Finlit.uz - moliyaviy savodxonlik

Lombard - ko‘chmas mulkni garovga qo‘yish sharti bilan qisqa muddatli zayomlar beruvchi moliya muassasasi. Kredit qaytarilmagan taqdirda lombard qarzni qoplash uchun garovga qo‘yilgan mol-mulkni sotishga haqli. Garovga turli buyumlarni qo‘yish mumkin: oltin, qimmatbaho toshlar, texnika, soatlar, avtomobillar va boshqa qimmatbaho buyumlar.

Aksariyat hollarda qarzni rasmiylashtirishda qarz oluvchi lombardga kredit tarixini taqdim etishi shart emas, qarz olish jarayoni esa odatda tez va soddalashtirilgan. Biroq lombardda foiz stavkalari ancha yuqori bo‘lishi mumkin.

Lombardga taqdim etiladigan hujjatlar: shaxsni tasdiqlovchi hujjat (pasport yoki ID-karta), haydovchilik guvohnomasi yoki harbiy muassasalar tomonidan berilgan shaxsni tasdiqlovchi hujjat.

Lombard zarur hollarda garovga berilayotgan mol-mulkka (buyumga) bo‘lgan mulk huquqini tasdiqlovchi hujjatlarni talab qilishga haqli.

Lombard xizmati qanday valyutada amalga oshiriladi? Milliy valyutada.

✅ Lombardlar banklardan, yuridik shaxslardan va yakka tartibdagi ishtirokchilardan ssudalar jalb etishga haqlidir. Bunda jalb qilingan mablag‘larning umumiy summasi, aniqrog‘i, qoldiq shakllantirilgan ustav kapitali miqdoridan oshmasligi kerak.

✅ Garov taqdim etish: Garov qarz shartnomasi va lombard va fuqaro o‘rtasidagi garov shartnomasi asosida beriladi.
Mol-mulkni lombardda garovga qo‘yish to‘g‘risidagi shartnoma lombard tomonidan rasmiylashtiriladi.

🌐@finlituzb | 🌐@finlituzb_ru

Kapitalizatsiya qilinadigan omonatni qanday tanlash mumkin?

Bankda kapitalizatsiya qilinadigan omonatni tanlashda quyidagi jihatlarni hisobga olish kerak:

✅ foiz stavkasi bo‘yicha eng jozibali takliflarni tanlang;

✅ kapitalizatsiya qanchalik tez-tez sodir bo‘lishini aniqlang va o‘zingiz uchun eng qulay bo‘lgan muddatni tanlang;

✅ ba’zi banklar kapitalizatsiyalik omonatdan pulni muddatidan oldin yechib olishga ruxsat beradi, lekin bu holda foizlar pastroq stavkaga qayta hisoblanishi yoki umuman hisoblanmasligi mumkin. Muddatidan oldin yechib olish shartlarini mukammal tushunib olganingizga ishonch hosil qiling;

✅ yuqori ishonchlilik reytingiga ega bankni tanlang;

✅ kapitalizatsiyalashgan ayrim omonatlar butun amal qilish muddati davomida mablag‘larni to‘ldirish yoki yechib olish imkonini bermaydi. Agar sizga shunday imkoniyat kerak bo‘lsa, o'zizga yanada mos keladigan shartlarga ega boshqa variantlarni tanlang.

🌐@finlituzb | 🌐@finlituzb_ru

Har birimiz jamg‘armalarimiz ko`p daromad keltirishi haqida orzu qilamiz. Bankdagi omonatlar - bu pullaringizni saqlash va ko‘paytirishning ajoyib usulidir. Jamg‘armalarning har xil turlari mavjud bo‘lib, eng foydalilaridan biri - bu foizlarni kapitalizatsiya bilan jamg‘arishdir.

Bank omonati foizlarini kapitalizatsiya qilish nima?

Bu omonatdagi asosiy summaga muntazam ravishda foizlar ham qo‘shilib borilishiga aytiladi. Bu holda omonatning daromadliligi oshadi, chunki keyingi foizlar omonatning asosiy summasidan va foizlardan qo`shib hisoblanadi.

Kapitallashtirish oylik, choraklik, yarim yillik va yillik bo‘lishi mumkin.

Misol: Farzona 10 000 000 so‘mni yillik 20 foizlik, har oylik kapitalizatsiya bilan omonatga qo‘ydi. Birinchi oyda omonat bo‘yicha 166 666,66 so‘m foiz (10 mln so‘m * 20% / 12 oy) hisoblanadi. Bu summa sizning omonatingizga qo‘shiladi va ikkinchi oyda foizlar 10 166 666,66 so‘mga hisoblanadi.

Shunday qilib, kapitalizatsiya sizga oddiy foizlarga qaraganda ko‘proq foyda olish imkonini beradi.

🌐@finlituzb | 🌐@finlituzb_ru

Telegramda qanday himoyalanish mumkin? Ikki faktorli autentifikatsiyani yoqing.

Android uchun:
✅ “Sozlamalar” bo‘limini oching
✅ “Maxfiylik” bo‘limiga o‘ting
✅ “Ikki faktorlik autentifikatsiya”ni tanlang va uni yoqing
✅ parol o‘ylab toping va "Tayyor" tugmasini bosing.

iOS uchun:
✅ “Sozlamalar” bo‘limini oching
✅ “Maxfiylik” bo‘limiga o‘ting
✅ “Bulutli parol”ni tanlang
✅ parol o‘ylab toping va "Tayyor" tugmasini bosing.

Agar siz jinoyatchilarning hiylasiga tushib, firibgarlar saytiga tasdiqlash kodini kiritgan bo‘lsangiz, ehtimol, hali ham kech emas. Agar tez harakat qilsangiz, shaxsiy ma`lumotlaringiz ustidan nazoratni qaytarib olishingiz mumkin.

Buning uchun:
- "Sozlamalar" menyusiga kiring
- "Faol sessiyalar" bo‘limiga o‘ting
- "Boshqa barcha seanslarni yakunlash" tugmasini bosing.

Har doim e’tiborli bo‘ling va shubhali havolalarga o‘tmang.

🌐@finlituzb | 🌐@finlituzb_ru

🧠💡📚

Elektron hamyondan qanday qilib samarali foydalanish bo‘yicha bir nechta maslahatlar:

✅ Elektron hamyonni to‘ldirish

➖ Bank kartasidan: Aksariyat tizimlarda bank kartangizni bog‘lab, bevosita kartangizdan hamyonni to‘ldirishingiz mumkin.
➖ Bank o‘tkazmasi orqali: Ba’zi xizmatlar rekvizitlardan foydalangan holda bank orqali hamyonni to‘ldirish imkonini beradi.
➖ Terminallar orqali: Ba’zi xizmatlar terminallar orqali hamyonni to‘ldirish imkonini beradi.

✅ Mablag‘larni o‘tkazish

➖ Boshqa hamyonga o‘tkazish: Bu xizmat foydalanuvchilari o‘rtasida yoki boshqa hamyonga o‘tkazish bo‘lishi mumkin. Buning uchun qabul qiluvchining telefon raqami yoki hamyonining manzilini bilish kifoya.
➖ Bank kartasiga o‘tkazish: Agar elektron hamyondan bank kartasiga pul o‘tkazish kerak bo‘lsa, karta rekvizitlari va pul o‘tkazish summasini ko‘rsatish kerak.

Internetda tovarlar va xizmatlar uchun to‘lov. Buning uchun:
➖ elektron hamyon orqali to‘lovni qo‘llab-quvvatlaydigan sayt yoki ilovada tovar/xizmatni tanlang.
➖ to‘lov usulini tanlang va elektron hamyoningizni ko‘rsating.
➖ operatsiyani tasdiqlash uchun parol kiriting yoki ikki faktorli autentifikatsiyadan foydalaning.

Mobil telefonni to‘ldirish. Buning uchun:
➖ menyudan mobil hisobni to‘ldirish variantini tanlang.
➖ telefon raqamini va to‘ldirish summasini ko‘rsating.
➖ operatsiyani tasdiqlang.

Kartaga pul o‘tkazish. Buning uchun:
➖ o'tkazma bo‘limiga o‘ting.
➖ karta raqami va bank rekvizitlarini ko‘rsating.
➖ o‘tkazma summasini kiriting.
➖ operatsiyani tasdiqlang.

Elektron hamyondan foydalanishda xavfsizlik:
➖ Murakkab parollar: Murakkab parollardan foydalanish va akkaunt va ilovalar uchun ikki faktorli autentifikatsiya o`rnatish.
➖ Tasdiqlash kodlari: Hamyonga kirish uchun ma’lumotlarni, shuningdek, tasdiqlash kodini hech kimga berish mumkin emas.
➖ Operatsiya tarixi: ruxsatsiz tranzaksiyalar bo‘lmaganligiga ishonch hosil qilish uchun hamyondagi operatsiyalar tarixini muntazam ravishda tekshirish.

Elektron hamyondan foydalanish - bu o‘z pullaringizni boshqarish, tovarlar va xizmatlar uchun to‘lovlarni amalga oshirish va pul o‘tkazmalarini amalga oshirishning qulay usulidir. Asosiysi, ma’lumotlaringiz xavfsizligini diqqat bilan kuzatib boring va operatsiyalarni faqat sinovdan o‘tgan platformalarda amalga oshiring.

🌐@finlituzb | 🌐@finlituzb_ru

Elektron hamyon - bu pullarni elektron shaklda saqlash va internet orqali moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirish imkonini beruvchi raqamli vositadir. Bu jismoniy hamyonning analogi, faqat raqamli formatda.

Elektron hamyon qanday ishlaydi?
Elektron hamyon tizimdagi hisobingiz bilan bog‘liq hisob raqamida elektron pullarni saqlash tamoyiliga muvofiq ishlaydi. Hamyondan foydalanishni boshlash uchun tegishli xizmatda akkaunt yaratish va bank kartasi, boshqa hamyondan pul o‘tkazish yoki naqd puldan foydalangan holda balansni to‘ldirish kifoya.

Hamyon orqali qanday operatsiyalarni amalga oshirish mumkin?
⚙️ internet-do‘konlardagi xaridlar, obunalar, kommunal xizmatlar va boshqalar uchun tovarlar va xizmatlar uchun to‘lov.
⚙️ foydalanuvchilar o‘rtasidagi pul o‘tkazmalari - do‘stlar va qarindoshlarga pul yuborish.
⚙️ valyuta ayirboshlash - ko‘plab hamyonlar xalqaro hisob-kitoblar uchun qulay bo‘lgan turli valyutalar o‘rtasidagi konvertatsiyani qo‘llab-quvvatlaydi.

✅ Elektron hamyondan foydalanishning afzalliklari:

⚙️ Qulayligi: Elektron hamyon sizga kunning istalgan vaqtida, dunyoning istalgan nuqtasidan, internetga kirish imkoniyati bo‘lgan joydan operatsiyalarni amalga oshirish imkonini beradi. Bu, ayniqsa, yonida naqd pul yoki karta olib yurishni yoqtirmaydigan odamlar uchun juda muhimdir.
⚙️ Xavfsizlik: Aksariyat elektron hamyonlar ko‘p darajali himoyani taklif qiladi: ikki faktorli autentifikatsiya, ma’lumotlarni shifrlash va boshqalar. Bu telefon yoki parol yo‘qolgan taqdirda mablag‘larni o‘g‘irlash xavfini kamaytiradi.
⚙️ Tranzaksiyalar tezligi: Pullar hisob raqamiga deyarli bir zumda kelib tushadi, bu mablag‘larni tezkor o‘tkazish yoki tovarlarni to‘lash uchun ayniqsa qulay.

❌ Elektron hamyonlarning kamchiliklari:

⚙️ Internetga qaramlik: Elektron hamyondan foydalanish uchun Internetga barqaror ulanish kerak, bu ba’zi hududlarda muammo bo‘lishi mumkin.
⚙️ Komissiya: Ba’zi hamyonlar pul o‘tkazmalari yoki hisobni to‘ldirish uchun komissiya oladi, bu tez-tez qilinadigan operatsiyalarda noqulaylik tug`dirilishi mumkin.
⚙️ Cheklovlar: Internet-do‘konlar yoki xizmatlarning barchasi ham elektron hamyonlarni qabul qilmaydi, bu esa to‘lov usullarini tanlashni cheklashi mumkin.

🌐@finlituzb | 🌐@finlituzb_ru

Kredit taqdim etilmaydigan shartlar

📝 ajratilgan mikrokreditlar 24 foizdan yuqori va muddati
7 yilgacha bo‘lishi kerak (bunda kredit muddati loyiha xususiyati va uni qoplash davridan kelib chiqib muddat belgilanishi kerak);

📝 1-,2 va 3-toifadagi hududlarda savdo va umumiy ovqatlanish faoliyati bilan bog‘liq, loyihalar uchun aylanma mablag‘larni to‘ldirishga;

📝 ishlab chiqarishda ishtirok etmaydigan yengil avtotransport vositalari xarid qilishga;

📝 qimorxona, billiardxonalar, alkogol va tamaki mahsulotlari ishlab chiqarish yoki ular savdosini tashkil etishga;

📝 kompaniyaning amaldagi kafillik va kompensatsiya yordamlaridan foydalanayotgan yoki ulardan ilgari maqsadsiz foydalangan bo‘lsa mikrokreditlar kompaniya tomonidan qayta moliyalashtirilmaydi.

🌐@finlituzb | 🌐@finlituzb_ru

«Kichik biznesni uzluksiz qo‘llab-quvvatlash» kompleks dasturini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi Prezident qarori (PQ-312-son, 07.09.2024 y.) qabul qilindi.

Ushbu dastur orqali kredit kimlarga beriladi?

🔰 kamida bir yil mobaynida faoliyat yuritayotgan va ijobiy kredit tarixiga ega bo‘lgan kichik tadbirkorlik sub’yektlariga ajratiladi.
🔰 Bunda kichik tadbirkorlik sub’yektlarini tanlab olishda boshqa talablar va mezonlar kiritilishiga yo‘l qo‘yilmaydi.

Qaysi tashkilotlar mikrokredit beruvchi tashkilot sifatida ishtirok etadi?

⭕️ tijorat banklari
⭕️ mikromoliya tashkilotlari

Dastur doirasida qanday mexanizmlar amaliyotga joriy etilayapti?

❇️ bir loyiha doirasida 300 mln. so‘mgacha mikrokreditlarni, shundan 100 mln. so‘m garovsiz qismini «Tadbirkorlikni rivojlantirish kompaniyasi» aksiyadorlik jamiyati mablag‘lari hisobidan, 200 mln. so‘mgacha qismini banklar va mikromoliya tashkilotlarining o‘z mablag‘lari hisobidan ajratish;

❇️ garovsiz ajratilgan 100 mln. so‘m doirasida mikrokreditlar bo‘yicha kredit tavakkalchiligini davlat va mikrokredit beruvchilar o‘rtasida taqsimlash yoki ular bo‘yicha Kompaniyaning portfel kafilligini taqdim etish;

❇️ mikrokredit beruvchilar tomonidan o‘z mablag‘lari hisobidan ajratilgan 100 mln. so‘mgacha garovsiz mikrokreditlarni qayta moliyalashtirish tizimiga o‘tish.

🌐@finlituzb | 🌐@finlituzb_ru

Kichik tadbirkorlik sub’yektlariga kimlar kiradi? Javoblaringizni izohlarda qoldiring 👇

🌐@finlituzb | 🌐@finlituzb_ru

Xo‘sh, qanday qilib kredit tarixini yaxshilash mumkin?

Kredit tarixingizni yaxshilash uchun siz qarz oluvchi sifatida to‘lovga layoqatli va vijdonli ekaningizni kredit tashkilotlariga namoyish qilishingiz kerak. Buning uchun:

🖌 eski qarzlarni to‘lab qo‘ying;
🖌 yangi qarzlar oling va ularni o‘z vaqtida, tartibli ravishda to‘lab boring;

Agar siz kreditlarni o‘z vaqtida to‘lasangiz, asta-sekin o‘zingizga yaxshi kredit tarixini yaratasiz.

Kredit tarixingiz salbiy va skoring ballingiz past bo‘lganda nobank kredit tashkilotlaridan kichik summada qarz olganda kreditlar sizga balandroq foizda va kamaytirilgan summada ajratilishi mumkin. Skoring balli yaxshilanganda so‘ng kredit ancha qulay shartlarda ajratilishi mumkin.

Bank kredit arizangizni ma’qullashiga ishonch hosil qilish uchun Siz:

📝 so‘ralayotgan va amaldagi kreditlarni qaytarish uchun yetarli daromadga ega bo‘lish (qarz yuki darajasi 60% dan oshmagan);
📝 muddati o‘tkazib yuborilgan to‘lovlarga ega bo‘lmaslik (hatto siz qarzni to‘lagan bo‘lsangiz ham, aksariyat banklar uchun 30 kundan ortiq muddat o‘tkazib yuborilganligi kreditni rad etish uchun yetarli bo‘ladi);
📝 bank tomonidan talab qilinadigan hujjatlarning to‘liq to‘plamini taqdim etish;
📝 MIBda qarz bo'lmasligi;
📝 300 dan ortiq (iloji boricha) skoring balli va B1 darajasidagi skoring reytingiga ega bo‘lish.

🌐@finlituzb | 🌐@finlituzb_ru

Yuqorida berilgan savolga javobni bilgan holda, siz bankning kredit berishni ma’qullash yoki rad etish ehtimolini oldindan baholashingiz mumkin.

Kredit berishdan oldin bank qarz oluvchi qarz pullarini belgilangan muddatda va to‘liq hajmda qaytarishiga ishonch hosil qilishi kerak.

Birinchi navbatda, banklar kredit tarixiga e’tibor qaratadi ya`ni, to‘langan va to‘lanmagan kreditlar soni, muddati o‘tkazib yuborilgan kreditlarlar mavjudligi (30 kundan ortiq).

Kredit tarixi mavjud bo‘lmaganda ham banklar kreditni qaytarish ehtimolini oldindan aytib berishi va mijozning ishonchliligini baholashi qiyin bo`ladi.

Agar siz kreditingizni o‘z vaqtida to‘lagan va muddatidan o‘tkazib yubormagan bo‘lsangiz, kredit arizangizni ma’qullash ehtimoli yuqori bo‘ladi.

Aksincha, tez-tez kechikishlarning mavjudligi qarz oluvchi sifatida ishonchlilik darajasining pastligidan dalolat beradi. Bunday qarzdorga deyarli kredit berilmaydi.

Kreditni ma’qullash uchun asosiy ko‘rsatkich skoring baholash natijalari bo‘lib, unda skoring balli va skoring reytingi asosiy ko‘rsatkichlar hisoblanadi.

Kredit ballari darajalari va ularning qiymatlari:

💬 401-500 ball - A1, A2 – A`lo ball, ma’qullash ehtimoli yuqori
💬 301-400 ball - B1, B2 - Yaxshi ball, ma’qullanish ehtimoli yaxshi
💬 201-300 ball - S1, S2 - O‘rtacha ball, kreditni ma’qullash mumkin
💬 101-200 ball - D1, D2 – O`rtacha ball, kredit olish imkoniyati past
💬 1- 100 ball - E1, E2 - Yomon ball, kredit berilishi rad etiladi

🌐@finlituzb | 🌐@finlituzb_ru

Banklar kredit berishda qarz oluvchini qanday ko‘rsatkichlar bo‘yicha tekshiradi? Javoblaringizni izohlarda kutamiz.

🌐@finlituzb | 🌐@finlituzb_ru