Mehnat huquqi

30-aprel sanasida Mehnat kodeksi 1 yoshga to'ladi! Lekin Mehnat kodeksida nazarda tutilgan bir qator Vazirlar Mahkamasining qarorlari haligacha qabul qilingani yo'q❗️

Bunday qarorlar ro'yxati juda ko'p. Ayrimlaridan misollar keltiramiz.


“O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksini amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan normativ hujjatlarni tasdiqlash to‘g‘risida”gi Vazirlar Mahkamasining qarori loyihasi 23.03.2023 yili muhokamaga qo'yilgan edi https://regulation.gov.uz/oz/d/77541

Amaldagi Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 11-martdagi 133-son qarori esa (https://lex.uz/docs/-517034) amaldagi mehnat qonunchiligi qoidalariga mos kelmaydi!

❌ Lekin hozirgacha mazkur qaror qabul qilinganicha yo'q.

MK 403-moddasiga ko’ra, homilador ayollarni antenatal (tug‘ruqqacha) parvarishlash tartibi va muddatlari O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.

❌ Lekin hozirgacha tegishli qaror qabul qilinganicha yo'q.

Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 30-sentabrdagi 832-son qaroriga ilova “O‘zbekiston Respublikasi Davlat budjeti mablag‘lari hisobidan qoplanadigan tibbiy yordamning kafolatlangan hajmlari ro‘yxatini shakllantirish tartibi to‘g‘risida”gi nizomda (https://lex.uz/docs/-4535086) homilador ayollarni homiladorlik yoki gestatsiya davomida (kamida 7 marta) o‘tkaziladigan organizmning bo‘yida bo‘lishdan boshlab tug‘ilgunicha qorin ichida normal rivojlanishini ta’minlash maqsadida amalga oshiriladigan kompleks tashhis qo‘yish, davolash va profilaktika tadbirlarini nazarda tutuvchi antenatal (tug‘ishgacha) parvarish qilish nazarda tutilgan, xolos. Ushbu qarorda antenatal (tug‘ruqqacha) parvarishlash tartibi va muddatlar yoritilmagan.

MK 404-moddasiga ko’ra, homiladorlik va tug‘ish nafaqasini tayinlash hamda to‘lash tartibi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.

Lekin hozirgacha homiladorlik va tug‘ish nafaqasini tayinlash hamda to‘lash tartibi quyidagi hujjatlar bilan tartibga solinmoqda: “Davlat ijtimoiy sug‘urtasi bo‘yicha nafaqalar tayinlash va to‘lash tartibi to‘g‘risida”gi nizom (Adliya vazirligi tomonidan 2002-yil 8-mayda davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan, ro‘yxat raqami 1136) https://lex.uz/docs/-357102;

“Mehnatga layoqatsizlik varaqalarini berish tartibi to‘g‘risida”gi yo‘riqnoma (Adliya vazirligi tomonidan 2015-yil 17-aprelda ro‘yxatdan o‘tkazildi, ro‘yxat raqami 2667) https://lex.uz/docs/-2625878

❌ Lekin hozirgacha homiladorlik va tug‘ish nafaqasini tayinlash hamda to‘lash tartibini belgilovchi Vazirlar Mahkamasi qarori qabul qilinganicha yo'q.

MK 405-moddasiga ko’ra, homiladorlik va tug‘ish ta’tili tugaganidan keyin, ayolning xohishiga ko‘ra, unga bolasi 2 yoshga to‘lguniga qadar bolani parvarishlash ta’tili berilib, bu davr uchun O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan tartibda nafaqa to‘lanadi.

❌ Lekin hozirgacha tegishli qaror qabul qilinganicha yo'q. Bola 2 yoshga to‘lgunga qadar bola parvarishi bo‘yicha nafaqa tayinlash va to‘lash tartibini “Ishlovchi onalarga bola 2 yoshga to‘lgunga qadar bola parvarishi bo‘yicha oylik nafaqa tayinlash va to‘lash tartibi to‘g‘risida”gi nizom belgilaydi (Adliya vazirligi tomonidan 2002-yil 14-martda davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan, ro‘yxat raqami 1113) https://lex.uz/docs/-804668


Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi

📺 Adliya vazirligi va “O‘zbekiston” telekanali tomonidan o‘zaro hamkorlikda tayyorlanib, efirga uzatilayotgan "YURIDIK KLINIKA" ko‘rsatuvi jonli efirida ⏰ 12-00da "O'zbekiston" telekanalida Mehnat qonunchiligi bo'yicha savollarga javob beramiz. Bizni kuzatishda davom eting! Mehnat qonunchiligi yuzasidan savollaringiz bo'lsa jonli efirda berishingiz mumkin!

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi

#savolimbor Xodim bilan mehnat shartnomasi bekor qilinmoqda, lekin xodimni ta’tildan qarzdorligi bor. Xodim ta’tildan qarzdorligini to’lamoqchi emas? Qanday yo’l tutaylik?

https://t.me/mehnathuquqi javobi 📤

✅ MK 269-moddasi 2-qismi 6-bandiga ko’ra, xodim qaysi ish yili hisobiga ta’til olib bo‘lgan bo‘lsa, o‘sha yil tugaguniga qadar mehnat shartnomasi bekor qilinganda ta’tilning ishlab berilmagan kunlari uchun xodimning yozma roziligidan qat’i nazar, ish haqidan ushlab qolish amalga oshiriladi.

Ushlab qolinadigan summa bo’lmasachi? Bu holatda xodim ixtiyoriy to’laydi. Agar xodim ixtiyoriy to’lamasa, sud tartibida undiriladi! Xodimni sudga bering.

⚠️ ❌ Diqqat! MK 269-moddasi 3-qismiga ko’ra, har yilgi mehnat ta’tilining ishlab berilmagan kunlari uchun ushlab qolishlar mehnat shartnomasi ushbu Kodeks 137-moddasining to‘rtinchi qismida, 143-moddasining ikkinchi qismida, 146-moddasining beshinchi qismida, 161-moddasi ikkinchi qismining 1, 2 va 3-bandlarida, 168-moddasi birinchi qismining 1, 2, 6, 8 va 9-bandlarida nazarda tutilgan asoslarga ko‘ra, shuningdek xodimning tashabbusi bilan ushbu Kodeks 160-moddasining sakkizinchi qismida ko‘rsatilgan uzrli sabablar mavjud bo‘lganda bekor qilingan taqdirda amalga oshirilmaydi. Basharti ishga qabul qilishga doir belgilangan qoidalarning buzilishi yoxud yakka tartibdagi mehnatga oid munosabatning davom etishiga monelik qiluvchi holatlarning yuzaga kelishi xodimning aybli harakatlari (harakatsizligi) bilan bog‘liq bo‘lmasa, mehnat shartnomasi ushbu Kodeks 168-moddasining 4 va 5-bandlariga ko‘ra bekor qilinganda ham bunday ushlab qolish amalga oshirilmaydi.

❗️E’tiboringizga xuddi shu masala bo’yicha sud materialini taqdim qilamiz! Fuqarolik ishlari boʼyicha Shovot tumanlararo sudi 08-08-2023-yilda ko’rilgan 2-2203-2305/5288 sonli ishi (https://public.sud.uz/report/CIVIL). Unga ko’ra, daʼvogar Oʼzbekiston Savdo-sanoat palatasi Xorazm viloyat hududiy boshqarmasining «UzAuto Motors» АJning manfaatida javobgar D.X.ga nisbatan pul undirish haqidagi daʼvo arizasi to'liq qanoatlantirilgan.

D.X. bilan tuzilgan mehnat shartnomasi xodim tashabbusiga ko’ra bekor qilingan, D.X. bilan mehnat taʼtili olib boʼlgan davr uchun ish yili tugamasdan turib mehnat shartnomasi bekor qilinganligi oqibatida taʼtilning ishlanmagan davrga tegishli kunlari uchun 760 453 soʼm miqdorida debitorlik qarzdorlik paydo boʼlganligi, javobgarga ushbu qarzdorlikni ixtiyoriy toʼlash yuzasidan talabnoma yuborilgan boʼlsada, oqibatsiz qoldirganligini bildirib, suddan mazkur daʼvo arizani davlat boji toʼlovisiz ish yurituvga qabul qilishni, javobgardan «UzAuto Motors» АJ foydasiga 760 453 soʼm va pochta harajati uchun toʼlangan 33.000 soʼm undirish haqida hal qiluv qarori chiqarishni, ishni palata vakili ishtirokisiz koʼrib chiqishni soʼragan. Sud da’vogarning pul undirish haqidagi daʼvo arizasini to’liq qanoatlantirgan.

Javobgar D.X. dan «UzAuto Motors» АJ foydasiga 760 453 soʼm, pochta xarajati uchun toʼlangan 33.000 soʼm , davlat foydasiga 330.000 soʼm davlat boji undirilgan.

⚠️ Demak, xodim qarzdorlikni ixtiyoriy tartibda to’lasa to’ladi, aks holda sud tartibida undirilishini tushuntiringlar! Sud tartibida undirilsa xodim qarzdorlikdan tashqari, davlat boji va pochta xarajatlarini ham to’laydi!

💻 Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi

Kechki yoki sirtqida o’qiyotgan xodimlarga qonunda nazarda tutilganidan ko’ra ko’proq (30 yoki 40 kundan ko'proq) o’quv ta’tili bersa bo’ladimi?

#qonunbilan MK 385-moddasi kechki yoki sirtqi taʼlim shakli boʼyicha taʼlim olayotgan xodimlar uchun kafolatlar va kompensatsiyalarni belgilab bergan.

Oliy va oʼrta maxsus, kasb-hunar taʼlimi tashkilotlarida kechki yoki sirtqi taʼlim shakli boʼyicha oʼqiyotgan xodimlarga laboratoriya-imtihon sessiyalarida ishtirok etgan davr uchun oʼquv taʼtillari:

oliy taʼlim tashkilotlarida kechki taʼlim shaklida oʼqiyotgan birinchi va ikkinchi kurs talabalariga — kamida 20 kalendar kun, oʼrta maxsus, kasb-hunar taʼlimi tashkilotlarida — kamida 10 kalendar kun, oliy va oʼrta maxsus taʼlim tashkilotlarida sirtqi taʼlim shaklida oʼqiyotganlarga esa — kamida 30 kun;

oliy taʼlim tashkilotlarida kechki taʼlim shaklida uchinchi va undan yuqori kurslarda oʼqiyotganlarga — kamida 30 kalendar kun, oʼrta maxsus, kasb-hunar taʼlimi tashkilotlarida — kamida 20 kalendar kun, oliy va oʼrta maxsus taʼlim, kasb hunar taʼlimi tashkilotlarida sirtqi taʼlim shaklida oʼqiyotganlarga esa kamida 40 kalendar kun muddatga oʼrtacha ish haqi saqlangan holda har yili beriladi.

Mehnat toʼgʼrisidagi qonunchilik yoki mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarda ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilganiga nisbatan davomiyligi koʼproq boʼlgan oʼquv taʼtillari nazarda tutilishi mumkin.

Ishni oʼqish bilan birga olib borayotgan xodimlarga navbatdagi mehnat taʼtillari ular oʼquv taʼtillaridan foydalanganligidan qatʼi nazar beriladi.

Ish beruvchi oliy taʼlim tashkilotlarida sirtqi taʼlim shaklida tahsil olayotgan xodimlarga laboratoriya-imtihon sessiyasida ishtirok etish uchun taʼlim tashkiloti joylashgan yerga borishi va u yerdan qaytib kelishi uchun yiliga bir marta yoʼlkira haqining 50 foizidan kam boʼlmagan miqdorini toʼlaydi. Davlat attestatsiyasidan oʼtish uchun xuddi shunday miqdorda yoʼlkira haqi toʼlanadi.

⚠️ Demak, yuqoridagi kafolatlar va kompensatsiyalar kechki yoki sirtqi taʼlim shakli boʼyicha taʼlim olayotgan xodimlar uchun taqdim qilinadi.

📍Davomiyligi koʼproq boʼlgan oʼquv taʼtillari (aytaylik, 30 yoki 40 kalendar kundan ko’proq) mehnat toʼgʼrisidagi qonunchilik yoki mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarda nazarda tutilishi mumkin. MK 12-moddasiga ko’ra, mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlar quyidagilardan iborat:
jamoa kelishuvlari;
jamoa shartnomalari;
ish beruvchi tomonidan kasaba uyushmasi qoʼmitasi bilan kelishuvga koʼra qabul qilinadigan ichki hujjatlar;
ichki hujjatlar, shu jumladan ish beruvchi oʼz vakolatlari doirasida yakka oʼzi qabul qiladigan yakka tartibdagi huquqiy hujjatlar.

❌ Kunduzgi yoki masofaviy ta’lim shaklida ta’lim olayotganlar uchun esa yuqoridagi kafolatlar va kompensatsiyalar tatbiq qilinmaydi, ular uchun korxonaning ichki lokal hujjatlari yoki boshqa qonunchilik hujjatlarida alohida kafolatlar taqdim qilinishi mumkin. Masalan, Vazirlar Mahkamasining 2022-yil 3-oktabrdagi 559-son qaroriga ilova “Oliy ta’lim tashkilotlarida masofaviy ta’limni tashkil etish tartibi to‘g‘risida”gi Nizomning 22-bandiga ko’ra, ish faoliyatini masofaviy ta’lim bilan qo‘shib olib borayotgan talabalarga semestr oxirida yakuniy baholashdan o‘tish, bitiruvchilarga esa yakuniy davlat attestatsiyasini topshirish, bitiruv malakaviy va magistrlik ishini himoya qilish uchun kamida 15 kalendar kun muddatga ish haqi saqlangan holda ta’til beriladi https://lex.uz/docs/-6221502

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi

#savolimbor Ассалому алайкум Устоз, мутахассислар билан гаплашганимда, жарима иш иш хакидан ундирилган пайтдан бошлаб интизомий жазо чорасининг амал килиш муддати тугайди деган фикрни беряпти. Шу буйича фикрингиз жуда зарур эди

Asos: MK 315, https://t.me/mehnathuquqi/7127

https://t.me/mehnathuquqi javobi 📤

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇https://t.me/mehnathuquqi

Iqtisodchi Otabek Bakirov 37-millioninchi chaqaloqqa suyunchi puli to’lanadimi degan savolni beribdi kanalida https://t.me/the_bakiroo/8029

Demak, ushbu savolga quyida javob beramiz👇

❌ 2024 yil 1-apreldan boshlab ikkinchi va undan keyingi farzandlar uchun “suyunchi puli” barchaga berilmaydi.

2024-yil 1-aprelga qadar “suyunchi puli” mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdorining 70,3 foizi ya'ni 738 ming 150 so’m miqdorda har farzand tug'ilganda ya'ni birinchi, ikkinchi, uchinchi, to'rtinchi va boshqa farzandlar tug'ilganda ham to'lanar edi.

2024 yil 1-apreldan boshlab farzand tug’ilganda beriladigan bir martalik nafaqa puli:

1️⃣-farzandi uchun - barcha ayollarga;

2️⃣-farzandi uchun - farzand tug’ilgan paytda “Ijtimoiy himoya yagona reyestri” axborot tizimiga kiritilgan oilaning aʼzosi bo’lgan ayollarga rasmiylashtiriladi.

Qolgan barcha holatlarda farzand tug'ilganda beriladigan bir martalik nafaqa pulini rasmiylashtirish rad etiladi.

❗️Asos: https://lex.uz/docs/-6827966 O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 04.03.2024 yildagi 110 -son qarori,

⚠️ Demak, 37-millioninchi fuqaromiz agar 1-farzand bo’lsa;

agar 2-farzand bo’lsayu tug‘ilgan paytda “Ijtimoiy himoya yagona reyestri” axborot tizimiga kiritilgan oilaning a’zosi bo‘lsagina suyunchi puli beriladi.

Aks holda “suyunchi” yo’q!

💻 Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2024-yil 22-apreldan qisqa muddatli mehnat taʼtiliga chiqdi.

"O'zbekiston Respublikasi Prezidenti faoliyatining asosiy kafolatlari to'g'risida"gi qonunning 4-moddasiga asosan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentiga muddati 3️⃣6️⃣ ish kunidan iborat yillik haq to‘lanadigan ta’til beriladi https://lex.uz/ru/docs/-32913

Nega ish kuni? Ta'tillar kalendar kunlarda berilar ediku?

MK 221-moddasi 3-qismiga ko'ra, qonunchilikda nazarda tutilgan hollarda ayrim toifadagi xodimlarga beriladigan har yilgi asosiy va qo‘shimcha mehnat ta’tillarining davomiyligi olti kunlik ish haftasi hisobidan kalendar bo‘yicha ish kunlarida hisoblab chiqariladi. Batafsil: https://t.me/mehnathuquqi/6697

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi

#qonunbilan Pensioner vafot etgan oy uchun olinmay qolgan pensiya puli ko‘rsatib o‘tilgan oila a’zolariga ushbu oy uchun to‘liq to‘lanadi.

Masalan, pensioner 1-may kuni vafot etdi. Hali may oyi pensiyasini olmagan. 1-may sanasida vafot etgan pensionerning may oyi pensiyasi oila a’zolariga to’liq toʼlab beriladi.

Pensioner vafot etgan taqdirda uning oilasiga yoki pensionerning dafn marosimini o‘tkazgan shaxsga pensiyani hisoblash bazaviy miqdorining to‘rt barobari miqdorida dafn etish nafaqasi to‘lanadi.

Bugungi kunda pensiyani hisoblash bazaviy miqdori 372 ming so’m. Shunda 372 ming*4=1 million 488 ming so’m “dafn puli” to’lab beriladi. Soliq kodeksi 369-moddasi 1-qismi 7-bandiga ko’ra, davlat pensiyalari, qonun hujjatlarida belgilangan nafaqalar, bundan vaqtincha mehnatga layoqatsizlik nafaqasi (oilaning betob a’zosini parvarish qilish bo‘yicha nafaqa) mustasno jami daromad tarkibiga kiritilmaydi.

Ya’ni sodda qilib aytganda, “dafn puli” to’liq qo’lga tegadi, unga soliq solinmaydi.

✅ Ko‘rsatib o‘tilgan pullar, ularni olish uchun pensioner vafot etganidan keyin 60 kun ichida murojaat etilgan taqdirda to‘lanadi.

❌ Ya’ni 60 kundan keyin murojaat qilingan boʼlsa, yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan pullar ya’ni pensiya va “dafn puli” to’lanmaydi.

Asos: “Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to‘g‘risida”gi Qonun 63-moddasi https://lex.uz/docs/-112314
💻 Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi