Hyuston, bizda muammo bor!

“Ota-onam mening boyligim…”

Ushbu so’zlar oxirgi yillarda juda ommalashdi. Shou-biznes vakillaridan tortib oddiy aholigacha ushbu gaplarni bod-bod takrorlashyapti. “Ota-onam mening boyligim, ular bo’lsa hammasi oson” va hokazo. Bu yerda meni qiziqtirgan jihat “Ota-ona rostdan ham boylikmi?”. Nega unda ota-onasi bor lekin nochor yashaydiganlar bor. Otasi, onasi yonida lekin davolanish uchun mablag’i yo’q qancha inson bor? Bular sizningcha boymi? Ular ota-onasi yonida turib hamma narsaga erisha olishyaptimi? Bu gaplar odamlarning o'zini ovutish uchun o'ylab topilgan gapga o'xshaydi.

Bu hayotda har kimning, hamma narsaning vazifasi bor, biri ikkinchisining o’rnini bosa olmaydi. Ota-ona esa olloh tomonidan insonga beriladigan eng katta mukofot, eng oliy ne’matlardan biridir. Ularning hech qanday o’cham yoki qiymati yo’q. Ota-ona dunyo matohi bilan taqqoslanmasligi, boyligi bilan o’lchanmasligi kerak.
Menga esa sizning ham fikringiz qiziq!

@Xyuston

"Boshingni sapchadek uzib tashlayman"

Ibora odatda gʻazablangan holatda biror kishiga tahdid qilayotganda ishlatiladi. Bu yerda e'tiborni tortadigan soʻz albatta Sapcha. Sapcha - pishib yetilmagan kichik qovun, xomak qovunga nisbatan ishlatiladi.

Qovunning mevasini uzish uchun uni ters qayirsangiz kifoya. Va bu juda oson uziladi. Nega qovun emas, sapchaga o‘xshatilgan? Menimcha, bunga sapcha kichikroq bo‘lgani, bosh hajmiga to‘g‘ri kelishi sabab. Bunda tahdid qilinayotgan kishini yerga urish, boshini pishmagan qovunga o‘xshatish orqali aql-idrokida nuqson borligiga ishora qilish ham bo‘lishi mumkin.
Manba: Orif Tolib

PS: Rasmdagi qovunni esa men boshlab berdim qolganini komentda boʻlishib olasizlar😁

@Xyuston

Velosipedning yaratilishiga sabab bo‘lgan vulqon

1815-yilda Indoneziyada joylashgan Tambora vulqoni tarixdagi eng kuchli otilishlardan birini sodir etdi. Oqibatda atmosferaga juda ko‘p chang va kul tarqaldi, bu esa global iqlim o‘zgarishiga olib keldi. 1816-yil “Yozsiz yil” deb nomlandi, chunki dunyoning ko‘plab hududlarida havo keskin sovib ketdi, ekinlar nobud bo‘ldi va ocharchilik boshlandi.

Bu ocharchilik otlar sonining kamayishiga sabab bo‘ldi, chunki odamlar ularni boqishga yetarli ozuqa topolmay, so‘yib yuborishgan. Natijada, transport vositalariga bo‘lgan ehtiyoj oshdi. Ana shunday vaziyatda nemis ixtirochisi Karl fon Drez yangi harakatlanish vositasi – Draisine (keyinchalik velosipedga aylangan) deb nomlangan ikki g‘ildirakli moslamani yaratdi. U oyoqlar bilan yerga tayanib harakatlanadigan oddiy qurilma edi.
@Xyuston

Voynich qo‘lyozmasi – 15-asrga tegishli, noma’lum tilda yozilgan sirli qo‘lyozma bo‘lib, uni 1912-yilda Vilfrid Voynich topgan. 240 sahifadan iborat bu kitobda tushunarsiz yozuvlar, noma’lum o‘simliklar, astronomik diagrammalar va g‘alati shakllar tasvirlangan.

2009-yilda radiokarbon tahlil natijalari qo‘lyozmaning 1404–1438-yillarda yaratilganini ko‘rsatgan. Kriptograflar va tilshunoslar uni o‘qishga uringan, ammo yozuv tili va mazmuni hanuzgacha aniqlanmagan.

Ba’zi tadqiqotchilar bu yo‘qolgan tilda yozilgan haqiqiy matn deb hisoblashsa, boshqalar uni ma’nosiz belgilar to‘plami deb taxmin qiladi. Hozirgacha hech kim Voynich qo‘lyozmasining sirini ocholmagan.

@Xyuston

Nega qwerty... abcdef... emas?

Qwerty... birinchi marta Kristofer Latham Sholes tomonidan ishlab chiqilgan va 1867-yilda patentlangan. Yozuv mashinkasining dastlabki versiyasiga bir qancha o'zgartirishlar kiritildi va 1878-yilda yakuniy koʻrinishiga yaqin holatga keldi.

Ushbu tartib Remington kompaniyasi uni yozuv mashinkalari uchun qabul qilganda mashhur bo'ldi.

Dastlabki yozuv mashinkalarida harflar mexanik ravishda harakatlanar, lekin tez yozilganda ular bir-biriga tegib, qotib qolardi. Sholes tez-tez ishlatiladigan harflarni bir-biridan uzoqroqqa joylashtirib, ushbu muammoni kamaytirishga harakat qilgan. Natijada QWERTY paydo bo‘ldi.

Qisqa qilib aytganda, soʻzlarni yozishda qulaylik yaratish uchun alifbo ketma-ketligidan kechishgan. Va klaviaturani aynan qwerty koʻrinishida boʻlishi insonlarga yozishda qulaylikni ta'minlagan.

@Xyuston

Nega boylar doim yomon, kambagʻal esa doim yaxshi?

Bu kabi tushunchalar SSSR siyosati mafkurasi bilan bogʻliq tushunchalar sanaladi. SSSR ning asosiy yoʻli hammani birdek teng ushlash, jamiyatda boy ham kambagʻal ham boʻlmaslikni taminlash edi. Buning oqibatida SSSR hokimiyatining dastlabki yillarida boylarni yoppasiga "tunash" siyosatini olib bordi. Ortiqcha mulkka ega aholidan mulklarini tortib oldi. Odamlar qoʻlida mol-mulk toʻplanishini oldini oldi va qaattiq nazorat oʻrnatdi.

Bu holatlar esa ertak, hikoya va filmlarga ham koʻchdi. Bular orqali xalq onggiga ushbu mafkurani singdirishdi. Turli nashrlar orqali gazeta, jurnallarda boylarni qoralab yozishlar boshlandi. Va xalq buni oʻzi bilmagan, tushunmagan holda qabul qildi. Endi esa hali ham bu fikrlardan voz kecholmayapti.

Hozirgi kundagi seriallarda ham bu mafkuraning qoldiqlarini koʻrishimiz mumkin. Va hali ham aholi orasida boylarga nisbatan salbiy qarashlar mavjud.

@Xyuston

"Juftak rostlamoq"

Tilimizda juftakni rostlamoq, juftakni urmoq va baʼzan juftak otmoq iboralari qoʻllanadi. Ular qochib qolmoq, orqa-oldiga qaramasdan qochmoq maʼnolarini anglatadiIbora tarkibidagi juftak soʻzi fors tilidan olingan boʻlib, ikki oyoqlab tepish maʼnosini anglatadi. Forschada ot, mol kabi hayvonlarning keyingi ikki oyoq bilan tepishi, tepinishiga ham shu soʻz ishlatiladi.

❗️ Lekin tepki maʼnosidagi juftak soʻzi oʻzbek tilida mustaqil ishlatilmaydi. U faqat ibora tarkibida qoʻllanadi, xolos.
Manba : Orif Tolib

@Xyuston

🏆 Bangladeshda oʻtkazilayotgan 1-Osiyo chempionati 2025-da 🇺🇿 Oʻzbekiston amputantlar terma jamoasi ketma-ket 4 oʻyinda yirik hisobda gʻalaba qozonishdi.

Ular ertaga final oʻyinini oʻtkazishadi.

Bangladesh, Dakka. Stadion - Bashundxara Kings Arena.

Vaqt: 12.02.2025 soat 14:00. (Toshkent vaqti)

🇺🇿Uzbekiston - Indoneziya🇮🇩

Yuqorida esa ular erishgan yutuqlar. Har bir terma jamoa havas qilsa arzigulik yutuqlarga erishishgan.

Hamyurtlarimizni qoʻllab-quvvatlab turamiz!
🇺🇿Oʻlgʻa Oʻzbekiston 🇺🇿

"London 1666-yilda deyarli yo‘q bo‘lib ketishi mumkin edi!"

1666-yil sentabr oyida Londonda katta yong‘in boshlanadi. Olov butun shaharni qamrab oladi va to‘rt kun davomida davom etadi. Biroq, bu oddiy yong‘in emas edi—shaharni deyarli xaritadan o‘chirib tashlay yozgan!

80 mingga yaqin odam boshpanasiz qoladi.

13 mingdan ortiq bino yonib ketadi.

Shaharning yarmi deyarli vayron bo‘ladi.

Ammo eng qiziq tomoni shundaki, bu yong‘in shaharni vabo kasalligidan qutqarib qolgan deb qaraladi.

1665-yilda Londonda buyuk vabo epidemiyasi avj olgan edi. Minglab odamlar o‘lgan, ko‘chalar dahshatli ahvolda bo‘lgan. Ammo 1666-yildagi yong‘in kasallik o‘chog‘ini yo‘q qilib, shahardagi sanitariya sharoitini majburan yaxshilagan.

Agar bu yong‘in bo‘lmaganida, ehtimol Londonda vabo yana bir necha yil davom etib, shahar aholisining katta qismini yo‘q qilgan bo‘lar edi.

Ba’zan eng katta falokatlar kutilmagan tarzda foydali oqibatlarga olib kelishi mumkin!

@Xyuston

Spartaliklar qat’iyatli, kamgap, harbiy intizomga asoslangan jamiyatga ega xalq edi. Ularning tarbiyasi bolalikdan boshlab harbiy hayotga tayyorlashga qaratilgan bo‘lib, har qanday qo‘rqitish yoki tahdidlarga bo‘ysunmaslikni o‘rgatgan.

Miloddan avvalgi IV asrda Makedoniya qiroli Filip II Yunoniston shahar-davlatlarini zabt eta boshladi. U Spartaga maktub yo‘llab, shunday tahdid qilgan:

"Agar men Spartaga kirib borsam, uni butunlay vayron qilaman."

Spartaliklar bunga faqat bitta so‘z bilan javob qaytargan:

"Agarda..." Ya'ni "Agar bosib olsang" deya oʻzlarining qisqa va ma'noli gapirishini va janglardan qoʻrqmasligini bildirishgan.

PS: Qalqondagi Λ belgisi esa erkaklik ramzi hisoblanadi.

@Xyuston

Ok (Okey)

Inglizcha "Okay" (qisqartmasi Ok, O.K.) — bu xalqaro so‘z bo‘lib, rozilik va tasdiq ma’nosini anglatadi. O‘zbek tiliga mos ravishda "Xo‘p", "ha", "hammasi joyida", "yaxshi" va "to‘g‘ri" deya tarjima qilinadi. Ushbu so‘z dastavval Amerika Qo‘shma Shtatlarida paydo bo‘lib, keyinchalik butun dunyoga keng tarqalgan va hozirda eng ko‘p foydalaniluvchi inglizcha so‘z sifatida e’tirof etilgan. 2014-yil 23-martda mazkur so‘zning 175 yilligi nishonlangan. O.K. so‘zi bugungi kunda hamma joyda juda keng qo‘llanilmoqda va uning kelib chiqishi to‘g‘risida har xil fikrlar mavjud.

Birinchi taxminga ko‘ra, "O.K." ilk marotaba 1839-yilda Boston gazetasida bosilgan maqolada hazilomuz tarzda tilga olingan va inglizcha "Oll Korrekt" ( "All correct"— "hammasi to‘g‘ri") iborasining qisqartmasini bildirgan.

Ikkinchi taxminga binoan, O.K. AQSh prezidenti Martin Van Byuren tug‘ilgan joy — Nyu-Yorkdagi Kinderxuk (Kinderhook) shaharchasi nomidan olingan. Aniqrog‘i, Van Byuren 1840-yildagi saylov kampaniyasida o‘ziga Old Kinderhook taxallusini tanlagan va bu taxullus qisqartirilib "O.K." shaklida mashhur bo‘lgan.

Shunga o‘xshash yana bir taxmin mavjud, unga asosan, AQShning yana bir prezidenti Endryu Jekson qaror va farmon qabul qilishda doim "O.K." iborasini ishlatgan, ya’ni loyihalar bilan tanishib chiqib "hammasi to‘g‘ri" deya imzo chekkan.

"O.K." nemischa so‘zdan kelib chiqqan degan qarash ham keng tarqalgan. Gazetada chop etilishidan oldin maqolalar muharrirlarga yuborilgan va ular matndan xato topishmasa, maqolaga "O.K" ( Ohne Korrektur— tuzatishlar yo‘q) belgisini qo‘yib berishgan.

Fransuzlar ushbu ibora urush paytida paydo bo‘lgan deb hisoblashadi. Ikkinchi jahon urushi paytida ingliz uchuvchilari tomonidan keng qo‘llanila boshlangan, ular bazaga hech qanday yo‘qotish yo‘qligi va umuman aviatsiyada hech qanday muammo yo‘qligi haqida xabar berishda 0K ("0 killed")— "halok bo‘lganlar yo‘q" dan foydalanishgan.

AQShning Oklaxoma shtati aholisi esa "O.K."ni o‘z shtatlarining nomidan kelib chiqqan deb da’vo qilishadi.

AQShda va ko‘plab mamlakatlarda OK ni maxsus imo-ishora orqali ifoda etish keng yoyilgan — bosh va ko‘rsatkich barmoq uchlarini bir- biriga tekkizib, halqa hosil qilinadi. Biroq, bu ishora Braziliyada juda salbiy qabul qilinadi.
Manba:Aniq.uz

@Xyuston

"Sem amaki"

Bu ibora 1812 yilda paydo bo’lgan. Oradan faqat 40 yil o’tganidan keyin Amerika bayrog’ining ranglariga mos kiyimdagi oq sochli silindr uslubidagi shlyapa kiygan qariyaning surati paydo bo’lgan.

Iboraning kelib chiqishi hanuzgacha juda ko’p bahslarga sabab bo’lib kelmoqda. Odatda “Sem amaki” deyilganida 1812-1815 yillarda Angliya bilan bo’lgan urush paytida amerikalik askarlarga go’sht yetkazib berib turgan savdogar Semyuel Uilson bu iboraning kelish chiqish manbai sifatida keltiriladi. Semyuel Uilson yetkazib berayotgan mol go’shtining bo’laklarida davlat buyurtmasi ekanligini yuildirish uchun “U.S.” harflari bilan belgilangan tamg’a bo’lgan. Ammo xushchaqchaq askarlar bu qisqartmaga boshqa kengaytirib o’qishni o’ylab topganlar – Uncle Sam (Sem Amaki). Bu hazil juda ildiz otib yubordi va Sem Amaki Amerika Qo’shma Shtatlarini tanishtiruvchi timsolga aylanib qoldi.

Yuqoridagi suratda esa, 1917 yilda Amerika hukumati buyurtmasiga asosan Djeyms Montgomeri Flegg oʻzining bebaho ijod mahsulini yaratgan. Ushbu surat orqasidan oʻng minglab koʻngillilar AQSH armiyasiga borishgan.

Yuzida qat’iyatlik, jiddiylik, talabchanlik paydo bo’lgan Sem amaki plakatdan butun millatga murojaat qilib turgandi: «I Want You' for a US Army» (Seni Amerika Qo’shma Shtatlari armiyasida kutaman). Ushbu plakatning notiqliligi bilan birga ko’zga ko’rinar obrazi ushbu da’vatga inkor bilan yondoshishga zarracha ham imkon qoldirmagan.

@Xyuston