163-ҚИСМ
Ўғилой эса кўтариб келган чойини қайтара бошлади. То у юмушини тугатиб, чойни бир ма-бир узатмагунча ҳеч ким оғиз очмади. Қайно чойни хўриллатиб хўплаган кампир ниҳоят Алишерга юзланди:
—Ҳалигилар, жим-жит. Лекин тез-тез пул сўраб туришибди. Сўраганларини вақтида бериб турибман. Куни кеча бир одам юборишибди. Унга анча-мунча пул бердим. Очиғи, ўртача ҳисоблаганда учта уйнинг пулини олиб бўлишди улар. “Иш яхши кетяпти”, дейишди. Барибир кўнглим тинчмас. Кечалари алламбало туш кўраман. Ўғилой ҳам шунақа алағда бўлиб юрган экан. Шунга бир ҳафта аввал элчихонага бориб гаплашибди. Улар учраштиришга ваъда берибди. Сиз нима дейсиз? Бораверсинмикан?
—Ундан қилиш керакмас, — Алишер ҳалиги одамнинг гапини тўтиқушдек қайтарди. — Гумондор деб шартта ушлаб олишлари мумкин. Чунки синглиси экани аниқ. Ҳамтовоқ булар деб буниям қамоққа тиқиб қўйса, қаёққа борасиз?
—Тергов-суриштирув ишлари бўлиб ўтди-ку! Текширишди-ку! — ўқрайди Ўғилой. — Ҳеч қанақа гумондор бўлиб чиққаним йўқ. Шаҳар бедарвозами, сизга? Дуч келган одамни ушлаб тиқиб қўядиган. Мен қонун йўли билан бориб кўриб, гаплашиб келмоқчиман опамлар билан. Ҳеч бўлмаганда қаерда эканлигин билиб олсам, хабар олиб турардик, то чиққунларича...
—Булар нима бўлади? — Алишер Марат акани назарда тутди.
—Улар қутқариш йўлларини қидираверади. Қутқаргунларича мен бориб кўриб келай, — деди Ўғилой.
Алишер қайнсинглисининг жасурлигига, чўрткесарлигига ичида тан берди.
“Юрак ҳам бор экан. Нима бўлмасин, боради бу барибир... Пул ҳам бор экан-да! Ўн-ўн беш кун ичида учта уйнинг пулини бериб юборишибди. Қойил!”
Чиндан ҳам Ўғилой ўз сўзида туриб олди. Алишер ўзининг не мақсадда чақирилганини тушунолмади. Ўғилойнинг бориши аниқ бўлибди, она рози. Алишер нима учун керак? Қўшилиб бориб кел, дейишмаса эди. Йўқ ундай бўлмади. У хайрлашиб, дарвозадан чиққанида кампир асл ниятини ошкор қилди:
—Менга қаранг, Ўғилойнинг боришини Марат нотўғри тушуниши мумкин. Мабодо, қўнғироқ қилиб қолса, бу ҳақда гпириб ўтирманг, унга. “Бизга ишонмабди” деб ҳафсаласизлик қилишмасин, деб қўрқаман-да!
—Нимаям дейман? — ер чизди Алишер. — Аввало, менга энди қўнғироқ қилмаса ҳам керак. Вақти бор дейсизми, унинг бунга? Сомон ичидан игна қидиргандек бўлиб, хитойликлар орасидан ёрдам берадиган одам қидириб юрибди...
—Қидириб юрибди? — қошлари чимирилди кампирнинг. —А-а-а... у-у-у... одамим бор деган эди-ку!
—Одами билан мен гаплашдим-ку, — керилди Алишер. — У элчихона орқали ишлашдан қўрқди. Чап йўл билан иш қилишни маъқул кўраркан, у. Сизга нима фарқи бор, қандай йўл билан ишлашининг, Лайлони чиқариб келса, бўлди-да, тўғрими?
—Шаҳлони ҳам... — қўшимча қилди кампир.
—Ҳа, иккаласини ҳам...
Ўғилой эса кўтариб келган чойини қайтара бошлади. То у юмушини тугатиб, чойни бир ма-бир узатмагунча ҳеч ким оғиз очмади. Қайно чойни хўриллатиб хўплаган кампир ниҳоят Алишерга юзланди:
—Ҳалигилар, жим-жит. Лекин тез-тез пул сўраб туришибди. Сўраганларини вақтида бериб турибман. Куни кеча бир одам юборишибди. Унга анча-мунча пул бердим. Очиғи, ўртача ҳисоблаганда учта уйнинг пулини олиб бўлишди улар. “Иш яхши кетяпти”, дейишди. Барибир кўнглим тинчмас. Кечалари алламбало туш кўраман. Ўғилой ҳам шунақа алағда бўлиб юрган экан. Шунга бир ҳафта аввал элчихонага бориб гаплашибди. Улар учраштиришга ваъда берибди. Сиз нима дейсиз? Бораверсинмикан?
—Ундан қилиш керакмас, — Алишер ҳалиги одамнинг гапини тўтиқушдек қайтарди. — Гумондор деб шартта ушлаб олишлари мумкин. Чунки синглиси экани аниқ. Ҳамтовоқ булар деб буниям қамоққа тиқиб қўйса, қаёққа борасиз?
—Тергов-суриштирув ишлари бўлиб ўтди-ку! Текширишди-ку! — ўқрайди Ўғилой. — Ҳеч қанақа гумондор бўлиб чиққаним йўқ. Шаҳар бедарвозами, сизга? Дуч келган одамни ушлаб тиқиб қўядиган. Мен қонун йўли билан бориб кўриб, гаплашиб келмоқчиман опамлар билан. Ҳеч бўлмаганда қаерда эканлигин билиб олсам, хабар олиб турардик, то чиққунларича...
—Булар нима бўлади? — Алишер Марат акани назарда тутди.
—Улар қутқариш йўлларини қидираверади. Қутқаргунларича мен бориб кўриб келай, — деди Ўғилой.
Алишер қайнсинглисининг жасурлигига, чўрткесарлигига ичида тан берди.
“Юрак ҳам бор экан. Нима бўлмасин, боради бу барибир... Пул ҳам бор экан-да! Ўн-ўн беш кун ичида учта уйнинг пулини бериб юборишибди. Қойил!”
Чиндан ҳам Ўғилой ўз сўзида туриб олди. Алишер ўзининг не мақсадда чақирилганини тушунолмади. Ўғилойнинг бориши аниқ бўлибди, она рози. Алишер нима учун керак? Қўшилиб бориб кел, дейишмаса эди. Йўқ ундай бўлмади. У хайрлашиб, дарвозадан чиққанида кампир асл ниятини ошкор қилди:
—Менга қаранг, Ўғилойнинг боришини Марат нотўғри тушуниши мумкин. Мабодо, қўнғироқ қилиб қолса, бу ҳақда гпириб ўтирманг, унга. “Бизга ишонмабди” деб ҳафсаласизлик қилишмасин, деб қўрқаман-да!
—Нимаям дейман? — ер чизди Алишер. — Аввало, менга энди қўнғироқ қилмаса ҳам керак. Вақти бор дейсизми, унинг бунга? Сомон ичидан игна қидиргандек бўлиб, хитойликлар орасидан ёрдам берадиган одам қидириб юрибди...
—Қидириб юрибди? — қошлари чимирилди кампирнинг. —А-а-а... у-у-у... одамим бор деган эди-ку!
—Одами билан мен гаплашдим-ку, — керилди Алишер. — У элчихона орқали ишлашдан қўрқди. Чап йўл билан иш қилишни маъқул кўраркан, у. Сизга нима фарқи бор, қандай йўл билан ишлашининг, Лайлони чиқариб келса, бўлди-да, тўғрими?
—Шаҳлони ҳам... — қўшимча қилди кампир.
—Ҳа, иккаласини ҳам...