Смартфонлар ўқишни камайтирдими? Йўқ — биз кўпроқ ўқияпмиз
Ёшлиги смартфонлар ва компьютерлар даврига тўғри келмаган кекса авлод вакиллари замонавий ёшларнинг қизиқишлари ўзгариб бораётганини таъкидлашади — "Бизнинг давримизда одамлар бўш вақтларини китоб мутолааси билан ўтказишган бўлса, ҳозиргилар телефонларига ёпишиб олишган". Бир қарашда ҳозирги вазият ҳақиқатан ҳам шундай кўринади: роман, илмий фантастика, саргузашт ва бошқа турдаги асарларни ўқиш ўрнига, кўпчилигимиз ижтимоий тармоқлардаги ленталарни варақлаймиз. Аммо, агар ушбу масалани чуқурроқ ўргансак, ҳаммаси аксинча тус олади: ҳозирда одамлар аввалгидан кам ўқишмайди (бунинг акси).
Биз ҳар қачонгидан ҳам кўпроқ ўқияпмиз, фақат буни бошқача тарзда амалга оширяпмиз
Илгари, смартфонлар ва компьютерлар пайдо бўлгунга қадар (аниқроғи, ижтимоий тармоқлар оммалашишидан олдин) одамлар кетма-кетликда ўқишган: бир бошдан, саҳифама-саҳифа — матннинг янги сатрлари аввалгиларининг давоми бўлиб, уларнинг барчаси ўзаро узвий боғланган бўлган. Ҳозирда, ижтимоий тармоқ ва мессенжерлардаги постларни ўзаро боғлиқ бўлмаган тарзда ўқиймиз: турли хил постларга кўз ташлаймиз, ҳаволаларга ўтамиз, шарҳларни кўришга ва профил эгаларининг тахаллуслари билан аватарларни баҳолашга вақт топамиз, қизиқарли нарсаларни излаб эътиборимизни матн ва бошқа турдаги контентга қаратамиз.
Бир неча йил олдин тадқиқот эълон қилинган эди, унга кўра 2008 йилда ўртача америкалик кунига 34 ГБ ахборот истеъмол қилган (барча медиа истеъмоли ҳисобга олинган, яъни телевизор, смартфон, планшет, реклама тахтаси, ёзувлар, китоблар ва бошқалар). 1980 йилдан бери ушбу қийматни таҳлил қилган олимлар, одатдаги одамнинг кунига ахборотлар истеъмоли ҳар йили ўртача 5,4% га ошганини аниқлашди — агар ўсиш суръати сақланиб қолса (у ошган бўлиши ҳам мумкин), ҳозирда, 2022 йилда одамлар кунига ўртача тахминан 74,8 ГБ истеъмол қиладилар. Таққослаш учун, 1980 йилда ушбу қиймат кунига атиги 6,8 ГБ бўлган.
Илмий нуқтаи назардан, биз фақат кўпроқ ўқий бошладик, лекин ўқиш формати ва ўзлаштирадиган нарсаларимиз ўзгарди. Агар илгари булар бадиий ёки илмий асарлар бўлган бўлса, энди улар ижтимоий тармоқ ва мессенжерлардаги постлар.
Узун матнларни ўқиш қийин, аммо барибир зарур
Ижтимоий тармоқ ва мессенжерлардаги постлар (яъни биз одатда ўқийдиган барча нарсалар) — соддалаштирилган мазмунни берадиган ва маъносини тушуниш учун кўпинча асосий билимларни талаб қиладиган қисқартирилган маълумотлар бўлакларидир. Ўз навбатида, узун матнлар тасвирланган нарсанинг тўлиқ изоҳини ўз ичига олади, улар янада мураккаб мавзуларни қамраб олади ва мазмунни чуқурроқ очиб беради.
Юқорида ижтимоий тармоқлардан воз кечиш ҳақида гап кетмаяпти, фақат турли хил ўқиш турларини бирлаштириш керак. Масалан ҳафта жадвалингизга узун матнли мақола ёки бирор китоб мутолаасини қўшиб қўйсангиз фойдадан ҳоли бўлмайди.
#маълумот #мулоҳаза
—————
Шу ўринда, танланган ҳудуд бўйлаб босма китоблар (қоғоз кўринишидаги) алмашиш имконини берувчи Telegram ботимиз (@kitobalmashish_bot) аъзолари сони 871 тага етганини маълум қилмоқчиман.
Ёшлиги смартфонлар ва компьютерлар даврига тўғри келмаган кекса авлод вакиллари замонавий ёшларнинг қизиқишлари ўзгариб бораётганини таъкидлашади — "Бизнинг давримизда одамлар бўш вақтларини китоб мутолааси билан ўтказишган бўлса, ҳозиргилар телефонларига ёпишиб олишган". Бир қарашда ҳозирги вазият ҳақиқатан ҳам шундай кўринади: роман, илмий фантастика, саргузашт ва бошқа турдаги асарларни ўқиш ўрнига, кўпчилигимиз ижтимоий тармоқлардаги ленталарни варақлаймиз. Аммо, агар ушбу масалани чуқурроқ ўргансак, ҳаммаси аксинча тус олади: ҳозирда одамлар аввалгидан кам ўқишмайди (бунинг акси).
Биз ҳар қачонгидан ҳам кўпроқ ўқияпмиз, фақат буни бошқача тарзда амалга оширяпмиз
Илгари, смартфонлар ва компьютерлар пайдо бўлгунга қадар (аниқроғи, ижтимоий тармоқлар оммалашишидан олдин) одамлар кетма-кетликда ўқишган: бир бошдан, саҳифама-саҳифа — матннинг янги сатрлари аввалгиларининг давоми бўлиб, уларнинг барчаси ўзаро узвий боғланган бўлган. Ҳозирда, ижтимоий тармоқ ва мессенжерлардаги постларни ўзаро боғлиқ бўлмаган тарзда ўқиймиз: турли хил постларга кўз ташлаймиз, ҳаволаларга ўтамиз, шарҳларни кўришга ва профил эгаларининг тахаллуслари билан аватарларни баҳолашга вақт топамиз, қизиқарли нарсаларни излаб эътиборимизни матн ва бошқа турдаги контентга қаратамиз.
Бир неча йил олдин тадқиқот эълон қилинган эди, унга кўра 2008 йилда ўртача америкалик кунига 34 ГБ ахборот истеъмол қилган (барча медиа истеъмоли ҳисобга олинган, яъни телевизор, смартфон, планшет, реклама тахтаси, ёзувлар, китоблар ва бошқалар). 1980 йилдан бери ушбу қийматни таҳлил қилган олимлар, одатдаги одамнинг кунига ахборотлар истеъмоли ҳар йили ўртача 5,4% га ошганини аниқлашди — агар ўсиш суръати сақланиб қолса (у ошган бўлиши ҳам мумкин), ҳозирда, 2022 йилда одамлар кунига ўртача тахминан 74,8 ГБ истеъмол қиладилар. Таққослаш учун, 1980 йилда ушбу қиймат кунига атиги 6,8 ГБ бўлган.
Илмий нуқтаи назардан, биз фақат кўпроқ ўқий бошладик, лекин ўқиш формати ва ўзлаштирадиган нарсаларимиз ўзгарди. Агар илгари булар бадиий ёки илмий асарлар бўлган бўлса, энди улар ижтимоий тармоқ ва мессенжерлардаги постлар.
Узун матнларни ўқиш қийин, аммо барибир зарур
Ижтимоий тармоқ ва мессенжерлардаги постлар (яъни биз одатда ўқийдиган барча нарсалар) — соддалаштирилган мазмунни берадиган ва маъносини тушуниш учун кўпинча асосий билимларни талаб қиладиган қисқартирилган маълумотлар бўлакларидир. Ўз навбатида, узун матнлар тасвирланган нарсанинг тўлиқ изоҳини ўз ичига олади, улар янада мураккаб мавзуларни қамраб олади ва мазмунни чуқурроқ очиб беради.
Юқорида ижтимоий тармоқлардан воз кечиш ҳақида гап кетмаяпти, фақат турли хил ўқиш турларини бирлаштириш керак. Масалан ҳафта жадвалингизга узун матнли мақола ёки бирор китоб мутолаасини қўшиб қўйсангиз фойдадан ҳоли бўлмайди.
#маълумот #мулоҳаза
—————
Шу ўринда, танланган ҳудуд бўйлаб босма китоблар (қоғоз кўринишидаги) алмашиш имконини берувчи Telegram ботимиз (@kitobalmashish_bot) аъзолари сони 871 тага етганини маълум қилмоқчиман.