Kosonsoy tarix muzeyi

КОСОНСОЙЛИК АЛЛОМАЛАР🌘 ТОЖ-УС СОДОТ
Муҳаммад Авфийнинг "Лубоб ул-албоб"(Негизларнинг негизи") тазкирасининг "Замонанинг раҳбар олимлари ва имомлари фаолияти зикрида" деб номланган бобида Шамсиддин Муҳаммад Косоний сайидлар авлодидан, замона донишманди, назму насрда давронинг ягонаси деб таърифлайди ва унинг асарлари Мовароуннаҳру Хуросонда қўлма-қўл бўлиб ўқилишини таъкидлайди.
Шамсиддин Муҳаммад диний ва дунёвий билимларни мукаммал эгаллагани учун "Тож-ус содот" унвонига эришганлиги ҳам манбааларда келтирилган.Унинг шеърлари халқ орасида кенг тарқалган, соҳибдевон шоир номига муяссар бўлганлиги китобда келтирилган.
Шамсиддин Муҳаммад Косонийнинг ҳаёти ва ижодини ўтганиш бугунги авлод вакиллари учун муҳим аҳамиятга эга.
Муҳаммадхон Акрамов.

Косонсой тарих музейи.

қурилди. Бу мақбаранинг кўриниши Бухородаги Исмоил Сомоний мақбарасига айнан ўхшаш бўлган.Лекин қатағон йилларида ушбу мақбара бузиб ташланади
Жанубий пештоқ тарзида сақланиб қолган ҳашамли арабий ўйма ёзувни академик М. Е. Массон таржима қилган.
Унда: "Давлатимиз фахри, ғурури, дин миллат тузувчи султонларнинг султонига шон-шарафлар, 741 ҳ.й. (1340-1341 м.)" деб ёзилган.
Ғўзапоямозор зиёратгоҳи ҳақида Германиянинг Эрнст Вазмут нашриёти 1930 йилда чоп этилган санъатшунос олим Э.Кон- Винернинг "Турон. Марказий Осиёдаги ислом меъморчилик санъати" китобида ҳам маълумотлар келтирилган.

ҒЎЗАПОЯМОЗОР ЗИЁРАТГОҲИ

"Минг йилча олдин Сомонийлар сулоласидан Султон Сайид Жа- лолиддин Сомоний Косонга келиб, хилват бир жойда истиқомат қила бошлайди. Тақводор ва илмли бўлган бу кишига аҳолининг ихлоси ортиб боради. Бу зот ҳам шу ерга бир масжид қуришни ният қиладилар.
Бу ҳақда ривоятлар кўп:
...Шу ерда масжид қуришлик маслаҳат қилинади ва қурилиш бошланади, лекин масжид ўртасига қўйиш учун хари зарур бўлиб қолиб, уни топиш имкони бўлмайди. Яқинда оқиб ўтаетган сойдан гўзапоя оқиб келиб, одамлар уни четга чиқариб қўйишади. Эрталаб чиқиб кўрсалар ғўзапоя харига айланиб қолган эмиш. Хари жойига қўйиб кўрилганда озгина калта келибди, усталар Султон Сайид Жалолиддин сўзи билан тортсалар чўзилиб, бир устунлик ҳам пайдо бўлибди.
Энг ғаройиби шундаки, ҳозиргача сақланиб қолган хари таркиби ғўзапоядан иборат. Демак улкан ғўзапоя дарахтидан хари қилинган.
Султон Сайид Жалолиддин вафот этганидан сўнг, унинг ким эканлиги кўпчиликка маълум бўлди ва унинг қабри тепасига мақбара

#қадим Косон юздан ортиқ олиму фузалоларга бешик бўлган маскан


КОСОНСОЙ ВА КОСОНИЙЛАР
Косонсой - Фарғона водийсининг энг чекка туманларидан бири. Милоддан аввалги III-II асрларда ҳозирги Муғтепа археологик ёдгорлиги ўрнида қадим Косон шаҳрига асос солинган. Археологик тадқиқотларга қараганда, Косон шаҳри Косонсой сойининг чап соҳилидаги табиий тепалик устида, стратегик жиҳатдан қулай жойда барпо этилган. Довонлар империяси, буюк Кушонийлар империяси, Эфталитлар (V-VI асрлар), (VI- VIII асрлар), араблар (VII-IX асрлар), Сомонийлар (IX-X асрлар), ундан кейин Қорахонийлар даврида кўҳна Косон шаҳри пойтахт - шаҳар, ҳарбий-сиёсий марказ ҳамда илму фан, йирик ҳунармандчилик, савдо-тижорат ишлари тараққий этган маданий-иқтисодий марказ мақомига эга бўлган.
X-XVI асрларда кўҳна Косондан кўплаб етук алломалар етишиб чиққан. Бу ҳақда араб тарихчилари Яъқубий, Истахрий, Ал-Мақсудий, ибн Муродбек, М.Тоҳир кабилар ва бошқа манбаларда маълумотлар учрайди. Олим-аллома Муҳаммад Маҳмуд ибн Вали Косоний ҳам кўплаб алломалар ҳақида эсдаликлар ёзиб қолдирган. Манбаларда XII асрда яшаган тарихчи олим Жамол Қаршийнинг отаси ҳам косонлик бўлгани зикр қилинади. Косоний тахаллуси билан машҳур бўлганлардан бири Абу Нуваси Аҳваий Косонийдир (768-855). У олим ва шоир бўлиб, ўзи яшаган даврдаги ижтимоий ва сиёсий ҳаёт ҳақида эсдаликлар қолдирган.
Абу Наср Аҳмад ибн Сулаймон Косоний 1080-1086 йилларда Қорахонийлар давлатида вазир ва қози лавозимларида ишлаган. Тарихчилар Абу Наср ал-Косонийни XI асрнинг етук шоири ва илм арбоби бўлганлигини ёзма манбаларга асосланиб эътироф этишади.
Муҳаммадхон АКРАМОВ.

@Kosonsoymuzeyi

Саудия Арабистонидаги «Бухорийлар» ва «Туркистонийлар

Саудия Арабистонидаги ўзбеклар ижтимоий аҳволлари жиҳатидан турли поғоналарга турадилар. Уларнинг аксарияти тижоратчилар бўлиб, асосан мамлакатнинг марказий шаҳарлари ҳисобланган Мадина, Макка, Тоиф, Ар-Риёд шаҳарларида яшашади.
Юртдошларимиз орасида вазирлар, генераллар, диний ва дунёвий илмларнинг билимдонлари, профессорлар ҳам бор. Ўзбек ватандошлар Мадинаи-Мунаввара шаҳрида ўзларининг ҳисобларидан «Андижон боғчаси», «Чуст такяси» деб аталадиган мусофирхоналарга асос солганлар.
Юртдошимиз Олтинхонтўра, Муҳаммад ат-Тарозий (Косоний)ташқи ишлар вазири, Мадинадаги «Жомъе» масжити бош мударриси бўлганлар. Фазлиддин Илоҳий эса Мадина амири Абдулмажид ибн Абдулазизнинг яқин мулозими бўлиб ишлаган. Истеъфодаги генерал Бурҳониддин Марғилонийнинг таъкидлашича, Саудия Арабистони қуролли кучларида ўзбеклардан чиққан 15 генерал ва 80 га яқин офицерлар (майор ва полковниклар) хизмат қилар экан.
Афғонистондан Саудия Арабистонига кўчиб ўтган ватандошимиз Мубашширхон Солмон Косоний ўзбек тилида, араб имлосида уч жилдли «Ўрта Осиё тарихи» китобини нашр қилдирган. У ўзи истиқомат қиладиган Аҳбо шаҳридан Мадинага бориб, Абдулқодир Марғилонийнинг «Мактаби Имон» кутубхонасига қарашли матбаада тарихий китобини чоп эттирган.
Диний илм соҳасида Маккадаги Ум-ул Қаро университети профессори, доктор Муҳаммад Саид Ҳасан, доктор Умар Тошкандий, Абдулфаттоҳ Қори Қўқандий, Муҳаммад Ҳасан Қори, Нўъмон Тошкандий сингари арбобларнинг номи қадрланади.
Кўп ҳолларда эса ватандошларимиз Ўрта Осиёдан эканликларини билдириш мақсадида «Туркистоний», «ал-Бухорий» номларини ўз исм-шарифларидан кейин қўшиб қўядилар.
Ислом дунёсида Имом ал-Бухорийнинг мавқеи ва обрўлари шу қадар баландки, Ўзбекистондаги қайси гўшадан юртдошларимиз келиб чиқмасин, уларни «Бухорийлар» деб аташади. Бу ердаги миллатдошларимиз араб имлосида ўқиб, эски ўзбек адабий тилида гапирадилар.ХХ-асрнинг 20-30 йилларида Саудия Арабистонига бориб қолган ўзбекларнинг аксарияти ҳаётдан кўз юмган. Лекин ота-боболари муҳожирликни ихтиёр қилганларида асосан 4-5, 8-9 ёшларда бўлганлар ҳозирги кунда улар ҳаётини давом эттираяпти.
Саудия Арабистонида истиқомат қилаётган 700 минг ўзбеклар орасида қашшоқ ва гадойлар йўқ.

НамДУ талабалари Косонсой музейида

Косонсойнинг кўҳна тарихини ўзида мужассам этган туман тарих музейи ҳамиша тарихчи олимлар, талаба ва ўқувчилар, кенг жамоатчиликни ўзига жалб этиб келади.
Куни кеча Наманган Давлат университетининг инглиз тили факултети талабалари музейда бўлиб, бу ерга қўйилган экспонатлар билан яқиндан танишдилар. Меҳмонларда қўҳна Муғтепа археологик ёдгорлигига тааллуқли экспонатлар, қадимий қўлёзма китоблар чуқур таассурот уйғотди.
Косонсой тарихи билан танишиш жараёнида Косонсой заминида туғилиб, вояга етган буюк аллома Махдуми Аъзам Косонийнинг ҳаёти ва фаолиятига оид давра суҳбати ўтказилди. Унда Махдуми Аъзам ҳазратларининг косонсойлик авлодлари қатнашди.