Mehnat huquqi

#qonunbilan Kirib kelayotgan Yangi 2025-yil barchamizga muborak bo'lsin!

Hurmatli ish beruvchilar, bayram bayramdek o’tsin! Sizlarga Mehnat kodeksi 209-212, 263, 396, 417,428-moddalarini va Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 49-moddasini diqqat bilan o’qib chiqishni tavsiya qilamiz! Ushbu moddalarning ayrim qismlaridan misollar keltiramiz.

Hurmatli xodimlar, haq olinur berilmas!

❌ MK 209-moddasiga ko’ra, dam olish kunlarida va ishlanmaydigan bayram kunlarida ishlash taqiqlanadi, bundan ushbu Kodeksda nazarda tutilgan hollar mustasno…

❗️MK 210-moddasiga ko’ra, dam olish kunlari va ishlanmaydigan bayram kunlari xodimning roziligisiz ishga jalb etishga yo‘l qo‘yilmaydi, bundan alohida hollar mustasno…

❗️MK 211-moddasiga ko’ra, xodimlar ishga jalb etiladigan dam olish va ishlanmaydigan bayram kunlarining sonini cheklash, bundan ushbu Kodeks 210-moddasida nazarda tutilgan hollar mustasno, jamoa shartnomasida yoxud ish beruvchi tomonidan kasaba uyushmasi qo‘mitasi bilan kelishuvga ko‘ra belgilanishi mumkin…

❗️MK 212-moddasiga ko’ra, xodimlarni dam olish kuni yoki ishlanmaydigan bayram kuni ishga jalb etish ish beruvchining buyrug‘i bilan rasmiylashtiriladi…

❗️MK 263-moddasiga ko’ra, dam olish kunlaridagi yoki ishlanmaydigan bayram kunlaridagi ish uchun kamida ikki hissa miqdorida haq to‘lanadi…

❗️MK 396-moddasiga ko’ra, homilador ayollar, 14 yoshga to‘lmagan bolaning (16 yoshga to‘lmagan nogironligi bo‘lgan bolaning) ota-onasidan biri (ota-onasining o‘rnini bosuvchi shaxs) faqat o‘z yozma roziligi bilan tungi ishlarga, ish vaqtidan tashqari ishlarga, dam olish kunlaridagi va ishlanmaydigan bayram kunlaridagi ishlarga jalb qilinishi, shuningdek xizmat safariga yuborilishi mumkin…

❌ MK 417-moddasiga ko’ra, 18 yoshgacha bo‘lgan xodimlarni xizmat safariga yuborish, tungi ishlarga, dam olish kunlaridagi va ishlanmaydigan bayram kunlaridagi ishlarga jalb qilish taqiqlanadi.

❗️MK 428-moddasiga ko’ra, nogironligi bo‘lgan xodimlarni xizmat safariga yuborishga, tungi ishlarga, ish vaqtidan tashqari ishlarga hamda dam olish va ishlanmaydigan bayram kunlaridagi ishlarga jalb qilishga faqat ularning roziligi bilan, agar ushbu xodimlar uchun bunday ishlar tibbiy-ijtimoiy ekspert komissiyasi tavsiyalarida taqiqlanmagan bo‘lsa, yo‘l qo‘yiladi.

⚠️ MJTK 49-moddasiga ko’ra, mansabdor shaxs tomonidan mehnat va mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonunchilikni buzish, bazaviy hisoblash miqdorining besh baravaridan o‘n baravarigacha (3 million 750 ming so’mgacha) miqdorda jarima solishga sabab bo‘ladi…

Ekspertga murojaat: @MuhammadaminKarimjonov


💻 Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi

#savolimbor Assalomu alaykum ustoz, o'rindoshlik asosida ishlovchi xodimga asosiy va o'rindosh ish joyidan ham xizmat safari uchun pul to'lanadimi?

https://t.me/mehnathuquqi javobi📤:

Vazirlar Mahkamasining 2022-yil 2-avgustdagi 424-son qaroriga ilova “O‘zbekiston Respublikasi hududida xizmat safarlari to‘g‘risidagi” Nizomning 12-bandiga ko’ra, o‘rindoshlik asosida ishlayotgan shaxs xizmat safariga ish beruvchilarning o‘zaro kelishuvi asosida yuboriladi va uning o‘rtacha ish haqi uni xizmat safariga yuborgan tashkilotda saqlanadi. ❌ Xizmat safariga bir vaqtning o‘zida ham asosiy, ham o‘rindoshlik asosidagi ishi bo‘yicha xizmat safariga yuborilishiga yo‘l qo‘yilmaydi.

✅ Ichki o‘rindoshlik asosida ishlayotgan shaxs xizmat safariga yuborilganda esa o‘rtacha ish haqi asosiy va o‘rindoshlik asosidagi lavozim bo‘yicha saqlanadi.

Ekspertga murojaat: @MuhammadaminKarimjonov

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi

#savolimbor Ассалому алейкум корхонамизга бир ходим олган эдик  1 ойдан зиёдрок ишлади, фарзанди 1,5 ёш экан энди бола парваришлаш таътилига 3 ёшгача чиқса бўладими?. Жавоб учун олдиндан рахмат

https://t.me/mehnathuquqi audio javobi :

Ekspertga murojaat: @MuhammadaminKarimjonov

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇https://t.me/mehnathuquqi

#savolimbor Assalomu Aleykum ustoz yaxshimisiz uzr bezovta qildim, ustoz 1 oylik harbiy xizmatga borib kelmoqchi edim shunda mehnat kodeksini qaysi moddasiga ko'ra ta'til olsam bo'ladi ustoz

https://t.me/mehnathuquqi audio javobi :

Ekspertga murojaat: @MuhammadaminKarimjonov

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇https://t.me/mehnathuquqi

Korxona Kadrlari Uchun Eng Zarur Buyruqlar To‘plami!

Hujjatlarini rasmiylashtirish endi yanada oson va qulay!
Biz sizga:
➖Rasmiy uslubda va tushunarli shaklda yozilgan
➖Amaldagi qonun hujjatlari asosida ishlab chiqilgan
➖Mehnat kodeksining har moddasi bo‘yicha YouTube video sharhlar mavjud
➖Oson tahrirlash uchun Word formatdagi
buyruqlarni taqdim etamiz:
1) Ishga qabul qilish haqidagi buyruq

2) Ta’tildan chaqirib olish to‘g‘risidagi buyruq

3) Hayfsan intizomiy jazo chorasini qo‘llash to‘g‘risidagi buyruq

4) Xizmat tekshiruvi o‘tkazish to‘g‘risidagi buyruq

5) Xodimni doimiy boshqa ishga o‘tkazish to‘g‘risidagi buyruq

6) Mehnat shartnomasini bekor qilish to‘g‘risida buyruq (xodimning malakasi yetarli bo'lmay qolishi)

7) Xodimni ishdan chetlashtirish to‘g‘risidagi buyruq

8) Mehnat shartnomasini bekor qilish to‘g‘risida buyruq (shtatlar qisqarishi asosida)

9) Mehnat shartnomasini bekor qilish to‘g‘risida buyruq (xodimning tashabbusi asosida)

10) Mehnat shartnomasini bekor qilish to‘g‘risida buyruq (mehnat majburiyatlarini muntazam ravishda buzganligi)

💰 Arzon narxda, barcha uchun qulay!
💼 To‘plamni qo‘lga kiriting va ish jarayonlarini yengillashtiring!
🛒 Murojaat qiling: @miryoqubraximov

#savolimbor Assalomu alaykum ustoz! Mening singlim maktabda  uch oygina ishlagan, yaqinda dekretga chiqdi, unga dekret puli chiqadimi yoki chiqmaydimi shuni bilishga yordam berib yuboring iltimosda ustoz! Maktab kadri 515 -son qaror bo'yicha to'lanmaydi, 6 oy ishlash kerak debdi. Shu to'g'rimi?

https://t.me/mehnathuquqi audio javobi :

Ekspertga murojaat: @MuhammadaminKarimjonov

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇https://t.me/mehnathuquqi

Tashkilot ish xususiyatidan kelib chiqib, 2-yanvarni ish kuni, 4-yanvarni esa dam olish kuni qilsa bo’ladimi?

#savolimbor Здравствуйте, а я могу внутренним приказом 02 января 2024г. перенести 04 января 2024 года? В связи с особенностью нашей компании? работать будут 2-января а будут 4-января отдыхать будут. Возможно?

https://t.me/mehnathuquqi javobi 📤

Yo’q, bo’lmaydi! MK 208-moddasi 3-qismiga ko’ra, dam olish kunlaridan va ishlanmaydigan bayram kunlaridan xodimlarning oqilona foydalanishi maqsadida dam olish kunlari O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni bilan boshqa kunlarga ko‘chirilishi mumkin.

24.12.2024 yildagi PQ 452-son Prezident qarori bilan 2025-yilda 5 kunlik ish haftasida ishdaydigan xodimlar uchun dam olish kuni 4 yanvar - shanba kunidan 2 yanvar - payshanba kuniga ko‘chirilsin hamda 6 kunlik ish haftasida ishdaydigan xodimlar uchun 2 yanvar - payshanba qo‘shimcha dam olish kuni etib belgilandi.

❗️Qaror mulkchilik shakllaridan va idoraviy bo‘ysunuvidan qat’i nazar, barcha ish beruvchilar uchun majburiydir.

⚠️ Hech qaysi tashkilot, xoh u davlat, xoh xususiy tashkilot bo’lsin 2-yanvarni ish kuni deb e’lon qila olmaydi, hattoki xodimlar rozi bo'lgan taqdirda ham (smena asosida ishlaydiganlar smena grafigi bo’yicha 2-yanvar ishga chiqaverishadi).

MK 203-moddasiga ko'ra, xodimning qonunchilik bilan kafolatlangan dam olish huquqini cheklaydigan, shu jumladan mehnat to‘g‘risidagi qonunchilikda belgilangan dam olish vaqtining davomiyligini qisqartirishni nazarda tutadigan jamoa kelishuvlarining, shuningdek jamoa shartnomasining va ish beruvchining boshqa ichki hujjatlarining qoidalari, mehnat shartnomasining shartlari haqiqiy emas.

2-yanvar dam olish. Demak, bu kuni xodimni ishga jalb qilmoqchi bo’lsangiz, 209-212, 263, 396, 417, 428-moddalariga talablariga qat’iy rioya qilishingiz kerak bo’ladi!

❌ MK 209-moddasiga ko’ra, dam olish kunlarida va ishlanmaydigan bayram kunlarida ishlash taqiqlanadi, bundan ushbu Kodeksda nazarda tutilgan hollar mustasno…

❗️MK 210-moddasiga ko’ra, dam olish kunlari va ishlanmaydigan bayram kunlari xodimning roziligisiz ishga jalb etishga yo‘l qo‘yilmaydi, bundan alohida hollar mustasno…

❗️MK 211-moddasiga ko’ra, xodimlar ishga jalb etiladigan dam olish va ishlanmaydigan bayram kunlarining sonini cheklash, bundan ushbu Kodeks 210-moddasida nazarda tutilgan hollar mustasno, jamoa shartnomasida yoxud ish beruvchi tomonidan kasaba uyushmasi qo‘mitasi bilan kelishuvga ko‘ra belgilanishi mumkin…

❗️MK 212-moddasiga ko’ra, xodimlarni dam olish kuni yoki ishlanmaydigan bayram kuni ishga jalb etish ish beruvchining buyrug‘i bilan rasmiylashtiriladi…

❗️MK 263-moddasiga ko’ra, dam olish kunlaridagi yoki ishlanmaydigan bayram kunlaridagi ish uchun kamida ikki hissa miqdorida haq to‘lanadi…

Batafsil: https://t.me/mehnathuquqi/8621

Ekspertga murojaat: @MuhammadaminKarimjonov

Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi

Pensiya va nafaqaning farqini bilasizmi❓

Juda ko‘pchilik pensiya va nafaqa tushunchalarini sinonim deb hisoblaydi ya’ni pensiya nafaqa so‘zining ruschasi deb xato o‘ylashadi (aslida, nafaqa rus tiliga “пособие” deb tarjima qilinadi).

Ommaviy axborot vositalari, ijtimoiy tarmoqlarda ham foydalanuvchilar pensioner va nafaqaxo‘r tushunchalarini sinonim sifatida noo‘rin ishlatishadi.

Xo‘sh, bu ikki tushunchaning farqi nimada❓

O‘zbekiston Respublikasining “Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to‘g‘risida”gi Qonuniga ko‘ra, yetarlicha ish stajiga ega bo‘lgan fuqarolar va ularning oilalari pensiya olish huquqiga ega. Ushbu Qonun bilan davlat pensiyalarining quyidagi turlari belgilanadi https://lex.uz/docs/-112314:

1. yoshga doir pensiya.
2. nogironlik pensiyasi.
3. boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasi.

Qonunning 7-moddasiga ko’ra, yoshga doir pensiya olish huquqiga:
erkaklar — 60 yoshga to‘lganda va ish stajlari kamida 25 yil bo‘lgan taqdirda;

ayollar — 55 yoshga to‘lganda va ish stajlari kamida 20 yil bo‘lgan taqdirda ega bo‘ladilar.

“Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunida belgilangan shartlar va me’yorlarga muvofiq davlat pensiyasini tayinlash uchun zarur ish stajiga ega bo‘lmagan shaxslar nafaqa olish huquqiga egalar.

Vazirlar Mahkamasining 2023-yil 23-martdagi 119-son qaroriga 1-ilova “Ijtimoiy himoyaga muhtoj bo‘lgan ayrim toifadagi shaxslarga nafaqa tayinlash va to‘lash tartibi to‘g‘risida”gi Nizom nafaqalarni tayinlash, qayta hisoblash, ularning turini o‘zgartirish va to‘lash tartiblarini belgilaydi https://lex.uz/ru/docs/-6411319 (❌ oldingi 107-sonli qaror mazkur 119-son qaror bilan 2023-yil 23-martda o’z kuchini yo’qotgan)

Ushbu Nizom bo‘yicha quyidagi nafaqalar tayinlanadi:

a) nogironligi bo‘lgan 18 yoshgacha bolalarga nogironlik nafaqasi;
b) parvarishlash nafaqasi;
v) nogironlik nafaqasi;
g) boquvchisini yo‘qotganlik nafaqasi;
d) yoshga doir nafaqa.

Nizomning 19-bandiga ko’ra, yoshga doir nafaqa ayollarga — 60 yosh (bolalikdan nogironligi bo‘lgan farzandi bor (bo‘lgan) onalarga esa 55 yoshdan)
va erkaklarga — 65 yoshga yetganda tayinlanadi.

⚠️ Shuningdek, nafaqaning boshqa turlari ham bor: ishdan bo'shatish nafaqasi, ishsizlik nafaqasi, bolalar nafaqasi, vaqtinchalik mehnatga layoqatsizlik, homiladorlik va tug‘ish bo‘yicha nafaqa va boshqalar!

Ekspertga murojaat: @MuhammadaminKarimjonov



Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇 https://t.me/mehnathuquqi

#savolimbor  Xodim qamoqqa olinsa, u bilan mehnat shartnomasi bekor qilinishi kerakmi❓

Жавоб✅:

❗️ Avvalo, savolingizni yanada aniqlashtirib olsak. Chunki og'zaki nutqda garchi juda qo'pol xato bo'lsada,  ozodlikdan mahrum qilish jazosini ham, ma'muriy qamoqqa olishni ham yoki ehtiyot choralarini ham qamoq deb yuritilaveradi. Bundan tashqari Jinoyat kodeksidan qamoq jinoiy jazosi chiqarib tashlangan bo'lsada hali ham ozodlikdan mahrum qilindi degan jumlani  qamaldi deb noto'g'ri ishlatishadi

⚠️Diqqat! Qamoqqa olish va uy qamog'i  (Jinoyat-protsessual kodeksi 242 va 242-1-moddalari) kabi ehtiyot choralarini,  Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeks 29-moddasidagi ma’muriy qamoqqa olish tarzidagi ma’muriy jazo va Jinoyat kodeksi 48-1-moddasidagi ozodlikni cheklash hamda 50-moddasidagi ozodlikdan mahrum qilish  jinoiy jazolarini bir-biri bilan adashtirmang va chalkashtirmang❗️ Batafsil ma'lumot uchun  yuqorida keltirilgan moddalarni o'qib, tahlil qilib chiqing!

Demak, savolingizga to'xtalib o'tsak.  Siz savolda so'ragan qamoqni 3 xil ma'noda tushunishimiz mumkin:

1. Jinoiy jazo ya'ni ozodlikdan mahrum qilish

2.  Ehtiyot chorasi ya'ni qamoqqa olish yoki uy qamog'i

3. Ma'muriy jazo ya'ni ma’muriy qamoqqa olish.

❌ Xodim ehtiyot chorasi sifatida qamoqqa olinsa, u bilan mehnat shartnomasi bekor qilinmaydi. Chunki, aybsizlik prezumpsiyasiga ko’ra jinoyat sodir etganlikda ayblanayotgan har bir shaxsning ishi sudda qonuniy tartibda, oshkora ko‘rib chiqilib, uning aybi aniqlanmaguncha u aybdor hisoblanmaydi.


❗️ Jinoyat-protsessual kodeksi 237-moddasiga ko’ra, ehtiyot choralariga quyidagilar kiradi: munosib xulq-atvorda bo‘lish to‘g‘risida tilxat; shaxsiy kafillik, jamoat birlashmasi yoki jamoaning kafilligi; garov; uy qamog‘i; qamoqqa olish; voyaga yetmaganlarni kuzatuv ostiga olish uchun topshirish; harbiy xizmatchining xulq-atvori ustidan qo‘mondonlik kuzatuvi. Bir shaxsga nisbatan bir vaqtning o‘zida ana shu choralardan faqat bittasi qo‘llanilishiga yo‘l qo‘yiladi.

❗️JPK ning 243-moddasida qamoqqa olish yoki uy qamog‘i tarzidagi ehtiyot chorasini qo‘llash tartibi belgilangan.

❗️Qachon shaxsning aybi aniqlanib, sudning hukmi qonuniy kuchga kirgan taqdirda, basharti buning natijasida xodim avvalgi ishini davom ettirish imkoniyatidan mahrum etilgan bo‘lsagina mehnat shartnomasi MK 168-moddasi 1-qismi 3-bandi bilan bekor qilinishi mumkin. Ya’ni aytaylik xodimga sud hukmi bilan jarima yoki ahloq tuzatish ishlari jazosi tayinlandi lekin xodim ishini davom ettirish imkoniyatidan mahrum bo’lgani yo’q. Demak, bu holatda shartnomani bekor qila olmaymiz. Xodimga muayyan huquqdan mahrum qilish yoki ozodlikdan mahrum qilish jazosi tayinlanib, xodim ishni davom ettirish imkoniyatidan mahrum bo'lsa bu holatda shartnomani bekor qilsa bo'ladi✅.

❗️Agar xodim Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksi 29-moddasidagi ma’muriy qamoqqa olish tarzidagi ma’muriy jazo qo'llanilsachi? Bu holatda 2 xil yechim bor.

✅Agar ma’muriy qamoq tayinlangan xodim lavozim yoki xizmat majburiyatlari bilan bog‘liq bo‘lgan huquqbuzarlik sodir etgan bo'lsa, bu  xodim bilan mehnat shartnomasini MK 161-modda ikkinchi qismining 4 va 5-bandlari bilan bekor qilish mumkin. 

❌ Xodim  lavozim yoki xizmat majburiyatlari bilan bog‘liq bo‘lmagan huquqbuzarlik sodir etgan bo'lsa (masalan, xodim dam olish kuni mayda bezorilik sodir qilib 15 sutka ma'muriy qamoq tayinlangan) shartnomani MK 168-moddasi 1-qismi 3-bandi bilan bekor qila olmaymiz.

Ekspertga murojaat: @MuhammadaminKarimjonov


Telegramdagi kanalimizni yaqinlarga ulashishni unutmang👇https://t.me/mehnathuquqi