Abbaz Turdıbaev

"Xa" degen túymeni basıp jiberseńiz iltimas.

Aldınnan raxmet

Ókpelew yamasa kewil aynamızdı kereksiz nárseler toltırıw....

Aqırǵı waqıtlardaǵı pikirlerim hám real keyslerim menen bólispekshimen. Qızıq, rastanda nege ókpeleymiz ózi? Ókpe degen qanday sezim?

Áwele, biz insan sıpatında adamlar menen múnásibetlerge kirisemiz. Sáwbet quramız, jaqınlarımız benen jıynalamız yaki qandayda bir mashqala boyınsha eń jaqın insanlarımızdan járdem kútemiz yamasa kem degende qollawın úmit qılamız.

Úmit neden kelip shıǵıp atır? Bizge járdem beredi dep kútkenimiz ushın. Kútilmemiz onıń bizge járdem beriwi hám óz jaǵdayımızdan shıǵıp ketiwimiz nátiyjesi.

Nege bizge ol járdem beriwi kerek? Sebebi, ol menen jaqın insanbız. Ol bizdiń oyımızda bizge járdem beriwge minnetli yamasa bizge májbúr. Nege májbúr ol? Biz onnan dáme etemiz sonı. Haw, tirepterdi boladı dep júrmizǵoooo!

Dáme qılıw? Bul bizdiń kútilmelerimizdi joqarı dárejede asırıp, mashqalamızdıń oyımızda hámmesi ap-ańsat ǵana sheshiliwi.

Úlkenler jas kishi kishiligin qılıp, ózi túsiniwi, kelip keshirim sorawı yamasa bas iyip keliwi kerek deydi.

Jora-joldasımızdan jaqsı-jaman kúnimde xızmette tayın bolıwı yamasa tuwılǵan kúnde qutlıqlawı kerek deydi.

Qız bala bolsa, ol jigitqo birinshi qádem atıwı yamasa keshirim sorap aylanıp keliwi shárt deydi.

Qullası, hámmemiz "deydi-deydi" menen óz kewilimizdiń ishindegi hár túrli oylar menen júremiz. "Bárshemizdiń ózimizge jarasa haqıyqatlarımız bar". Áyne usı jerin kópshilik esapqa almaydı.

Bul haqıyqatlıqlarımız júzege shıqpay, sóylesilmese kewil aynamız kerek emes "shıǵındılarǵa" tola beredi. Eki táreptiń birewi óz náwbetinde aq bayraq kóteriwi yamasa eń keminde óz kewlin tazalawǵa tırısıwı shárt shıǵar. Bolmasa bular izli-izine tirkelip keteberedi-aw.......

Házir jámiyetimizde bunday kewil qalıspaqlardıń nátiyjesinde aǵa-iniler, jaqın-tuwıslar, jora-joldaslar htb arasında bir qansha kelispewshilikler kelip shıǵıp júz kórmes bolǵanları dım kóp.

Hámmesi óz waqtında sheshilmey qalǵan túsinbewshilikler hám tuwrı aytılmaǵan ózine say haqıyqatlıqlar menen mashqala shiyelenesip ketken.

Buǵan sheshimlerdiń biri sıpatında "heshkim heshkimge májbúr emes" uranı astında ómir súriw yaki kútilmelerdi júdá tómen dárejede qılıwdı aytalaman.

Men bul menen járdem bermewge yamasa ulıwma qollamaw kerek demekshi emespen, tek ǵana ekinshi táreptińda qararların yamasa jaǵdayın tolıq túsinip qabıl etiwdida úyreniwimiz kerekligin názerde tutıp atırman.

Kewil degen bizdiń aynamız. Eń qapılǵanda usı jerdi taza uslawǵa tırısayıq. "Kewil-kewilden suw isher" dep I.Yusupov atamız biykarǵa aytpaǵan. Basqa kewiller menen ǵana kewilimiz tiri jasaydı.


Abbaz Turdıbaev
29.01.2025

Samsung>IPhone

Jańa texnologiyaǵa qızıǵıwım sebepli "Samsung"tıń tolıq kórgizbesin kórip shıqtım. AI (jasalma intelekt) penen integraciya paydalanıwshılarǵa júdá keń hám sheksiz imkanayıtlardı usınıs qılmaqta.

Zaman biz oylaǵannan da tezlik penen rawajlanıp atır, ózgerisler kútilmegen tárizde. 10 jıl aldın kórgen fantastika kinoalardaǵı kórinislerdiń reallıqqa aylanıwı, jumısımızdı táwir-aq jeńilletip berip atırǵan ChatGTP.

Bulardıń hámmesi jaqın keleshekte misli kórilmegen ózgerislerdi jaratıw dawam etedi. Ózgerisler álleqashan baslandı.

Jańalıqlardı qabıl etip, ózimizge maslastıramız yamasa olardı tolıǵı menen biykarlap ele artta qalıwdı dawam etemiz. Ózgerisler qılmasaq, jańalıqlarda bolmaydı.

Samsung júdá sheksiz imkanayıtlardı usınıs qılmaqta, mısalı basqa dunyadaǵı eń iri kompaniyalar menen birge islesip, integraciyalasqan jańa qurılma jaratqan.

Integraciyalasqan Samsungtı (úshinshi márte aytıp atırman) James Clear miynetindegi "Úsh klassik qatlam: joqarı qánigeli jumısshılar, super juldızlar hám xojayinler"ge teńlestirdim. Bulardıń qıymatı bir-birine tuwrıdan tuwrı proporsional dep oylayman.

Qıymat jaratıw arqalı biz ózimizdi tan aldıramız hám bar ekenligimizdi tastıyıqlatamız. Bunda tek ǵana bir nárse menen sheklenbesten, qosımsha bilim, ónerlerdi iyelew menen hám barlıǵın jámletirgen halda joqarı dárejeli qánigege aylanıwımız múmkin.

Kóshede kim úyin jańalaǵanı, qanday mashına alǵanı, basqanıń qansha daramat tabıwı yamasa kimniń kimge úylenip, shańaraq qurǵanın sóylesiwden payda joq. A.Khusanovtıń tabısın bilgen menen da heshnárse shıqpadıǵo.

Abbaz Turdıbaev
24.01.2025

Bul joqarıdaǵı postqa baylanıslı video.

Qaytip ozimizge esap beriw hám sorawlar menen júzleniw haqqında ustaz Aziz Rahimov tıń túsindirmesinde.

Derek "Parallel Muhit" kanalınan alındı.

Qashan post jazaman?

Kanal basında qızıǵıwshılıq penen ashılıp, keyin ustazlarımız, bir qatar óz kásbiniń mamanlarına háwes etip qaraqalpaqsha kontentte bolsın degen oy menen izi úlesip ketken.

Bul jerde házir bir qansha postlar ózimniń senzuramnan ótpey qalıp atır. Múmkin, waqtı kelse usı jerge estelik ushın keler.

Házirde ustazlarımızshelli kún ara post jazıw dárejesine erispedik, biraq jaqın keleshekte nesip qılar hám baslı maqset dawam etip, jazıwdı toqtatıp qoymaw.

2024-jıldıń juwmaqlanıwı hám keyinshelik jańa jıldıń baslanıwı haqqında derlik heshnárse jazbadım.

Buǵan sebebi, ol waqıtta menimshe kópshiligimiz artıqsha qálewler menen kúshimizden tısqarıdaǵı reje, maqsetler qoyıp áyne usı waqıtlardan baslap (yanvar ayınıń aqırǵı on kúnliginde) kóbirek taslap qoyıwımız dep oylayman.

Tap házir toqtap, qaytaldan ózińizge tolıq esap beriwdiń waqtı.

Ótken jıldı qalay ótkerdim, nelerge úlgerdim yamasa úlgermedim siyaqlı sorawlar, onnan bólek 2025-jıldı qalay ótkeremen degen sorawlar menen qaytaldan ózińiz benen sáwbetlesip kóriń.

Postlardıń házirshe senzuradan ótkenlerin usı jerde jarıtıp barıwǵa háreket qılaman.
(ózim ushın esletpe)

Abbaz Turdıbaev
22.01.2025

Juwmaq hám jańa jılǵa esletpe (ózime)

Menimshe, barlıq adamlar jańa jıldı kútip, maqsetler qoyıp bolǵan esap.

Yanvar ayı barlıq adamda motivaciya, aldıńǵa qaray degen háreketleniw túrtkisi júdá kúshli bolatuǵın ay.

2025-jıldıń mine 5 kúnida baslandı esap, ótken jıldıń esap-kitabın qılıp jańadan qádem taslaw imkanıyatı bar qolımızda.

Men ham bir qatar juwmaqlarımdı aytıp ótsem, 2024-jıl ómirde bir qansha tárjiybege bay boldı desem bir tárepten tuwrı boladı. (Tolıqlay keyinirek jazıp qoyaman ózim ushın)

Challengeler, bir qansha proektlerge aktiv qatnasıp kórdim. Bunday aktiv jobalarǵa qızıǵaman hám olardan "dux" alıp turatuǵın edim rastı.

Buǵan úyrenip qalsada jaqsı emes eken. Bizler ózgeriwimiz ushın ishley qálewimizdiń ózi jetkilikli.

Bek Olimjonnıń aytqanınday bizdi qutqarıwǵa heshkim kelmeydi hám ózimiz ushın juwapkermiz. Ayıptı ózgelerden izlew jarlıqqa alıp baradı,

Maqset qoyıw júdá jaqsı. Biraq, onı kóbeyte bermesten niyetimizge hám baslı fokustı nátiyjege emes islep atırǵan isimizge qaratıw menen jıldı baslaw ahmiyetlirek.

Kópshiligimiz nátiyjeni oylap háreket qılıp, tez sónip qalamız.

Abbaz Turdıbaev
05.01.2025

Mápler ayra túskende, jollar óz-ózinen ózgeredi...

Tariyxtan názer salıq qarasaqta alǵashqı jámiyet dáwirinde tiri qalıw instinktleri arqalı dáslepki shańaraq, urıwlar qáliplese baslaǵan.

Ań awlaw, iri haywanlardan qorǵanıw, kún keshiriw, ózleriniń tábiyiy mútájliklerin qandırıw esabında insanlar birlese baslaǵan.

Waqıtlar ótiwi menen urıw-shańaraqlardıń nátiyjesinde awıllar, keyin qala-mámleketler izbe-iz rawajlanıp barabergen.

Mámleketler payda bolǵan, keyin olar awqamlarǵa birlese baslaǵan. Tiykarǵı tayanısh sıpatında hámmesinde máp baslı róllerdi iyelegen.

Komandasız rawajlanıwǵa bolmaydı, insanǵa doslar ortalıǵı zárúr, no waqtı kelgende hámmesine tayın turıw kerek.

Hár bir istiń qayırı bar, hár kúnimizden sabaq alamız.

Aldın hám bir eslep ketken edim, heshqashan heshkim ata-anamız shelli bizge jaqın bola almaydı dep. Barında qádirleyik.

Abbaz Turdıbaev
02.12.2024

Bazıda tınıshlıq kerek....

Insan óziniń alǵan juwapkershilikleri arqalı qıymat alıp keledi. Eger qiymat bere almasa onı átirapındaǵılar qádirlemey yaki tan almay qoyadı.

Qıymat alıp kele almadım dep kóbirek sırtqı faktorlar menen shalǵıp qalamız.

Bunday waqıtta alıp kelejaq qıymatımız anıq bizdiń qálewme or sińdirilgenbe ?! Bunı anıqlap alıw júdá áhmiyetli.

Tınıshlıq degende hámmesin bir maydan toqtatıp, ózimız benen bolatuǵın máwritler.

Buǵan waqıt joq dep, biraq chatta juwap qaytarıwǵa yamasa "shegirme"den paylanıp qalıwǵa imkan bar.

Átirapımızdı esitiwdi toqtatsaq, ózimizdi esitiwge imkan tabıladı. Mısalı, basqalardıń bizdiń ómirimizge degen pikirleri.

Biz ózimiz benen jalǵız qalıp sóylesiwdi derlik umıttıq. Kóplegen juwaplarımız ózimizdiń ishimizde bar.

Juwaplardı izlewden qashqanımız óz náwbetinde ózligimizden de qashqanlıǵımız.

Kúnine 10 minut komtımızda ózimizdi tıńlayıq, ishki qálewler aydınlasadı. Turmısımız jeńillesedi.

Abbaz Turdıbaev
29.11.2024

Pikir hám maqsetlerimiz ózimdikime ?

Pikir hám maqsetlerimiz ózi qalay qáliplesedi ?

Dáslebinde kishkene bala kezimizden ortalıq tiykarında alamız. Bunda tıykarǵı róldi ata-anamız iyeleydi, olar bizdiń aq betli jazılmaǵan kitabımızǵa tarbiya arqalı sińdiriwge háreket qıladı.

Keyninen baqsha, qońsı balalar, mektep, joqarı oqıw orınlarındaǵı tásirler bizdiń oylawımız hám dunyaǵa kóz qarasımızdıń qáliplesiwinde usılar óz aldına belgili periodlardı bir quraydı.

Bir bala qaraqalpaq ádebiyatın hám ol sporttan futbolǵa qızıǵadı, ekinshi bala rus ádebiyatın hám ol kosmosqa qızıǵıwı nátiyjesinde Youtubedan astronomiya tuwralı informaciya alıwı, úshinshisi bolsa batıs ádebiyatın oqıp, ulıwma aldıńǵı ekewi qızıqpaǵan hújjetli kinoları kóriwi arqalı fizika, ximiya alımlarınan jańa zatlar alıp pikirlerin qáliplestiriwi múmkin.

Barlıq pikirlerin hámmesin ózleri oqıǵan kitaplarınan, sporttan hám qızıqqan tarawlarınan aladı hám óziniki dep esaplaydı.

Bizler pikirlerimizdi sonda qayjerden alıp atırmız házir?
Waqtımız kóbirek neler menen ótip atır?
Telefon istoriyalarımız nelerge tolı?

Barlıq pikirler hám maqsetlerimiz ózimizge tiyisli dep qáte juwmaq shıǵarıp atırǵan joqpızba? Qálewlerimiz basqalardan "copy" qılıp alınǵan joqpeken? Anıq ózimizden soradıqpa yaki nápsimiz qálegeni ushın sonıń artınan júrippizbe?

Abbaz Turdıbaev
17.11.2024

"Yaq" dep biliw da házirde tabılmas óner.

Yaq dep biliwdi úyreniw kerek. CeoTony aytqanınday "Yaq" juwabın alǵan adam bizdi jek kóriwi múmkin yaki basqa. Ol bizdiń kúsh shegaramızdan tısqarıda.

Oǵan bas awırtıp otırıwdıń hájeti joq. Negizi, hámmemiz "yaq" dewdi úyreniwimiz kerek. Yaq dey almaǵanımızdıń nátiyjesinde ózimiz qılıwımız kerek bolǵan isler qalıp ketedi. Bunday halatlar júdá kóp.

Nege yaq degenimizdi basqalarǵa birme-bir talıqlap, túsindirip beriw shárt emes. Jayǵana óz jolı menen "refuse" (biykarlaw) juwabın beriń.

Jalalitdin Rumiydıń aytıp ketkenindey "Hámme óziniń aqılı (pámi) jetkeninshe túsinedi". Demek, biz yaq dey alsaq, al onı ekinshi tárep túsinbey qalsa ózinen.

Ózimizdi ayıplı dep sanaw yaki basqa jaǵdaylar boldı dep otırıw bizdiń isimiz emes. Kerisinshe, onı qabıl ete almaǵanlar tereń oylanıp kóriwi kerek.

Házirde kópshilik júdá emocianal oylap, qarar qabıllaǵanı sebepli "yaq" juwabın alǵanlar, onı qabıl etiwi qıyınıraq.

Náilaj, ómir sonday. Biz benen birge joldı dawam etiwshiler qaladı, kerisinshe tuwrı qabıl ete almaǵanlar yarım jolda óz bándirgisinde túsip qaladı.

Ómirimiz bándirgilerden ibarat, kimdur keledi, basqası ketedi, jańaları menen tanısamız, networking qılamız áste óz jolımızda dawam etemiz. Qayta usı menen qızıq.

Abbaz Turdıbaev
02.11.2024

"QARAQALPAQ TILI JASALMA INTELLEKTKE QOSÍLDÍ"

ChatGPT hám basqada jasalma intellektler rawajlanıp baratırǵan búgingi kúnde, qaraqalpaq tilide usınday aqıllı sistemalarǵa qashan qosılar eken degen soraw kimdi bolsada oylandırǵanı sózsiz. Quwanıshlı jańalıq! Jaqında Qaraqalpaq tili dúnyada birinshi ret Claude atlı jasalma intellekt modeline qosıldı. Endigiden bılay, qaraqalpaq tilinde sorawlar berip, qaraqalpasha juwaplar alıwǵa boladı. Hátte qálegen tildegi tekstti qaraqalpaq tiline awdarıw imkaniyatı qosıldı.

Qaraqalpaqsha jasalma intellektlerden paydalanıw:
1. https://claude.ai/
2. https://www.notion.so/
3. https://poe.com/Claude-3.5-Sonnet
4. https://app.myshell.ai/ (Claude-3.5-Sonnet) saytları arqalı paydalanıw imkaniyatı bar.

Bul jasalma intellektler (chatbotlar) “Claude-3.5-Sonnet” modelin qollaydı. Sonlıqtan usılar arqalı paydalanıwǵa boladı. Mısalı, qaraqalpaqsha gúrriń, esse, qosıqlar jazıp bere aladı. Programmalastırıw tilinde programma jazıp bere aladı.

Qaraqalpaq tiline tekstlerdi awdarıw
Sonday-aq qálegen tildegi tekstti qaraqalpaq tiline awdarıw imkaniyatına iye.
Mısalı, tómendegishe soraw jazsaq boladı.
Inglis tilindegi tekstti qaraqalpaq tiline awdar: “Tesla, Inc is an American multinational automotive and clean energy company.”

Bul tekstti qaraqalpaq tiline awdarıp beredi. Esletip ótemiz, tekst kólemi 1 yamasa 1 betten shamalı kóplew bolıwı kerek. Sebebi barlıq jasalma intellektler 5000 simvolǵa shekem sorawlardı qabıllaydı.

Esletpe
Bul jasalma intellektler qaraqalpaq tilinde sapalı juwap beriwi ushın, sizde tekstti orfografiyalıq qátesiz, qaraqalpaqsha alfavitte jazıwıńız kerek. Keri jaǵdayda sizge shala yamasa qazaqsha aralas juwap jazıwı múmkin. Sebebi qaraqalpaq tili qazaq tiline júdá jaqın. Mısalı ChatGPT qaraqalpaq tilin til modeline qosqanı menen házirgi waqıtqa shekem qaraqalpaqsha juwaplardı qazaqsha menen araslastırıp beredi. Sonlıqtan imla qaǵıydalarına sáykes durıs jazıw maqsetke muwapıq.

Paydalanıw ushın video qollanba:
https://youtu.be/EmsRbXyi4RM

Atabek Alimov
Abbaz Turdibaev
21.10.2024

Real keys

Adamlarǵa heshnárseni túsindirip otırıwdıń hájeti joq.

Sennen keregin alalmasa bolǵanı seni heshqashan túsinbeydi hám túsiniwge háreket qılmaydı.

Bizler artıqsha zatlardı qabıl ete almaymız. Tek ishki sezimlerimizge tuwrı keletuǵın sheshimlerdi ǵana tańlaytuǵın emocianal bolıp qalǵanbız.

Negizi adamnıń ózinde barqulla hámme zatqa juwabı bar boladı, sonı sırtqa shıǵara almaymız. Bazı waqıtları sheshim qabıllawda qıynalsaq dostımızǵa yaki basqa jaqın dep bilgen insanǵa baramız.

Soń olarǵa barlıǵın túsindiremiz hám juwmaǵında bizdiń ishki jaǵdayımızǵa mas juwap kútemiz. Biraq, kóp itimalılıq penen onday bolmaydı hám olardı biz jek kóriwshi insan sıpatında qabıl etip block qılamız.

Demek, barqulla juwaptı sırttan emes, ishimizden izlep kóriw kerek. Ózligimizdi tanıy almasaq, basqa adamlardıń aytıp atırǵanlarına múlde túsinbeymiz.

Ózgeler kimseń dep soraw qoymastan áwele ózimizge birinshi kimseń dep soraw beriw hám kúnimizdi sol menen baslaǵan maqul.

Abbaz Turdıbaev
15.10.2024

Pikirlerdi basqarıw keleshegimizdi belgilep beredi...

Bazıda biz shalǵıp, bir nárse isley almay qalamız yamasa jaqın keleshektegi endi bolatuǵın zatlar tuwralı oylap ózimizdi ish-ishimizden jep qoyamız.

Miyimizdegi pikirlerdi basqarıp, kereklisin kereksizden ajıratıp almasaq nátiyjede kereksiz pikirlerimiz bizdi basqaradı. Sol sebeplida bizde kóbinese shalǵıw, tiykarǵı jumısımızdı umıtıw jaǵdayları bolıp turadı.

Hár qıylı negativlerden, ózimizdi tómen turatuǵın kóz qaraslardan jiraq bolıw bul bizdi basqalar menen salıstırıwdıń aldın aladı.

Salıstırıw bul bizdiń eń qáwipli dushpanımız. Biraq, insan bar eken barqulla salıstırıwdıń hám salıstırılıwdıń qurbanı bolıp kelgen.

Menińshe, ómir boyı oǵan qarsı gúresip hám ózimizde turaqlı imminutet qáliplestirip júremiz.

Miyimiz ózine barıp atırǵan hár bir jaqsı, jaman xabarlardı qabıl etedi, olardı analizlewimiz kerek.

Bunıń jaqsı usıllarınan biri jazıw. Jazıw arqalı pikirler tınıqlasadı hám zárúr bolǵanların ajiratıp alıwımız ańsat boladı.

Abbaz Turdıbaev
13.10.2024