?p=592