A-Z ACADEMY | KANAL

Mavzu: Binolik so‘z turlari

🔹Arab tili grammatikasida binolik (mabniy) so‘zlar alohida o‘rin tutadi. Bu so‘zlar o‘z oxiri har qanday holatda ham o‘zgarmaydi, ya’ni irrob (so‘z oxiri o‘zgarishi) qoidalariga bo‘ysunmaydi. Ushbu mavzuda binolik so‘zlar turlari va ularning grammatik xususiyatlari haqida tushunchalar keltirilgan.

Binolik so‘zlar (Mabniy so‘zlar)

⏺Arab tilida barcha so‘zlar ikki turga bo‘linadi: mabniy (binolik) va mu’rob (o‘zgaruvchan). Mabniy so‘zlar oxiri qat’iy bo‘lib, jumladagi boshqa so‘zlar bilan munosabatda ham shaklan o‘zgarmaydi. Bu so‘zlarga quyidagilar kiradi:

1⃣ Fe’llar (أفعال):

Fe’llardan faqat o‘tgan zamon fe’li (الماضي) va buyruq fe’li (الأمر) mabniy hisoblanadi.
Misollar:

كتبَ (yozdi)

اكتبْ (yoz!).

Hozirgi zamon fe’li (المضارع), agar u "nuni takid" yoki "nuni nisva" bilan birikmagan bo‘lsa, o‘zgaruvchan (mu’rob) hisoblanadi.

2⃣Ismlar (أسماء):

Arab tilida barcha ismlar mabniy emas, faqat ayrimlari qat’iy shaklda qoladi. Mabniy ismlar quyidagilardan iborat:

Zamirlar (الضمائر):
Zamirlar qat’iy shaklda ishlatiladi va jumlada o‘rnini almashtiradi.

Munfasil zamirlar: أنا (men), نحن (biz), أنتَ (sen), هو (u - erkak), هي (u - ayol).

Muttasil zamirlar: كتابي (kitobim), كتابك (sening kitobing).

Ismi mavsul (الأسماء الموصولة):
Bog‘lovchi ismlar. Misollar:

الذي (kimki - erkak uchun)

التي (kimki - ayol uchun).

Ismi ishora (أسماء الإشارة):
Ko‘rsatuvchi so‘zlar. Misollar:

هذا (bu - erkak uchun)

هذه (bu - ayol uchun).

Shart ismlari (أسماء الشرط):
Shartli holatlar uchun ishlatiladi. Misollar:

من (kim)

ما (nima)

متى (qachon).

3⃣ Harflar (حروف):

Har qanday harflar (حروف) mabniy bo‘lib, ular o‘z shaklini o‘zgartirmaydi. Misollar:

إنَّ (albatta)

على (ustida)

هل (mi)

قد (darhaqiqat).

🔹Xulosa

Mabniy so‘zlar arab tilida alohida o‘ringa ega bo‘lib, ularni o‘rganish orqali jumlalarning to‘g‘ri tuzilishini ta’minlash mumkin. Mabniy so‘zlar qat’iy shaklda qoladi va grammatik vazifasi o‘zgarishidan qat’i nazar, oxiri o‘zgarmaydi.
Arab tilini o‘rganayotgan bo‘lsangiz, mabniy va mu’rob so‘zlarni ajrata olish grammatik qoidalarni yaxshiroq tushunishga yordam beradi.
Savollaringiz bo‘lsa, izohlarda yozib qoldiring❗️

Mazvu:Bino turlari

Arab tilida so‘zlarning bino turlari va ularning grammatik ahamiyati

⏺Arab tili grammatikasida so‘zlarning bino turlari alohida ahamiyatga ega. "Bino" so‘zning grammatik holatini va uning oxirida qanday harakat mavjudligini belgilaydi. Ushbu tushuncha so‘z tuzilmasining qat’iyligi va grammatik ma’noni anglash uchun muhim hisoblanadi.

Arab tilida so‘zlar grammatik jihatdan quyidagi bino turlariga bo‘linadi:

1⃣. Sukun (السكون)

Bu holatda so‘zning oxirida hech qanday harakat yo‘q, ya’ni so‘z oxiri “sokin” (tinch) bo‘ladi.
Misollar:

"لَمْ" (yordamchi fe’l)

"مِنْ" (old ko‘makchi)


Bu holat odatda yordamchi so‘zlar va ba’zi bir murakkab birikmalarda uchraydi.

2⃣. Zamma (الضم)

Bu holatda so‘zning oxiri "u" tovushi bilan tugaydi.
Misollar:

"حَيْثُ" (qaerda, qayerdan)


Zamma so‘zning quvvatli va yakunlanganligini bildiradi.

3⃣. Fatha (الفتح)

Bu holatda so‘zning oxiri "a" tovushi bilan tugaydi.
Misollar:

"أنَّ" (shubhasiz)

"رأيتَ" (ko‘rding)


Fatha ko‘pincha fe’llar yoki undovlarda uchraydi va ma’noga urg‘u beradi.

4⃣. Kasra (الكسر)

Bu holatda so‘zning oxiri "i" tovushi bilan tugaydi.
Misollar:

"باسم الله" (Alloh nomi bilan)


Kasra ko‘pincha izohlovchi yoki to‘ldiruvchi ma’noni anglatadi.


Bino turlarini qo‘llashning grammatik qoidalari

Arab tilida so‘zlarning bino turlarini aniqlash ularning grammatik rolini to‘g‘ri tushunish uchun zarur. Har bir bino turi so‘zning qat’iy tuzilishini belgilaydi. Masalan:

"لَمْ" so‘zining bino turi sukun, chunki u yordamchi so‘z va oxirida harakat yo‘q.

"حَيْثُ" so‘zining bino turi zamma, chunki uning oxirida "u" tovushi mavjud.

"أنَّ" so‘zining bino turi fatha, chunki oxirida "a" tovushi mavjud.

"باسم الله" birikmasida "باسم" so‘zi kasra bino turiga mansub.


Grammatik jihatdan noto‘g‘ri bino ishlatilishi gap ma’nosini buzishi yoki noaniqlikka olib kelishi mumkin. Shu sababli, so‘zlarning bino turini to‘g‘ri aniqlash arab tili grammatikasini o‘rganishda asosiy qadamdir.


Nima uchun bino turlarini bilish muhim🧐?

Arab tili qadimiy va boy til bo‘lib, har bir so‘zning grammatik roli uning o‘rniga bog‘liq. Bino turlari:

So‘zlarning vazifasini aniqlashga yordam beradi.

Nutqda to‘g‘ri talaffuzni ta’minlaydi.

Yozuvda grammatik xatolarni kamaytiradi.


Masalan, "ْلَم" so‘zi faqat sukun bilan ishlatilishi kerak, boshqa harakat bilan emas. Bu qat’iy qoida bo‘lib, arab tilining murakkabliklarini tushunishga yordam beradi.

⏺Arab tili grammatikasi o‘zining qoidalarga asoslangan tizimi bilan ajralib turadi. Agar siz arab tilini o‘rganishni boshlagan bo‘lsangiz, bino turlarini tushunish va qo‘llashga alohida e’tibor qarating. Bu bilim sizga o‘zaro muloqotda va matnlarni to‘g‘ri tushunishda katta yordam beradi.

🔹Savollar yoki qo‘shimcha izohlaringiz bo'lsa izohlarda qoldiring❗️

A-Z Academy o‘quv markazida yangi "ARAB TILI" KURSLARI BOSHLANDI!

SIZ UCHUN!

1-SMENA ( 12:00gacha ) UCHUN YANGI GURUHLARGA CHEGIRMALAR BELGILANDI!

Joylar cheklangan! Hoziroq ro‘yxatdan o‘ting!
https://alizamzam.edutizim.uz/order/entry/?survey=s24

📞 Bog‘lanish uchun: +998939241191
🗺 Manzil: Toʻraqoʻrgʻon sh. TRZ binosi ("shahar petak")

✅ https://t.me/alizamzamedu

1, 2, 3-o'rinlarni olgan ishtirokchilarimiz @alizamzamedu_admin bilan bog'laninglar!

Qatnashgan barcha ishtirokchilarimizga kattakon rahmat😊Yutgan ishtirokchilarimizni chin qalbimizdan muborakbod etamiz🥳
O'qishlaringizga omad!

Tugatdik

20:17da tugatamiz

🎲 “"KIM KO'P SO'Z TOPADI"” testi
🖊 30 ta savol · ⏱ 10 soniya

Boshlimizmi?

💥20:00da boshlaymiz💥
Hurmatli obunachilar qiziqarli lahzalarni o'tkazib yubormang👆

SIZNING FIKINGIZ BIZ CHUN MUHIM!


1. Markazimizda mavjud qulayliklar haqida fikringiz qanday?
(Masalan: o‘quv xonalari, texnik jihozlar, dars jadvali, dam olish zonalari va boshqalar.)

2. Qaysi qulayliklarni qo‘shish yoki yaxshilashni xohlardingiz?
(Masalan: yangi kurslar, qo'shimcha konsultatsiyalar, texnik jihozlar va hokazo.)

3. Markazimizdagi qaysi jihatlar sizga eng ko‘p yoqadi?
(Masalan: o‘qituvchilar, ta'lim sifatlari, muhit, dars materiallari va hokazo.)

4. Ta'lim sifatini yanada yaxshilash uchun qanday takliflaringiz bor?
(Masalan: yangi mavzularni qo‘shish, dars uslublarini o‘zgartirish, guruh sonini optimallashtirish va hokazo.)

5. Sizga o'quv jarayonida qanday qo‘llab-quvvatlash kerak deb o‘ylaysiz?
(Masalan: mentorlik, qo‘shimcha mashg‘ulotlar, motivatsion dasturlar va hokazo.)

6. Boshqa biron taklif yoki fikr-mulohazangiz bormi?



FIKRINGIZNI QUYIDAGI BOT ORQALI JO'NATING!

👉 http://t.me/questianonbot?start=1382798012f 👈

A-Z Academy o‘quv markazida yangi "ARAB TILI" KURSLARI BOSHLANDI!

SIZ UCHUN!

1-SMENA ( 12:00gacha ) UCHUN YANGI GURUHLARGA CHEGIRMALAR BELGILANDI!

Joylar cheklangan! Hoziroq ro‘yxatdan o‘ting!
https://alizamzam.edutizim.uz/order/entry/?survey=s24

📞 Bog‘lanish uchun: +998939241191
🗺 Manzil: Toʻraqoʻrgʻon sh. TRZ binosi ("shahar petak")

✅ https://t.me/alizamzamedu

Mavzu:Mabniy va Mo‘rob

Arab tilida so‘zlarning e’rob holati (so‘z oxirining o‘zgarishi yoki o‘zgarmasligi) asosiy grammatik tushunchalardan biridir. Ushbu xususiyatga ko‘ra, so‘zlar mabniy va mo‘rob turlariga bo‘linadi.



1⃣. Mabniy so‘zlar (المبني)

Mabniy so‘zlar nahv qoidalariga ko‘ra, ma’no yoki grammatik vazifadan qat’i nazar, oxirida o‘zgarish bo‘lmaydigan so‘zlardir.

Mabniy so‘zlarning asosiy xususiyatlari:

1. Doim bitta holatda qoladi, o‘zgaruvchan emas.


2. Mabniy bo‘lishi sababli, e’rob holatlari ularning oxiriga ta’sir qilmaydi.



Mabniy so‘zlar guruhlari:

1. Zomirlar (ضمائر): هو، هي، أنا، أنتَ، نحنُ


2. Harflar (حروف): من، في، على، لكن


3. Fe’llar:

Mo’ziy (ماضي): كتبَ، قرأَ

Amr (أمر): اكتبْ، اقرأْ

Muzori’ (bir qismi): لم يكتبْ


2⃣. Mo‘rob so‘zlar (المعرب)

Mo‘rob so‘zlar esa vazifasi yoki kontekstdan kelib chiqib, oxiri o‘zgaradigan so‘zlardir. Bu o‘zgarish e’rob (رفع, نصب, جر, جزم) deb ataladi.

Mo‘rob so‘zlarning asosiy xususiyatlari:

1. So‘z oxiri vazifaga qarab o‘zgaradi.


2. Mo‘rob bo‘lgan so‘zlarning o‘zgarishi, asosan, ism va muzori’ fe’lda uchraydi.



Mo‘rob so‘zlar guruhlari:

1. Ismlar: محمدٌ، الكتابَ، المسجدِ


2. Muzori’ fe’llar: يكتبُ، لن يكتبَ، لم يكتبْ


E’rob holatlari (حالات الإعراب):

1⃣. Raf’ (رفع):

Ismlarda: مُحَمَّدٌ (marfu’).

Muzori’ fe’lda: يَكْتُبُ (marfu’).


2⃣. Nasb (نصب):

Ismlarda: مُحَمَّدًا (mansub).

Muzori’ fe’lda: لَنْ يَكْتُبَ (mansub).


3⃣. Jar (جرّ):

Ismlarda: مَرَرْتُ بِمُحَمَّدٍ (majrur).

Fe’llarda jar bo‘lmaydi.


4⃣. Jazm (جزم):

Faqat muzori’ fe’llarda uchraydi: لَمْ يَكْتُبْ (majzum).


📝Amaliy mashqlar

1. Quyidagi jumlada mabniy va mo‘rob so‘zlarni ajratib yozing:

جاءَ الطالبُ إلى المدرسةِ


2. Mabniy so‘zlardan har bir guruhga 3 ta misol yozing:

Zamirlar: ..., ..., ...

Harflar: ..., ..., ...

Fe’llar: ..., ..., ...

🔹Xulosa

Mabniy va mo‘rob mavzusini yaxshi tushunish arab tilida grammatik tahlil qilish ko‘nikmasini oshiradi. Mashqlarni bajarib, bu bilimni mustahkamlash tavsiya etiladi.

A-Z Academy o‘quv markazida yangi "ARAB TILI" KURSLARI BOSHLANDI!

SIZ UCHUN!

1-SMENA ( 12:00gacha ) UCHUN YANGI GURUHLARGA CHEGIRMALAR BELGILANDI!

Joylar cheklangan! Hoziroq ro‘yxatdan o‘ting!
https://alizamzam.edutizim.uz/order/entry/?survey=s24

📞 Bog‘lanish uchun: +998939241191
🗺 Manzil: Toʻraqoʻrgʻon sh. TRZ binosi ("shahar petak")

✅ https://t.me/alizamzamedu

Mavzu:Gapning turlari (الجملة)

⏺Nahv fanida gap (الجملة) asosiy tushunchalardan biri hisoblanadi. Arab tilida gap ikki turga bo'linadi:

1⃣. Jumla ismiyya (الجملة الاسمية) – ism bilan boshlanuvchi gaplar.


2⃣. Jumla fi'liyya (الجملة الفعلية) – fe'l bilan boshlanuvchi gaplar.



1⃣. Jumla ismiyya (Ismiy gap):

Bu gap mubtada (boshlovchi) va xabar (xabar beruvchi qism)dan iborat.
Misol:

الطالبُ مجتهدٌ.
(Talaba tirishqoq.)

الكتابُ مفيدٌ.
(Kitob foydali.)


2⃣. Jumla fi'liyya (Fe'liy gap):

Bu gap fe'l bilan boshlanadi va odatda foil hamda maf'ulni o'z ichiga oladi.
Misol:

كتبَ الطالبُ الدرسَ.
(Talaba darsni yozdi.)

قرأتُ الكتابَ.
(Men kitobni o'qidim.)


📝Amaliy topshiriqlar:

1. Quyidagi jumlalarni ismiy yoki fi'liy gap ekanligini aniqlang:

الشمسُ مشرقةٌ.

خرجَ المدرسُ من الفصلِ.

البنتُ ذكيةٌ.

يأكلُ الولدُ التفاحةَ.



2. Jumla ismiyya va fi'liyya misollarini o'zingiz tuzing.


3. Quyidagi jumlada mubtada va xabarni belgilang:

البيتُ واسعٌ.

البنتُ مجتهدةٌ



4. Fe'liy gapning tarkibiy qismlarini aniqlang (foil, fe'l, maf'ul):

كتبَ المعلمُ الواجبَ.

شربَ الولدُ القهوةَ


🔹Qimmatli maslahatlar:

Nahv qoidalarini o'rganish davomida misollarni ko'p qayta yozing va ulardan tahlil qiling. Amaliy topshiriqlar bilan shug‘ullanish gap tuzish mahoratingizni oshiradi.

Gaplar haqida tushunchalar yoki savollar bo‘lsa, izohlarda yozib qoldiring!