Yaxshiyeva's blog)

Qadrli doʻstlarim!
Potterheadlar! Lotrchilar! GoTchilar! Bookloverlar!
Barchangizni yangi yil bilan chin dildan tabriklayman:)
Uzunroq tabrik yozolmadim.
Lekin yuragimdagi eng ezgu tilaklar siz uchun azizlarim.
Happy New year 🎊🥂

01. 01. 2025.

"Qalbga nur olib kiradigan esdalik boʻling, gʻubor emas."

2024-yil oʻqigan kitoblarim orasida eng yaxshi deb bilganlarim:
1. Baskerviley iti. Artur Konan Doyl.
2. Taxtlar oʻyini. George Martin.
3. Drakula. Brem Stoker.
4. Garri Potter va zotipast shahzoda. Joanna Rouling.
5. Da Vinchi siri. Den Braun.
6. Qoʻzichoqlar sukunati. Tomas Harris.
7. Uzuklar hukmdori. Tolkien.
8. Sherlok Xolms haqida hikoyalar. Artur Konan Doyl.
9. Yoʻqolgan dunyo. Artur Konan Doyl.
10. Kirka. Madlen Miller.

Toʻgʻrisi, 2024-yilda oʻqigan kitoblarim sonini aniq bilmayman. Juda koʻp. Filologiyada oʻqiganim uchun ham qiladigan ishim asosan faqat adabiyot oʻqish... Shuning uchun ham haftasiga 5,6ta asar oʻqigan paytlarimiz ham boʻlgan. Yuqoridagilar esa oʻqiganlarim orasida eng qiziqqanlarim... Roʻyxatni yana davom ettirsam boʻlaveradi, aslida. Menimcha, shu 10 ta yetadi...
@filolog_yaxshiyeva

Qani yangi yil shukuhi?

Bilaman taqrizni oʻqishga erinasizlar.
Lekin...Yozgim keldi... Oʻqigan asarim haqida kim bilandir soatlab gaplashgim, yangi oʻrganganlarimni gapirib bergim, tushunmaganlarimni soʻrab bilgim, birgalashib yuzma-yuz. tahlil qilgim keladi. Eshitmasa ham gapiraversam... Birov gaplarimi tushunmasligini bilaman😅 eshitmasayam ha.. ha... deb tursa boʻldi. Shunaqa.... Buni yozib oʻtirib xayolimda oʻzim bilan oʻzim uzoooq suhbatlashdim....

@filolog_yaxshiyeva

Yana bir maxluq " Minotavr" ga toʻxtaladigan boʻlsam...
Quyosh xudosi Helios va Perseysning 4nafar farzandi bor edi. Kirka... Pasifaya... Pers... Ayates...
Kirka va Ayates haqida aytdik. Pasifaya va Pers esa egizak edi. Doim birga yurishardi. Ikkisi ham ilon yogʻini yalagan juda yomon, ichi yovuzlik bilan toʻlgan kimsalar edi. Singlisi Pasifaya turli malhamlar bilan shugʻullanar, Pers esa oʻliklarni tiriltira olardi. Persga otasi Fors yerlarini boʻlib bergandi. E'tibor bersangiz Pers va Fors soʻzlari ham oʻzaro uygʻun.
Pasifayani otasi Zevsning foniy oʻgʻillaridan biri boʻlmish Minosga turmushga beradi. Pasifaya bilan koʻplab farzandlar koʻrishadi. Ular haqidagi turli xabarlarni Kirkaga ma'bud Hermes yetkazib turardi. Bir kuni Kirkaning oroli sohiliga kema langar tashlaydi, suhbatdan ma'lum boʻladiki, bular Pasifayaning odamlari... Pasifaya kemani Kirkani yoniga olib kelish uchun joʻnatgandi.Kemaning tumshugʻiga juda chiroyli raqqosa qizning haykali oʻrnatilgandi. Ushbu Kemada esa oʻsha mashxur koshif Dedal bor edi. Ha.. oʻsha Dedal. Dedal va Ikar haqidagi afsonalar yodingizda boʻlsa kerak-a? Mumdan qanot yasab ozodlik uchun Misrgacha uchib borgan Dedal... Oʻgʻli Ikar esa quyoshga yaqin uchgani uchun qanot mum erib dengizga qulab halok boʻlgan.
Oʻsha afsonadagi kashfiyotchi Dedal yaramas jodugar Pasifayaga xizmat qilardi. Kirka dastlab bundan ajablanadi. Nega bunchalik mehribon, qalbi ezgulikka toʻla bu inson Yovuz jodugarga xizmat qiladi?! Ular birgalikda Skaylaning boʻgʻozidan oʻtadilar. Kirka unga qilgan afsunini qaytib olishga urinadi, biroq endi oradan asrlar oʻtgan, Skaylaning hatto ongi ham maxluqqa aylangan edi. Kirka buni oʻylab vijdon azobidan qattiq qiynaladi. Vanihoyat ular Pasifayaning huzuriga yetib keladilar. Pasifaya maxluqni dunyoga keltirish arafasida... Aynan shuning uchun ham Kirkani chaqirgan... Doyalik qilishi uchun...
Pasifaya oʻsha kuni Buqaboshli chaqaloqni dunyoga keltiradi. Chaqaloq shu darajada vaxshiy ediki, Kirkaning qoʻlidan qattiq tishlab olib, 3ta barmogʻini kemirib yuboradi. Chaqaloqni qafasga solishadi. Uni oʻldirishga Pasifaya ruxsat bermaydi. Koshif Dedal u uchun kattaroq qafas yasashga tushadi. Yoʻqsa bu maxluq aholining barini bir kunda yeb qoʻyishi ham hech gap emasdi. Kirka nima qilishni ham bilmay qoladi. Ular Krit orolida edilar. Oʻsha mashxur Dikti togʻi yaqinida. Oliy ma'bud Zevs dunyoga kelgan joy. Togʻga chiqib turli giyohlar teradi, hamda ulardan afsun yaratadi. Bu giyoh buqaboshli maxluqni nafsini 3 mavsumda tiyib turardi, biroq hosil mavsumida uni boqishga toʻgʻri kelardi. Qurbonlik keltirish. Shoh Minos sharafiga maxluqni Minotavr deb nomlashadi. Kirka Dedalni yoqtirib qoladi. U bilan uzoq suhbat quradi, oʻgʻli Ikar bilan tanishadi. Koshifning Pasifaya huzurida xizmat qilishining sababi ham shu edi, aslida. Ikar... Uning oʻgʻli Pasifayaning oltin qasri ichida mahbusdek edi. Qafas oltindan boʻlsada qafasdir. Kirka bu yerdan ketayotgan mahal Dedal Minotavr uchun Labirint yasayotgan edi. ( Shu yerda bir narsani eslatib oʻtmoqchiman. "Atlantida" degan serial boʻlardi bir paytlar. Unda Yason ismli yosh yigit qadimgi Yunonistonga tushib qoladi. Herkules va Pifagor bilan tanishadi. Oʻsha serilning qaysidir bir qismida Yason Minotavrga qurbon sifatida tanlanadi va Labirint ichiga uloqtiriladi. Minotavrni oʻldiradi. ) Kirka noiloj uyga qaytadi. Yillar oʻtib Hermes Kirkaga shumxabar olib keladi. Dedal ozod boʻlish uchun mumdan qanot yasab uchib Misrga boribdi. Ammo oʻgʻli Ikar vafot etgandi.
Asar yakunida oʻgʻli Telegon ma'buda Afinq bilan ketganidan soʻng, Odisseyning Penelopadan boʻlgan farzandi Telemax bilan qoladi. Penelopa orolda afsungarlik sirlarini oʻrganishga harakat qiladi. Telemax va Kirka esa safarga chiqadilar. Kirkaning otasi dargohiga yaqin joydagi oʻsha shirali gullardan terib keladi. Orolga qaytadi. Evriladi. Ya'ni u ma'budligidan boqiyligidan kechib foniy insonga aylanadi. Telemax bilan qoladi.
Odissey Penelopaga aytgan bir gap bor edi: " Ilohligidan bunchalar nafratlangan boshqa ilohni tanimayman".

Odissey Kirkaning ishonchini qozonib, odamlarini ozod qiladi. Ular kemasini ta'mirlagunlaricha 1 yil orolda yashaydilar. Soʻng Odissey yana yoʻlga chiqadi, safarda sirenalarga, Heliosning sigirlariga duch kelishadi. Afsuski bu qiyinchiliklardan faqatgina Odisseyning oʻzigina tirik chiqa oladi, xolos. 10 yillik urushdan tirik qolgan askarlar yoʻlda turli halokatlar, qiyinchiliklar, maxluqlar sabab halok boʻlgandi. Itakaga yolgʻiz Odisseygina tirik qaytadi. Bu orada Kirka Odisseyning farzandini dunyoga keltiradi. Oʻgʻli Telegon. Odisseyning farzandidan xabari yoʻq edi. Kirka oʻgʻlini hamma narsadan yashirib, ehtiyotlab oʻstiradi. Chunki oʻgʻli ma'bus emasdi. Foniy edi. Arzimas toshga yiqilib ham halok boʻlishi mumkin edi. Ma'buda Afina Telegonni goʻdakligidayoq oʻldirish uchun koʻp hiylalar qiladi. Ammo Kirka bundan xabar topib orolni hech kim kirolmaydigan qilib jodulab qoʻyadi. Lekin otasining qahramonliklari haqidagi hikoyalarni tinglab ulgʻaygan Telegon 16 yoshida oroldan bosh olib chiqib ketadi. Afsuski, tasodif tufayli otasining — Odisseyning oʻlimiga sabab boʻladi. Ma'buda Afina aynan shu bashorat tufayli goʻdakligida Telegonni oʻldirmoqchi edi. Chunki Afinaning Odisseyga ixlosi baland edi. Afsuski, Afina Odisseyning oʻlimidan soʻng Telegonni Kirkadan tortib oldi. Telegon shuhrat, mashxurlik, qahramonliklar uchun baridan kechadi. Akasi Telemax oʻrniga Gʻarb mamlakatiga shohlik qilish uchun Afina bilan birga ketadi. Ha... Telegon ham xuddi otasi singari qahramonliklarga oʻch edi. Lekin Odisseyning Penelopadan boʻlgan farzandi Telemax otasiga oʻxshamasdi. U oddiy, tinch, echkilar boqish, duradgorlik bilan shugʻullanish, yer kovlash kabi osuda hayotni qahramonliklardan afzal koʻradi. Umrining oxirigacha Kirka bilan birga qoladi...

"Medeya" Bu doston bilan ham juda yaxshi tanishsiz. Koʻplab manbaalarda Medeya Kolxidaning afsungar shohi Eetning qizi deya taʼriflangan. Kirkaning kenja ukasi bor edi. Ayates. Kirka hali surgun qilinmagan paytlarda, uni onasidan olib xuddi oʻz farzandidek katta qilgandi. Keyinchalik voyaga yetgach otasi Helios uni Kolxidaga shoh etib tayinlagandi. Ayates u yerda koʻplab jodularni qoʻllab koʻradi, ajdarlar yaratadi. Medeya aynan shu ukasining qizi edi. Ayatesning jodugarlik hislati oʻtgan yagona vorisi. Yason va Medeyaning bundan keyingi sarguzashtlarini juda yaxshi bilasiz. Medeya va Yason Iolkka yetib bormay turib, Kirkaning yoniga kelishadi. Oʻzlarini qon bilan poklash uchun, chunki Medeya oʻz ukasini oʻldirib kechirilmas gunohga qoʻl urgandi. "Medeya" dostoni va "Kirka" dan chiqargan xulosalarimdan ayta olamanki, Yason hech qachon Medeyani sevmagan. Hammasi hatto Yasonga yordam berilishi-yu, birga qochish ham Medeyaning hiylasi edi. Oʻz otasiga xiyonat qilgandi. Yasonning ichimliklariga doim afsun qilingan giyohlar qoʻshardi. "Medeya" dostonini oʻqiganimda Sitsilla va Xaribda boʻgʻozi haqida oʻqigandim. "Kirka"ni oʻqiganimdan soʻng buni ham tushunib yetdim. Hali otasining dargohida yurgan kezlari oʻzi yaratgan ma'bud Glaukosga koʻngil qoʻygandi. Ammo Glaukos boshqa bir goʻzal qizni tanlaydi. Skayla... Chindan ham Kirka juda xunuk edi. Skayla esa jozibali. Kirka rashk tufayli uni maxluqqa aylantirib qoʻyadi. Oʻzi bilmagan holda albatta. Nega buni aytyapman? Chunki Xaribda boʻgʻozi shu bilan bogʻliq. Skayla maxluqqa aylanganidan soʻng Xaribda boʻgʻozi yoniga kishanlanadi. Demak, koʻplab dostonlarda uchragan Xaribda boʻgʻozidagi maxluqni Kirka yaratgan.

#taqriz

Kirka. Madlen Miller.

Vanihoyat asarni oʻqib tamomladim. Oʻzim yunon mifologiyasiga juda qiziqqanim uchunmi, bilmadim, asardan olgan taassurotlarim juda ajoyib. Bundan tashqari asardan koʻplab bilmagan narsalarimni oʻrganib oldim. Quyosh xudosi (titan) Helios va naiyadalardan biri boʻlmish Perseysning xonadonida qiz farzand dunyoga keladi. Ulgʻaygani sari u gʻalati tabiati bilan qondoshlaridan ajralib turishini seza boshlaydilar. Kirka na otasi kabi ulkan qudratga, na onasinikidek maftunkorlikka ega edi. U ham naiyada (nimfa) edi, biroq unda hech qanday joziba yoʻq. Atrofdagi hamma undan nafratlanar, koʻrishlari bilan doim ustidan kulib, mazax qilishardi. Hatto onasi ham uni yoqtirmasdi. Kirka ana shunday gʻalati tabiati tufayli oʻz boshiga savdolar orttirib oladi va Oliy ma'bus Zevs buyrug'i bilan Otasi Heliosning dargohidan haydaladi, odam qadami yetmagan Aiaye orolga surgun qilinadi. U farmakis edi... Jodugar... Aynan shuning uchun ham bu orolga qamalgandi. Lekin Helios va Perseysning nikohidan boʻlgan boshqa 3 farzandi ham farmakis edi, biroq faqat Kirka jazoga mahkum qilingandi. Buning sababi esa uning vijdonli ekani, qalban pokligi edi. U aslida jodugar ekanini bilmay, gunohga qoʻl uradi. Oʻzi bilmagan holda oddiy bir foniy odamni Glaukosni ma'budga, goʻzal nimfa Skaylani esa maxluqqa aylantiradi. Aynan shu ishlarini tan olgani uchun badargʻa qilingandi. Kirka orolda yolgʻizlikka mahkum edi. Kirka obrazida adabiyotning oʻlmas mavzusi boʻlgan muhabbat va ayol irodasi ochib berilgan.
Yillar davomida ezilgan, haqorat qilingan Kirka orolga surgun qilinganidan soʻng oʻzi mustaqil boʻlishga intiladi, koʻplab jodular, afsunlarni yaratadi, oʻrganadi... Koʻplab insonlar bilan tanishadi, ular bilan hamsuhbat boʻladi.
Madlen Millerning mahoratiga qoyil qolmay ilojimiz yoʻq. Sababi asarda yunon mifologiyasi bilan bogʻliq koʻplab afsonalar birlashtirilgan. Yozuvchi ushbu asarda "Zanjirband Prometey", "Medeya", "Odissey" kabi dostonlar syujeti va Minotavr, Skayla kabi maxluqlar hamda oʻsha biz hammamiz taniydigan Dedal va Ikar rivoyatlarini ham xuddi marjondek bir ipga tizib qoʻya olgan.

"Zanjirband Prometey" dostoni bilan koʻpchilik tanish, albatta. Dostonni o'qimagan boʻlsangiz-da, har holda bu haqidagi mifni yaxshi bilasiz. Madlen Miller asarga bu mifni ham kiritib ketgan. Prometeyni jazolash paytida Kirka ham oʻsha yerda edi. Lekin hali juda yosh, g'o'r boʻlgan paytlari edi. Kirka Prometeyning arzimas aybi aniqroq aytganda, aybi ham emas, foniylar uchun qilgan yaxshiligi evaziga jazolanayotganini hech hazm qilolmaydi. Nega endi qilgan yaxshiligi uchun jazolanishi kerak? Kirka saroyda Prometeyni qamchilashganidan soʻng hammadan yashirincha unga suv olib borib beradi. Va aynan shu ishi uchun oʻzidan xursand boʻladi. Dunyoga kelganidan buyon oʻz erki, ongi bilan qilgan yagona ishi edi bu. Qilgan gunohlariga yarasha Prometeydek jazo berilishini kutadi, ammo uni shunchaki surgun qilishadi. E'tibor berishlariga arzimasdim, — deya oʻylaydi Kirka. Chindan ham nimfalar hech kim emasdi ma'budlar uchun. Asarda boshqa ma'budlar nimfalarni "kelinlar" deb atashi haqida aytiladi. Hech qanday haq-huquqi yoʻq, erki oʻz qoʻlida boʻlmagan nimfalar... Kelinlar...

"Odissey". Kirka surgunlikdagi yillari davomida koʻplab insonlar bilan suhbatlashadi. Birga yashaydi. Ma'bud Hermes, Dedal kabilarga koʻngil bogʻlaydi.
Asarni oʻqishdan avval Kirka haqida faqatgina shu Odissey dostonidan bilardim xolos. Dostonni oʻqimaganman, lekin Odissey lashkarini olib 10 yillik Troya urushidan uyi Itakaga qaytayotgan paytida koʻplab sarguzashtlarni boshidan kechirganlari, siklop bilan qilgan janglari, kemasining adashib qolishi, askarlarning bari bittama-bitta qirilayotgani, tasodifmi yoki moiralar hukmi bilanmi... Kirkaning oroliga kelib qolishadi. Kirka oroliga adashib kelib qolgan dengizchilarni avval obdon mehmon qilar, keyin esa ularni barini toʻngʻizga aylantirib qoʻyardi. Bu safar ham xuddi shunday qiladi. Odisseyning odamlarini toʻngʻizga aylantirib qoʻyadi. Ammo Odissey bu haqida bilardi, uni Hermes ogohlantirgan edi.

"Kirka" uchun long-read ni sal kam 1 soatdan beri yozyapman shekilli.

Omg....
10.5K koʻrishlaruu, atigi 834ta reaksiyami?
Ekranga 1marta bosib ketish shuncha qiyinmi?! Erinchoqlar!

Adashmasam 1-yanvar kuni kanal ochilganiga 3 oy boʻladi. 3 oy uchun yetarlicha qoniqarli yutuq, menimcha...
Bu uchun hammangizga rahmat☺️

Zevs aytdi:
Bugun — Baxt dunyoga kelgan kun.

Ertaga qanday kun?