Urikguli

🌡 Bog‘mi, beton pechmi yoki kelajakdagi qurilishmi?

Anhor Lokomotiv - Toshkentdagi eng bo‘m-bo‘sh parklardan biri, garchi u yerda attraksionlar juda ko‘p bo‘lsa-da. Faqat bir muammo bor: yozda u yerda bo‘lish imkonsiz. Yaxlit beton, bir tomchi ham soya yo‘q - bu odatiy issiqlik oroli bo‘lib, unda asfalt va beton quyoshda qovurilib, iqlim do‘zaxini yaratadi.

Endi bu bog‘ o‘rnida yangi loyiha paydo bo‘ldi. Tasvirlarda hamma narsa chiroyli: attraksionlar kamroq, ko‘kalamzorlar ko‘proq. Bu yaxshi eshitiladi, lekin aslida nima bo‘ladi?

🏗 4 ta bino o‘rniga zich qurilish
Dastlab loyiha nisbatan muvozanatli ko‘rinardi: 4 ta bino, obodonlashtirish. Ammo to‘satdan hamma narsa ko‘payib ketdi va endi binolar bir necha barobar zichroq. Bu hudud uchun ko‘plik qilmaydimi?

🚦 Transport aloqasi - u umuman mavjudmi?
Mayli, quramiz, lekin odamlar bu yerga qanday yetib keladi? Bu hududda tirbandlik yuzaga kelgan va bunday zichlik bilan ahvol yanada yomonlashadi. Balki bu masalani avval yechib, keyin qurish kerakdir? Yoki allaqachon bormi? Renderlarda faqat bitta yo‘l bor, balki master-rejada quruvchilarning yechimlari bilan mavjud bo‘lishi mumkin.

🌳 Parkmi yoki shunchaki yashil rendermi?
Rasmlarda chiroyli ko‘rinadi, lekin biz buni allaqachon boshdan kechirganmiz: dastlab "yashil hudud" va’da qilinadi, keyin esa 20 yildan keyin soya beradigan bir nechta maysazor va daraxtlar qoladi.

🎡 Attraksion parklar hech kimga kerak emasmi?
Anhor Lokomotiv - inqirozga yuz tutayotgan birinchi attraksion park emas. Toshkentda bu endi ishlamayapti deganimi? Ammo Andijonda shahar markazida yangi ko‘ngilochar bog‘ qurilmoqda yoki boshqa ma’lumotlarga ko‘ra "chumoli uyasi". Agar bunday bog‘lar yashovchan bo‘lmasa, ularni qayta-qayta qurishning nima keragi bor? Keyinchalik qurilish uchun yerni sotish uchunmi?

⚠️ Xo‘sh, parkmi yoki qurilishmi?
Biz ushbu holatni bilamiz: avval bog‘ va’da qilinadi, keyin turar-joy majmuasi paydo bo‘ladi va bog‘dan avtoturargohlar orasidagi xiyobon qoladi. Boshqacha bo‘lishiga kafolat qani?


—


🇷🇺 🌡 Парк, бетонная печь или будущая стройка?

Анхор Локомотив — один из самых пустующих парков в Ташкенте, хотя аттракционов там завались. Только вот проблема: летом там невозможно находиться. Сплошной бетон, ни капли тени — типичный тепловой остров, где асфальт и бетон жарятся под солнцем, создавая климатический ад.

Теперь на месте этого парка появился новый проект. На рендерах всё красиво: меньше аттракционов, больше зелени. Звучит неплохо, но что будет в реальности?

🏗 Вместо 4 зданий — плотная застройка
Сначала проект выглядел относительно сбалансированным: 4 здания, благоустройство. Но внезапно всё умножилось, и теперь застройка стала в разы плотнее. А не многовато ли для этого района?

🚦 Транспортная связь — а она вообще есть?
Окей, строим, но как люди сюда будут добираться? Этот район уже в пробках, а с такой плотностью станет ещё хуже. Может, сначала надо было решить этот вопрос, а потом строить? Или уже есть? Что-то на рендерах только одна дорога, может в мастер-плане существует с решениями от застройщиков.

🌳 Парк или просто зелёный рендер?
На картинках выглядит красиво, но мы это уже проходили: сначала обещают «зелёную зону», а потом остаётся пара газонов и деревья, которые дадут тень лет через 20.

🎡 Аттракционные парки никому не нужны?
Анхор Локомотив — не первый аттракционный парк, который приходит в упадок. В Ташкенте это уже не работает значит. Но в Андижане в центре города строят новый парк развлечений или по другим информациям “муравейник”. Если такие парки не жизнеспособны, зачем их снова и снова строить? Чтобы потом продать землю под застройку?

⚠️ Так парк или стройка?
Мы знаем этот сценарий: сначала обещают парк, потом появляется жилой комплекс, а от парка остаётся аллея между паркингами. Где гарантии, что тут будет иначе?

👍 @archemistryurban

🌿 Tabiiy Havo Tozalagich – Xlorofitum!

Toshkentda havo ifloslanishi jiddiy muammo bo‘lib, 83% aholi xavfsiz me’yordan 6 baravar yuqori darajadagi hududlarda yashamoqda. PM2.5 zarrachalari o‘rtacha 38.8 µg/m³ ni tashkil etadi, bu esa Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti tavsiya etgan 5 µg/m³ dan ancha yuqori.

Shunday sharoitda yopiq xonadagi havoni tozalash juda muhim.

🔬 Ilmiy tadqiqotlarga ko‘ra (Phytoremediation of particulate matter from indoor air by Chlorophytum comosum L. plants, 2015),

- 13.62 dan 19.79 μg/cm² gacha zarrachalarni o'zida tuplay olishi,

- mum shaklida esa 34.46 dan 72.97 μg/cm² gacha zararli moddalarni o'zida to'plashi,

- PM yig'ilishi alyuminiy plitalariga nisbatan barglarda ancha ko'p yig'ilishini ko'rsatdi! 🏡✨

Nega aynan Xlorofitum?

✅ Havoni samarali tozalaydi – zararli zarrachalarni yutadi.

✅ Parvarishi oson – band turmush tarzi uchun qulay.

✅ Ko‘rk bag‘ishlaydi – yashil barglari xonangizga estetik go‘zallik qo‘shadi.

Havo ifloslanishi ongni pasaytiradi va kundalik vazifalarni bajarishni qiyinlashtiradi

Yuqori konsentratsiyadagi mayda zarrachalarning qisqa muddat ta’sir qilishi insonning vazifalarga e’tibor qaratish qobiliyatini zaiflashtirishi mumkin. Odamlarning his-tuyg‘ularni tushunish yoki biror vazifaga diqqatni jamlash qobiliyati mayda zarrachalar (PM) bilan ifloslangan havo natijasida pasayishi mumkin. Bu esa kundalik faoliyat, masalan, haftalik do‘kon xaridini bajarishni qiyinlashtirishi mumkinligini yangi tadqiqot ko‘rsatmoqda.

Olimlar aniqlashicha, yuqori darajadagi PM ta’sirida hatto qisqa vaqt bo‘lish ham insonning e’tiborini vazifaga jamlash, chalg‘ituvchi omillardan qochish va ijtimoiy jihatdan maqbul tarzda harakat qilish qobiliyatini zaiflashtirishi mumkin. Tadqiqotchilar ishtirokchilarni sham shamollatish orqali havo ifloslantirilgan yoki toza havo bilan ta’minlangan muhitga joylashtirdilar. Ularning kognitiv qobiliyatlari havoga ta’sir qilishdan oldin va to‘rt soatdan keyin sinovdan o‘tkazildi. Testlar ishchi xotira, tanlab e’tibor qaratish, hissiyotlarni anglash, psixomotor tezlik va davomiy e’tibor kabi ko‘rsatkichlarni o‘lchadi.

Birmingem universitetidan Dr. Tomas Faherti:

"Bizning tadqiqotimiz shuni ko‘rsatadiki, hatto qisqa muddatli mayda zarrachalar ta’siri ham kunlik faoliyat uchun zarur bo‘lgan miya funksiyalariga darhol salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin, masalan, oddiy do‘kon xaridi."

Mutaxassislar bu qobiliyatlarning zaiflashishi asosan yallig‘lanish jarayonlari bilan bog‘liq bo‘lishi mumkinligini ta’kidlamoqda. Shu bilan birga, ishchi xotira bunday ta’sirlarga nisbatan chidamli ekanligi kuzatildi. Bu esa ba’zi miya funksiyalari qisqa muddatli ifloslanishga nisbatan bardoshliroq bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatadi.

Kognitiv funksiyalar insonning kundalik vazifalarini bajarishida muhim bo‘lgan turli xil aqliy jarayonlarni o‘z ichiga oladi:

- Tanlab e’tibor qaratish – insonning qaror qabul qilish va maqsadga yo‘naltirilgan harakatlarni bajarish qobiliyatini shakllantiradi. Masalan, do‘konda xaridlar ro‘yxatiga rioya qilish va keraksiz narsalarni sotib olmaslikni ta’minlaydi.
- Ishchi xotira – ma’lumotlarni vaqtincha saqlash va qayta ishlash uchun zarur bo‘lgan miya qobiliyati bo‘lib, ko‘p vazifali ishlarda, masalan, kun tartibini rejalashtirish yoki bir vaqtning o‘zida bir nechta suhbatlarni olib borishda muhim rol o‘ynaydi.
- Ijtimoiy-emotsional kognitsiya – inson o‘zining va atrofdagilarning his-tuyg‘ularini anglash orqali ijtimoiy jihatdan maqbul xatti-harakatlarni shakllantiradi.

Bu kognitiv ko‘nikmalar bir-birini to‘ldiradi va kundalik hayotda muvaffaqiyatli vazifalarni bajarishga yordam beradi. Tadqiqot shuningdek, havo ifloslanishining kognitiv funksiyalarga qanday ta’sir qilish mexanizmlarini chuqurroq o‘rganish va bu ta’sirlarning uzoq muddatli oqibatlarini baholash zarurligini ta’kidlaydi. Ayniqsa, bolalar va qariyalar kabi zaif guruhlar uchun bu masala juda dolzarbdir.

Dunyo miqyosida havo ifloslanishi inson salomatligi uchun eng katta ekologik xavf omili hisoblanadi va erta o‘lim holatlarining ortishiga sabab bo‘ladi. Past sifatli havoning yurak-qon tomir va nafas tizimiga zararli ta’siri keng tan olingan bo‘lib, u skleroz, Alzheimer va Parkinson kasalliklari bilan ham bog‘liq.

PM2.5 – inson salomatligiga eng katta xavf tug‘diruvchi havodagi ifloslantiruvchi modda bo‘lib, faqat 2015-yilda ushbu zarrachalarga bog‘liq holda 4,2 million o‘lim holati qayd etilgan. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (WHO) ushbu zarrachalar uchun kunlik va yillik miqdorlar 15 μg/m³ va 5 μg/m³ dan oshmasligi kerakligini tavsiya qiladi.

Batafsil...

📝@ceen_news