​— Bir doktor bundan ancha ilgari xuddi mana shunday gaplarni aytgan edi, — dedi qariya. — Yoshi ulug‘, aqlli-hushli odam. U ham sizga o‘xshab ochiq, ammo hazilga olib, alamli hazilga olib gapirgandi. Men, — deydi, — insoniyatni sevaman, biroq o‘zimga o‘zim hayron qolaman: men insoniyatni umuman qancha ko‘p yaxshi ko‘rsam, odamlarni, xususan, shuncha kam sevaman, yaʼni alohida-alohida odamlarni, yakka-yakka shaxslarni aytaman. Xayollarimda insoniyatga ehtiros bilan xizmatlar ko‘rsatishni jon-jon deb orzu qilaman va agar nogahon mendan talab qilib qolinsa, zarurat tug‘ilsa, ehtimol, xochga mixlanishdan ham aslo qaytmasdim, shunday bo‘lsa ham, hech kimsa bilan loaqal ikki kun bir xonada birga turolmayman, buni ko‘p tajribadan o‘tkazganman. U menga salgina yaqin tursa, shu ondayoq uning shaxsiyati ustimga bostirib kela boshlaydi va erkimni boʻgʻadi. Men bir kun ichida eng yaxshi odamni ham juda yomon ko‘rib qolishim mumkin: birini ovqatni juda uzoq o‘tirib yerkan deyman, boshqasini tumov bo‘lgani, tinimsiz aksa urgani, burnini qoqqani uchun iqim suymaydi. Men, – deydi o‘sha kishi, — menga salgina teginib ketishsa, darrov odamlarning dushmaniga aylanaman. Bovujud, doim shunday hol ro‘y beradiki, men xususan odamlarni qanchalik yomon ko‘rsam, insoniyatga umuman bo‘lgan muhabbatim shunchalik alangali bo‘lib borardi.
— Ammo nima qilsa bo‘ladi? Bunday hollarda nima qilish mumkin?

©️ Fyodor Dostoyevskiy, «Aka-uka Karamazovlar»