Finlit.uz - moliyaviy savodxonlik


Kanal geosi va tili: O‘zbekiston, Ruscha


O'zbekiston Republikasi Markaziy banki moliyaviy savodxonlik va ommaboplikni oshirish departamenti
Materiallardan foydalanishda kanalga havola berish zarur

Savol-javob: @finlituzbchat
Канал на русском: @finlituzb_ru
(71) 212-73-59
Admin: @finlitteam

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Kanal geosi va tili
O‘zbekiston, Ruscha
Statistika
Postlar filtri


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
👉 "Abdullajon" filmidan lavha

😂 "Shu pulni ko’paytirib ber!.."

🌐 @finlituzb 🌐 @finlituzb_ru


🔗 Masalan,

✔️ oxirgi 12 oy ichida kompaniyaning faoliyat joyi (pochta manzili) uch va undan ortiq marta o‘zgargan bo`lsa;

✔️ oxirgi 12 oy ichida kompaniya rahbari uch va undan ortiq marta o‘zgargan bo‘lsa;

✔️ oxirgi 3 yil ichida kompaniya rahbari yoki ta’sischisining jinoiy sudlanganligi yoki bankrotligi bo`lsa;

✔️ ilgari taqdim etilgan soliq hisobotiga tuzatishlar kiritilgan bo`lsa;

✔️ kreditorlik qarzini undirish bo‘yicha sud ishi amalga oshirilsa (12 oyda ikki va undan ortiq);

✔️ soliqlar bilan bog‘liq huquqbuzarliklar uchun javobgarlikka tortilgan bo`lsa va boshqalar.

📊 Reytingni ijtimoiy faollik orqali ham yaxshilash mumkin. Masalan,

✔️ mehnatga haq to ' lashning eng kam miqdoridan ortiqcha ish haqi oladigan xodimlar sonining yillik o‘sishi;

✔️ shuningdek xodimlar orasida nogironligi bo‘lgan hamda muhtoj shaxslarning ulushi borligi (Ijtimoiy himoya yagona reestrida, "temir," "ayollar," "yoshlar" daftarlarida borlar).

🌐 @finlituzb 🌐 @finlituzb_ru


🔗 Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning barqarorlik reyting shkalasi quyidagicha ko‘rinishga ega:

"AAA", "AA" va "A" - yuqori barqarorlik darajasi;

"BBB", "BB" va "B" - o‘rtacha barqarorlik darajasi;

"CCC", "CC" va "C" - qoniqarli barqarorlik darajasi;

"D" - past barqarorlik darajasi.

📊 Reyting idoralararo ma’lumotlar almashinuvidan foydalangan holda Soliq qo‘mitasining "Tadbirkorlar barqarorligi reytingi" elektron platformasi orqali avtomatik tarzda shakllantiriladi.

↗️ Reytingi yuqori bo‘lgan tadbirkorlarga rag‘batlantirish choralari, muayyan imtiyozlar, subsidiyalar va preferensiyalar taqdim etiladi.


🌐 @finlituzb 🌐 @finlituzb_ru


Banknotlar haqida ko‘proq bilishni xohlaysizmi?

Sizni o‘smirlar uchun noyob moliyaviy savodxonlik klubi uchrashuviga taklif etamiz

Sizni nima kutmoqda? Biz birgalikda:
🔵 banknotlarning qanday turlari va vazifalari borligini o‘rganamiz
🔵 banknotlarni himoya qilishning asosiy elementlari haqida suhbatlashamiz
🔵 qaysi banknotlar yaroqsiz hisoblanishi va qanday shikastlanganlarini to‘lovga qabul qilish mumkinligini muhokama qilamiz

📍 O‘tkazish joyi: Respublika bolalar kutubxonasi

O‘tkazish sanasi:
✅ 1-fevral soat 16:30 da - o‘zbek tilida
Ro‘yxatdan o‘tish uchun havola (https://acdflibrary.uz/moliya-financy-01-02)
✅ 2-fevral soat 16:30 da - rus tilida
Ro‘yxatdan o‘tish uchun havola (https://acdflibrary.uz/moliya-financy-02-02)

💲 Повышайте финансовую грамотность интересно вместе с Finlit.uz

@acdflibrary_official


O‘zbekistonda tadbirkorlik subyektlarining barqarorlik reytingi mavjudmi?
So‘rovnoma
  •   - ha
  •   - yo‘q
46 ta ovoz


Kredit karta bo‘yicha imtiyozli davr - bu qarz uchun foiz to‘lamasdan qarz mablag‘laridan foydalanishingiz mumkin bo‘lgan muddat. Odatda, bu muddat bank sharoitiga qarab 30 kundan 60 kungacha davom etadi.


⚙️ Imtiyozli davr qanday ishlaydi:

🛍 Foizsiz foydalanish: Agar siz kredit kartangizdan pul sarflasangiz va imtiyozli davr ichida qarzning butun summasini (yoki hech bo‘lmaganda minimal to‘lovni, yaxshisi - to‘liq summani) to‘lasangiz, foizlar hisoblanmaydi.

🗓 Imtiyozli davrning boshlanishi: Imtiyozli davr odatda xarid amalga oshirilgan sanadan yoki hisob-kitob davri tugagan paytdan boshlanadi. Davr karta va bank shartlariga qarab o‘zgarishi mumkin.

Shartlarni bajarmaslik: Imtiyozli davr mobaynida qarzni to‘liq to‘lamasangiz, bank qarz qoldig‘iga foiz hisoblashni boshlaydi.

➡️ Misol:
Aytaylik, Anvarda 4 mln so‘m limitli kredit kartasi bor va imtiyozli davr 10-iyundan 11-iyulgacha davom etadi.

1-hisobot davri (10-iyun - 11-iyul)

15 iyun kuni u 3 mln. so‘m sarflagan.
11 iyulgacha (imtiyozli davr tugagunga qadar) u bu summani to‘lamadi.
Demak, 12 iyuldan boshlab ushbu 3 mln so‘mga foizlar hisoblana boshlaydi.

2-hisobot davri (12 iyul - 12 avgust)

Karta bo‘yicha Anvarning limiti 4 mln. so‘m, lekin 3 mln. so‘mlik qarzdorligi tufayli u faqat 1 mln. so‘mdan foydalanishi mumkin.

13 iyul kuni u yana 1 mln. so‘m sarflagan.
Endi uning umumiy qarzi 4 mln. so‘m (o‘tgan davrdan 3 mln. so‘m + yangi davrdan 1 mln.so‘m).

Agar u 12 avgustgacha 1 mln. so‘mni to‘lasa, bu summaga foiz hisoblanmaydi.
Agar pulini to‘lamasa, unga ham 13 avgustdan boshlab foizlar yoziladi.

Shunday qilib, imtiyozli davrdan foydalanish imkoniyatini saqlab qolish uchun oldingi hisobot davri uchun qarzdorlikni o‘z vaqtida to‘lash muhimdir.

🌐 @finlituzb 🌐 @finlituzb_ru


Kredit karta - bu bank tomonidan taqdim etilgan hamda kredit limitidan foydalanish mumkin bo‘lgan bank kartasi. Debet kartadan farqli o‘laroq, kredit kartadagi pullar egasiga tegishli emas, balki qarz hisoblanadi. Bu shuni anglatadiki, shaxs kredit kartasidan foydalangan holda bankdan qarzga pul oladi va uni belgilangan muddatlarda qaytarish majburiyatini oladi.


Kredit kartada sarflanishi mumkin bo‘lgan maksimal summani belgilaydigan limit belgilanishi mumkin. Bank odatda o‘z vaqtida qaytarilmagan summalardan foizlar undiradi, agar pul o‘z vaqtida qaytarilsa, foizlar hisoblanmasligi mumkin.

Kredit karta boshqa kredit turlariga nisbatan bir nechta asosiy afzalliklarga ega. Ularning asosiylari quyidagilar:

💭 Mablag‘lardan foydalanishning moslashuvchanligi. Kredit karta bilan pulni har qanday ehtiyojlarga sarflash mumkin: do‘konlardagi xaridlar, xizmatlar uchun to‘lovlar, naqd pul yechib olish. Kredit kartasi qarz mablag‘laridan qanday va qachon foydalanishni tanlashda erkinlik beradi.

💭 Foizsiz davr. Kredit kartalar ko‘pincha imtiyozli davrni taklif qiladi, agar qarz o‘z vaqtida to‘langan bo‘lsa, kredit mablag‘laridan foizlarsiz foydalanish mumkin.

💭 Minimal oylik to‘lovlar. Kredit karta bilan faqat minimal to‘lovni to‘lash mumkin, bu odatda kreditning butun muddati davomida qat’iy belgilangan oylik to‘lovni to‘lash kerak bo'lgan boshqa kreditlardan farqli o‘laroq, shaxsiy moliyalarni boshqarishda ma’lum bir moslashuvchanlikni beradi.

💭 Kredit tarixini yaxshilash. Kredit kartadan mas’uliyatli foydalanish kredit tarixingizga ijobiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

💭 Kreditdan kecha-yu kunduz foydalanish imkoniyati. Kredit karta doimo qarz mablag‘laridan foydalanish imkonini beradi va uni oldindan rejalashtirish yoki rasmiylashtirish zarurati bo‘lmagan holda istalgan vaqtda ishlatish mumkin.

Shunday qilib, kredit karta o‘z xarajatlarini nazorat qila oladigan va imtiyozli davr ichida qarzni to‘lay oladigan kishilar uchun qulay va foydali moliyaviy vosita bo‘lishi mumkin.


🌐 @finlituzb 🌐 @finlituzb_ru


Kredit kartasi nima?
So‘rovnoma
  •   a) Faqat bankomatlardan pul yechib olish uchun mo`ljallangan karta.
  •   b) Qarz mablag‘laridan xaridlarni amalga oshirish va qarzni bankka qaytarilishi kerak bo‘lgan karta.
  •   c) Hisobida faqat pulni saqlashga imkon beradigan karta.
1 ta ovoz


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
💲 Bankdagi omonatlarni kafolatlash mavzusida eng ko‘p berilgan savollarga Markaziy bank eksperti batafsil tushuntirish berib o‘tdi.

🌐 @finlituzb 🌐 @finlituzb_ru


🏦 Endi bank litsenziyasi chaqirib olinganda kafolatlangan to‘lov miqdori bir omonatchi uchun uning ushbu bankdagi barcha omonatlari bo‘yicha 200 mln. so‘mdan oshmaydi.

✔️ Bunda Qonun kuchga kirgunga qadar ochilgan omonatlar bo‘yicha, ularning miqdoridan qat’i nazar, to‘liq 100 foiz kafolatlanadi. Ushbu qoida talab qilib olinguncha omonatlarga, shuningdek, Qonun kuchga kirgandan keyin 200 mln. so‘mdan ortiq summaga uzaytirilgan yoki oshirilgan omonatlarga nisbatan tatbiq etilmaydi.

✔️ Bunday limitning joriy etilishi tijorat banklarini javobgarlikdan ozod qilmaydi, ya’ni litsenziya chaqirib olinganda, Omonatlarni kafolatlash agentligi ko‘pi bilan 200 mln. so‘m to‘laydi, ortiqcha summani esa bankdan talab qilib olish lozim.

➡️ Qonun Prezident tomonidan imzolangandan so‘ng kuchga kiradi.

🌐 @finlituzb 🌐 @finlituzb_ru


Tijorat banklarida omonatlaringiz bormi?
So‘rovnoma
  •   a) ha bor, 200 mln. so`mdan kam
  •   b) ha bor, 200 mln. so`mdan yuqori
  •   c) bankda omonatim yo‘q
22 ta ovoz


💲 Firibgarlar SIP-protokoli orqali ro‘yxatga olingan telefonlarning virtual raqamlaridan foydalangan holda o‘z operatsiyalarini puxta tayyorladilar. Shuningdek, ular oilaning shaxsiy ma’lumotlarini oldindan o‘rganib chiqishgan, ehtimol tanishlaridan ma’lumot olishgan.

🔔 Virtual raqamlar va SIP-protokoldan foydalanish internet orqali telefon aloqasi texnologiyalari bilan bog‘liq.

📱 Virtual raqamlar - bu jismoniy qurilma yoki aloqa liniyasiga bog‘lanmagan telefon raqamlari. Ular internet orqali qo‘ng‘iroq qilish uchun olinishi va ishlatilishi mumkin. Virtual raqamlar qo‘ng‘iroq qiluvchining haqiqiy joylashuvi va shaxsini yashirishga imkon beradi.

🌐 SIP-protokol (Session Initiation Protocol) - internet orqali ovozli va video qo‘ng‘iroqlarni tashkil etish uchun qo‘llaniladigan standart. SIP ma’lumotlar uzatish tarmoqlari orqali foydalanuvchilar o‘rtasida aloqa seanslarini yaratish, o‘zgartirish va yakunlash imkonini beradi. Firibgarlar yashirin muloqot uchun SIP-protokoldan foydalanadilar, chunki u raqamlarni almashtirish va iz qoldirmasdan aldash uchun turli xil virtual raqamlardan foydalanish imkonini beradi.

🔎 Ushbu texnologiyalar birgalikda firibgarlarga soxta raqamlar bilan qo‘ng‘iroq qilish imkonini beradi, bu esa ularni kuzatish va identifikatsiya qilishni qiyinlashtiradi.

🌐 @finlituzb 🌐 @finlituzb_ru


📌 Yaqinda Telegram kanallarda O`zbekistonlik bir ayol firibgarlik qurboni bo‘lgani va 50 ming dollardan mahrum bo‘lgani haqida ma’lumot paydo bo‘ldi.

"Ona, men odam urib yubordim"

➡️ Bunday noodatiy firibgarlik sxemalari O‘zbekistonga ham kirib keldi. Toshkentda ayol aldov qurboniga aylandi va atigi bitta telefon qo‘ng‘irog‘idan so`ng 50 ming AQSH dollarini yo‘qotdi. Firibgarlar o‘z rejasini amalga oshirish uchun SIP protokoli bo‘yicha ishlaydigan virtual raqamlardan foydalangan.

🔗 2024-yil iyun oyida pensioner L.K.ning qo`l raqamiga qo‘ng‘iroq bo`ldi. Qo‘ng‘iroq qilgan L.K.ning "qizi" edi va fojia haqida xabar berdi:

🔗 "Oyi, men kichkina qizchani urib yubordim, u hozir reanimatsiyada va juda og‘ir ahvolda."

🔗 Firibgar ayol o‘zini L.K.ning qizi qilib ko‘rsatib, yig‘lashda davom etardi. Gangib qolgan ona nima qilishini bilmasdi.

🔗 Bir ozdan keyin yana telefon jiringladi va bu gal o‘zini prokuror tergovchisi "Anna Vladimirovna" deb tanishtirgan ayol qo‘ng‘iroq qilardi. U L.K.ning "qizi" ishtirokidagi avariya ishi bilan shug‘ullanayotganini ma’lum qildi va urib yuborilgan qizning ahvoli og‘ir ekanligini, zudlik bilan operatsiya qilish kerakligini aytdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, zudlik bilan 50 ming dollar topib xarajatlar uchun jabrlangan qizning shifokorlari va ota-onalariga berilishi kerak edi.

🔗 "Anna Vladimirovna" L.K.dan pulni kuryerga berishni aytdi. Tez orada L.K. 50 ming dollarni yig‘ib, kiyimlar orasiga o‘rab, sumkaga soldi. Uydan chiqqanda, uning yoniga nabirasi L.M. kelib, buvisini ehtimoliy firibgarlik haqida ogohlantirishga harakat qildi, ammo ayol vahima holatida bo‘lib, uning so‘zlariga quloq solmadi.
Ko‘chada uni Azamat ismli taksichi kutib turardi. L.K. unga pul solingan sumkani uzatdi. Azamat oddiy kuryer bo‘lib, u posilkani firibgarlar ko‘rsatgan manzilga yetkazib berishi kerak edi halos.

🔗 Vaqt o`tib qizi uyga qaytdi, va bu voqea haqida hech narsa bilmasligini onasiga aytdi.

🌐 @finlituzb 🌐 @finlituzb_ru


SIP-protokol nima va undan nima maqsadda foydalaniladi?

Javoblaringizni izohlarda qoldiring.

🌐 @finlituzb 🌐 @finlituzb_ru


💳 Bank kartasi sud qarori bilan bloklanishi mumkin va hisob raqamiga jarima solinadi. Mazkur holatda banklar mijozning hisobvarag‘idagi mablag‘larni hisobdan chiqaradi va ularni qarzni uzish uchun yuboradi.

🔐 Agar bloklangan bank kartasiga boshqa shaxsdan pul o‘tkazmasi sifatida pul o`tkazilsa, ular kelib tushadi, lekin darhol qarzlarni so`ndirishga yuboriladi. Undiruv olib tashlanganidan keyin bu pullar qaytarilmaydi.

➡️ Muhim! Banklar qarzdordan ijtimoiy yordam sifatida kelib tushgan pullarni (bolalar nafaqasi, boquvchisini yo‘qotganlik bo`yicha pensiya, alimentlar va h.k.) hisobdan chiqarishga haqli emas.


⚙️ Bank kartasidagi barcha cheklovlar fuqaro sud qarorini bajarib, o‘z qarzlari bo‘yicha hisob-kitob qilgandan so‘ng bekor qilinadi.

🌐 @finlituzb 🌐 @finlituzb_ru


💲 Ha mumkin. Ammo ushbu bank karta egasi bu vositalardan foydalana olmaydi. Bunday imkoniyat faqat bank cheklovlarni olib tashlagandagina paydo bo‘ladi.


🛡 Agar odam ketma-ket 3 marta kartaning PIN kodini noto‘g‘ri kiritsa, bank kartani bloklashi mumkin. Shuningdek, agar bank karta egasini noqonuniy tijorat faoliyatida, soliq to‘lashdan bo‘yin tovlashda va boshqa noqonuniy faoliyatda gumon qilsa, kartani bloklanishi mumkin.

💬 Mijoz uning faoliyati noqonuniy xususiyatga ega emasligini hujjatlar bilan tasdiqlamaguncha karta blokirovkadan olib tashlanmaydi.

🔐 Muayyan hollarda, agar egasi o‘z mablag‘laridan foydalanish imkoniyatini yo‘qotsa (karta yo‘qolsa), u o‘z bank kartasini vaqtincha blokirovka qilishi mumkin.

🌐 @finlituzb 🌐 @finlituzb_ru


Bloklangan bank kartasiga pul o‘tkazish mumkinmi?
So‘rovnoma
  •   Ha
  •   Yo‘q
44 ta ovoz


🌐 @finlituzb 🌐 @finlituzb_ru




💲 Marketpleyslarning afzalliklari:


🔗 Keng turdagi tovar va xizmatlar: Marketpleyslarda turli sotuvchilarning tovar va xizmatlarini topish mumkin, bu tanlovni yanada xilma-xil qiladi.

🔗 Qulaylik va vaqtni tejash: Xaridorlar barcha kerakli tovarlar yoki xizmatlarni bir joydan topishlari mumkin, bu alohida saytlarda qidirishga qaraganda sezilarli darajada vaqtni tejaydi.

🔗 Raqobatbardosh narxlar: Bir platformada ko‘plab sotuvchilar bo‘lganligi sababli, narxlar ko‘pincha pastroq bo‘ladi, chunki sotuvchilar xaridor uchun bir-birlari bilan raqobatlashadi.

🔗 Bitimlar xavfsizligi: Ko‘pgina marketpleyslar xaridlarni himoya qilish tizimini taklif qiladi, masalan, tovar yoki xizmat bilan bog‘liq muammolar yuzaga kelganda pulni qaytarilishi, bu esa xarid jarayonini xavfsizroq qiladi.

🔗 To‘lov va logistika xizmatlari: Platformalar ko‘pincha o‘rnatilgan to‘lov usullarini (kartalar, elektron hamyonlar) taqdim etadi va yetkazib berish xizmatlarini taklif qiladi, bu esa xarid jarayonini osonlashtiradi.

🔗 Kichik biznes sotuvchilari uchun kirish imkoniyati: Kichik va o‘rta tadbirkorlar o‘z veb-saytini yoki onlayn-do‘konini yaratmasdan bozorga chiqishlari mumkin. Marketpleys sotuv uchun tayyor infratuzilmani taqdim etadi.


Marketpleyslarning kamchiliklari:


🔗 Komissiyalar va qo‘shimcha xarajatlar: Sotuvchilar har bir sotuvdan marketpleysga komissiya to‘lashlari kerak, bu ularning foydasini kamaytirishi mumkin.

🔗 Shartlarning o‘zgaruvchanligi: Marketpleys siyosati o‘zgaruvchan bo`lishi mumkin. Masalan, platforma komissiyalarni oshirishi yoki tovarlarni joylashtirish qoidalarini o‘zgartirishi mumkin, bu esa biznesga ta’sir qilishi mumkin.

🔗 Mijozlarga xizmat ko‘rsatish bilan bog‘liq muammolar: Ba’zida platformalarda mijozlar bilan muammolarni hal qilish qiyinroq bo‘ladi, chunki ular ko‘pincha to‘g‘ridan-to‘g‘ri sotuvchiga emas, balki platforma orqali murojaat qilishadi. Bu nizolarni hal qilish yoki tovarni qaytarish jarayonini sekinlashtirishi mumkin.

🔗 Mahsulot sifati bilan bog‘liq muammolar: Yirik bozorlarda past sifatli yoki qalbaki mahsulotlar sotilishi mumkin. Platformalarning bunga qarshi kurashish borasidagi sa’y-harakatlariga qaramay, xaridorlar bunday muammolarga duch kelishi mumkin.

➡️ Xulosa:
O‘zbekistonda marketpleyslar rivojlanishda davom etmoqda va onlayn savdoning muhim qismiga aylanmoqda. Platformalarning xilma-xilligi tufayli xaridorlar tovarlar va xizmatlarni yanada qulayroq narxlarda tanlashlari, sotuvchilar esa kengroq auditoriyani topishlari mumkin.

20 ta oxirgi post ko‘rsatilgan.