TED | Uzbek Language

Barchaga assalom aleykum.

Uzoq vaqtlik jimlikdan so'ng, nihoyat O'zbekcha TED jamiyatini (TED Uzbek Translators Community) shakllantirishga qaror qildik va ushbu maqsadga ko'ra guruh ochdik.

Ushbu guruh TED loyihalarini (TED Talks, TED-Ed va boshqalar) o'zbek tiliga tarjima qilayotgan va o'zbek tilida yoyishga harakat qilayotgan yoki shunday xohish-istagidagi insonlarni bir joyga jamlash uchun ochildi.

Ushbu guruhga TED loyihalariga qiziquvchi va ko'ngilli (volontyor) sifatida TED Talks va TED-Ed videolarini tarjima qilish istagida bo'lgan tanishlaringizni taklif qilishingiz mumkin va biz bundan faqat hursand bo'lamiz.

Guruh a'zolari bir-birlari bilan xoh ingliz tildia, xoh o'zbek tilida fikr almashishlari va tarjima, subtitrlash bo'yicha tushunmagan savollariga javoblar olishlari mumkin. Community`ning birlamchi maqsadi ham aslida xohlovchilarga qanday qilib "translator" sifatida ro'yxatdan o'tish, qanday qilib materiallarni tarjima qilish, CaptionHub platformasini tushunish va boshqa nozikliklarini o'rgatish hisoblanadi.

Shuningdek, tarjima qilishda faol bo'lgan nomzodlarni Uzbek Language Coordinator (Supervisor) darajasiga ko'tarilishida yo'l-yo'riq ko'rsatiladi va safimizni kengaytiramiz.

Community faoliyati dairasida mahorat darslari (masterclass), ovozli chatlar va turli tanlovlar o'tkazish ham rejalashtiriladi. Shuningdek, jamiyat faoliyati guruh a'zolarining turli fikrlari, takliflari uchun ochiq.

Hozirgi etapda jamiyatimizni keng yoyish va safimizdagi ko'ngillilarni ko'paytirish maqsadida guruh hamma uchun ochiq. Siz ham ushbu havola orqali o'z tanishlaringizni taklif qilishingiz mumkin.

Hurmat bilan, Nazarbek Nazarov (TED Uzbek Language Supervisor).

TED | Uzbek Language

Tug'ilgan kun torti topishmog'ini yecha olasizmi?

🔴 Tug'ilgan kun torti topishmog'ini yecha olasizmi?

🗣 Marie Brodsky

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Ertaga do'stingizning tug'ilgan kuni, va... siz bu haqda unutdingiz. Ulkan tort tayyorlandi va sizning vazifangiz tort markazida shokolad orqali uning yoshini tasvirlash. Tug'ilgan kuni bo'layotgan bola gigant va agar sizning unutganligingiz ma'lum bo'lsa, aynan siz qo'rqqan narsa sodir bo'ladi...

Tarjimon: Azizmurod Murodov

⏱ ~4 min

Siz "tasavvur qiling, agar..." iborasini qanday yakunlagan bo'lar edingiz? — Ser Ken Robinson

🔴 Siz "tasavvur qiling, agar..." iborasini qanday yakunlagan bo'lar edingiz?

🗣 Ser Ken Robinson

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Ser Ken Robinson insonlarning bitmas-tuganmas kuchga - tasavvur kuchiga ega ekanliklariga ishongan. Biz dunyoda faqat o'zimiz bilganimizcha, tasavvur qila olganimizcha yashamaymiz. Biz ijod qilish orqali dunyoni san'at, ilmiy nazariyalar va texnologiyalar bilan shakllantiramiz va bunda tasavvur qilish kuchimizdan foydalandik. Xo'sh, siz dunyoni qanday tasavvur qilishni xohlar edingiz? Nimani o'zgartirgan bo'lar edingiz? Yodingizda bo'lsin, siz uchun yagona chegara bu sizning tasavvuringiz.

Tarjimon: Nazarbek Nazarov

⏱ ~1,5 min

Miyaning 83 mingta skanerlari bizga nima haqida hikoya qiladi?

🔴 Miyaning 83 mingta skanerlari bizga nima haqida hikoya qiladi?

🗣 Deniel Emen

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Mazkur nutq mahalliy TEDx anjumanida so'zlangan, TED konfrensiyalardan mustaqil ravishda tashkillashtirilgan. Ushbu nutqda, doktor Deniel Emen, u va uning hamkasblari tomonidan 83 mingta miya skanerlarini ko'zdan kechirib o'rgangan saboqlarini o'rtoqlashadi.

Tarjimon: Aziza Pulatova

⏱ ~14 min

​​TED tarjimonlari (TED Translators) diqqatiga!

Kelayotgan 2021-yildan boshlab, TED ma'ruzalari va darslarini tarjima qilish va subtitrlashtirish bo'yicha platformasini o'zgartirmoqda.

Ya'ni shu paytgacha Amara.org saytidan platforma sifatida foydalanilgan bo'lsa, endilikda CaptionHub.com platformasiga o'tilmoqda.

TED rasmiylarining ma'lum qilishicha, bu tarjima jarayonini yanada osonlashtirish va tezlashtirish uchun qilinmoqda. Tushunishimcha, endi tarjimalarning tasdiqlanishini kutib o'tirishga to'g'ri kelmaydi.

TED tashkiloti har bir TED Translator a'zosi e-mailiga bu haqda xabar jo'natgan bo'lishi kerak.

Amara platformasi orqali boshlab qo'ygan tarjimalaringizni 28-dekabrgacha yakunlashingizni iltimos qilib qolaman. Chunki, ushbu sanadan keyin chiqarilgan tarjimalarni TED CaptionHub'ga export qilmas ekan.

Demak, kerakli resurslarni tarjima qilishda davom etamiz. Shunchaki yil boshida ushbu platformani qanday ishlashini biroz o'rganib olishimiz kerak bo'ladi.

O'zbek tilidagi resurslarni boyitishga ko'maklashayotgan, o'z hissasini qo'shayotgan barcha volontyorlarga o'z minnatdorchiligimni izhor etaman. Katta rahmat.

Nazarbek Nazarov (Uzbek Language Coordinator, TED)

Baxtning qorong'i tomoni

🔴 Baxtning qorong'i tomoni

🗣 Jyun Gruber

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Yel universiteti psixologi Jyun Gruber baxtning ortidan quvadigan madaniyatda asalning ham ozi yaxshimikan, degan savol bilan murojaat qiladi.

Tarjimon: Aziza Pulatova

⏱ ~11 min

Tillar fikrlashimizga qanday taʼsir qiladi?

🔴 Tillar fikrlashimizga qanday taʼsir qiladi?

🗣 Lera Boroditsky

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Dunyoda 7000 ga yaqin til mavjud. Har birining oʻziga xos tovushlari, soʻz boyligi, gap tuzilishlari bor. Ular bizning fikrlashimizga taʼsirr koʻrsatadimi? Kognitiv bilimlar mutaxassisi Lera Boroditsky turli tillarni misol keltirar ekan, yuqoridagi savolga shubxasiz "ha" deb javob beradi. Misollarida Avstraliyadagi mahalliy aholi tomonlarni oʻzgacha aniqlashi, rus tilida "koʻk" soʻzini bir necha usullarda ifodalash mumkinligini koʻrsatib oʻtar ekan, shunday deydi: "Tillardagi xilma-xillik inson ongi qanchalik zukko va moslashuvchan ekanligini koʻrsatadi. Ongimiz bittagina kognitiv olam emas, u 7000 tasini kashf etdi".

Tarjimon: Dilora Yusupova

⏱ ~14 min

Platsebo effektining samarasi

🔴 Platsebo effektining samarasi

🗣 Emma Brays

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Platsebo effekti yetarlicha izohlanmagan fenomen bo'lib, unda ta'sir ko'rsatishi kutilmagan — va ko'pincha sohta — dorilar, muolajalar va davolash usullari mo'jizaviy ravishda insonning oyoqqa turishiga yordam beradi. Nimalar ro'y beryapti? Emma Brays platseboning g'ayrioddiy foydali jihatlari namoyon etayotgan sir-asrorlarni o'rganishga kirishadi.

Tarjimon: Aziza Pulatova

⏱ ~4 min

Tabassumning yashirin qudrati

🔴 Tabassumning yashirin qudrati

🗣 Ron Gatmen

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Ron Gatmen tabassum mavzusida bir qancha tadqiqotlarni ko'zdan kechirib, ba'zi kutilmagan natijalarni oshkor qiladi. Yuzingizdagi tabassum qancha umr ko'rishingizni oldindan aytib berishi mumkinligini -- va aynan shu oddiygina tabassum umumiy salomatligimizga muayyan darajada ta'sir ko'rsatish kuchiga ega ekanligini bilardingizmi? Evolyutsion jihatdan yuqumli sanalgan bu fe'l-atvorni o'rganish davomida bir-ikkita yuz mushaklaringizni mashq qildirishga hozirlang.

Tarjimon: Aziza Pulatova

⏱ ~7 min

Nega hissiy-emotsional gigiyenaga alohida e'tibor qaratish muhim

🔴 Nega hissiy-emotsional gigiyenaga alohida e'tibor qaratish muhim

🗣 Gay Uinch

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Shamollash alomatlari yoki qattiq og'riqni sezganimizda shifokorga boramiz. Shunday ekan, nega ruhiy azob chekkanimizda ushbu soha mutaxassislari ko'rigiga bormasligimiz kerak? Juda ko'pchiligimiz ruhiy salomatlik bilan bog'liq oddiy muammolarni yolg'iz boshdan kechiramiz, deydi Gay Uinch. Biroq biz bunday qilmasligimiz kerak. U hissiyotlarimiz va ongimizga ham xuddi tanamizga g'amxo'rlik ko'rsatgandek e'tibor qaratishimiz kerakligini — hissiy gigiyenaga amal qilish rad etib bo'lmas hayotiy zarurat ekanligini misollar asosida ko'rsatib beradi.

Tarjimon: Aziza Pulatova

⏱ ~17 min

Xulq-atvorimizni qanday yaxshilashimiz mumkin

🔴 Xulq-atvorimizni qanday yaxshilashimiz mumkin

🗣 Den Ariely

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Insonlarning xulqini oʻzgartirishda eng samarali usul qaysi? Ushbu quvnoq va maʼlumotlarga boy maʼruzada psixolog Den Ariely nega odamlar nimanidir yomonligini bila turib notoʻgʻri qarorlar qabul qilishini tushuntirib beradi. Shu bilan birga, toʻgʻri harakatlarni bajarishga erishish yoʻlida bir necha tavsiyalar berib oʻtadi.

Tarjimon: Dilora Yusupova

⏱ ~15 min

Tilni yoʻqolib ketishdan qanday asrab qolish mumkin

🔴 Tilni yoʻqolib ketishdan qanday asrab qolish mumkin

🗣 Daniel Bogre Udell

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Kelasi 80 yil ichida 3000 ta til yoʻqolib ketib, butun xalqlar madaniyati nobud boʻlishi mumkin. Ushbu kichik maʼruzada tillar himoyachisi Daniel Bogre Udell dunyo xalqlari oʻz tilini qanday saqlab qolayotgani haqida gapirib beradi. Ular oʻz madaniyatini qayta qurayotganini tushuntirar ekan, Daniel hammani oʻz ona tillari ustida izlanishga chorlaydi. "Oʻz tilingiz va madaniyatingizni bilish oʻzligingizni anglashda kuchli vositadir", – deydi u.

Tarjimon: Dilora Yusupova

⏱ ~7 min

Depressiya nima?

🔴 Depressiya nima?

🗣 Helen M. Farrell

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Depressiya dunyoda eng keng tarqalgan ruhiy kasallikdir; Qo’shma Shtatlarda 10 foiziga yaqin katta yoshli aholi depressiya bilan kurashadi. Ruhiy hastalik bo’lgani bois, uni tushunish, aytaylik, tanadagi xolesterindan ko’ra ancha murakkab tuyilishi mumkin. Helen M. Farrell depressiyaning alomatlari va davo choralarini izlab, undan aziyat chekayotgan do'stingizga qanday yordam bera olishingiz mumkinligi to'g'risida ba'zi maslahatlarni taqdim etadi.

Tarjimon: Aziza Pulatova

⏱ ~4 min

Sizning hayotingizda omad qanday rol o'ynaydi?

🔴 Sizning hayotingizda omad qanday rol o'ynaydi?

🗣 Barri Shvarts

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Imkoniyat hayotda biz o'ylaganimizdan ancha kattaroq rol o'ynaydi, deydi psixolog Barri Shvarts. Albatta, qattiq mehnat qilish va qoidalarga rioya etish sizni uzoqqa olib borishi mumkin, lekin qolgan hamma narsalar shunchaki oddiy omadga bog'liq bo'lib chiqishi mumkin. Shvarts omad, qadr-qimmat va muvaffaqiyat o'rtasidagi bizning e'tiborimizdan chetda qolgan aloqani o'rganib chiqadi va oddiygina kollejga kirish misolida imkoniyatlarni tenglashtirish uchun qiziqarli yechimni taklif qiladi.

Tarjimon: Nozima Rahmatullayeva

⏱ ~10 min

Stress miyangizga qanday ta'sir ko'rsatadi

🔴 Stress miyangizga qanday ta'sir ko'rsatadi

🗣 Madhumita Murgia

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Stress tamoman yomon narsa emas. U sportda raqobatga kirishganingizda yoki sahnadagi nutqingizda qo'shimcha energiya va diqqat jamlashingizda qo’l keladi. Ammo surunkali davom etsa, u sizning miyangizni o'zgartira boshlaydi. Madhumita Murgia surunkali stressning qanday qilib miya hajmi, uning tuzilishi va qay tariqa faoliyat yuritishi, genlaringiz qatlamigacha ta'sir eta olishi to'g'risida so'zlab beradi.

Tarjimon: Aziza Pulatova

⏱ ~4 min

O'ta qashshoqlikni tugatish uchun to'rtta qadam

🔴 O'ta qashshoqlikni tugatish uchun to'rtta qadam

🗣 Shameran Abed

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Kamida 400 million odam o'ta qashshoqlikda umr kechirishadi: keskin moliyaviy va ijtimoiy zaiflik holati ko'pchilikning umid va qadr-qimmatini yo'q qiladi. Qashshoqlikka qarshi kurashishga qaratilgan xalqaro rivojlanish markazi bo'lgan BRAC da, Shameran Abed va uning jamoasi millionlab odamlarga qashshoqlikdan qutulishiga va imkonyatlarga to'la hayotni yaratishiga yordam bergan barqaror, har tomonlama dastur ishlab chiqishdi. Ularning keyingi olti yil ichida 21 million odamning hayotini o'zgaritirb yuboradigan dastur tadbiq etishda hukumatlar bilan dadil hamkorlik qilish rejasi haqida ko'proq bilib oling.

(Bu ulkan reja - global o'zgarishlarni moliyalashtiradigan va qo'llab quvvatlaydigan TED ning tashabbusi bo'lgan, Mard Loyihasi - Audacious Project ning bir qismidir).

Tarjimon: Shokhnur Akhmedov

⏱ ~7 min

Nega siz Vivaldining "To'rt mavsum"ini tinglashingiz kerak?

🔴 Nega siz Vivaldining "To'rt mavsum"ini tinglashingiz kerak?

🗣 Betsi Shvom

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Yengil, yorqin va quvnoq. Antonio Vivaldining "To'rt mavsum" konserti XVIII asrning eng tanish kuylaridan biri bo'lib, uni ko'plab filmlar va reklama roliklarida eshitish mumkin. Ammo bu qanday musiqa va nega u shunday yangraydi? Betsi Shvom ushbu musiqada yashirin hikoyani ochib beradi.

Tarjimon: Nargiza Khamidova

⏱ ~4 min

Nega ba'zi insonlar boshqalardan ko'ra ko'proq altruistik xulq-atvorni namoyon qilishadi?

🔴 Nega ba'zi insonlar boshqalardan ko'ra ko'proq altruistik xulq-atvorni namoyon qilishadi?

🗣 Abigeyl Marsh

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Nima uchun ba'zi insonlar fidokorona ishlarga qo'l urishadi, o'z sog'ligini xatarga qo'yib bo'lsa ham o'zga insonlarga yordam berishadi? Tadqiqotchi psixolog Abigeyl Marsh notanish kishiga o'z buyragini berib, o'ta hayrotomuz altruistik xulq-atvorni namoyon qilgan insonlarning motivlarini o'rganadi. Shunchaki ularning miyasi o'zgachami?

Tarjimon: Aziza Pulatova

⏱ ~12 min

Oziq-ovqat yetkazib beradigan do'stona, avtonom robot

🔴 Oziq-ovqat yetkazib beradigan do'stona, avtonom robot

🗣 Ali Kashani

❗️Videoda subtitrlar orasidan o'zbek tilini tanlang❗️

📄 Sizning navbatdagi burritongizni yetkazib beradigan robot bilan tanishing. Ali Kashani bizga Postmeitning avtonom oziq-ovqat yetkazib beradigan roboti bilan tanishtiradi va dunyo shaharlarida bu robotning qanday qilib uglerod chiqindilarini kamaytirishga va bo'sh joy yaratishi uchun yordam berishini tushuntirib beradi. Bu robotning band troutuarlarda sizga oziq-ovqatni (va boshqa narsalar) quvonch bilan olib kelishidagi murakkab ijtimoiy holatlari uchun qanday qilib maxsus loyihalashtirilganligini o'rganing.

Tarjimon: Shokhnur Akhmedov

⏱ ~8 min