Kognitiv dissonans
Kognitiv dissonans (Cognitive Dissonance - Aqliy Ziddiyat) bu psixologik nazariya bo‘lib, insonning qarashlari, bir-biriga zid kelganda yuzaga keladigan ichki noqulaylik holatini anglatadi. Ushbu terminni 1957-yilda amerikalik ijtimoiy psixolog Leon Festinger kiritgan.
Ishga ariza topshirib, ishga qabul qilinmaganidan so‘ng suhbat jarayonini nohaq deb baholagan kishi; sevgi izhor qilib, rad javobini olganidan so‘ng "u"ni aslida umuman yoqtirmaganligiga o‘zini ishontirishga urinayotgan shaxs; qimmatbaho telefonni aslida shu brendga qiziqib sotib olgan bo‘lsa-da, uni o‘z ish unumdorligini oshiradi deb oqlagan kishi; va imtihonga yaxshi tayyorlansa ham, yomon tayyorlansa ham natija taqdirda belgilangan deb o‘ylagan "xudojo‘y" talabaning vaziyatlari kognitiv dissonansga misol bo‘la oladi.
*Qanchalik aqlli bo‘lmang, siz ishsiz, xushtorsiz, faqat maqtanish uchun telefon (iPhone) sotib olgan, yoki imtihondan yiqilgan insonligingizcha qolaverasiz.