Martin Eden


Kanal geosi va tili: O‘zbekiston, O‘zbekcha
Toifa: Kitoblar


Iqtisodiy, siyosiy va ijtimoiy mavzularda fikrlarimni yozaman hamda tadqiqotlarim bilan boʻlishaman. Kanal kundalik sifatida yuritiladi.
Instagram: https://www.instagram.com/economist_martin?utm_source=ig_web_button_share_sheet&igsh=ZDNlZDc0MzIxNw==

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Kanal geosi va tili
O‘zbekiston, O‘zbekcha
Statistika
Postlar filtri




Valijon Turakulov | Iqtisodiy blog dan repost
Erkin jamiyatlar nafaqat boyroq bo‘ladi, balki odatda inson huquqlariga nisbatan ham ko‘proq hurmatli bo'lishadi.

"Shaxsiy erkinlik" qonun ustuvorligi, xavfsizlik va himoya, erkin harakatlanish, din, o'zlikni ifoda qilish kabilarga e'tibor qaratadi.

Shaxsiy erkinlik va iqtisodiy erkinlik o‘rtasida yaqqol bog‘liqlik mavjud (rasm).


Valijon Turakulov | Iqtisodiy blog dan repost
Erkinroq davlatlarda, odamlar o'zlarini ko'proq baxtli (=erkin) xis qiladilar!


Valijon Turakulov | Iqtisodiy blog dan repost
Chaqaloqlar ham erkinlikni sevishadi!(?)

Eng erkin mamlakatlarda chaqaloqlar o‘limi har 1000 ta tug‘ilgan chaqaloqqa 6 tani tashkil etadi. Eng kam erkin mamlakatlardachi: 42 tagacha!

Iqtisodiy erkinlik hayotlarni saqlab qoladi!


Valijon Turakulov | Iqtisodiy blog dan repost
Har bir davlatdagi ekstrim kambag'allik darajasi ko'rilganda ham qancha erkin bo'linsa, ularning ahvoli ancha yaxshidek.

Qisqa qilib aytilganda: boy davlatlarning kambag'ali kambag'al davlatning boyi!


Valijon Turakulov | Iqtisodiy blog dan repost
Hatto kambag‘allar ham erkin iqtisodiyotli mamlakatlarda yaxshiroq hayot kechiradilar!

Eng erkin davlatlardagi eng kambag‘al 10 foiz aholi yiliga 10,660 dollar daromad qiladi — bu eng kam erkin mamlakatlardagiga nisbatan 7 barobar ko‘p degani.


Valijon Turakulov | Iqtisodiy blog dan repost
Hammasi iqtisodiy erkinlikdan boshlanadi!

Eng erkin mamlakatlarda aholi jon boshiga daromad 40,376 dollarga yetadi. Eng kam erkin davlarlardachi? Atigi 5,649 dollar, xolos (bizniki shuning yarmiga teng).

Erkinlik nafaqat qalb xotirjamligi uchun yaxshi, balki hamyonga ham foyda!


Samolyotlarning halokatga uchrash sabablari haqida qiziqarli video boʻlibdi. Videoda texnik nosozliklar, inson omili, ob-havo sharoitlari va boshqa omillar batafsil yoritilgan. Havo transporti xavfsizligiga oid yangi ma’lumotlarni bilib olishni xohlasangiz, ushbu videoni ko‘rishni tavsiya qilaman. Qisqa, mazmunli va qiziqarli ekan

https://youtu.be/KPYQTIBiZqQ?si=ZdgnvZhDMJLpgiD2


Kapitalizm yaxshi yoki yomonligi haqida hech kim och qorin bilan sovuq uyda o'ylashni xohlamaydi. Eshitishimcha shu kapitalizm jamiyatlarni boyroq qilarkan va material muammolarni hal qilarkan. Shunga, kelinglar shu tizim bilan boyib olaylik, keyin o‘ylayveramiz uni yaxshi yoki yomonligi haqida)

935 0 3 15 25





Laziz Hamidov dan repost
Do'stov sud zalidan ozod qilinibdi.

@lazizhamidov


Kun.uz | Расмий канал dan repost
Аёлларнинг ишламаслиги: маданий чекловми ёки иқтисодий?

Аёлларнинг маош тўланадиган ишда ишламаслиги гендер тенгсизлик, эркакларнинг бунга қарши бўлиши каби маданий омиллар билан боғлиқлиги ҳақидаги стереотип кенг тарқалган. Лекин тадқиқотлар камбағал мамлакатларда аёлларнинг меҳнат бозорида фаол эмаслиги соф иқтисодий асосларга эга эканини кўрсатади.

👉 https://kun.uz/kr/31405208

Kun.uz расмий канали

1k 1 13 15 23

Xushnudbek.uz dan repost
Adolatning kuchi haqida
(bu yerda adolat qiz bolaning ismi emas)

Agar xalq adolatni his qilsa, juda ko‘p muammolarga sabr bilan chiday oladi. To‘g‘ri, muammolardan norozi bo‘lib, e’tirozini baralla aytadiganlari ham ko‘p bo‘lishi tabiiy, chunki xalq bu yaxlit tana emas, 37 million xil insondan tarkib topgan. Ammo gapirib-gapirib, baribir muammolarga sabr qilishda, tishini-tishiga qo‘yib, turmush tashvishlari bilan o‘ralashishda davom etaveradi. Axloqsizlikka o‘tmaydi. Dardini aytib, sal yengillashishi mumkin, chunki bu jinoyat emas.

Ammo xalq adolatni his qilmasa, har qadamda adolatsizlikni ko‘rsa, unda bu yomon. Bunaqada taranglashgan asablar axloq chegarasini kesib o‘tadi, oqibati kafolatlanmagan.

Og‘zidan shodi kirib, bodi chiqqan hokimlar bitta uzr bilan qutulsa, o‘zining vakolati doirasidan chiqib, qonunlarga tupurib qo‘yadigan ayrim mas’ullar oddiy ogohlantirish bilan cheklansayu, lekin uzoq vaqt metanda navbat kutib, endi navbati kelganda "zapravka" yopilib qolganidan fig‘oni ko‘kka chiqqan botinkasi teshik oddiy bir xalq vakilini qamab qo‘yishsa, bechora Yangi yil bayramini oila davrasida emas, panjara ortida kutib olsa, bunda xalq adolatsizlik ko‘radi. Va bu adolat ham emas, albatta.

Yilni katta xato bilan boshladik. Afsus, ming afsus. Zig‘irchalik foydasi bo‘lmagan, ammo xalqning davlatga bo‘lgan ishonchi nuqtayi nazaridan juda katta zarar olib keladigan ushbu tashabbus kimdan chiqqani bilmayman. Ammo bu xatoning o‘rnini qoplash uchun juda ko‘p ish qilinishi kerakligini aniq bilaman.

Afsus, ming afsus...


👉 @xushnudbek 👈


404 dan repost
Progressiv soliqlar - iqtisodiy o’sishga qarshi vaktsina.

Manba - "The Uneasy Case for Progressive Taxation"

Progressivchilar tomonidan o‘ylab topilgan “Robin Gud” soliq tizimi mamlakatdagi tengsizlikni yo‘qotish o‘rniga, iqtisodiyotning mahsuldorligini pasaytiradi.

Progressiv soliqlar, g‘oyaga ko‘ra, ko‘proq daromad topadiganlardan ko‘proq soliq yig‘ib, moliyaviy qiynalayotgan qatlamga yordam sifatida ishlatilishi uchun joriy etilgan. Bu esa, o‘z navbatida, fuqarolar o‘rtasidagi daromad tafovutini kamaytirishga va tenglikni o‘rnatishga xizmat qiladi, degan tushuncha mavjud.

Bir tarafdan bu tizim samarali yechimdek ko‘rinishi mumkin, lekin aynan shu vaziyat o‘z mehnati bilan muvaffaqiyatga erishgan odamlarni ham jazolanishiga olib keldi. Masalan, shartli ravishda farrosh va shifokorning oyliklari o‘rtasidagi farq katta bo‘lishi mumkin, lekin soliqlardan keyin bu farq sezilarli darajada qisqaradi va ular deyarli bir xil daromad topishadi. Bu esa, o‘z navbatida, shartli shifokorning qiymatini shartli farroshnikiga tenglashtirishga olib keladi. Ya'ni, jamiyat uchun muhim bo‘lgan kasb egalari va yangi ish joylarini yaratadigan tadbirkorlar jazolanadi.

Natijada, bu yosh avlodning ta’lim olishga va muvaffaqiyatli bo‘lishga bo‘lgan ishtiyoqini susaytiradi. Kanadada shunga o‘xshash holat yuzaga kelgan: ishsiz inson soliq siyosati tufayli davlat tomonidan ishlayotgan insonning daromadiga teng miqdorda ijtimoiy yordam (social welfare) oladi. Bu esa, ishlashni jazolab, ishlamaslikni rag‘batlantiruvchi holatni yuzaga keltirdi.

Natijada ambitsiyali va o‘qimishli yoshlar mamlakatdan chiqib keta boshlaydi (Brain Drain). Ko‘pchilik uchun samarali mehnat qilish va o‘z ustida ishlashga bo‘lgan rag‘bat yo‘qoladi. Shu kabi holat yuzaga kelgan mamlakat jahon bozorida raqobatbardoshlikni yo‘qotadi va oxir-oqibat iqtisodiy tanazzulga duch keladi.

Diskleymer: Sotsial paketlar va soliq tizimi iqtisodiyotning muhim qismi bo‘lib, ushbu postda aynan progressiv soliqlar haqida so‘z yuritilgan.

@req404


Shu yil eng koʻp qiziqtirgan mavzu bu tengsizlik, adolat va qayta taqsimlash kabi mavzular boʻldi. Boylardan olib kambagʻallarga berish naqadar jozibador koʻrinasada, adolatsiz va mantiqsiz ekanligi haqida yuqorida bir necha marta yozganman. Ammo har safar oʻylar edim, agar tengsizlik asoslangan boʻlmasachi? Ya’ni odamlar oʻzlarining bilim va malakalari orqali emas balki noiqtisodiy, korrupsion yoʻllar bilan muvaffaqiyatga erishayotgan boʻlsa ham yuqori soliq stavkalarini belgilash toʻgʻri qaror boʻlmaydimi?

Koʻpchilikka sir emaski, Oʻzbekiston ham klanli kapitalizm (oʻzinikilar uchun kapitalizm) oʻrnatilgan mamlakatlarga misol boʻla oladi. Shunday sharoitda boylarga yuqori soliq stavkalarini qoʻyish toʻgʻri qarordek koʻrinishi mumkin. Ammo, asossiz tengsizlik sharoitida ham soliqlarni oshirish notoʻgʻri va samarasiz boʻlar ekan. Adolat nuqtai nazaridan qaraganda ham shunday. Uzoq vaqtdan beri oʻylantirgan savolimga pastdagi maqolani oʻqib javob topgan edim. Sizlarga ham tavsiya qilaman.

Rus tilida Oʻzbek tilida

@economist_martin




Demokratik siyosiy taqsimot samarali emas.

Aynan shuning uchun ham resurslarni demokratik ovoz berish orqali taqsimlashning bozorga muqobil sifatida koʻrilishi xato gʻoya.

Demokratik tizimda qarorlar koʻpchilik ovozi bilan amalga oshadi. Demak, koʻpchilik irratsionallik bilan xayrixohlik bildirgan loyiha amalga oshganda, kamchilik bunga qarshi boʻlsa ham, oʻz soliqlari bilan toʻlashgan majbur boʻladi. Bozor esa aksincha, odamlarning oʻzaro kelishuvi va ixtiyoriy ayirboshlash ustiga qurilgan. Shuning uchun, bozorda har bir kelishuv har ikki tomonga foyda keltirsagina tuziladi. Ya’ni yutuq-yutuq tamoyilida ishlaydi.

Agar koʻpchilik uy-joy subsidiyasi, tekin tibbiy xizmat yoki tekin ta’lim uchun ovoz bersa, bu kamchilik uchun manfaatsiz boʻlsa ham daromadlarining bir qismini boshqalarga berishga, soliq koʻrinishida toʻlashiga olib keladi. Hattoki, tannarxi uning foydasidan yuqori boʻlgan loyihalar ham, ovoz berish orqali aniqlansa, amalga oshishi mumkin. Vaholanki bozor bunga yoʻl qoʻymagan boʻlar edi.


Masalan, tasavvur qiling 7 kishidan iborat jamiyat bor. Ma’lum bir loyihaning amalga oshishi uchun 14$ talab etiladi. Loyihadan faqat 4 kishi manfaat koʻradi va har biri 3$ foyda oladi. Qolgan 3 kishi ushun esa loyihadan hech qanday manfaat yoʻq.

Koʻrinib turibdiki loyiha uchun koʻproq odam ovoz berishi, foydasi tannarxidan kichikligi bois iqtisodiy mantiqqa zid boʻlsada (4x3$=12$


Hikmat izlab

Kecha bir “noxush” voqea boʻldi. Mashgʻulot qilgani zalga otlanib ketayotgandim. Suv olish uchun doʻkonga toʻxtab oʻtishim kerak edi. Chapga burilayotganimda, oʻng tomon parkovkadan nexia3 orqaga yurib chiqayotganini koʻrdim. Ammo, man oʻtib ketgach chiqadi deb harakatni davom ettirdim. Shu payt gursillagan ovoz eshitildi va mashina chayqalib ketdi. Haligi nexia3 mashinamni orqasidan urib, davomiy, doʻkonning hovlisiga kirib ketguncha gazni bosdi va toʻxtab qoldi. Mashinani chetga olib narigi mashina haydovchisining oldiga bordim. Yoshi, tahminan 45-50 lar atrofidagi rusiyzabon ayol ekan.

Suhbatlashishni, umuman olganda kelishishni imkoni boʻlmadi. Yetkazilgan zararni qoplash uchun hozir puli yoʻqligini, garovga hech narsa bermasligini, va katta-katta tanishlari borligini aytdi. Qoʻshimchasiga ovozini koʻtarib, doʻq-poʻpisa bilan urishni boshladi. Juda bir noqulay vaziyatga tushib qoldim. Keyin esa spirtli ichimlik ichkanini hididan sezib qoldim. Oxir-oqibat ichki ishlarga qoʻngʻiroq qilishga toʻgʻri keldi.

Natijada, mani ham uni ham mashinasini jarima maydoniga qoʻyishdi. Tibbiy ekspertiza natijasi ayolni mast ekanligini tasdiqladi. Ertaga, mashinani olib chiqishim uchun har ikkalamiz ham sudga borishimiz kerak ekan. Xullas ovoragarchiligi koʻpga oʻxashayapti.

Shunday boʻlsada, ayolning man bilan toʻqnashib ketgani yaxshilikka boʻldi degan xulosaga keldim. Chunki, bilishimcha u ayol mast holida mashina boshqarib Chirchiqqacha ketmoqchi boʻlgan ekan. Ya’ni, agar man bilan kichik toʻqnashuv boʻlmaganida, yoʻlda bundan kattaroq toʻqnashuv boʻlishi, kimdir yoki kimlardir hayotdan koʻz yumishi mumkin edi. Tanlovda, birini tanlash uchun tabiiyki boshqasidan voz kechish kerak. Aytmoqchimanki, tanlash imkoniyati berilganda ham, biz kattaroq zarar keltirishi mumkin boʻlgan variantdan voz kechib, kichikroq zarar keltiruvchi variantni tanlagan boʻlar edik.

Agar mani ovora boʻlishim, narigi ayolning haydovchilik guvohnomasini yoʻqotishi va hammasi joy-joyiga tushguncha yoʻqotiladigan vaqtning muqobil qiymati bundan ham kattaroq baxtsiz hodisaga (masalan oʻlimga) teng boʻlsa, demak, hammasi yaxshi boʻldi deb xulosa qilish mumkin.

Albatta, bundan ham kattaroq baxtsiz hodisa boʻlish boʻlmasligi mavhumligicha qoldi. Ammo mavhumligicha qolganini ham yutuq deyish mumkin, nazarimda.

@economist_martin

946 0 2 13 28

Iqtisodchi Kundaligi dan repost
Rossiyaliklar yana bir bor begunoh insonlar bilan to‘lgan fuqarolik samolyotini urib tushirishdi. Qanday katta tragediya.

20 ta oxirgi post ko‘rsatilgan.