Salkam sinchi

Albatta, ushbu sheʼriy parcha juda teran maʼno va poetik ifoda vositalariga boy. Tahlilni bir necha qatlamda — mazmun, obraz, timsollar, uslub, va filosofik qatlam bo‘yicha ko‘rib chiqamiz:

📌 Sheʼr matni:
“Oʻzim?..
Oʻzim xayol bilan choylashgan edim,
meni ichib qoʻydi tovushlar olgʻir.
Baribir oʻzbekcha tushunmaysiz-ku,
kuylamoqchi edi bechora yomgʻir...”

🧠 Mazmuniy tahlil
Bu parcha ichki kechinma, o‘z-o‘zini anglash, va tashqi dunyo bilan ichki dunyo o‘rtasidagi uzilish holatini aks ettiradi. Lirik qahramon “oʻzim” deya o‘ziga murojaat qiladi — lekin bu oddiy emas, ikki xil “oʻz” haqida gap ketmoqda: biri ongli, hushyor qahramon, ikkinchisi esa xayolga cho‘mgan, ichki olamida yashovchi “oʻz”.

“Oʻzim xayol bilan choylashgan edim” — bu satr o‘zbekona noziklik bilan aytilgan. Choylashish – kundalik, oddiy, ammo samimiy harakat. Bu yerda “xayol bilan choylashish” — tasavvur, orzu, xayolot bilan yolg‘izlikda muloqot qilish, uni hatto do‘stdek yoniga chorlab, uni tinglash, unga vaqt ajratish ramzidir. Ya’ni qahramon tashqi dunyodan uzilgan, ichki dunyosi bilan “choy ichib” o‘tirgan.

“meni ichib qoʻydi tovushlar olgʻir” — bu yerda esa tashqi haqiqat, ommaviylik, shovqin — insonni tinmay chulg‘ayotgan turli ovozlar (media, tashqi bosim, odamlar, gap-so‘zlar) lirik qahramonni yutib yuboradi. “Ichib qo‘ydi” — bu yerda shaxsiylikning yo‘qolishi, ichki ovozning bosilishi, insonning o‘ziga begonalashuvi anglatiladi.

“Baribir oʻzbekcha tushunmaysiz-ku,” — eng keskin, og‘riqli satrlardan biri. Bu yerda muloqotsizlik, ruhiy yakkalanish, va milliy ma’naviyatning tushunilmasligi mavjud. Bu faqat til haqida emas, balki mentalitet, ichki holat, ichki musiqani tushunmaslik haqida.

“Kuylamoqchi edi bechora yomgʻir…” — yomg‘ir – poetik timsol. Odatda yomg‘ir – poklovchi, tozalovchi, tasalli beruvchi hodisa. Bu yerda “bechora” degani – yomg‘irning ham so‘z aytishga ojiz qolgani, tabiatning ham tushunilmasligi, tuyg‘ularga quloq solinmasligini bildiradi.

🎨 Poetik obrazlar va timsollar
Timsol:
Xayol: Ichki olam, tasavvur, orzular
Choylashish: Samimiy yaqinlik, vaqt ajratish, tinchlik
Tovushlar olg‘ir: Shovqinli tashqi hayot, jamiyat, bosim
Yomg‘ir: His-tuyg‘ular, poklanish, tabiatdagi tovush, ichki kuylov
✨ Uslubiy xususiyatlar
Paradoksal holat: “Oʻzim xayol bilan choylashgan edim” – bu tasvir sodda bo‘lsa-da, aslida real bo‘lmagan holat: xayol bilan choy ichib bo‘lmaydi, lekin bu poetik kuch beradi.

Antropomorfizm: tovushlar "ichib qo‘yadi", yomg‘ir "kuylamoqchi bo‘ladi" – bu uslub she’rga jonlilik beradi.

Kontrast: ichki sukunat va tashqi shovqin, o‘zbek tilining musiqasi va uni tushunmaydigan muhit o‘rtasidagi to‘qnashuv.

📖 Filosofik qatlam
Bu she’r postmodern ruhdagi ichki bo‘linishni tasvirlaydi. Shaxs o‘zligini topishga urinadi, ammo shovqinli dunyo, ommaviylik, tushunmaslik, va begonalik bu yo‘lda to‘siq bo‘ladi.

She’rda estetik iztirob bor – u so‘z bilan emas, timsollar orqali berilgan. Bu klassiklikdan uzoq, ammo falsafiy she’r.

🧩 Xulosa
Bu parcha — “ichki sokinlik va tashqi betartiblik” o‘rtasida ezilgan insonning qisqa, ammo kuchli hayqirig‘i. Bu nafaqat shaxsiy holat, balki butun bir avlodning holatini ifodalashi mumkin.

Agar bu she’r zamonaviy yosh ijodkorlardan biriga tegishli bo‘lsa — u ayni paytdagi ongli, iztirobli, jamiyat bilan ziddiyatda yashayotgan ijodkorning ovozi bo‘lishi mumkin.

©️ ChatGPT

@kumush_odina

Deraza yonida mevali choy bilan kitob oʻqiydigan/kino koʻradigan havo boʻlyapti🫠

@kumush_odina

O, senga shunchalar yarashgan vafo!
Kiprigim gullari – toʻkilmagan sheʼr.
Yonimda sen borsan,
tepamda Xudo,
Nega yigʻlayapman, sabab topib ber...

© Nozima Habibullayeva

@kumush_odina

Ilmda shunday gap bor: ilmiy jamoada hammasi yoshi kattalar boʻlsa, bu tragediya; agar hammasi yoshlar boʻlsa, komediya; agar ham kattalar, ham oʻrta yosh, ham yoshlar boʻlsa, bu simfoniya – shu kerak aslida!

Baʼzi sohalarda katta olimlar keksayib qolgan, yoshlar esa deyarli yoʻq. Ilmda 40-50 yosh oraligʻi eng sermahsul hisoblanadi. Hamma avlod vakillari boʻlgandagina fan rivojlanadi.

©️ Akademik Shavkat Ayupov

Raʼno Sayfullayevaning facebook sahifasidan olindi.

@kumush_odina

“Oʻzim?..
Oʻzim xayol bilan choylashgan edim,
meni ichib qoʻydi tovushlar olgʻir.
Baribir oʻzbekcha tushunmaysiz-ku,
kuylamoqchi edi bechora yomgʻir...”

©️ Nozima Habibullayeva

@kumush_odina

Chang bosib ketasan xotirlarimda,
Kulgum-la poklayman tasavvur ichra.
Hurkak nigohlarim poklamoq uchun
toʻsatdan uchra!

©️ Nozima Habibullayeva

@kumush_odina

Qaysi ertakdansan, ayo pahlavon?
Bu yerlarga izlab kelganding kimni?
Ayt, qanday koʻtarding axir ming botmon
koʻnglimni?..

©️ Nozima Habibullayeva

@kumush_odina

***

Bir osmon tonglarni ko'nglimga chayib,
Xayoldan sirpaniiib tushsam damodam,
Ne tongki,
qarshimdan chiqdi jilmayib
Kutilmagan paytda kutilgan odam.
Tebrana boshladi havolarda ishq,
Yuraklarda baxtning pichir-pichiri.
Barmoqlari nogoh qilganda yuris
jaranglab ketardi sochlar shiviri.
Jilmaydim, bilmaydi ushbu tabassum,
Tushmaydi qalamning sarafrozidan.
Tuyg'ular rangini topa boshlagach,
She'rlarim charxlanib bordi koʻzida.
Nigohim – quvg'indi, dunyoning siri
Aylanib o'tardi necha zamonlar.
Quyoshni sindirib,
Oyni sindirib
Yuziga fotiha tortdi dovonlar...
Bu taqdir –
tashrifi baxtlarga tortiq.
Ostonasin tillo aylasin qadam.
Endi tashrifimiz kutadir intiq
Kutilmagan paytda kutilgan odam!..

©️ Nozima Habibullayeva

@kumush_odina