ФАХРИЙЛАР.2020

КОРАБОҒ УРУШИ.
Қорабоғ(Арцах) уруши 1990-1994 йилларда бўлиб ўтган Озарбайжон ССР таркибидаги Тоғли Қорабоғ автоном вилоятини ўзларини худудига қўшиб олмоқчи бўлган арманларга қарши озарбайжонликлар ўртасидаги миллатлараро фуқаролар уруши.
1987 йилдаги СССР президенти М.Горбачевнинг сиёсати туфайли азалдан Тоғли Қорабоғ вилоятига "кўз тикиб" юрган арманлар Совет хукуматидан вилоятни Арманистон ССР худудига қўшиб беришини сўраб мурожат билан чиқдилар.(Тарихда 1905-1907,1918-1920 йилларда арманлар ва озарбайжонликлар ўртасида йирик тўқнашувлар бўлиб ўтган эди)
Ереванда ва бошқа шаҳарларда шу мавзуда катта митинглар бўла бошлади.
1987 йил Сумгаити шаҳрида арманлар ва озарбайжонликлар ўртасида қонли тўқнашув рўй берди.
Шу кундан бошлаб ҳар ерда катта кичик можоралар бўлганлиги сабабли Арманистонда яшовчи озарбайжонликлар ўз юртига оммавий ку‌чиб кела бошлади.Озарбайжон худудидаги арманлар Тоғли Қорабоғ вилоятига ва Арманистонга қувилдилар.
Тоғли Қорабоғ вилоятида фавқулодда ҳолат эълон қилиниб,ички ишлар қўшинлари тўқнашувларни бартараф қилиш учун сафарбар қилинди.
1989 йилда Озарбайжонга қарашли Нахичиван АССРга ўтувчи йўлларни арманлар блокада қилиб тўсиб қўйди.
Ўз навбатида бунга жавобан Озарбайжондан Арманистонга борувчи йўллар тўсилди ва 1990 йил январ ойида икки томон чегара худудларида бир бирларини тўплардан ўққа тутишдилар.
1990 йилнинг 13-18 январ кунлари Боку шаҳрида арманлар томонидан босқин уюштирилиши ва қуролли кучларни ишга солиниши оқибатида икки миллат вакилларидан 90 кишини ўлимига сабаб бўлди.
Бу кун "қора январ" деб тарихга кирди.
СССР Ку‌ролли кучлари томонидан Тоғли Қорабоғ вилоятида ва икки Республика худудида 160 дан ортик тезкор- харбий амалиётлар ўтказилиб ноқонуний қуролли уюшмаларни қуролсизлантириш,паспорт режимини жорий этиш ишлари амалга оширилди.
1991 йилнинг 28 августида Озарбайжон ўзини мустақиллигини эълон килди.
Шу куни Тоғли Қорабоғ автоном вилоятини сессиясида мустақил Тоғли Қорабоғ Республикаси тузилганлигини эълон қилди ва Озарбайжоннинг арманлар кўп яшайдиган Шаумян туманини янги Республика таркибига қўшилганлигини эълон қилди.
Бундан норози озарбайжонликлар 25 сентябрда Тоғли Қорабоғ Республикаси маркази Степанакерт шаҳрини артиллериядан ўққа тута бошладилар ва бу иш тўрт ойгача давом этди.
1991 йилнинг кузида Арман жангарилари хужумга ўтиб бир неча шаҳарларни ишғол қилдилар ва шу жумладан Шаумян туманини ҳам эгалладилар.
Бу тумандан минглаб озарбайжонликлар уй- жойларини ташлаб Озарбайжон Республикаси худудига қочиб ўтдилар.
СССРнинг тугатилгани сабабли Ички ишлар вазирлиги қўшинлари 1991 йил 19 декабрдан Тоғли Қорабоғ Республикаси ҳудудидан олиб чиқила бошланди.
1992 йилнинг 1 январидан Озарбайжон Қуролли кучлари собиқ Иттифоқдан "мерос" қолган харбий қисмлар билан Тоғли Қорабоғ Республикаси шаҳар ва қишлоқларига хужумга ўтдилар.
Жангга танклар,БТРлар ва "Град" реактив қурилмалари,ҳаводан самолётлар, вертолётлар хужумга ташланди.
Озарбайжонликлар Туркия,Эрон,Исроил ва Россия( чечен жангарилари) кўмагида 38 минг харбий аскарларни жангга ташлаган бўлсалар,арманлар Греция,Жанубий Осетия,Россиянинг кўнгиллилари мададида 20 мингдан зиёд аскарларни қарши хужумга йўлладилар.
Энг шиддатли жанглар 1993 йилнинг декабридан 1994 йилнинг майигача давом этди.Бутун уруш давомида Тоғли Қорабоғ Республикаси ва арманлар томонидан 6500 дан ортиқ жангчилар ҳалок бўлдилар,20000 нафар жангчилар ярадор бўлдилар.
Тинч аҳолидан 1250 киши нобуд бўлди.
Озарбайжонликлар томонидан 11600 аскар ўлди,30000 дан зиёд аскарлар ярадор бўлдилар.
Тинч аҳоли ичида 760 киши халок бўлди.
1994 йилнинг 12 майида Мустақил Давлатлар Хамду‌стлиги мамлакатлари таклифи билан Бешкек шаҳрида "Ўт очишни тўхтатиш бўйича шартнома" имзоланди.
Озарбайжон,Арманистон ва Тоғли Қорабоғ Республикаси эгалик қиладиган ҳудудлар белгиланиб келишувга эришилди.

Иккинчи жаҳон уруши қатнашчилари ва унинг оқибатида ногирон бўлган шахсларга, фронт орти меҳнат фахрийларига “Иккинчи жаҳон урушидаги ғалабанинг 80 йиллиги” юбилей медалларини тантанали равишда топширсин;

Иккинчи жаҳон уруши қатнашчилари ва унинг оқибатида ногирон бўлган шахсларнинг ҳар бирига тиббий хизмат кўрсатиш ҳамда уларни парвариш қилиш мақсадида тиббиёт мутахассисларини белгиланган тартибда шартнома асосида бириктирган ҳолда доимий равишда патронаж хизматини йўлга қўйсин;

Иккинчи жаҳон уруши қатнашчилари ва фронт орти меҳнат фахрийларига уларнинг хоҳишларига кўра республика ҳудудидаги санаторийларга бир нафар кузатувчиси билан бир марталик бепул йўлланмалар тақдим этилишини таъминласин.

4. Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳри ҳокимликлари, Мудофаа вазирлиги, Ички ишлар вазирлиги, Миллий гвардия, Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлиги, Маданият вазирлиги, Республика Маънавият ва маърифат маркази, Спорт вазирлиги ва Ёшлар ишлари агентлиги билан биргаликда:

Қорақалпоғистон Республикаси, вилоят, шаҳар ва туманларда Хотира ва қадрлаш кунига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш бўйича комплекс тадбирларни амалга оширсин;

Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар марказларидаги “Ватанпарвар” боғлари ва бошқа белгиланган жойларда давлат ва жамоат арбоблари, фахрийлар, фан, маданият ва санъат намояндалари, ёшлар, “Темурбеклар мактаби” ва Жалолиддин Мангуберди номидаги ҳарбий-академик лицейлар ўқувчилари, шу жумладан, “Ватан таянчи” болалар ва ўсмирлар ҳарбий-ватанпарварлик ҳаракати аъзолари иштирокида “уч авлод учрашувлари”ни ташкил этсин;

кўчалар ва майдонлар Хотира ва қадрлаш кунига бағишланган кўргазмали тарғибот ва ташвиқот воситалари билан безатилишини таъминласин.

5. Белгилансинки, Хотира ва қадрлаш куни тадбирларини ўтказиш ҳамда турли ҳудудларда истиқомат қилувчи Иккинчи жаҳон уруши қатнашчилари ва фронт орти меҳнат фахрийлари вакилларини ушбу тадбирларга жалб қилиш билан боғлиқ барча харажатлар:

Қорақалпоғистон Республикаси ва вилоятларда – тегишли маҳаллий бюджетлар ҳамда ҳомийлик хайриялари ва қонунчиликда тақиқланмаган бошқа манбалар ҳисобидан;

Тошкент шаҳрида – Тошкент шаҳри ҳокимлиги захира маблағлари, ҳомийлик хайриялари ҳамда қонунчиликда тақиқланмаган бошқа манбалар ҳисобидан;

миллий ва замонавий спорт турлари бўйича хотира турнирлари ҳамда “Мен ғолиб” югуриш марафонлари – Дастурда белгиланган масъул ижрочи вазирлик, идоралар ва ташкилотларнинг маблағлари ҳисобидан қопланади.

6. Мудофаа вазирлиги Тошкент шаҳри ҳокимлиги билан биргаликда “Янги Ўзбекистон” боғида 2025 йил 9 май куни соат 21.00 да Хотира ва қадрлаш кунига бағишланган байрам салюти ва мушакбозлигини ташкил қилсин.

7. Ички ишлар вазирлиги, Миллий гвардия ва Фавқулодда вазиятлар вазирлиги тантанали тадбирлар ўтказиладиган ҳамда байрам салюти ва мушакбозлиги ташкил этиладиган жойларда жамоат тартибини сақлаш, фуқаролар хавфсизлигини таъминлаш, фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш ва ёнғин хавфсизлигини таъминлаш чораларини кўрсин.

8. Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси, Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги, “Дунё” ахборот агентлиги ва бошқа оммавий ахборот воситаларига Хотира ва қадрлаш кунига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш билан боғлиқ жараёнларни кенг ёритиб бориш тавсия этилсин.

9. Мазкур қарорнинг ижросини назорат қилиш Ўзбекистон Республикаси Бош вазири А.Н. Арипов ва Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Хавфсизлик кенгаши котиби В.В. Махмудов зиммасига юклансин.



Ўзбекистон Республикаси Президенти

Ш. Мирзиёев

ИМТИЁЗЛИ ДАВОЛАНИШ ХАҚИДА.
Ўзбекистон Республикаси Соғликни сақлаш вазирлигининг 18 август 2009 йил 256-сонли "Республика ихтисослаштирилган илмий- амалий тиббиёт марказларига имтиёзли беморларни йўллаш тартиби тўғрисида" буйруғига асосан қуйидаги шахсларга бепул тиббий хизматдан фойдаланиш ва тиббий текширувдан ўтиш учун бир марталик йўлланма берилади:
- 1 ва 2 гурух ногиронларига;
- 2 жахон уруши қатнашчилари ва уларга тенглаштирилган шахсларга;
-. Фронт ортида хизмат қилганларга;
-. Байналминалчи жангчиларга;
-. Чернобил АЭС ҳалокати қатнашчиларига;
-. Ёлғиз пенсионерларга;
-. Ғирт етимларга;
-. Кам таъминланган оилаларга.
Сиз Соғликни сақлаш вазирлигининг Даволаниш- Профилактика Бош бошқармасига амбулатория шароитида даволаниш учун ва тиббий текширувдан у‌тиш учун мурожаат қиласиз.
Унинг учун сиз ариза,паспорт нусхаси, имтиёз ҳақида гувохнома нусхаси ва касаллигингиз тарихи нусхасини топширишингиз керак.
Йўлланмани олгач тиббий марказдан аниқ ташхис қўйиб беришадилар.
Ундан кейин ҳоҳласангиз турар жойингиздаги шифохоналарда ёки уйингизда ётиб даволанасиз.
Соғликни сақлаш вазирлиги манзили: Тошкент ш.Навоий к. Мўлжал: "Пахтакор" метро бекати, "Панарама" кинотеатри рўпараси.

БИЗ ХАЛИ ҲАЁТГА ТЎЙМАГАН ЭДИК...
Айбимиз не эди,ҳеч ким билмади.
Кимлар қадримизни елга сотдилар.
Йигирмада гуллар термоқ онлари,
Хандакларда ўтди,бизни отдилар.
Дунё мовий,ҳатто қуртлар ўлмасин..
Севмоқ ширин эди,жон сарим бизга
Ахир яшашдан ҳеч безмаган эдик,
Тақдир тўйдингми айт,қонларимизга?
Даҳшатмас,қирларда оловлар ютиб
Қийналиб кўкларга боқмоқ чалажон.
Даҳшат шу: кўксингда тоғ бўлиб турган
Доғ бўлиб қайтмоқда боланг,онажон.
Оҳ,афғон уруши, афғон уруши
Гулдираб,айланар забонлар нечун?
Оғир,оғриганда халқнинг юраги.
Беҳуда қон тўккан қурбонлар учун,
Тақдир биз яшашга тўймаган эдик.
Кар бўлиб қолсайдим,онажон...

кратик харакати-фаолияти тугатилган вақти номаълум,"Лаъли Бадахшон" гуруҳи ва бошқа гуруҳлар бўлган эди.
7. БТМ собиқ дала қўмондони (Бадахшон минтақасида) Имомназар Имомназаров -2012 йил ўлдирилган.
8.БТМ собиқ раҳбарларидан бири Хожи Акбар Ту‌ражонзода хозир Тожикистонда диний уламо сифатида фаолият юритади.

ТОЖИКИСТОНДАГИ ФУҚАРОЛАР УРУШИ.
Айрим харбий можоралар Совет Иттифоқи тарқалиб кетгандан сўнг хар давлатни ўзини тарихига ёзилди.
Хозир у можораларни ижтимоий тармоқлардан топиб ўқишга хар ким ҳам қунт қилавермайди.
Афғон уруши ва бошқа харбий можоралар хақида ёзганим тинчликни қадрига етиш ва муаммоларни уруш йўли билан хеч ҳал қилиб бўлмаслигини кўрсатишдир.
1990 йиллардаги СССРнинг ошкоралик ва демократия даврида Тожикистонда ҳам жиноий тўдалар фаоллашиб қолишдилар.
"Ислом Ўйғониш партияси","Тожикистон Демократик партияси" тузилиб феврал ойида катта намойишлар бошланди.
Намойишлар ортида 1985 йилда Тожикистон Коммунистик партияси биринчи котиби лавозимидан бўшаган Рахмон Набиев турар эди.
Намойишчилар мамлакатда реформалар ўтказишни ва амалдаги Тожикистон Республикаси 1-президенти Қаҳҳор Маҳкамовни истеъфога чиқишини талаб қилишар эдилар.
1991 йил 24 ноябрда мамлакатда президент сайлови ўтказилди, унда 56 фоиз овоз олиб Рахмон Набиев ғолиб бўлди ва мамлакат президенти этиб сайланди.
"Ислом Ўйғониш партияси","Тожикистон Демократик партияси" ва "Растохез" миллий демократик харакати аъзолари,улар қўллаб- қувватлаган вакил Давлат Худоназаровни кам овоз олишига сабаб сайлов варақаларини сохталаштирилгани деб норозилик билдиришдилар.
Оммавий тартибсизликларни ҳукумат бартараф қилолмай қолди.
1992 йилнинг баҳоридан гармлик ва помирликлар,кулобликлар ва ленинободликлар ўртасидаги можораларни бир муросага келтирилмаган президент Р.Набиев Душанбедан қочишга уринди,лекин бунга йўл қўйишмади.
Кулобликлар ва хисорликлар "Тожикистон халқ фронти" харакати ташкилотини тузадилар.Бу ташкилот Қўрғонтепа,Кулоб,Гарм ва Тоғли Бадахшон жангари гуруҳлари билан урушиб кетади.
Мағлубиятга учраган исломий гуруҳлар аламидан тинч аҳолини(айниқса рус,ўзбекларни) қирғин қилиб чекинадилар.
1992 йил сентябрда Тожикистон халқ фронти қўшинлари Хисор водийсини эгалладилар.
У ерда янги Хисор- Турсунзода гуруҳини ташкил қилиб, "Тожикистон Ислом Ўйғониш партияси"га қарши жангга кирадилар.
1992 йил октябрида уруш энг қизғин нуқтасига чиқади.
Фарғонадан харбий хаво десант бўлинмаси Тожикистон халқ фронтига кўмакка келади.
2 декабр куни президент Р.Набиев истеъфога чиқарилиб, ўрнига Эмомали Рахмонов сайланди.
15-махсус харбий бригадаси сафида хизмат қилган генерал- майор А.Чубаровнинг хотираларида Қўрғонтепадаги жанглар шавкатсиз бўлганлиги кексалар,аёллар ва болаларни мурдалари ариқларда қолиб кетганлиги,тана қисмларини кесиб олинганлиги ҳақида ёзади.
10 декабрда Тожикистон халқ фронти пойтахтни эгаллаб, помирликлар ва қоратегинликларга қарши террорни бошлаб юборадилар.
1993 йил уруш Гарм,Ромит ва Дарвоз худудларига кўчди.
Ўзбекистон ҳукумати Тожикистон халқ фронтини қўллаб-қувватлаб турди.
1994 йилдан бошлаб Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ташаббуси билан ўндан ортиқ тинчлик бўйича музокаралар бўлиб ўтди,аммо томонларнинг бир келишувга келолмаслиги урушнинг чўзилиб кетишига сабаб бўлди.
1997 йил 27 июн куни Москвада, Кремлда Тожикистон президенти Э.Рахмонов ва Бирлашган тожик мухолифати етакчиси Саид Абдулла Нурий ўртасида тинчлик сулҳи имзоланди.
Келишувга асосан Бирлашган тожик мухолифати етакчиларидан Тожикистон ҳукумати таркибига бир нечтаси киритилди, муҳолифатнинг 5000 кишилик аскарлари Тожикистон армияси сафига хизматга қўшилди.
Уруш оқибатида юз мингдан ортиқ одам халок бўлди,600 мингдан зиёд кишилар бошқа мамлакатларга кочоқ бўлиб ўтиб кетдилар.
Зиёлилар,олимлар чет элларга кўчиб кетдилар.
Урушнинг мамлакат иқтисодиётига етказган зарари 10 миллион доллардан ошди.

ТОЖИКИСТОН ҲУКУМАТИГА МУҲОЛИФАТДА БЎЛГАН ПАРТИЯ ВА ТАШКИЛОТЛАР.
1. Бирлашган тожик муҳолифати(БТМ) таркибидаги "Ислом У‌йғониш партияси".
Раиси Мухиддин Кабирий- Интерпол кидирувида.
2.БТМ таркибидаги "Группа-24" гурухи.
Раҳбари Умарали Қувватов- БАА давлатида хибсда.
3.БТМ рахнамоси Саид Абдулла Нурий -Эронда қочқинда.
4.БТМнинг дала қўмондони Алоуддин Давлатов(лақаби Али Бедак)- 2011 йил ўлдирилган.
5.БТМнинг дала қўмондони,"Адолатли тинчлик ўрнатиш харакати" раҳбари полковник Махмуд Худойбердиев- Турк ияда ,Интерпол қидирувида.
6." Растохез" миллий демо

ИНГЛИЗ - АФҒОН УРУШЛАРИ.
БИРИНЧИ ИНГЛИЗ-АФҒОН УРУШИ.
Британиянинг Афғонистонга қарши мустамлака босқинчилик уруши 1838-1842 йилларда содир бўлди.
Инглиз армиясининг асосий кучлари Қандаҳор ва Ғазнани эгаллаб Кобулга чиқиш макқадида Бу‌лан йўлаги орқали жанубий- ғарбий Афғонистонга бостириб кирди.
Афғон қўшинларини чалғитиш мақсадида Пешовардан Хайбар давонига зарба берилди.Инглиз қўшинларининг сони 30 минг дан ортиқ бўлиб,унга қарши курашган афғон жангчилари сони 15 мингдан ортиқ эди.
Қу‌рол- аслаҳалари инглизларникидан анча қолоқ эди.
Босқинчилар 1839 йил Қандахор,Ғазна ва Кобул шаҳарларини эгаллаб олгач,бунга жавобан афғонлар партизан урушини бошлаб юбордилар.
Инглизлар Афғонистон амири Дўстмухаммадхонни тахтдан тушириб ўрнига ўз "малайи" бўлган шоҳ Шужоъ қўйдилар.
Дўстмуҳаммадхоннинг ўғли Акбархон афғон қабилалари биргаликда шавқатсиз қаршилиги натижасида 1842 йил Кобул шаҳри қайтариб олинди.
Амир Дўстмуҳаммадхон яна тахтига эгалик қилди.Шоҳ Шужоъ ўлдирилди,инглизлар чекинишга мажбур бўлдилар.
Жалолобод шаҳри томон чекиниб қочган 16000 аскарни бари йўлда қириб ташланади,фақат харбий врач Уильям Брайдонга отда шаҳарга кириб боришига қўйиб беришади.
Ниҳоят инглизлар мағлубиятини тан олдилар,1842 йилнинг охирида Афғонистонни тарк этдилар.
ИККИНЧИ ИНГЛИЗ-АФҒОН УРУШИ.
Бу уруш 1878-1880 йилларда бўлиб ўтди.
Уруш 36000 кишилик инглиз қўшинларининг 3 колонна бўлиб Афғонистонга (Хайбар,Куррам ва Бу‌лан йўлаги орқали) бостириб кириши билан бошланди.
Афғон армияси ноиложликдан чекинди ва
1879 йил инглизлар Қандаҳор шаҳрини эгалладилар.
Шу йил сентябрда Афғонистон амири Ёқубхон Англия билан Гандамак битимини имзолади.
Шартномада инглизларга ён босилгани сабаб халқ қўзғолон кўтарди.
1880 йилнинг 27 июлида Қандаҳор яқинидаги Майванд жангида афғон қўшинлари инглиз бригадасини батамом тор- мор этдилар.
Кобулдаги инглизларни 100 минг кишилик халқ армияси қамал қилди.
Шундан сўнг Англия хукумати режасидан воз кечиб Амир Абдурахмон билан келишув шартномаси тузишга мажбур бўлди.
УЧИНЧИ ИНГЛИЗ-АФҒОН УРУШИ.
"Йиқилган курашга тўймас" деганларидек инглизлар учинчи инглиз- афгон урушини бошладилар.
Афғонистон амири Омонуллахон 1919 йилнинг май ойида Афғонистон мустақиллигини эълон қилди.
Май ойининг учинчи куни инглизлар уруш харакатларини бошлаган эдилар, улар бу сафар Ҳайбар,Вазиристон ва Қандаҳор йўналишлари бўйича 3 та колонна бўлиб 340 минг кишилик қўшин билан бостириб келдилар.
Уларга қарши афғонларнинг 40 минг кишилик аскарлари қаршилик қилдилар.Инглизларнинг техникаси ва қу‌рол- аслаҳалари такомиллашган бўлсада,тоғ шароитида партизанча уруш ҳадисини олган афғонлар уларга бас кела олишдилар.
Ҳайбар йўналишида инглизлар зафар кучган бўлсалар,Вазиристонда мағлубиятга учрадилар.
Вазиристонда яшовчи қабилаларнинг ялпи қўзғолони ва Ҳиндистонда инглизларга қарши инқилобий кўтарилиши Англияни Афғонистондаги урушдан воз кечишига мажбур қилди.
1919 йил 8 августда Равалпинди шаҳрида сулҳ битими тузилди,битимга кўра Англия Афғонистон тўла мустақиллигини тан олди.

Уруш қатнашчиларига тенглаштириладиган шахслар
РЎЙХАТИ
1941 — 1945 йиллардаги уруш ва бошқа урушлар даврида ҳаракатдаги армия таркибига кирган ҳарбий қисмлар, штаблар ва муассасаларда хизматни ўтаган, шунингдек, Ўзбекистон Республикасини ҳимоя қилишда иштирок этган ҳарбий хизматчилар «Фуқароларнинг давлат пенсия таъминоти тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонунининг 28-моддасига мувофиқ пенсияларга устама пул олишга ҳақли бўлган уруш қатнашчилари ҳисобланадилар.
Қуйидагилар уруш қатнашчиларига тенглаштириладилар:
а) 1941 йилнинг 22 июнидан 1954 йилнинг 31 декабригача бўлган даврда қирувчи батальонлар, взводлар ва халқни ҳимоя қилувчи отрядлар таркибида собиқ СССР ҳудудида жанговар ҳаракатларда иштирок этган шахслар;
б) 1941 — 1945 йиллардаги уруш даврида партизан отрядлари ва қўшилмаларида ёки яширин ишларда бўлган шахслар;
в) 1941 — 1945 йиллардаги уруш даврида ҳаракатдаги армия таркибида ёки ҳаракатлар кетаётган жойларда хизматни ўтаган собиқ СССРнинг Ички ишлар вазирлиги органлари ва Давлат хавфсизлиги қўмитаси органларининг бошлиқлар ҳамда оддий ходимлар таркибидан бўлган шахслар;
г) 1941 — 1945 йиллардаги уруш даврида ҳаракатдаги армия ва флотлар таркибидаги қисмлар ҳамда бўлинмаларда балоғат ёшига етгунга қадар полк ўғиллари ва юнгалар сифатида юрган шахслар;
д) 1941 — 1945 йиллардаги уруш даврида темир йўлларнинг фронт яқинидаги участкаларида, мудофаа чизиғи иншоотларида ишлаган, ҳарбий-денгиз базалари, аэродромлар ҳамда ҳарбий ҳаракатлар кетаётган жойлардаги бошқа ҳарбий объектлар қурилиши ишларида қатнашган ходимлар;
е) ҳаракатдаги армия таркибида ишлаган ёлланма ходимлар таркибидан бўлган шахслар;
ж) 1941 — 1945 йиллардаги уруш даврида фашист концлагерлари (гетто ва зўрлик билан ушлаб туриладиган бошқа жойлар)да бўлган (тутқунлар, шу жумладан, болалар) шахслар;
з) Ленинград шаҳри қамали даврида шаҳарнинг корхоналари, муассасалари ва ташкилотларида меҳнат қилган ва «Ленинград мудофааси учун» медали ҳамда «Қамалдаги Ленинград фуқаросига» нишони билан тақдирланган шахслар;
и) 1956 йилнинг 24 октябридан 1956 йилнинг 10 ноябригача бўлган даврда Венгрия ҳудудидаги жанговар ҳаракатлар даврида ҳарбий қисмлар, штаблар ва муассасаларда хизматни ўтаган ҳарбий хизматчилар;
к) ҳарбий ҳаракатлар кетаётган мамлакатларда ўз байналмилал бурчларини адо этган, тинчлик ўрнатувчи кучлар таркибида иштирок этган ҳарбий хизматчилар, ички ишлар ва Давлат хавфсизлик хизмати органларининг бошлиқлар ва оддий ходимлар таркибидан бўлган шахслар ҳамда хизмат сафарига юборилган ишчи ва хизматчилар.

Иккинчи жаҳон урушида қозонилган ғалабанинг 80 йиллиги ҳамда Хотира ва қадрлаш кунига тайёргарлик кўриш ва муносиб нишонлаш тўғрисида
19.02.2025

Ўзбекистон Республикаси Президентининг қарори
Мамлакатимизда 9 май – Хотира ва қадрлаш кунини кенг нишонлаш, Иккинчи жаҳон урушида қозонилган ғалабага ҳисса қўшган уруш ва меҳнат фахрийларига ҳамда Ватан равнақи, тараққиёти ва унинг ҳимояси учун курашган буюк аждодларимизга алоҳида эътибор ва чуқур эҳтиром кўрсатиш, шунингдек мустақиллик йилларида хизмат бурчини бажариш чоғида ҳалок бўлган ҳарбий хизматчилар ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ходимлари хотирасини улуғлаш юртимизда олийжаноб қадриятга айланган.

Халқимизнинг Ватан ҳимояси йўлидаги юксак мардлик ва қаҳрамонликлари барча авлодлар учун намуна ва ибрат мактаби вазифасини бажариб келмоқда. Хусусан, Иккинчи жаҳон урушига ўзбекистонликларнинг 2 миллионга яқини сафарбар этилиб, шундан 538 минг нафардан ортиғи жанг майдонларида қаҳрамонларча ҳалок бўлган, 158 минг нафардан ортиғи бедарак йўқолган, мустақиллик йилларида 200 нафарга яқин ҳарбий хизматчилар ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ходимлари мамлакатимизнинг тинчлиги ва осойишталиги йўлида ўз жонини фидо қилганлар.

Биз тинчлик ва мустақиллик учун ўз жонини аямаган ота-боболаримиз ва мард ўғлонларимизнинг улкан жасорати, матонати ҳамда фидойиликларини юрагимизда абадий сақлаймиз.

Иккинчи жаҳон урушида қозонилган ғалабанинг 80 йиллиги ҳамда Хотира ва қадрлаш кунига пухта тайёргарлик кўриш, уни юксак даражада ўтказиш, Ўзбекистон халқининг тарихий қаҳрамонлиги, фидокорона меҳнатини улуғлаш, ёш авлодни она Ватанга садоқатли, бугунги тинч, осойишта ҳаётни асраб-авайлашга қодир инсонлар этиб тарбиялаш мақсадида:

1. Кенг жамоатчилик вакилларининг юртимизда Иккинчи жаҳон урушида қозонилган ғалабанинг 80 йиллиги ҳамда 9 май – Хотира ва қадрлаш кунини (кейинги ўринларда – Хотира ва қадрлаш куни) “Ватан равнақи, тинчлиги ва ҳимояси йўлидаги қаҳрамонлик унутилмайди” шиори остида ўтказиш тўғрисидаги таклифига розилик берилсин.

2. Қуйидагилар:

9 май – Хотира ва қадрлаш кунига бағишланган тадбирларга тайёргарлик кўриш ва уларни ўтказиш дастури (кейинги ўринларда – Дастур) 1-иловага мувофиқ;

9 май – Хотира ва қадрлаш кунига бағишланган тадбирларга тайёргарлик кўриш ва уларни ўтказиш бўйича ишчи гуруҳ таркиби 2-иловага мувофиқ тасдиқлансин.

3. Ишчи гуруҳ (А. Арипов):

Иккинчи жаҳон уруши қатнашчилари ва фронт орти меҳнат фахрийлари, мустақиллигимизни мустаҳкамлаш, халқимиз тинчлиги, мамлакатимиз равнақи йўлида жасорат ва фидойилик кўрсатган юртдошларимизни хотирлаш, айни вақтда ҳаёт бўлган меҳнат фахрийлари ва кексаларимизга ҳурмат-эҳтиром кўрсатишга қаратилган тадбирлар юқори савияда ўтказилишини ташкил этсин;

ушбу тоифадаги шахсларнинг яшаш жойига давлат органлари ва бошқа ташкилотлар раҳбарлари, ҳарбий қисмлар командирлари, давлат ва жамоат арбоблари, фахрийлар, фан, маданият ва санъат намояндалари, ёшлар, шу жумладан, “Ватан таянчи” болалар ва ўсмирлар ҳарбий-ватанпарварлик ҳаракати аъзоларининг ташрифларини, улар кўрсатган мардлик ва жасоратнинг аҳамиятини тарғиб қилишга қаратилган маънавий-маърифий тадбирларни ташкил қилсин;

ёлғиз ва кам таъминланган Иккинчи жаҳон уруши қатнашчиларининг яшаш жойларини таъмирлаш, ободонлаштириш бўйича тегишли чора-тадбирларни амалга оширсин;

Иккинчи жаҳон урушининг ҳар бир қатнашчиси ва унинг оқибатида ногирон бўлган шахслар, фронт орти меҳнат фахрийлари, мустақиллик йилларида хизмат бурчини бажариш чоғида ҳалок бўлган ёки ногирон бўлиб қолган ҳарбий хизматчилар ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ходимлари ҳамда уларнинг оила аъзоларига моддий ва маънавий ёрдам кўрсатилишини таъминласин;

Иккинчи жаҳон уруши қатнашчилари ва унинг оқибатида ногирон бўлган шахсларга ҳамда 1941–1945 йиллардаги уруш давридаги меҳнат фронти қатнашчиларига Ўзбекистон Республикаси Президенти номидан бир йўла тўланадиган пул мукофоти тантанали равишда топширилишини ташкиллаштирсин;