Finlandiya ta'lim sifati bo'yicha dunyoda birinchi o'rinda turishini bilasiz. Sohaning sifati undagi kadrlar bilan uzluksiz bog'liq. Bizda ham ta'lim tizimida Finlandiya yo'li, fin darsliklari asosida kabi balandparvoz gaplar bilan nimadirlar qilishdi.
Ta'lim sifati o'quv dargohidagi sharoit, moddiy resurslardan ham ko'ra o'qituvchiga bog'liq. Aynan o'qituvchilar har qanday holatda sifatni belgilab beruvchi asosiy divigatel hisoblanadi. Masalan, siz ham ba'zi darslarni o'sha fan o'qituvchisi sabab zo'r o'qigansiz.
Eng qiziq tomoni, Finlandiyada yiliga nari borsa 800 ta o'qituvchi yetishib chiqadi. Bitiruvchilar soni minglab lekin o'qituvchi bo'la oladiganlari juda kam. Nomzodlar kamida magistr darajasiga ega bo'lgan holatda o'qituvchilik uchun imtixon topshiradi.
Ya'ni diplomning mavjudligi o'sha kasbda faoliyat yuritish uchun kamlik qiladi. Huddi shu taktikani boshqa sohalarda qo'llasa ham bo'ladi. Bizda sifatli doktorlar yoki yuristlar kamligiga ham haqiqiy sabab aslida shu. Natijada, o'sha soha yaxshi rivojlanmaydi.
O'zbekistonni kelajakda sifatsiz, diplomli lekin ishsiz kadrlar muammosi kutib turibdi. Professionalizm bilan juda ko'p sohalar katta inqirozga kirib keladi hali. Oldin talaba bo'lish qiyin edi, hozir esa oson, natijada barchada diplom bor.
Bozor qoidalari sharoitida bilimsiz kadrlar ishsiz qolib ketishi kerak lekin bizda davlat sektori tanish-bilish, korrupsiya, nepotizm bilan qorishib ketganini hisobga olsak, sizning farzandingizni o'qishni nari-beri bitirgan G'ishmat davolashi mumkinligini e'tiborga olish kerak.
Aytmoqchimanki, bitta soha gullab, gurkirab rivojlanishi, xalq o'sha sohadan rozi bo'lishi — shu sohadagi kadrlar bilan bog'liq, qolganlari ikkilamchi sabablar hisoblanadi. Sohadagi kadrlar sifatini esa faqatgina diplom berish yoki bermaslik bilan ta'minlay olmaymiz.
Dunyodagi juda ko'p davlatlarda faqatgina diplom bilan yurist va shifokor bo'la olmaysiz. O'qishni bitirgandan keyin abituriyentlikda DTMdan test yechgandek, huddi shunga o'xshash malakani, G'ishmatni shu kasbga loyiqligini isbotlovchi imtixon shakli bo'lishi kerak, nazarimda.
Ehtimol, qanchadir muddatlik, majburiy va haq to'lanmaydigan amaliyot, keyin esa shu sohada oid bilimni baholovchi bitta qattiq imtixon bo'lishi kerak. Shu imtixon hayot-mamot masalasi bo'lishi, undan nari borsa 25-30 foiz nomzodlar o'ta olishi kerakdir, bilmadim. Xullas, shu imtixon talabani to'rt yil universitetda o'qishga majbur qila olishi kerakda.
Masalan, men yurist sifatida eng chekka hududlardagi fuqarolarga 100-150 kun majburiy xizmat ko'rsatishim, shifokor bo'lsam ularni davolashim, umuman, shu sohadagi eng og'riqli nuqtalarni ko'rganimdan keyin rasmiy ishga kirishishim kerak.
Hozirgidek, o'qishni bitiriboq markaziy apparatga, boshqarmaga kirib olib, bir necha yildan keyin men chiqaradigan buyruqlar quyi tuzilmadagilarni so'kinishiga sabab bo'lmasligi uchun ham pastni, qora xalq ahvolini tushib o'rganishga majbur bo'lishim kerak.
Endi siz masalan, Harvard yoki Yale bitiruvchisi bo'lsangiz ham, Surxondaryoning Uzun tumani, Biybozor mahallasida yashovchi Toshmat akaning hayotini osonlashtiruvchi islohotni bilmaysiz aniq. Ya'ni quyida, chekka hududlarda, umuman, oddiy odamlar duch kelayotgan muammolarni bilish kerak.
Xullas, biz sifatli kadrlar bilan davlat xizmatini ta'minlamoqchi bo'lsak, diplom berib, keyin darrovda ishga olmasligimiz kerak. Diplom shu sohada o'qilganini bildiradi lekin uqqanini emas. Diplomdan keyin ham saralovchi, universitetlardan alohida bo'lgan imtixon mexanizmi bo'lishi kerak.
P/s: shifokor va yuristlar shunchaki misol sifatida aytildi:)
@legal_mind