Husniddin | blog

Aqlli odamlar koʻproq baxtli boʻladimi yoki ahmoqlar ? Qiziq, menimcha ahmoqlar. Savolni yana ham aniqlashtirsak, intellektning baxtga bevosita taʼsiri bormi. Baxt va intelektga aniq taʼrif yoʻq, mayli buni chetga surib turaylik. Oʻylashimcha, insonda intelekt oshgan sari baxt sifatida baholanadigan obyektlar doirasi torayib boradi, soddaroq tilda aytganda baxt deb oʻylayotgan narsalari aslida baxt emasligini anglab boradi(Uy, mashina, hashamat yoki boshqalar). Shu bilan birgalikda, intelekt oshgan sari jamiyat, davlat bilan hisoblashish boshlanadi, bu esa tabiiyki norozilikga sabab boʻladi, jamiyat va davlatdan norozi odamni baxtli yashash ehtimoli pasayib ketadi, chamamda. Intelekti yuqori boʻlmagan yoki shartli ravishda ahmoq odam esa atrofidagi voqealarga befarq boʻladi yoki kamida tushunmaydi, uning oʻrnini obyektlar egallaydi yaʼni aqlli odamni erkin, farovon jamiyatgina baxtli qilolsa, ahmoq odamni mashina, yangi uy ham baxtli qila olishi mumkin chunki yuqorida aytganimdek u jamiyat bilan hisoblashmaydi.

Xullas, ahmoqlar koʻproq baxtli boʻladi chunki ular baxtsizligini bilmaydi.

"Kitoblar menga odam ekanligimni eslatib turadi"

Nima uchun samimiy insonlar qadrlanadi, chunki samimiy odam boshqalarni yomon koʻrolmaydi. Sizni yomon koʻrmagan odamni tabiiyki siz ham yaxshi koʻrasiz yoki kamida yomon koʻrmaysiz.

Huddi shuning teskarisi alamzadalik, alamzada odam yaxshi koʻrolmay qoladi chunki alamzadalik (nafrat) bilan muhabbat bitta joyga sigʻmaydi, qaysidir biri ikkinchisini siqib chiqaradi. Buni nima yomon tomoni bor deyishingiz mumkin, alamzada odam xolis boʻlolmaydi, noxolis odamdan esa istalgan ishni kutish mumkin. Xullas, alamzada odamlardan uzoqroq yuringlar.)

Long-term relationship uchun ikkinchi tarafni dunyoqarashi, ijtimoiy faolligi, voqea va hodisalarga munosabatini oʻrganish kerak menimcha. Agar bular hisobga olinmasa odam maishiylashib ketadi, mayda odamga aylanadi, kundalik muammolarga oʻralashib qoladi chunki faqat maishiy mavzulardagina istalgan odam bilan parallellar topish mumkin. Maishiy, kundalik mavzular maxsus bilim yoki intelekt talab qilmaydi shuning uchun ham har kim bilan bu mavzuda gaplashib ketish mumkin. Aytmoqchimanki, suhbatni turli oʻzanlarga buroladigan, dunyoqarashi keng odam tanlang, yoʻqsa maishiylashib, maydalashib ketasiz/ketamiz.

Agar har qaysimiz ichimizdagi butun sirlarimizni bir-bir bayon etsak, birovga aytishga ham qoʻrqadigan va oʻlaqolsak ham odamlarga bildirmaydigan, hattoki, oʻzimiz iqror boʻlishdan ham qoʻrqadigan sirimizni bir-bir yozsak, u holda dunyoni shunday badboʻy hid bosib ketardiki, hammamiz boʻgʻilib oʻlardik.

"Xoʻrlangan va haqoratlanganlar" dan.

@azamov_blogi

"Xoʻrlangan va haqoratlanganlar"

Och bilan toʻqning nima ishi bor", deydilar. Vanya, men shuni aytib qoʻyayki, och ham ochni hamma vaqt tushunavermaydi.

Ushbu asar Dostoyevskiyning qamoqdan chiqib yozilgan birinchi yirik romani. Dostoyevskiyning barcha yirik asarlarining ibtidosi desa boʻladi chunki romanda keyinroq yozilgan yirik asar qahramonlarining shakllanish bosqichini koʻrish mumkin. Birgina Alyosha "Telba" dagi Mishkin, Aka-uka Karamazovlardagi Aleksey(Alyosha) ga hamirturush boʻlgandek.

Syujet haqida. Asar yozuvchi Ivan Petrovich tilidan hikoya qilinadi, uni Vanya deb atashadi. Vanya yoshlikdan birga katta boʻlgan Natashani yaxshi koʻradi lekin Natasha Alyoshani sevib qoladi. Alyoshaning otasi knyaz Valkovskiy unga jazo berish, tarbiyalash maqsadida Ixmenov xonadoniga yuboradi chunki Ixmenov knyazning boshqa shahardagi mulklarini boshqaradigan ishchisi edi. Alyosha Ixmenov xonadoniga kelganda Natashani(Natasha Ixmenovning qizi) sevib qoladi, Natasha ham bu pok, begʻubor, bola qalbli sodda yigitni yaxshi koʻrib qoladi (Dostoyevskiy asarlaridagi bola qalbli, maʼsum odamlarni yoki achinganidan sevib qolish endi yangilik boʻlmay qoldi, bu shubhasiz Injil bilan bogʻliq, bu haqida keyinroq gaplashamiz). Lekin Natashaning otasi Ixmenov Alyoshaning otasi knyaz Valkovskiy bilan oralaridan gap oʻtganligi uchun bu muhabbatga tish-tirnogʻi bilan qarshi boʻladi. Alyosha bilan Natasha qochib ketgach or-nomusi toptalgan ota qizini kechirolmaydi. Voqealar rivoji shu tahlit davom etadi.

Asarning barcha asosiy qahramonlari jamiyat yoki yaqinlari tomonidan xoʻrlangan va haqoratlangan, izzat-nafsi toptalgan odamlardir. Dostoyevskiy axloqsizlik, ijtimoiy tengsizlik, adolatsizlikni bularga sabab qilib koʻrsatadi. Ivan Petrovich Dostoyevskiyning koʻp asarlarida uchraydigan qashshoq, baxtsiz lekin insoniy fazilatlari moddiyatdan ustun boʻlmagan ezgu inson rolida.

Menga yoqdi, nisbatan qiziq syujet, gʻoya esa oʻsha-oʻsha. )

Ramazonli bahor muborak barchaga. Barokatli oy boʻlsin, hush kelding.

Muhabbat odamlarni bir-biriga teng qilib qoʻyadi. (Dostoyevskiy)

Biror asar hayotimga jiddiy taʼsir koʻrsatmaydi, faqat atrofimdagi voqealarga nisbatan munosabatimni oʻzgartirishi, nimalar boʻlayotganini tushunishga yordam berishi mumkin deb hisoblardim. Lekin tan olaman, Dostoyevskiydak oxirgi oʻqigan ikki asarim "Telba" va ayniqsa taʼkidlab aytish mumkin boʻlgan "Aka-uka Karamazovlar" yaxshigina taʼsir qildi, tushunishga osonroq boʻlishi uchun ezilib ketdim desam toʻgʻri boʻlsa kerak. Reja boʻyicha "Iblislar" ni va keyin boshqa qolgan kichikroq hajmli kitoblarni bir-ikki oyda oʻqib, Dostoyevskiy mavzusini yopmoqchi edim oʻzim uchun lekin "Iblislar" ga tayyormasman, sezib turibman. Ibrohim Gʻafurov "Iblislar" ni tarjima qilish davomida ogʻrib qolganini bilganim toʻxtashga qaror qildim. Vaqtinchalik tanaffus qilish yoki janrni oʻzgartirish kerak.

Intelektual azobdan rohat qiladiganlar yozuvchisi Fyodor Mixaylovich.

"Dunyoni goʻzallik qutqaradi" mi ?

Bu yerda zohiriy emas koʻproq botiniy goʻzallik haqida ya'ni knyaz Mishkindagi oliy muhabbat, samimiyat, maʼsumlik, kechirimlilik, soddalik, umuman olganda komil insonlik haqida gap ketyapti. Ushbu goʻzallik dunyoni, xususan rusiya aholisini qutqaradi deb hisoblaydi.

Ommatan hamma knyaz Mishkinga aylansa balki shunday boʻlar lekin xossatan bir individual shaxs garchi Mishkin boʻlsa ham, dunyo tugul oʻzini ham qutqara olmaydi. Yoki jamiyatga singib ketadi yoki chetga chiqarib qoʻyiladi. "Telba" roman chegarasidan chiqib ketgan, oddiy asardan bir bosh baland, insoniyat uchun katta meros hatto Aka-uka Karamazovlar bilan raqobatlasha olishi va yutqazishi mumkin).

Dunyoni goʻzallik qutqarmaydi, shunchun oʻzlaringga boshqa ish topinglar. )

@azamov_blogi

Telba

“Sizlarni sevaman, sevib qiynaldim”. (Aka-uka Karamazovlar romanidan)

Biz yaxshi odamlar, komil inson tushunchalari haqida koʻp gaplashamiz lekin hech shu komil insonga bu jamiyatda joy bormi deb oʻylab koʻrganmisiz ? kechirib qoʻyasiz, bu jamiyatda hatto Isoga ham joy yoʻq, bashoratdagidek tirilib qaytib kelsa ham qabul qilishmaydi.

Fyodor Dostoevskiyning "Aka-uka Karamazovlar" romanida asarning tub mohiyatini ochib bergan "Buyuk inkvizitor" degan bob bor. Ushbu bobda asar qahramoni oʻrtancha oʻgʻil Ivan Karamazov bir kichik hikoya yozadi, hikoyada voqealar rivoji shunday boʻladiki, huddi bashoratdagidek Iso qaytib keladi lekin jamiyat bunday pok insonni qabul qilmaydi. Uni oʻzining shogirdi qamab qoʻyadi va aytadi, biz odamlarga non berdik va ular seni unutdi. Ha, moddiyunchilikga berilgan dunyoda pok, insofli, samimiy, sodda odamlar telbaga chiqariladi, ularni jamiyat qabul qilmaydi, chetga surib chiqarib tashlaydi. Lekin, aslida telba kim, jamiyatmi yoki Iso, Mishkin, Alyosha kabi koʻrinishlardagi samimiy, pok, maʼsum odamlarmi ?

Hozir "Telba" haqida gapirmoqchi boʻlsamda, "Aka-uka Karamazovlar" dan bejiz iqtibos keltirmadim, ikkala asardan koʻplab parallellar topish mumkin, knyaz Mishkin va Alyosha, Grushenka va Nastasya Filipovna, Ivan Karamazov va Ippolit va boshqa turlicha misollar. "Telba" da Dostoyevskiy Isoning prototipini yaratishga harakat qiladi. Xristianlik aqidasida yaxshi odam masʼum, begʻubor, oʻng yuziga urishsa chapini tutib beradigan darajada xokisor tasvirlanadi.

Odam qanchalik yaxshi, qanchalik pok boʻlishi mumkin ? asar bosh qahramoni knyaz Mishkin baxtli ekanligi uchun yonidagi baxtsiz odamdan kechirib soʻraydigan darajadada pokdomon odam edi. U hatto achinganidan sevib qolishi ham mumkin edi, ha achinganidan, men uni sevib suymadim, men uni achinib suydim deydi Nastasya Filipovnaga nisbatan. Bunday odamlar jamiyat tomonidan yaxshi qarshilanmaydi, telbaga chiqariladi, Usta va Margaritadagi Usta ham shunday edi.

Syujetga toʻxtalsak, roman knyaz Mishkinning Shveysariyada davolanib Peterburgga qaytishi bilan boshlanadi va voqealar rivoji Nastasya Filipovnaga boʻlgan muhabbat, oralaridagi munosabat atrofida aylanadi. Nastasya Filipovna xoʻrlangan, tahqirlangan ayol obrazi, uni bir badavlat zodagon yoshligidan tarbiya qilib, moddiy neʼmatlarga koʻmib tashlaydi va evaziga oʻzining qonuniy "foxisha" siga aylantiradi. Nastasya Filipovna toptalgan or-nomus ramzi, shu sababdan u barcha erkaklardan nafratlanadi illo knyazdan tashqari.

"Men senga emas, sening darding oldida taʼzim qilaman"

Knyaz Mishkin Nastasya Filipovnani achinib sevdi, uning dardiga ta'zim qilib sevdi chunki Nastasya jisman tahqirlangani bilan ruhan pok edi. Knyaz shu ruhni sevdi, seva oldi, Nastasya Filipovna ham knyazni sevdi lekin hech qachon u bilan birga boʻlolmadi, oʻzini knyazga, undagi oliy muhabbatga teng koʻrmadi, koʻrolmadi.

Asarni oʻqigan odam albatta knyazni yaxshi koʻrib qoladi, qanday qilib shunday odamni yaxshi koʻrmaslik mumkin. "Telba" ni albatta oʻqinglar.

P.s shoshilinchda yozildi, izchillik, aniqlik va boshqa jihatlarda xato boʻlishi mumkin.

@azamov_blogi

Dunyoni goʻzallik qutqarmaydi.