Tehrondan kelgan ma’lumotlarga ko’ra, Eron Islom Respublikasi yuqori rahbariyati ichida mamlakat yadroviy dasturining kelajagi bo’yicha keskin bahslar qayd etildi. Aytishlaricha, asosiy kelishmovchiliklar prezident Pezeshkian va tashqi ishlar vaziri Aroqchi o’rtasida bo’lgan.
Xususan, prezident o’tgan hafta tashqi ishlar vazirligining sobiq va amaldagi rahbarlari ishtirokida majlis o’tkazgan. Yig’ilish davomida tashqi siyosat strategiyasi, yadro masalasi bo’yicha Yevropa bilan muzokaralar mavzulari muhokama qilingan.
Pezeshkianning “do’stlar bilan saxiy va dushmanlar bilan sabrli” bo’lishga chaqiriqi uning G’arb bilan munosabatlarda diplomatik yondashuv tarafdori ekanligini ko’rsatdi. Biroq, bu bayonotlar tashqi ishlar vaziri Aroqchi tomonidan qattiq tanqidga uchradi. Unga ko’ra, Tehron G’arbga nisbatan qattiqroq pozitsiyani egallashi kerak. “Eronning dushmanlari bizga toqat qilmaydi va biz ularga toqat qilmasligimiz kerak”, deydi Aroqchi. Bundan tashqari, diplomat Eron - Yevropa muloqotidagi inqirozning yuqori xavfi (ayniqsa 2025-yilda JCPOA muddati tugashi arafasida) haqida ogohlantirdi.
Ayni vaqtda Eron ichida yadroviy qurolga ega bo’lish zarurligi haqida munozaralar kuchaymoqda. Avvalroq, 40 ga yaqin deputat Milliy xavfsizlik oliy kengashiga mudofaa doktrinasini qayta ko’rib chiqish va unga yadroviy tiyib turish (oddiy so’z bilan aytganda, yadro qurolni ishlab chiqishga ruxsat) bandini qo’shish bo’yicha murojaat qilishdi.
Ushbu tashabbus oliy rahbar Oyatulloh Ali Xomnaiyning yadro qurolidan foydalanishni taqiqlovchi, ammo uni ishlab chiqarish va saqlashga imkon beruvchi fatvosini shubha ostiga qo’ymoqda. Tahlilchilarga ko’ra, fatvo mudofaa doktrinasining asosi bo’lsa-da, o’zgaruvchan geosiyosiy vaziyat va Isroil tahdidlari fonida qayta ko’rib chiqilishi mumkin.
Bu kontekstda xalqaro maydonda keskinlik o’sishda davom etmoqda. Manbalar aytishicha, Yevropa davlatlari ushbu chorshanbada (20-noyabr) rejalashtirilgan IAEA (Atom energiyasi bo’yicha xalqaro agentlik) boshqaruvchilar Kengashi yig’ilishida Eronga qarshi rezolyutsiya chiqarishni rejalashtirmoqda. Mazkur qaror qabul qilinsa, Aroqchi javob choralarini ko’rish bilan tahdid qildi. Qizig’i, IAEA haqiqatan ham bunday rezolyutsiyani qabul qilish uchun bir qator asoslarga ega: agentlik bir necha bor Eronning JCPOA talablarini buzganligi, shu jumladan uranni 60% gacha boyitish va ilg’or sentrifugalardan foydalanishi haqida xabar bergan.
Mavjud vaziyatda Eron qiyin tanlov oldida turibdi: yoki prezident tomonidan taklif qilingan diplomatik yo’nalishni saqlab qolish, yoki TIVning pozitsiyasini aks ettiruvchi qattiqroq kursni qabul qilish. Yaqin oylarda qabul qilinadigan qaror nafaqat JCPOA taqdiriga ta’sir qilishi, balki xalqaro bosimning kuchayishi sharoitida Eron yadroviy dasturining kelajagini ham belgilashi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
Xususan, prezident o’tgan hafta tashqi ishlar vazirligining sobiq va amaldagi rahbarlari ishtirokida majlis o’tkazgan. Yig’ilish davomida tashqi siyosat strategiyasi, yadro masalasi bo’yicha Yevropa bilan muzokaralar mavzulari muhokama qilingan.
Pezeshkianning “do’stlar bilan saxiy va dushmanlar bilan sabrli” bo’lishga chaqiriqi uning G’arb bilan munosabatlarda diplomatik yondashuv tarafdori ekanligini ko’rsatdi. Biroq, bu bayonotlar tashqi ishlar vaziri Aroqchi tomonidan qattiq tanqidga uchradi. Unga ko’ra, Tehron G’arbga nisbatan qattiqroq pozitsiyani egallashi kerak. “Eronning dushmanlari bizga toqat qilmaydi va biz ularga toqat qilmasligimiz kerak”, deydi Aroqchi. Bundan tashqari, diplomat Eron - Yevropa muloqotidagi inqirozning yuqori xavfi (ayniqsa 2025-yilda JCPOA muddati tugashi arafasida) haqida ogohlantirdi.
Ayni vaqtda Eron ichida yadroviy qurolga ega bo’lish zarurligi haqida munozaralar kuchaymoqda. Avvalroq, 40 ga yaqin deputat Milliy xavfsizlik oliy kengashiga mudofaa doktrinasini qayta ko’rib chiqish va unga yadroviy tiyib turish (oddiy so’z bilan aytganda, yadro qurolni ishlab chiqishga ruxsat) bandini qo’shish bo’yicha murojaat qilishdi.
Ushbu tashabbus oliy rahbar Oyatulloh Ali Xomnaiyning yadro qurolidan foydalanishni taqiqlovchi, ammo uni ishlab chiqarish va saqlashga imkon beruvchi fatvosini shubha ostiga qo’ymoqda. Tahlilchilarga ko’ra, fatvo mudofaa doktrinasining asosi bo’lsa-da, o’zgaruvchan geosiyosiy vaziyat va Isroil tahdidlari fonida qayta ko’rib chiqilishi mumkin.
Bu kontekstda xalqaro maydonda keskinlik o’sishda davom etmoqda. Manbalar aytishicha, Yevropa davlatlari ushbu chorshanbada (20-noyabr) rejalashtirilgan IAEA (Atom energiyasi bo’yicha xalqaro agentlik) boshqaruvchilar Kengashi yig’ilishida Eronga qarshi rezolyutsiya chiqarishni rejalashtirmoqda. Mazkur qaror qabul qilinsa, Aroqchi javob choralarini ko’rish bilan tahdid qildi. Qizig’i, IAEA haqiqatan ham bunday rezolyutsiyani qabul qilish uchun bir qator asoslarga ega: agentlik bir necha bor Eronning JCPOA talablarini buzganligi, shu jumladan uranni 60% gacha boyitish va ilg’or sentrifugalardan foydalanishi haqida xabar bergan.
Mavjud vaziyatda Eron qiyin tanlov oldida turibdi: yoki prezident tomonidan taklif qilingan diplomatik yo’nalishni saqlab qolish, yoki TIVning pozitsiyasini aks ettiruvchi qattiqroq kursni qabul qilish. Yaqin oylarda qabul qilinadigan qaror nafaqat JCPOA taqdiriga ta’sir qilishi, balki xalqaro bosimning kuchayishi sharoitida Eron yadroviy dasturining kelajagini ham belgilashi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia