Onam bilan Martin Iden fenomeni haqida fikrimiz har xil. Man uni
oʻzini isbotlashga boʻlgan ishtiyoqini birinchi oʻringa qoʻysam, onam
"oʻzi nafratlangan tuzum uchun oʻzini qurbon qilgan irodasiz inson" sifatida koʻradilar.
Lekin hozir bu asar haqida emas, shunga o'xshash bahsli mavzularning oqibati haqida yozmoqchiman. Ayrim asarlar inson tajribasini shunchalik noyob tarzda tasvirlaydiki, ular har qanday davr yoki madaniyatdagi odamlarga ta'sir qila oladi. Masalan, Gyotening
"Faust"i kabi.
Ba'zi yozuvchilar va shoirlar esa til va uslubni shunday mahorat bilan ishlatadilarki, ularning asarlari o'z zamonlaridan tashqarida ham qadrlanadi. Deylik, Homerning
"Iliada" dostoni yoki Firdavsiyning
"Shohnoma"sidek.
Avlodlar almashsa hamki asrlar avval yozilgan bu adabiy durdonalar o‘z qiymatini yo‘qotmagan. Asarlarning yutug‘i esa yozuvchining fikrlari qarshisida o'qiguvchilarning doim ikki tarafga ajralishi va
"mohiyatga yetish" uchun kitobni qayta-qayta
mutolaa qilishidadir.Aytmoqchi bo‘lganim, yuqoridagi kabi asarlar bizga o'zimizni va boshqalarni yanada chuqurroq anglay olish, turli madaniyatlar va avlodlar orqali insoniylik hissini oshirishga yordam bersa kerak.
Chunki adabiyotgina bizni o‘ylashga, his qilishga chorlaydi. U yashashni, sevishni va orzu qilishni o‘rgatadi. Kitob o‘qinglar, xullas.
@matbuotraisi