AVLOD SURMAGAN TILANCHILARBolalagimdan ko‘cha-ko‘yda, aholi gavjum hududlarda, bozor atrofida qo‘l-oyog‘i butun, sog‘ligi joyida, ammo yasama nochorlik siyratida aks etgan tilanchilarni ko‘rardim. Ularni tez-tez xonadonlarga tashrifi sababli, ko‘pchilik eshigini ichkaridan qulflashi odat tusiga aylangandi. Aqlimni tanigan paytimdan kattalar tilida mahallamizda “Surxondan kelgan tilanchilar ko‘payib ketdi.” – degan so‘zlardan ular boshqa joydan biz tomonlarga kelar ekan-da deb o‘ylar edim. Biz va butun vohaliklar viloyatlardan kelgan “pul ber” chilarni ko‘rishga ko‘nikdik. Lekin yaqin yillardan beri o‘zimizning oramizdan chiqayotgan yosh-yalang va katta yoshdagi tuppa-tuzuk ko‘ringan odamlarning tilanchiga aylanib qolayotgani menga biroz erish tuyuldi.
Bu narsalar haqida fikr yuritishimga aslida kutilmagan voqea sabab bo‘ldi. …Ayolim bilan tushlik vaqti shahar markazidagi tamaddixonaga kirgan edik. Suhbatlashib o‘tirganimizda yonimizga 12-13 yosh orasidagi bolakay biroz vaqt menga termulib, so‘ng hayajon aralash “og‘a 10 000 so‘m pul berib turing, zarur bo‘lyapti”, - dedi. Mahzunlik aks etgan bu bolani holatini ko‘rib ichimdan bir narsa uzilgandek, hali ikki yoshni qoralamagan farzandim ko‘z oldimga kelganday bo‘ldi. Balki shu sabablimi uni ortiqcha savollarga tutishga hafsalam bo‘lmadi. Shuning uchun cho‘zilgan qo‘llarni quruq qoldirmadim va uni keyingi holatlarini kuzatdim. Bola berilgan topshirig‘ni bajarishda davom etardi. Takror cho‘zilgan qo‘llar ba’zida pulli yoki quruq qolar edi. Qiziq bunday vazifani topshirayotgan ota-ona qayerda ekan o‘zi? O‘z bolalarini tilanchilikka o‘rgatayotgan qanday odamlarga aylanib qoldik? Men tilanchilar tomonidan fuqarolarning yurishiga qo‘ymay, avtomobil yo‘llarida esa transport vositalari harakatlanishiga xavf tug‘dirib qat’iy turib sadaqa so‘raydiganlar haqida gapirmayabman. Ular alohida mavzu. Lekin hali murg‘ak, ongi va to‘liq dunyoqarashga ega bo‘lmagan. Orzu maqsadlari osmon qadar, bu yoniq ko‘zlarni javdiratib, o‘z tengqurlari orasida kamsitilishiga yo‘l qo‘yayotgan berahm ota-onalarni nima deb atashni ham bilayman aslida. Bu avlod surmagan tilanchilarning ertangi kuni nahot hech kimga qiziq bo‘lmasa. Afsuski, biz jim qarab turishdan boshqa narsaga yaramaydigan holga keldik. Bolalar esa hamon kattalar zug‘imi ostida ularning har qanday jirkanch toshirig‘ni bajarishga majbur.
® Xorun MUSO@Xorun_Muso