Islom.uz

​​Ғусл, хушбуйлик, кафанлик, жаноза ва дафнга оид ҳаражатлар кимнинг зиммасида бўлади?

Ҳусайн ибн Ваҳваҳ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Толҳа ибн Баро бемор бўлди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уни кўргани келдилар. У зот: «Мен Толҳада ўлим бўлишидан бошқасини кўрмаяпман. У вафот этса, менга хабар беринглар. У(нинг ғусл ва кафанланиши)ни тезлаштиринглар. Чунки бирон-бир мусулмоннинг жасади аҳли орасида (узоқ) қолиб кетмаслиги керак», дедилар».
Абу Довуд ривоят килган.

Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Мен Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Сизлардан бирортангиз вафот этса, уни ушлаб турманг. Уни тезроқ қабрига элтинг. (Унинг қабри олдида) бош тарафида Фотиҳа ва оёклари тарафида Бақаранинг охири ўқилсин», деганларини эшитдим».
Байҳақий ривоят қилган.

Ғусл, хушбуйлик, кафанлик, жаноза ва дафнга оид ҳаражатлар кимнинг зиммасида бўлади? Бунинг тафсилоти қуйида келади:
1. Агар маййит ўзидан буларнинг барчасига етадиган мол қолдирган бўлса, харажатлар маййитнинг ўша молидан қилинади. Лекин бошқа бир шахс бу харажатларни ўзи хоҳлаб, ўзининг ёнидан адо қилса, бунда ҳам бирор танглик йўқ. Бу шахс хоҳ маййитнинг меросхўри бўлсин, хоҳ бегона бўлсин, фарқи йўқ. Албатта, бу ишни зиммасига олган киши ақл-ҳуши жойида ва балоғатга етган бўлиши лозимдир.

2. Маййит умуман мол қолдирмаган бўлса, унинг ғусли, кафанлаш, дафн учун харажатлари маййит тириклигида нафақаси унга вожиб бўлган шахснинг (ота-онаси, ўғли, хотини ёки эри, синглиси ёки акаси каби яқинлари) зиммасига вожиб бўлади. Агар маййитнинг тириклигидаги нафақаси шаръан бир кишидан ортиқ шахслар (меросхўр ва бошқалар)га умумий тарзда вожиб бўлган бўлса, унинг ғусл ва кафанланиш харажатлари ҳам уларга умумий тарзда вожиб бўлади.

Яъни, ўша ворислардан уларнинг меросдаги ҳиссаларига мос равишда йиғиб олинади. Агар бу маййит қолдириб кетган молдан бирон кишига кўпроқ мерос тегса, ундан кафан ва дафн харажати учун кўпроқ, кам мерос теккан кишидан эса камроқ хақ олинади.

3. Маййит агар турмуш қурган аёл бўлса, хоҳ у мол қолдирган бўлсин, хоҳ қолдирмаган бўлсин, унинг ғусли ва кафанланиши учун кетадиган харажат эрининг зиммасида бўлади.

4. Агар маййит умуман мол қолдирмаган, нафақаси унга вожиб бўладиган кишиси ҳам йўқ бўлса, унинг дафн харажатлари давлат хазинасидан адо қилинади.

Агар давлат ҳам бу вазифани адо қилмаса, бу маййитнинг хабари етган мусулмонларнинг барчаси фарзи кифоя ўлароқ, ўртада пул тўплаб адо қилишлари лозим бўлади. Агар хабар топганлардан бирортаси бу ишни қилмаса, барчалари гуноҳкор бўлишади.

5. Агар бирор киши маййитнинг меросхўрлари йўқлигида, уларнинг ёки ҳукуматнинг рухсатисиз, кейинчалик меросхўрлардан қайтариб оламан, деган ниятда ўз ёнидан харажат қилган бўлса, меросхўрлар ўз хоҳиши билан беришса яхши, акс ҳолда улардан мажбурлаб олмайди. Чунки бу у кишининг ўз ихтиёри билан қилган эҳсони эди, меросхўр унга масъул эмас.

6. Юқорида зикр қилинган маййит учун керакли нарсалар шариатга мувофиқларидир. Улардан ташқари, шариатдан бехабар кишилар ўзлари тарафидан урф-одат қилиб олган нарсаларнинг харажати маййитнинг меросидан олинмайди. Мабодо олиб қўйилган бўлса, олувчи жавобгар бўлади.

Хусусан, меросхўрлар ичида балоғатга етмаган болалар бўлса.

Масала: Шу ўринда бир масалани ёдга олиб ўтишимиз керак. Бирон киши маййитнинг жанозаси учун ўз молидан харажат қилса-да, бу харажатини закот деб ният қилса, маййит фақир бўлган тақдирда ҳам, закот берувчининг закоти адо бўлмайди.

Чунки бу суратда закотнинг адо бўлиши учун талаб этиладиган шарт - мулк қилиб бериш ҳолати йўқ. Мабодо бирор фақирга закотини мулк қилиб берса-ю, фақир уни маййитнинг кафани ва бошқа харажатларига сарфласа, бу жоиз. Бундай вазиятда закот берувчидан закот адо бўлади, олувчига кафанлаш, ғусл, жанозанинг савоби тегади. (54,55,56,57-бет.)

👉🏻 Манба: https://islom.uz/maqola/20702

@islomuz

O'qilmay qolgan namozlar bobi 2-qism

Hidoya 66-son

Quduriy rahmatullohi alayh aytadi: «Agar imom bo‘lsa, bomdod, shom va xuftonning avvalgi ikki rakatida qiroatni jahriy (tovush chiqarib) o‘qiydi va qolgan ikki rakatida qiroatni maxfiy qiladi». Bu hukm mutavoris bo‘lgan hadisga ko‘radir.

Agar yolg‘iz namoz o‘quvchi bo‘lsa, u ixtiyoriydir, xohlasa o‘zi eshitadigan darajada tovush chiqarib o‘qiydi. Chunki u o‘ziga o‘zi imomdir. Agar xohlasa maxfiy qiroat qiladi. Chunki uning orqasida uni eshitadigan kishi yo‘q.

Izoh: Mutavoris — lug‘atdagi maʼnosi «meros bo‘lib kelayotgan». Bu yerda hadislarning Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan sahobalarga, ulardan tobeʼinlarga, ulardan keyingi avlodlarga meros bo‘lib naql qilib kelinayotganligiga ishora bor.

Muallif: Burhoniddin Marg'inoniy

Ustoz: A'zamjon domla Qambarov

Hidoya sharh bidoyatil-mubtadi

🔗 Premyera

@islomuz

​​Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуфнинг иқтисодий тафаккури ҳақида

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуфнинг диний қарашлари ҳақида жуда кўп ёзилган ва ёзилмоқда. Бироқ буюк алломанинг иқтисодий тафаккури ҳам айнан шундай юксак даражада бўлган. Иқтисодиёт фанлари доктори, профессор Одил Олимжонов ҳазратнинг «Бозордан чўчишнинг ҳожати йўқ» номли мақоласи айнан шу нарсага бағишланади..

«Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф»нинг номлари берилган масжиднинг очилиш маросимида Президентимиз Шавкат Мирзиёев таъкидлаб ўтганидек, Ҳазрат умрини халқимизга диний маърифат тарқатишга сарфлаган буюк уламо эди.

Ҳазратдан ислом оламига улкан илмий-маънавий хазина мерос бўлиб қолди. У кишининг диний қарашлари ҳақида жуда кўп ёзилган ва ёзилмоқда. Бироқ буюк алломанинг иқтисодий тафаккури ҳам айнан шундай юксак даражада бўлганлиги кўпчиликка унчалик маълум эмас.

👉 Тўлиқ ўқиш:

@islomuz

​​Зубайр ибн Аввом розияллоҳу анҳунинг ҳаёт йўллари

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ عَلَى جَبَلِ حِرَاءٍ فَتَحَرَّكَ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: اسْكُنْ حِرَاءُ، فَمَا عَلَيْكَ إِلَّا نَبِيٌّ أَوْ صِدِّيقٌ أَوْ شَهِيدٌ، وَعَلَيْهِ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَأَبُو بَكْرٍ وَعُمَرُ وَعُثْمَانُ وَعَلِيٌّ وَطَلْحَةُ وَالزُّبَيْرُ وَسَعْدُ بْنُ أَبِي وَقَّاصٍ . رَوَاهُ مُسْلِمٌ وَالتِّرْمِذِيُّ.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Ҳиро тоғи устида эдилар. Бас, у қимирлаб кетди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Эй Ҳиро, сокин бўл, устингда Набий, сиддиқ ва шаҳиддан бошқа ҳеч ким йўқ», дедилар. Ўшанда унинг устида Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам, Абу Бакр, Умар, Усмон, Али, Толҳа, Зубайр ва Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳум бор эдилар».
Муслим ва Термизий ривоят қилганлар.

👉 Тўлиқ ўқиш:

@islomuz

​​Арафотда туриш

Арафотда ҳажнинг асосий аркони адо этилади. Арабча «арафот» сўзи луғатда «билиш, таниш» маъноларини билдиради. Макканинг жануби-шарқий қисмидаги, ундан йигирма икки чақирим узоқликдаги тоғ ва водий Арафот деб аталади.

👉 Тўлиқ ўқиш:

@islomuz

​​#зикр_ва_дуо

Набий алайҳиссалом ухлайдиган бўлсалар қуйидагиларни айтардилар

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан то дунёдан сафар қилгунларига қадар ҳамроҳ бўлдим. У зот ухлайдиган бўлсалар, қўрқоқликдан, дангасаликдан, малол кўришдан, бахилликдан, кибрдан, аҳли ва молдаги ёмон кўринишдан, қабр азобидан, шайтон ва унинг ширкидан паноҳ тилар эдилар».
Ибн Сунний ривоятлари.

👉🏻 Манба: https://islom.uz/maqola/20696

@islomuz