#Уллы_тулғалар
ДӘСЛЕПКИ ДОКТОРЛАРДАН
Урыстан соңғы жыллары халқымыз арасында түрли кеселликлер ҳәўиж алыўы себепли бул тараў ўәкиллерине болған ықтыяж жүдә үлкен еди.
Сол ўақытлары районда бул тараўда биринши докторлар жетилисип баслады. Усылар арасында ден-саўлықты сақлаў тараўында дерлик 50 жыл хызмет еткен, ҳәзир адамлар ислеген ислерин рәўият етип айтып жүрген, ҳүрмет пенен еске алатуғын Нурлыбай Муталиевте бар еди.
Нурлыбай аға 1928-жылдың 4-июль күни Кегейли районы Ақтуба пуқаралар жыйыны аймағындағы «Қарасыйрақ» елатында туўылған. 1942-жыл район орайындағы №1-мектепте толық емес орта мағлыўмат алған.
1942-жылдан 1944-жыллар аралығында өз аўылындағы колхозда табелши болып ислейди. Оқыўға болған ықласына бола, 1944-1945 оқыў жылында Шымбайдағы муғаллимлер таярлайтуғын институттың таярлық бөлиминде оқыйды.
1945-жылы сол институттың география факультетине оқыўға киреди. Бирақ сол қысылшаң дәўирде ҳәм жаслайынан жетим қалған Нурлыбайдай жаслардың басқа жақларға барып жумыс ислеўи мүшкил ис еди. Қыйын дәўир кимди болсада ойландыратуғыны белгили еди.
-Ол ўакытлары жасларды оқыўға шақырыў, алып кетиўлер жаман емес еди. Лекин айырым жағдайларда онша жақсы да болмады. Адамларда гүман менен қараўлар көп болды. Мысалы Сарыбай ағамыз урыстың ўақтында еки аяғының тамырлары тилинип келди. Емленип зорға жүрди. Бир күни военкоматтан еки адам келип, оған сен жортаға ақсақ болып жүрсең, аяғыңда бәледе жоқ деп, оның еки аяғын аяқлары менен басып, аяғыңды соз, соз деп азап берип, соңынан Сарыбай ағаның қулындағы даўысы шыққаны еле ядымда. «Көп пенен көрген уллы той» дедиме ақсаңлап Армияға кетти. Сол кеткеннен оннан хабар-атар болмады. Сондай-ақ, ол ўақытта ҳәр қыйлы аўырыўшылықларда көп еди. Оларды емлей алмай халқымыз көп жапа шекти. Усындай жағдайларда халық дәртине дәрман болғым келди ҳәм 1946-жылы Төрткүлдеги фельдшер-акушеркалық мектепке оқыўға атландым. Мениң менен бирге сол ўақытларда урыстан қайтып келген Шамурат Өтемуратов, Досберген Султанов, Ҳәкимияз Қыдырниязов, Ережеп Халмуратов ҳәм Есемурат деген аўылласларымда оқыды. Оларда қәнигеликти ийелеп, халқымыздың ден-саўлығын сақлаў тараўында кимсең «пәленше доктор» болып халыққа танылды, елдиң ҳүрметине миясар болып өтти. Және айтатуғын нәрсе мениң менен оқығанлардың барлығы дерлик саўаш майданларының азапларын татыған, «парахат турмыс болса, жумыс болса шаршадық деп айтпас едик» деп келгенлерден еди. Ал, өзим болсам аўылдағы фронтқа қатнасып, жаслық қабырғамды қайыстырып, сындырмай шынықтырып, солай етип көзимиз ашылып жетискенлерден едим. 1946-жылға дейин аман қалған жигитлер тийкарынан өз үйлерине келип, келмей қалғанлар жөнинде ҳәр қыйлы хабар жеткен дәўир еди. Саўаш дағдарысынан аман-саў келген жигитлер ғайратланып жумысқа тийисе баслаған дәўирлер еди,- деп жазған Нурлыбай аға өз еске түсириў қолжазбаларында.
1949-жылы Нөкис қаласына көшип келген Төрткүлдеги фельдшер-акушеркалық мектебин табыслы питкерип шықты. Оған Кегейли районының
3-аўыллық кеңесиндеги аўыллық врачлық амбулаторияға фельдшер болып ислеўге жоллама берилди. Ол жерде 1949-жыл 1-октябрьге шекем ислеп, кейин усы райондағы 5-аўыллық кеңестеги аўыллық емлеўханада фельдшер болып жумысқа орналасқан. Бул райондағы сол дәўирдеги ири ҳәм тийкарғы емлеўханалардан еди. Жоқары мағлыўматлы қәнигелердиң өзи районда санаўлы еди.
1950-жылдың 10-апрель күнинен– дейди өз қолжазбасында Нурлыбай аға – армия қатарына алындым. Украинаның Шеркас қаласындағы әскерий бөлимине барып, 1957-жылға дейин Смоленский областының Погинс қаласындағы байланыс батальонында фельдшер болып хызмет еттим.
Сыртта жүрип талай машқаларды да басынан кеширди. Нурлыбай ағаның әскерликтен қайтыўына «-Елге кел, атаның шаңарағын қайта көтер, түтинин түтет. Ол жаққа (әлбетте урысқа кеткенлер)кетип келмей қалғанларда аз емес» деп аўылдағы жасы үлкен ағайынлериниң қайта-қайта шақырыўлары себепли 1957-жылы елге оралады.
ДӘСЛЕПКИ ДОКТОРЛАРДАН
Урыстан соңғы жыллары халқымыз арасында түрли кеселликлер ҳәўиж алыўы себепли бул тараў ўәкиллерине болған ықтыяж жүдә үлкен еди.
Сол ўақытлары районда бул тараўда биринши докторлар жетилисип баслады. Усылар арасында ден-саўлықты сақлаў тараўында дерлик 50 жыл хызмет еткен, ҳәзир адамлар ислеген ислерин рәўият етип айтып жүрген, ҳүрмет пенен еске алатуғын Нурлыбай Муталиевте бар еди.
Нурлыбай аға 1928-жылдың 4-июль күни Кегейли районы Ақтуба пуқаралар жыйыны аймағындағы «Қарасыйрақ» елатында туўылған. 1942-жыл район орайындағы №1-мектепте толық емес орта мағлыўмат алған.
1942-жылдан 1944-жыллар аралығында өз аўылындағы колхозда табелши болып ислейди. Оқыўға болған ықласына бола, 1944-1945 оқыў жылында Шымбайдағы муғаллимлер таярлайтуғын институттың таярлық бөлиминде оқыйды.
1945-жылы сол институттың география факультетине оқыўға киреди. Бирақ сол қысылшаң дәўирде ҳәм жаслайынан жетим қалған Нурлыбайдай жаслардың басқа жақларға барып жумыс ислеўи мүшкил ис еди. Қыйын дәўир кимди болсада ойландыратуғыны белгили еди.
-Ол ўакытлары жасларды оқыўға шақырыў, алып кетиўлер жаман емес еди. Лекин айырым жағдайларда онша жақсы да болмады. Адамларда гүман менен қараўлар көп болды. Мысалы Сарыбай ағамыз урыстың ўақтында еки аяғының тамырлары тилинип келди. Емленип зорға жүрди. Бир күни военкоматтан еки адам келип, оған сен жортаға ақсақ болып жүрсең, аяғыңда бәледе жоқ деп, оның еки аяғын аяқлары менен басып, аяғыңды соз, соз деп азап берип, соңынан Сарыбай ағаның қулындағы даўысы шыққаны еле ядымда. «Көп пенен көрген уллы той» дедиме ақсаңлап Армияға кетти. Сол кеткеннен оннан хабар-атар болмады. Сондай-ақ, ол ўақытта ҳәр қыйлы аўырыўшылықларда көп еди. Оларды емлей алмай халқымыз көп жапа шекти. Усындай жағдайларда халық дәртине дәрман болғым келди ҳәм 1946-жылы Төрткүлдеги фельдшер-акушеркалық мектепке оқыўға атландым. Мениң менен бирге сол ўақытларда урыстан қайтып келген Шамурат Өтемуратов, Досберген Султанов, Ҳәкимияз Қыдырниязов, Ережеп Халмуратов ҳәм Есемурат деген аўылласларымда оқыды. Оларда қәнигеликти ийелеп, халқымыздың ден-саўлығын сақлаў тараўында кимсең «пәленше доктор» болып халыққа танылды, елдиң ҳүрметине миясар болып өтти. Және айтатуғын нәрсе мениң менен оқығанлардың барлығы дерлик саўаш майданларының азапларын татыған, «парахат турмыс болса, жумыс болса шаршадық деп айтпас едик» деп келгенлерден еди. Ал, өзим болсам аўылдағы фронтқа қатнасып, жаслық қабырғамды қайыстырып, сындырмай шынықтырып, солай етип көзимиз ашылып жетискенлерден едим. 1946-жылға дейин аман қалған жигитлер тийкарынан өз үйлерине келип, келмей қалғанлар жөнинде ҳәр қыйлы хабар жеткен дәўир еди. Саўаш дағдарысынан аман-саў келген жигитлер ғайратланып жумысқа тийисе баслаған дәўирлер еди,- деп жазған Нурлыбай аға өз еске түсириў қолжазбаларында.
1949-жылы Нөкис қаласына көшип келген Төрткүлдеги фельдшер-акушеркалық мектебин табыслы питкерип шықты. Оған Кегейли районының
3-аўыллық кеңесиндеги аўыллық врачлық амбулаторияға фельдшер болып ислеўге жоллама берилди. Ол жерде 1949-жыл 1-октябрьге шекем ислеп, кейин усы райондағы 5-аўыллық кеңестеги аўыллық емлеўханада фельдшер болып жумысқа орналасқан. Бул райондағы сол дәўирдеги ири ҳәм тийкарғы емлеўханалардан еди. Жоқары мағлыўматлы қәнигелердиң өзи районда санаўлы еди.
1950-жылдың 10-апрель күнинен– дейди өз қолжазбасында Нурлыбай аға – армия қатарына алындым. Украинаның Шеркас қаласындағы әскерий бөлимине барып, 1957-жылға дейин Смоленский областының Погинс қаласындағы байланыс батальонында фельдшер болып хызмет еттим.
Сыртта жүрип талай машқаларды да басынан кеширди. Нурлыбай ағаның әскерликтен қайтыўына «-Елге кел, атаның шаңарағын қайта көтер, түтинин түтет. Ол жаққа (әлбетте урысқа кеткенлер)кетип келмей қалғанларда аз емес» деп аўылдағы жасы үлкен ағайынлериниң қайта-қайта шақырыўлары себепли 1957-жылы елге оралады.