Yosh huquqshunos protsessualistlar

давоми......

Турар жойга унда яшовчиларнинг эркига хилоф равишда зўрлик ишлатиб ғайриқонуний бостириб кириш 3 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки 2 йилдан 5 йилгача озодликни чеклаш ёки 5 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.


https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

Уй-жой дахлсизлиги ҳуқуқи: турар-жойга ким, қачон кириши мумкин? Муҳим 5 қоида


Уй-жойга киришга, шунингдек унда олиб қўйишни ва кўздан кечиришни ўтказишга фақат қонунда назарда тутилган ҳолларда ва тартибда йўл қўйилади.

1. Ҳар ким уй-жой дахлсизлиги ҳуқуқига эга.

Конституциянинг 31-моддасига кўра, ҳеч ким уй-жойга унда яшовчи шахсларнинг хоҳишига қарши кириши мумкин эмас.

Уй-жойга киришга, шунингдек унда олиб қўйишни ва кўздан кечиришни ўтказишга фақат қонунда назарда тутилган ҳолларда ва тартибда йўл қўйилади.

Уй-жойда тинтув ўтказишга фақат қонунга мувофиқ ва суднинг қарорига асосан йўл қўйилади.

2. Кўп квартирали уйга хизмат кўрсатувчи ташкилот ходими уйга унинг эгаси розилиги билан кириши мумкин

Кўп квартирали уй эгаси уйга хизмат кўрсатувчи ташкилот (ЖЭК) ёки авария-таъмирлаш хизматлари вакилларини умумий мол-мулкнинг ҳолатини назорат қилиш, унга хизмат кўрсатиш ва уни таъмирлаш мақсадида уй эгасини олдиндан хабардор қилгач, унинг борлигида кириши мумкин.

Уй эгаси авария ҳолати юзага келганда, аварияни бартараф этиш учун авария-таъмирлаш хизматлари вакилларини уйига дархол киритиши керак.

Уй эгаси йўқлигида аварияни бартараф этиш учун бу жойга кириш ички ишлар органлари ва маҳалла вакиллари иштирокида амалга оширилади.

3. Электр таъминоти ходимларини киритмаслик электрдан узишга олиб келади

Ҳудудий электр тармоқлари корхонаси ходими гувоҳномасини кўрсатганда, хонадондаги ҳисоблагич кўрсаткичларини ва уланиш схемаларини соат 08-00 дан 20-00 гача ҳеч қандай қаршиликларсиз кўриш ҳуқуқига эгадир.

Ҳисоблагичларни кўздан кечириш учун ходимни уйга қўймаслик далолатнома билан расмийлаштирилади. Истеъмолчи далолатнома билан танишиб, уни имзолаши зарур. Истеъмолчи далолатномани имзолашни рад этганда, бу ҳақда тегишли белги қўйилади.

Истеъмолчининг далолатномани имзолашни рад этиши, уни электр тармоқлардан узишга асос бўлади ва бу ҳақда у хабардор қилинган бўлиши лозим.

4. Газ таъминоти ходимларини киритмаслик электрдан узишга олиб келади

Газдан фойдаланиш ускуналари ва газдан фойдаланиш ҳолатларини кўздан кечириш соат 08:00 дан 20:00 гача амалга оширилади. Кўздан кечириш ва қайта назорат ишларининг натижалари далолатнома асосида расмийлаштирилиши лозим.

Уй эгаси кўздан кечиришга рухсат бермаганида, ушбу ҳолат далолатнома билан расмийлаштиради ва унинг бир нусхасини истеъмолчига берилади. Бунда газ таъминоти ходими уй эгасини табиий газ тармоғидан узиб қўйиш ҳуқуқига эга бўлади.

Далолатномага имзо қўйишни рад этиш истеъмолчини газ тармоғидан узиб қўйиш учун асос бўлади ва бу ҳақида истеъмолчи дарҳол огоҳлантирилади.

5. ИИВ ходимлари исталган вақтда кириши мумкин, зарур асослар бўлганида

Ички ишлар органлари ходимлари қуйидаги ҳолларда фуқароларнинг ҳудудига, уйига ва биноларига, ерига, транспортига сутканинг исталган вақтида тўсқинликсиз кириши мумкин:

— содир этилаётган жиноятларга чек қўйиш;

— жиноятларни содир этаётган шахсларни таъқиб қилиш;

— жиноятларни содир этаётган шахсларни ушлаш.

6. МИБ ходимлари турар жойни кўздан кечириш учун кириши мумкин

МИБ ходимлари қарздорлар эгаллаб турган ёки уларга қарашли бўлган жойларга, шу жумладан, турар жойларга ва омборларга кириш, зарур бўлганда жойлар ҳамда омборларни мажбуран очиш, холислар иштирокида кўздан кечириш хуқуқига эга.

7. Тинтув ўтказиш суд ажрими асосид амалга оширилади

Суриштирувчи ва терговчи бирор турар жой, хизмат, ишлаб чиқариш биносида ёки ўзга жойда ёхуд бирор шахсда иш учун аҳамиятли бўлган нарсалар ёки ҳужжатлар ёхуд электрон маълумотлар бор деб ўйлаш учун етарли маълумотга эга бўлган тақдирда тинтув ўтказишга ҳақли.

Тинтув ўтказиш суд ажрими асосид амалга оширилади.

8. Турар жой дахлсизлиги ҳуқуқини бузганлик учун маъмурий ва жиноий жавобгарлик мавжуд

Турар жойга унда истиқомат қилувчиларнинг хоҳиш-иродасига хилоф равишда ноқонуний тарзда кириш, мансабдор бўлмаган шахс томонидан содир этилган бўлса БҲМнинг 3 дан 1 қисмидан 1 бараваригача жарима солишга сабаб бўлади.
https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

Бедарак йўқолган шахсларни қидириш

Тeзкор-қидирув фаолиятида «бедарак йўқолганлар» деганда – бу доимий равишда бирон-бир сабабсиз тўсатдан ғойиб бўлган, унинг жойлашган жойи ва тақдири номаълум бўлиб қолаётган ва аниқлаш учун ички ишлар органларининг махсус қидирув фаолиятини талаб қиладиган шахс ҳисобланади.
Бедарак йўқолганлиги тўғрисида ариза қабул қилингандан кейинги жараёнлар ички ишлар органлари ходимларининг фаолияти регламентида батафсил тартибга солинган, улар қуйидагилардан иборат:

–расмийлаштирилган ариза баённомаси бланкаси тўлдирилади; ариза ва хабарлар аризани ҳисобга олиш китобида рўйхатдан ўтказилади ва Жиноят-процессуал кодексига мувофиқ кўриб чиқилади;

–аризачи ва ғойиб бўлиш ҳолатларини билиши мумкин бўлган бошқа фуқаролар ўртасида суҳбатлар ташкил этилади, бедарак йўқолган кишининг тақдирига ойдинлик киритиш учун муҳим бўлган бошқа маълумотлар текширилади;

–тезкор-тергов гуруҳи томонидан қидирувда бўлган шахсни сўнгги яшаш (қолиш) жойига чиқиб текшириш, ғойиб бўлиш ҳолатларини аниқлаштириш, яшаш жойларини, атрофини текшириш ва у мумкин бўлган бошқа жойлари текширилади;

–тезкор ҳисобга олиш жойлари текширилади: ҳибсга олинган ва қамоққа олинган жойлар; тиббий муассасалар; морглар; бахтсиз ҳолатларни рўйхатга олиш жойлари;

– қидирувдаги шахснинг белгилари билан пост патруль хизматига хабар қилиш;

– қидирув-қутқарув ишлари, агар бедарак йўқолган одам унинг ҳаётига таҳдид соладиган шароитда бўлган деган тахминлар мавжуд бўлса ва вояга етмаганлар бедарак йўқолса, бу мажбурий тартибда амалга оширилади.

Биринчи навбатда, аризачининг сўровига эътибор берилиши лозим. Кейин бедарак йўқолганларнинг қариндошлари ва танишларидан сўраш керак. Сўров давомида бедарак йўқолганлиги тўғрисида ҳодисадан олдинги ҳолатлар, бедарак йўқолган кишининг руҳий ва жисмоний ҳолати, унинг қариндошлари билан муносабатлари ва бошқа алоқалар тўғрисида тўлиқ маълумот олиш мақсадга мувофиқдир. Кўп жиҳатлар бедарак йўқолган шахсларнинг жиноий белгиларини ўз вақтида аниқлаш билан боғлиқдир.

Қидирувда бўлган шахснинг иш жойини, транспорт воситалари, бармоқ изларини текшириш, аниқлаш учун зарур бўлган соч намуналари олиш, экспертларни жалб қилиш, жиноий ва маъмурий жавобгарликка тортилган шахслар тўғрисида тезкор ҳисобга олиш маълумотларини текшириш, оммавий ахборот воситаларидан фойдаланиш ва бошқа тадбирларни зудлик билан амалга ошириш лозим ҳисобланади.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

Меҳнат низоларини суд қарорисиз ҳам ҳал қилиш мумкинми?


Меҳнат низоларини судга беришга шошил­манг, уларни медиация тартибида ҳал қилиш мумкин. “Медиация тўғрисида”ги Қонуннинг 15-моддаси шу масалага бағишланган.

Медиация тарафларнинг хоҳиш-истаги асосида қўлланилади. Ме­диация қуйидагиларни назарда тутади:

▪️ суддан ташқари тартибда;

▪️ низони суд тартибида кўриш жараёнида;

▪️суд ҳужжатини қабул қилиш учун суд алоҳида хонага (маслаҳатхонага) киргунига қадар;

▪️ суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш жа­раёнида қўлланилиши мумкин.

Медиация низони ҳакамлик судида кўриш жараёнида ҳам ҳакамлик судининг қарори қабул қилингунига қадар қўлланилиши мумкин.

Медиация суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатларини ижро этиш жараёнида қўлланилган тақдирда фаолиятини профессионал асосда амалга оширувчи медиаторнинг албатта иштирок этиши талаб этилади.

Шунингдек, медиацияни қўллаш тўғрисидаги келишув шартномадаги унинг таркибий қисми бўлган шарт тарзида ёки алоҳида келишув тарзида ёзма шаклда тузилади.

Медиацияни қўллаш тўғрисидаги келишувни яхшилаб ўқиб чиқинг: унда тарафлар ўртасида келиб чиққан ёки келиб чиқ­иши мумкин бўлган барча ёки муайян низолар медиация тартиб-таомилини амалга ошириш йўли билан ҳал этилиши кераклиги ҳақидаги қоида бўлиши лозим. Медиация тартиб-таомили медиаци­я тартиб-таомилини амалга ошириш тўғрисида тарафлар томонидан ёзма келишув тузилган кундан эътиборан бошланади.

Медиация тартиб-таомилини амалга ошириш тўғрисидаги кел­ишувда:

▪️ тарафлар ҳақидаги;

▪️ низо предмети тўғрисидаги;

▪️ медиация тартиб-таомилини амалга ошириш тартиби, меди­атор, тарафлар томонидан келишилган мажбуриятлар, уларни бажариш шартлари ва муддатлари ҳақидаги;

▪️ медиация тартиб-таомили амалга ошириладиган тил, жой ва сана тўғрисидаги;

▪️ медиация тартиб-таомили амалга ошириладиган муддат ҳақидаги маълумотлар бўлиши керак.

Медиация тартиб-таомилини амалга ошириш учун тарафлар ўзаро келишувга кўра, бир ёки бир неча медиаторни танлайди.

Медиация тартиб-таомилини амалга ошириш тартиби, қоида тариқасида, медиация тартиб-таомилини амалга ошириш тўғриси­даги келишувда белгиланади.

Медиация тартиб-таомили амалга оширилаётганда медиатор ўзининг ҳаракатлари билан бирор-бир тарафни устун ҳолатга қўйиш­га, худди шунингдек тарафлардан бирининг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини чеклашга ҳақли эмас.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

Fuqarolik protsessual kodeksida videokonferensaloqa rejimidagi sud majlisida masofadan ishtirok etayotgan guvohlar, ekspertlar, mutaxassislar, tarjimonlarga o‘z huquqlari, majburiyatlari va javobgarligi tushuntirilganligi, shuningdek guvohning qasamyodi audio- va videoyozuv orqali qayd etilishi, bu haqida sud majlisi bayonnomasida ko‘rsatilishi kerakligi belgilanmoqda.


https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

#Қонунчиликдаги_янгиликлар

❗️Қонун (ЎРҚ-1032-сон, 20.02.2025 й.) билан “Давлат божи тўғрисида”ги Қонунга қўшимча ва ўзгартиришлар киритилди

⚡️ Унга кўра, Қонунга тегишинча иссиқлик ва электр энергиясини етказиб бериш юзасидан хизматлар учун тўловлар бўйича қарзларни ундириш тўғрисидаги даъволар, аризалар ва шикоятлар билан фуқаролик ишлари бўйича ва иқтисодий судларга мурожаат қилинганда иссиқлик ва электр энергиясини етказиб берувчилар давлат божини тўлашдан озод этилишини назарда тутувчи қўшимча ва ўзгартиришлар киритилмоқда.

✔️ Шунингдек уларнинг талабларини қаноатлантириш тўлиқ ёки қисман рад этилган тақдирда мазкур давлат божини иссиқлик ва электр энергиясини етказиб берувчилардан ундириш белгиланмоқда.

✅ Бундан ташқари, чет эл тижорат ташкилотларининг ваколатхоналарини Ўзбекистон ҳудудида аккредитация қилишда давлат божини тўлаш ҳар бир йил учун амалга оширилишини аниқлаштирувчи ўзгартириш киритилмоқда.

📌Қонун расмий эълон қилинган кундан эътиборан кучга киради.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

❗️10-mart (dushanba) 5 kunlik ish haftasidagilar uchun qo’shimcha dam olish kuni bo’ladi

Mehnat kodeksining 208-moddasiga binoan, agar bayram kunlari dam olish kuniga to’g’ri kelib qolsa, unda dam olish kuni bayramdan keyingi ish kuniga ko’chiriladi.

Joriy yilda 8-mart — Xalqaro xotin-qizlar kuni shanba kunga to’g’ri keladi. Demak, 5 kunliklar uchun dam olish kuni 10-mart, dushanbaga ko’chiriladi.

Shunday qilib, 5 kunliklar uchun 3 kun ketma-ket dam olish kuni bo’ladi:

✅ 8-mart, shanba — bayram;

✅ 9-mart, yakshanba — barcha uchun odatiy dam olish kuni;

✅ 10-mart, dushanba — ko‘chirilgan dam olish kuni.

❗️6 kunliklar uchun faqat 8-mart (shanba) dam olish kuni bo’ladi, lekin 10-mart (dushanba) ish kuni hisoblanadi.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

Scopus ilmiy-texnik bazasida jurnallar va ularning nashrlarini topish bo‘yicha muammolarga uchrayabsizmi?
✅ Scopus ilmiy-texnik bazasidagi huquq sohasidagi yuqori kvartilli jurnallar ro‘yxati va ularning nashr talablari bilan tanishing.
🔗 Havola: https://docs.google.com/spreadsheets/d/13FTu1p2qOvrmFOodMoOrrzAc3jUtT1ggakkMKkva448/edit?gid=0#gid=0

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston — 2030” strategiyasini “Atrof-muhitni asrash va “yashil iqtisodiyot” yilida amalga oshirishga oid davlat dasturi to‘g‘risidagi farmoniga ko'ra "Advokatlar sonini kamida 2000 nafarga ko‘paytirishga erishish" nazarda tutilgan

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

Majlisda sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish tizimini takomillashtirishga qaratilgan qonun loyihasini birinchi o‘qishda ko‘rib chiqilmoqda.

Keyingi yillarda mamlakatimizda sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish tizimini ilg‘or xorijiy tajriba asosida takomillashtirish bo‘yicha keng ko‘lamli ishlar olib borilmoqda.

Bugungi kunda qonunchilikka muvofiq qarzdorning unduruvga qaratilishi mumkin bo‘lgan mol-mulki yoki daromadlari bo‘lmasa, ijro ishi yuritishning tugatilishi belgilangan. Bunday holat amaliyotda unduruvchilarning haqli e’tirozlariga sabab bo‘lmoqda.

Shunga muvofiq, qonun loyihasi bilan Majburiyatlar reyestrini joriy etish va qarzdorning mol-mulki yoki pul mablag‘lari Majburiyatlar reyestirida aniqlangan taqdirda, ijro ishini qayta tiklash nazarda tutilmoqda. Shuningdek, Soliq kodeksida Majburiyatlar reyestriga kiritilgan soliq qarziga penya hisoblanmasligi belgilanyapti.

Mazkur qonun loyihasining qabul qilinishi sud hujjatlari va boshqa organ hujjatlarini to‘liq va so‘zsiz ijro etilishini ta’minlash, jismoniy va yuridik shaxslarning huquqlarini samarali himoya qilishga xizmat qiladi.

fuqarolardan qarzdorliklari uchun undiruv qaratilishi mumkin bo‘lmagan eng kam kafolatlangan daromadni o‘rnatish, ijro hujjatlari bo‘yicha qarzdorning xatlangan mulkini boshlang‘ich narxdan o‘ttiz foizlik chegirma bilan sotish, shuningdek davlat ijrochilari tomonidan qonunchilik hujjatlariga muvofiq majburiy ijro harakatlarini amalga oshirishda mobil videokuzatuv vositalaridan foydalanishni nazarda tutuvchi o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilmoqda.

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

Loyiha

Nizolarni muqobil hal etishda mediatsiya institutini rivojlantirishga qaratilgan qonun loyihasi ham muhokamalar markazida bo‘ldi.

Ushbu loyihani ishlab chiqishdan ko‘zlangan asosiy maqsad — nizolarni sudgacha hal qilish mexanizmlarining amaliyotda samarali ishlashini ta’minlash, mediatsiya sohasining huquqiy asoslarini mustahkamlash orqali sudlarda ish yuklamasini kamaytirishga erishishdan iborat.

Qonun loyihasi bilan mediatsiya qo‘llaniladigan sohalar doirasi kengaytirilmoqda. Notariuslarga “Mediatsiya to‘g‘risida”gi Qonunda belgilangan barcha turdagi sohalar bo‘yicha mediator vazifasini amalga oshirish vakolati berilmoqda.

Shuningdek, mediatorlarning har uch yilda malakasini oshirish zarurati belgilanmoqda. Mediativ kelishuvni majburiy ijro etishga oid qoidalar kiritilmoqda.


https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

TDYUda “Yuridik sohada sun’iy intellektni qo‘llash istiqbollari” mavzusida respublika talabalar ilmiy-amaliy konferensiyasi o‘tkaziladi.

2025-yil 26-fevral

https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

Кимлар давлат ҳисобидан бепул юридик ёрдам олишлари мумкин?


Ҳар бир фуқаро профессионал юридик ёр­дам олишга ҳақли. Ўзбекистон Республикасининг 2023 йил 18 сентябрдаги “Давлат ҳисобидан юридик ёрдам кўрсатиш тўғрисида”ги Қонунига биноан, фуқароларга давлат ҳисо­бидан бепул юридик хизмат кўрсатиш учун ад­вокатлар жалб этилади.

Фуқаролар давлат ҳисобидан юридик ёрдам олиши учун:

▪️ тўғридан-тўғри адлия органларига оғзаки мурожаат қилиши;

▪️ ёзма равишда адлия органларига мурожаат қилиши;

▪️ e-advokat.uz сайти орқали электрон мурожаат қилиши мумкин.

Мурожаатда қайси турдаги иш бўйича юридик ёрдам сўра­лаётганлиги ҳақида ахборот (ишнинг мазмуни) ва шахснинг паспортга оид маълумотлари (берилган санаси, рақами, ЖШШИР) кўрсатилиши керак.

Қуйидагилар давлат ҳисобидан бепул юридик ёрдам олиши мумкин:

▪️ кам таъминланган шахслар, агар улар:

▪️ фуқаролик ишлари бўйича даъвогарлар ёки жавобгарлар;

▪️ маъмурий ишлар бўйича аризачилар;

▪️маъмурий қамоқ тарзидаги маъмурий жазо назарда тутил­ган маъмурий ҳуқуқбузарликни содир этган шахслар;

▪️жиноят ишлари бўйича гумон қилинувчилар, айбланувчилар, судланувчилар, шунингдек маҳкумлар бўлса;

▪️ руҳий ҳолати бузилган жисмоний шахслар, уларга психиатрия ёрдами кўрсатилаётганда;

▪️ўз ҳуқуқлари бузилган, хотин-қизлар ва эркакларнинг тенг ҳуқуқлилиги бузилганлиги муносабати билан судга мурожаат қилган фуқаролар;

▪️Жиноят-процессуал кодексига мувофиқ жиноят иши бўйича адвокат иштирок этиши шарт бўлган тақдирда, гумон қили­нувчи, айбланувчи ёки судланувчи.


https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess

Меҳнат низоларини кўриб чиқиш учун судга қанча муддатда мурожаат қилиш лозим?

Меҳнат қонунчилигида якка тартибдаги меҳнат низосининг кўриб чиқилиши учун судга мурожаат қилишнинг қуйидаги муддатлари белгиланган:

ишга тиклаш тўғрисидаги низолар бўйича — ходимга у билан меҳнат шартномаси бекор қилинганлиги ҳақидаги иш берувчи буйруғининг кўчирма нусхаси топширилган кундан эътиборан уч ой;

ходим томонидан иш берувчига етказилган моддий зарарнинг ўрнини қоплаш тўғрисидаги низолар бўйича — иш берувчи зарар етказилганлигини аниқлаган кундан эътиборан бир йил;

бошқа меҳнат низолари бўйича — ходим ўзининг ҳуқуқи бузилганлиги тўғрисида билган ёки билиши керак бўлган кундан эътиборан олти ой.

Бироқ, ходимнинг ҳаётига ва соғлиғига етказилган зиённинг ўрнини қоплаш тўғрисидаги низолар бўйича, шунингдек ходимга етказилган маънавий зиённи компенсация қилиш ҳақидаги низолар бўйича судга мурожаат этишда муддат белгиланмайди.

Якка тартибдаги меҳнат низоларини кўриб чиқиш бўйича судга мурожаат этиш муддатининг ўтиши якка тартибдаги меҳнат низосини медиация тартибида кўриб чиқиш даврида тўхтатиб турилади.

Эслатиб ўтамиз, ходимлар якка тартибдаги меҳнат муносабатларидан келиб чиқадиган талаблар бўйича судга мурожаат этганда суд харажатлари (давлат божи ва почта харажати) дан озод қилинади.


https://t.me/fuqarolikvaiqtisodiyprotsess