ICHKI A’ZOLAR SALTANATITasavvur qiling – sirli va ajoyib bir mamlakat bo‘ylab sayohatga chiqdingiz. Bu mamlakat xaritada yo‘q, uni hech bir sayyoh ko‘rmagan. U har bir insonning ichida mavjud, har yurak urishida va har nafasda saltanat g‘ala-g‘ovuri eshitiladi. Bu – inson diyori, ya’ni ichki organlar tomonidan boshqariladigan buyuk saltanat.
Bu yurtda organlar davlatning shaharlari misol o‘ziga xos. Ayrimlari tinimsiz harakatda, ba’zilari osoyishta hayot kechiradi. Har bir organ o‘z vazifasini aniq bajaradi, xuddi davlatning turli xizmatlari singari. Keling, shu g‘aroyib davlat bo‘ylab sayohat boshlaymiz.
━━━━━━━━━━━━━━
1. Yurakobod – hayot markaziBizning sayohatimiz yurakdan boshlanadi, chunki u inson diyorining poytaxti –
Yurakobod. Bu shahar to‘xtovsiz ishlaydi, dam olmaydi, biror soniya ham tanaffus qilmaydi.
Yurakobodning bosh hokimi –
miokard deb ataluvchi mushaklardan iborat kuchli jamoa. Ular yurakni qisqartirib, qonni butun mamlakatga tarqatadi. Shahar ichida to‘rtta muhim tuman bor:
O‘ng bo‘lmacha – venoz (kislorodsiz) qon bilan to‘ladi va uni pastki hududlarga, ya’ni o‘ng qorinchaga yo‘naltiradi.
O‘ng qorincha – bu qonning o‘pka tomon yo‘naladigan o‘tkazuv tumani.
Chap bo‘lmacha – o‘pkadan yangi kislorod olgan qonni qabul qiluvchi muhim markaz.
Chap qorincha – kuchli devorlari bilan bu qonni aorta orqali butun tanaga tarqatadigan eksportchi hudud.
Yurakobodning asosiy yo‘llari –
arteriyalar va venalar. Ular orqali mamlakatning har bir hududiga oziq moddalar va kislorod yetkazib beriladi.
━━━━━━━━━━━━━━
2. Nafas city — havo hududiYurakobodning shimolida Nafas city joylashgan. Bu shahar mamlakatning o‘pkalari bo‘lib, u yerdan toza havo kirib, ifloslangan gazlar chiqib ketadi.
O‘pkaning eng muhim qismi
alveolalar deb ataladi. Ular mayda-mayda shahar maydonchalari kabi bo‘lib, har biri kislorod va karbonat angidrid almashinuviga xizmat qiladi. Bu hududga
bronxlar va bronxiolalar orqali havo kirib keladi.
Har safar nafas olganingizda, Nafas cityga yangi havo kelib, kislorod zarralari kapillyarlar orqali qonga singadi va
Yurakobodga yo‘l oladi. O‘pkada kislorod bilan to‘yingan qon yurakka yuboriladi va u butun mamlakat bo‘ylab tarqatiladi.
━━━━━━━━━━━━━━
3. Taomsaroy – sanoat markaziO‘pkadan keyin janubga yo‘l olsak, Taomsaroy shahriga yetib boramiz. Bu shahar mamlakatning oshqozon-ichak tizimini o‘z ichiga oladi va u yerda barcha oziq-ovqat qayta ishlanadi.
Taomsaroyning eng muhim maskanlari:Oshqozon – bu shaharning asosiy zavodi. U yerda ovqat oshqozon shirasi, fermentlari va xlorid kislotasi yordamida parchalanadi.
Jigar – eng yirik laboratoriyaga ega bo‘lgan shahar markazi. U zaharli moddalarni zararsizlantiradi, qonni tozalaydi va organizm uchun zarur bo‘lgan oqsillarni ishlab chiqaradi.
Ichaklar – shahar yo‘llari. Ingichka ichak oziq-ovqatdan foydali moddalarni ajratib, qon orqali butun mamlakatga tarqatadi. Yo‘g‘on ichak esa organizmni chiqindilardan tozalaydi.
━━━━━━━━━━━━━━
4. Buyraktepa – tabiiy filtr hududG‘arbiy mintaqada, tog‘ etaklarida joylashgan Buyraktepa shahri mamlakatning filtr tizimi hisoblanadi.
Bu yerda joylashgan buyraklar har kuni 50 litrdan ortiq qonni tozalaydi! Ular zararli moddalarni ajratib, ortiqcha suyuqlikni chiqarib yuboradi. Bu jarayonda
nefronlar – mayda tizimlar qatnashadi.
Buyraktepa suv balansini saqlaydi, zaharli moddalarni chiqaradi va tanani sog‘lom saqlashga yordam beradi.
━━━━━━━━━━━━━━
5. Asabkent – boshqaruv shahriHar bir davlatda boshqaruv markazi bo‘lgani kabi, inson davlatida ham
Asabkent joylashgan. Bu markaz bosh miya bo‘lib, barcha organlarni boshqaradi.
Bosh miya – katta shahar bo‘lib, u yerda aql, xotira, sezgi va harakat nazorat qilinadi.
Orqa miya – ijro markazi, signallarni butun tanaga tarqatadi.
Periferik nervlar – mamlakat axborot tizimi bo‘lib, organlar bilan aloqani ta’minlaydi.
Asabkentda har bir xabar neyronlar orqali elektr impulslari shaklida uzatiladi. Neyron tarmoqlari orqali butun mamlakat boshqariladi.
◽️◼️◽️◼️◽️◼️◽️◼️◽️◼️
O‘rganishni shundan boshla:
🕷 t.me/Anatomiya_uz
🕷 t.me/Anatomiya_oquv_kursi
