Асанов формати


Kanal geosi va tili: O‘zbekiston, O‘zbekcha
Toifa: Bloglar


Канал муаллифи, тилшунос, журналист ва блогер Эльдар Асанов тиллар, тарих, антропология мавзуларида таҳлилий ва оммабоп материаллар бериб боради.
Канални қўллаб-қувватлаш: tirikchilik.uz/AsanovEldar
Тижорий ҳамкорлик учун: @AshiVanghuhi

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Kanal geosi va tili
O‘zbekiston, O‘zbekcha
Toifa
Bloglar
Statistika
Postlar filtri


Британия мустамлакачилиги йилларида Фаластинда аёллар орасида Mwalala номли гапириш (ва куйлаш) усули урф бўлган. Мақсад — мустамлакачилар, ҳатто араб тилини билса ҳам, аёллар нима ҳақда гаплашаётганини тушунмасин. Бу усул жуда оддий — гапираётганда арабча сўзлар орасига "лалалала" қўшиб кетилган. Аслида муқобили ўзбек тилидаям бор — болалигимизда қизлар ҳар бир бўғинга "ба" деган бўғин қўшиб кетарди. Шу йўл билан қизлар ўзаро суҳбатининг сирини сақлайди ва бемалол узоқдан туриб бир-бирига баланд овозда мурожаат қилиб, бир нарсаларни муҳокама қилиб олади. Аёллар ҳамма замон ва маконда мана шундай паролли тилга муҳтож бўлган.

Фаластинлик-иорданиялик, АҚШда яшайдиган қўшиқча Дана Салоҳ мана шу усулда қўшиқлар айтади. Яъни сўзларга "лалалала" қўшиб куйлайди. Бу ҳам эски анъаналарни санъатга жорий этиш, ҳам ўзига хос рамздир — Фаластиннинг дарди ҳақида "биров билиб қолмасин" дегандай, "душманлар эшитмасин, тушунмасин" дегандай паролли тилда куйлаш.

Эшитиб кўринг.

@AsanovEldar


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
Жамоавий режалар — муваффақиятли ҳамкорлик ва умумий мақсадларга эришишнинг калитидир. Ушбу видео жамоада самарали режалаштириш ва биргаликда ишлашнинг энг яхши усулларини кўрсатади. Жамоа аъзолари билан биргаликда аниқ мақсадларни белгилаб, муваффақиятга қандай эришиш мумкинлигини билиб олинг.

Тўлиқ видео учун ҳавола:
https://youtu.be/FJQtRaPOajE?si=nBR8XZX6HYcFDwoa


Аслида Туркистон мухторияти ҳукумати таркибида шартли "рус" ("туб" халқлардан чиқмаган) вакиллар бўлганми? Бошқа тадқиқотларда ёзилишича, камида Соломон Герцфельд бўлган. Чўқай юқоридаги мақоласида бу исмни инкор қилмаган экан, демак, ҳукуматнинг тўқима аъзоси бўлмаса керак деб умид қиламиз.

Герцфельд Одессада туғилган бир яҳудий аслли журналист ва адвокат бўлиб, Самарқандда яшаган. Маҳаллий сионист ташкилот етакчиларидан бўлган, сиёсий курашларда мусулмон аҳоли тарафида турган. Туркистон мухторияти ҳукуматида ҳам бир муддат ишлаган; Қўқонни большевиклар олгач, ҳибсга олиниб, отиб ташланган.

Яқин ўтмишда сионистлар мусулмонлар билан бемалол ҳамкорлик қилган, икки томоннинг ҳам умумий душманлари бўлган. Аслида жадидлар поляклар билан ҳам кўп ҳамкорлик қилган, лекин бу ҳақда алоҳида гаплашиш керак.

@AsanovEldar


Ўзбекистонлик олим Муслимбек Алижоновнинг монографиясида қизиқ маълумотга дуч келдим.

Туркистон мухторияти ҳукумати таркиби саналганида, Алексеенковнинг "Коканская автономия" китобига асосланиб, Чанишев, Зигель, Юсуф Давидов каби исмлар келтирилади. Мустафо Чўқайнинг муҳожиротда ёзган бир мақоласида айтилишича, бу исмларни Алексеенков ўзи ўйлаб топган (яъни, тушунишимча, ҳукумат аъзоси деб тўқиворган).

Фақатгина Зигель бир масалада маслаҳатлашиш учун чақирилган. Чанишев эса большевиклар билан алоқаси борлиги учун ҳукумат биносига киритилмаган.

Шунга қарамай, кенг тарқалган манбаларда, жумладан, Wikipedia'да бу исмлар турибди.

@AsanovEldar


Абдусалом Азизов Ўзбекистон президенти ҳузуридаги Хавфсизлик кенгашига ўтказилди

Ўзбекистон ДХХ раиси, генерал-лейтенант Абдусалом Азизов президент фармони билан ушбу лавозимдан Хавфсизлик кенгашига ўтказилди.

ДХХ раиси лавозимига эса генерал-лейтенант Баҳодир Қурбонов тайинланди.

Азизов ДХХга 2019 йил февралидан бошчилик қилиб келган эди.

@AsanovEldar


Мана бу аудиокитобни эшитяпман.

Роберт Виппер немис аслли рус тарихчиси. Рим ва ўрта асрлар Европаси тарихи бўйича кўп тадқиқотлари бор.

Ушбу китобида мени бироз ажаблантирган ва чалкаштирган нарса — Рим тарихи ҳақида капитализм даври терминологиясида ҳикоя қилган. Рим тузумини капитализм, империализм, элитасини капиталистлар, оддий халқни пролетарлар дейди; фондлар, банклар, латифундиялар, компания ва корпорациялар ҳақида ёзади; баъзи римлик бойларни ҳатто "йирик корпорация директори" деб атайди.

Хуллас, илмий методология нуқтаи назаридан жуда баҳсли китоб экан. Рим тузуми қай даражада капитализмга мос келади, бу атамаларни ишлатиш қай даражада тўғри — билмадим. Лекин қизиқ маълумотлар олса бўлади.

@AsanovEldar


Ёнилғи қуйиш шохобчаларида пропан нархи кескин ошиб кетгани юзасидан масъул ташкилотларга депутатлик сўровлари юборилди

2024 йил апрелдан сентябрга қадар пропаннинг биржа нархлари икки баробар ошган. Апрель ойидан буён унинг биржадаги қиймати икки баравар — 4,59 млн сўмдан 9,28 млн сўмгача ортди.

Бу истеъмолчиларга кўплаб муаммоларни келтириб чиқаряпти. Шунингдек, бу ҳолат куз-қиш мавсумида ёнилғи-энергетика ресурсларига бўлган эҳтиёжнинг ортиши муносабати билан логистика жараёнларини самарали ташкил этиш ва бозорда ноқонуний ҳаракатларнинг олдини олиш каби долзарб вазифаларни ҳал қилишни ҳам талаб этади.

Шу боис “Адолат” СДПнинг Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги фракцияси аъзоси Энергетика вазирлиги, Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси ва Бош прокуратурага пропан нархи ошиши сабабларини аниқлаш, аҳолига аниқ ва асосли жавоб бериш, нархларни барқарорлаштириш ҳамда бу борада таъсирчан чоралар кўриш юзасидан нуқтаи назарини баён этиш бўйича депутатлик сўровлари юборди.

Депутатлар нархлар ошишини тартибга солиш мақсадида мутасаддилар олдига аниқ ва қатъий саволлар кўйибди. Масъул ташкилотлар томонидан ҳам асосли жавоб кутиб қоламиз.

@AsanovEldar


Qurultoy янги номларни кашф қилишда давом этади. Ëш олимлардан Умиджон Ўсаров билан суҳбат қурдик. Мавзу — Россия империяси мустамлакачилиги даврида ер-сув муносабатлари.

Бу сондан, масалан, Россия Туркистондан қандай даромад кўрганини, нега "Туркистон қашшоқ эди, биз боққанмиз, маданиятини кўтарганмиз" деган гаплар унча тўғри эмаслигини билиб оласиз.

Линк: https://www.youtube.com/watch?v=3wXZVZbfwIw&t=37s&ab_channel=QURULTOY

@AsanovEldar


Texnoplov'да янги видео.

Starship ракетаcи қўнганида, Саъдулла Абдуллаев ушбу ҳолатга “дунё ўзгарди” деб изоҳ берганида, кўпчилик “бунинг бизга нима дахли бор?”, “Ўзбекистон барибир ривожланмайди”, деб ёзган экан.

Мана шу ҳолатга жавоб сифатида видео чиқибди. Албатта кўринг, чунки ушбу видеодан сўнг имкониятларингизни сезишни бошлайсиз ва дунёқараш ҳам ўзгариши мумкин.

Кўриш учун ҳавола:
https://youtu.be/QPbZflpaG8k?si=8zlPBZ0AHBNdhfnA


Яхши мақсадда қилинган ишлар баъзан ёмон оқибатлар келтириб чиқаради.

2024 йил февраль ойидан бошлаб маиший техника маҳсулотларини сертификатлаш жараёни мураккаблашди, чунки тегишли фармонга кўра, бу турдаги маҳсулотлар бир қанча параметр бўйича лаборатория текширувларидан ўтказилиши шарт.

Аслида маҳсулотларнинг хавфсизлигини таъминлаш учун текширув ўтказиш жуда тўғри ва зарур ташаббус. Хавфсизлик стандартларига жавоб бермайдиган маҳсулотларнинг бозорга кириши жиддий оқибатларга олиб келиши мумкин.

Аммо 2024 йилдан бошлаб кўплаб сертификат берувчи ташкилот ушбу ваколатдан маҳрум қилинди. Ҳозирги кунда бу ҳуқуқ фақат UzTest'га тегишли. Аммо UzTest'да синов муддатлари жуда узоқ давом этмоқда. Масалан, LG музлатгичи ўнта моделини синовдан ўтказиш учун 14 кун керак бўлади. Лекин сертификат бериш жараёни бир неча ойгача чўзилиб кетади.

Маҳсулот ва маблағнинг узоқ муддат ҳаракатсиз ётиши бизнесга жиддий зарар етказади. Қолаверса, бу янги монополиянинг пайдо бўлишига шароит яратиши мумкин (айниқса, UzTest'нинг таъсисчиси регуляторнинг ўзи эканини ҳисобга олсак). Бундан ташқари, коррупция хавфи ҳам мавжуд.

Хабар қилинишича, маиший техника савдоси билан шуғулланувчи CA Store (собиқ Credit Asia) компанияси ана шундай муаммога дуч келган. Йирик техника партияси анчадан бери омборда турибди, товарлар амалда қарийб бир йилдан бери ўз навбатини кутиб ётибди. Компания бу вазиятда айбдор бўлмаса ҳам, у солиқ санкцияларига дуч келмоқда. Жарималар эса жуда катта миқдорда бўлиб, ё маҳсулот нархини ошириб юборади, ёки компанияни зарарга киритади.

Бу оммага маълум бўлган ягона мисол холос. Яна бошқа шундай ҳолатлар бор бўлиши мумкин ва келажакда улар сони кўпайиши эҳтимоли юқори (узоқ синов муддатлари ва навбатлар тўпланишини ҳисобга олсак). Маиший техника соҳасида Ўзбекистон бозори импортга жуда боғлиқ эканини инобатга олганда, оқибатлар жиддий бўлиши мумкин: маҳсулотларнинг мижозларга етиб бориши секинлашади, ўрта бизнес зарар кўради ва яна бир монополия шаклланади.

Менимча, бу муаммони янада кучайиб кетмаслигини таъминлаш учун ҳозирдан чора кўриш керак. Истеъмолчилар хавфсизлиги учун бошланган ташаббус оқибатда маҳсулот танқислигига, нархларнинг ошиб кетишига, бизнеснинг зарар кўришига ва монополияларнинг кучайишига олиб келмаслиги керак.

@AsanovEldar


Озарбайжон тилида Самарқанд-Бухоро қарлуқ шевасига ўхшаган жиҳатлар кўп учрайди. Сабаби нима экан, қизиқ?

Масалан, озарбайжонлар автобусни ёки таксини тўхтатмоқчи бўлса, saxla дейди. Самарқанд-Бухородаям "сақлаворинг" дейишади.

"Шаллоғ" — чўпон таёғи маъносидаги сўз Самарқандда кўп учрайди (Фарғонадаям учратганман аслида). Озарбайжонларам бу сўзни ишлатади (şallağ шаклида). "Таёқ ейсан" маъносида "шаллоғ ейсан" дейилади Самарқандда (аниқроғи Ургутда). Худди шунақа шакл озарбайжончада бор.

@AsanovEldar


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
Эрондаги ўзбеклар

Охирги пайтларда медиада чет элда яшаётган ўзбеклар ҳақида материаллар кўпайди. Масалан, Эронда яшаб турган ўзбекларни олайлик. Улар ўтмишда Эрон ҳудудларига турли сабаблар билан кўчиб борган ва ҳозиргача қолиб кетишган. Ўзбек тилини билишади, асл ватани ҳақида маълумотлари бор.

“Худди шундай” канали Эрондаги ўзбеклар ҳақида кўрсатув тайёрлади. Ўзбеклар ҳақида умумий маълумотни мана шу видеодан оласиз:

https://youtu.be/Wn-k84cdNMc?si=FE1fuYHSeBEUQPX_


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
Тошкент шаҳар божхона бошқармаси контрабандага қарши курашиш бўлими ходимлари томонидан ўтказилган тезкор тадбир чоғида йирик миқдордаги ноқонуний тамаки маҳсулотлари аниқланди. Олмазор туманидаги Форобий кўчасида тўхтатилган "Gentra" русумли автомашинадан дастлаб икки қути тамаки маҳсулотлари топилган. Кейинги тергов ҳаракатлари давомида гумонланувчининг уйидан яна саккиз қути тамаки маҳсулотлари аниқланган. Божхона бошқармасида ўтказилган батафсил текширув натижасида жами 4600 қути, 32 хил номдаги акциз маркаларисиз хорижий тамаки маҳсулотлари борлиги аниқланди. Мусодара қилинган маҳсулотларнинг умумий қиймати 133 миллион сўмни ташкил этади.

Бу каби ҳолатлар мамлакатимизда тамаки маҳсулотлари контрабандаси жиддий муаммога айланиб бораётганини кўрсатмоқда. 2024 йил 1 ноябрь ҳолатига кўра, Ўзбекистонда ноқонуний тамаки савдоси умумий айланманинг 9,8 фоизини ташкил этмоқда. Бу эса давлат бюджетига 424 миллиард сўмлик зарар етказилганини англатади. Айниқса, Фарғона водийсида вазият янада жиддийроқ - бу ердаги ноқонуний тамаки айланмаси 18,1 фоизга етган.

Бугунги кунда тамаки контрабандаси нафақат иқтисодий, балки ижтимоий муаммога ҳам айланиб бормоқда. Биринчидан, давлат бюджетига тушиши керак бўлган юз миллиардлаб маблағ йўқотилмоқда. Бу пуллар аслида мактаблар, касалхоналар қурилиши ёки ижтимоий дастурларга сарфланиши мумкин эди. Иккинчидан, назоратсиз ва сифати текширилмаган маҳсулотлар истеъмолчилар саломатлигига жиддий хавф туғдирмоқда. Учинчидан, қонуний фаолият юритаётган тадбиркорлар тенг бўлмаган рақобатга дуч келмоқда. Контрабандачилар солиқ тўламаслиги ва бошқа мажбурий тўловлардан қочиши туфайли маҳсулотни арзонроқ сотиш имкониятига эга бўлмоқда.

Шу боис, контрабандага қарши курашиш нафақат ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларнинг, балки ҳар бир фуқаронинг бурчидир. Ноқонуний маҳсулотларни сотиб олмаслик ва бундай ҳолатлар ҳақида тегишли органларга хабар бериш орқали ҳар биримиз бу иллатга қарши курашга ўз ҳиссамизни қўшишимиз мумкин.


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
Баъзи талабалар институт пайтида иш топиш, ўзининг устида ишлашни ўйлаб кўрмайди. Оқибатда ўқишни тугатганидан сўнг қийинчиликка учрайди. Негаки ҳаракатни олдинроқ бошламаган.

Қўштирноқ подкастнинг бу сонини замонавий касбларга қизиқадиган, улар ортидан осон пул топиш ҳақида ўйлайдиган ва институтда ўқиш керакми, деб ўйлаб юрадиганлар кўрсин.

🔗https://youtu.be/hVqhcvlCDq0


Ижтимоий тармоқларда шунақа иддаоларга кўп кўзим тушади. Ишонманглар.

Хоразмий тили деб фанда минтақада туркларгача амалда бўлган эроний тилни айтишади. Ундан кейинги даврда эса бу ҳудудда кетма-кет қарлуқча адабий тилларда ёзишган.

Биринчиси — хоразм-қарлуқ тили. У хоқония тилининг давомчиси ҳисобланади. Хоқония тилининг яна бир авлоди — чиғатой тили Хоразмда XV асрдан XX аср бошигача ишлатилган. Хива хонлигидаги барча ҳужжатлар, бадиий асарлар, тарихий солномалар, форс тилидан таржималар чиғатой тилида бўлган.

Хоразм Халқ Республикасининг тили ҳам айнан мана шу тилнинг ўзи бўлган. Унинг авлоди эса ўзбек ва уйғур тилларидир.

@AsanovEldar


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
Assassin’s Creed серияси — тарихий даврларда яшовчи ассасинларнинг саргузаштлари ва мақсадларига қаратилган экшн ўйинлари. Ўйинчилар юксак паркур ва жанговар кўникмаларни қўллаб, ҳаёт учун курашаётган қаҳрамонларни бошқаради.

Ҳар бир ўйин ўзига хос тарихий контекстда, қадимий маданиятлар ва сиёсий интригаларга бой. Серия чиройли графика, ажойиб ҳикоялар ва ўзига хос ўйин механикасини бирлаштиради.

Тўлиқ видео учун ҳавола:
https://www.youtube.com/watch?v=XkJNY0Wnvp0&ab_channel=KIBERUZ


Бундан буён Ҳукумат Парламентга давлат бюджетини ташқи аудит хулосасисиз кирита олмайди

Президент Қонунчилик палатаси йиғилишида депутатларнинг бюджет соҳасидаги ваколатларига алоҳида урғу берди. Бу бежизга эмас. Кўплаб мамлакатларда парламентнинг сиёсий кучи ва таъсири айнан бюджет ижроси устидан назорати билан баҳоланади. Бу назоратда бевосита палатадаги қўмиталар ролини ошириш лозимлигини ҳам Президент қайд этди. Жуда тўғри.

Бу орқали бюджет назорати янада ихтисослашади ва манзилли бўлади. Масалан, ижтимоий масалаларга йўналтирилган бюджет маблағларини меҳнат ва ижтимоий масалалар қўмитасидан ташқари яна қайси қўмита профессионал тарзда назоратини амалга ошириш мумкин.

Менимча, бюджет ҳисоботи Ҳукумат томонидан фақат ташқи аудит хулосаси билан тақдим этилиши Президент маърузасидаги энг муҳим таклифдир. Бу орқали депутатлар бюджет ижросини холисона баҳолаб, ҳисоботда йўл қўйилган камчиликларни аниқлаб, уларни бартараф этиш юзасидан депутатлар хулоса бериш имконига эга бўлади.

Яна бир креатив ташаббус – депутатларнинг инвестиция дастурларини тайёрлашдаги иштирокини таъминлаш. Бу орқали инвестиция дастурлари тайёрлашда депутатлар фикри ҳам инобатга олинади. Энди депутатлар ўз округидаги ижтимоий-иқтисодий муаммоларни ҳал этиш учун инвестиция дастурларига таклиф киритиши мумкин бўлади. Бу реал ваколатдан самарали фойдаланиш учун депутатларимиз фаоллик кўрсатиши керак.

P.S. Депутатлар бюджетни қаттиқ назорат қилиб, бюджет маблағларини самарасиз сарф қилаётганларни пўстагини қоқса яхши эмасми?!

@AsanovEldar






Узр, скриншотлар эсдан чиқибди. Мана мисоллар.

@AsanovEldar

20 ta oxirgi post ko‘rsatilgan.