📝
Autizm qanday kasallik va biz u haqida nimalarni bilishimiz kerak boʻladi.Autizm – bu asosan rivojlanishning erta bosqichlarida yuzaga keladigan va ijtimoiy muloqot, xulq-atvor hamda qiziqishlar doirasida cheklovlar bilan namoyon bo‘ladigan neyrorivojlanish buzilishi. Bu holat tibbiyotda autizm spektri buzilishi (ASB) deb ataladi va har bir bolada turlicha darajada namoyon bo‘lishi mumkin.
⭐️
BelgilariAutizm belgilarini odatda bola hayotining dastlabki 2-3 yilida kuzatish mumkin. Asosiy belgilar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:1. Ijtimoiy muloqot va o‘zaro aloqada qiyinchiliklar:-Ko‘z bilan aloqa qilishdan qochish.
-Ismlari aytilganda javob bermaslik.
-Tashqi dunyo bilan kam qiziqish, do‘stlashishda qiyinchilik.
2. Til va muloqot muammolari:-Gapirishning kechikishi yoki yo‘qligi.
-So‘zlarni takrorlash (echolaliya).
3. Stereotipik yoki cheklangan xatti-harakatlar:-Bir xil harakatlarni qayta-qayta bajarish (masalan, qo‘lni silkitish).
-Muayyan predmetlarga haddan tashqari bog‘lanish.
-Kundalik odatlarning o‘zgarishiga nisbatan kuchli norozilik.
4. Sensor sezgirlik:-Yorqin nur, baland tovush yoki ma’lum to‘qimalarga sezgirlikning oshishi yoki pasayishi.
⭐️
SabablariAutizmning aniq sabablari hanuzgacha to‘liq aniqlanmagan, lekin quyidagi omillar uning rivojlanishiga ta’sir qilishi mumkin:-Genetik moyillik (irsiyat).
-Miya rivojlanishidagi o‘zgarishlar.
-Homiladorlik davrida infektsiyalar yoki toksik moddalarga ta’sirlanish.
-Ekologik omillar.
⭐️
Davolash va reabilitatsiyaHozircha autizmni to‘liq davolovchi vosita mavjud emas. Ammo quyidagi usullar yordamida bolalarning rivojlanishini yaxshilash mumkin:1. Erta aralashuv terapiyalari:-Nutq terapiyasi.
-Xulq-atvor terapiyasi (masalan, ABA – Applied Behavior Analysis).
2. Ta’lim dasturlari:-Maxsus pedagogik yondashuvlar.
3. Tibbiy yordam (agar zarur bo‘lsa):-Hissiy o‘zgarishlarni boshqarish uchun dori-darmonlar.
4.
Oilaviy qo‘llab-quvvatlash:-Ota-onalarni maxsus dasturlar bilan tanishtirish va ularga yordam berish.
⭐️
ProfilaktikaAutizmni oldini olishning aniq choralari yo‘q, lekin homiladorlik davrida sog‘lom turmush tarzini saqlash, toksik moddalar ta’siridan saqlanish va o‘z vaqtida tibbiy tekshiruvlardan o‘tish muhimdir.
Agar bolada autizmga xos belgilar kuzatilsa, iloji boricha erta mutaxassis (psixolog, nevrolog yoki pediatr) bilan maslahatlashish zarur. Erta tashxis va yordam bolaning rivojlanish imkoniyatlarini sezilarli darajada yaxshilashi mumkin.
👉
@anvar_pediatr