📝 ГАДОЙ ХОТИН БИЛАН СУҲБАТ… (Бўлган воқеа)
Журналистнинг ҳаёти шунақа. Деярли ҳар куни қандайдир мақола ёзиш мақсадида аллақаёқларга боради, кун бўйи кимларнидир қидиради…
Мен ҳам ўша куни шошилинч кабинетдан чиқиб ўзим режалаштирган мақолани уюштириш ниятида кўзлаган манзилимга йўл олдим.
Кўнглим негадир ғаш. Дилим сиёҳ.
Хаёлимда фақат бир гап. Кечаси аланг-жаланг тушлар кўриб чиқибман. Эрта тонгда туриб керакли дуоларни ўзимча ўқиб олган бўлсам-да, барибир кўнглим таскин топмади. Тезроқ йўлимдан гадой чиқишини ва унга атаганимни топшириб енгил тортишни истардим.
Фаришталар омин деган эканми, бир пайт йўл четида чамаси бир ярим ёшлар оралиғидаги боласини бағрига босганча тиланчилик қилиб ўтирган бир аёл эътиборимни тортди.
Рўпарасига етганда таққа тўхтадим. Аёл тахминан қирқ ёшларда, эгнидаги кийимлари жулдургина, қорамағиз бўлса-да, лўлига ўхшамасди…
Шу лаҳзаларда тайёрлашим зарур бўлган мақола ҳам миямни тарк этиб, беихтиёр тиланчи аёл билан қизиқиб қолдим.
У кўкрагини очганча боласини эмизиб ўтирарди. (Тиланчи аёлларнинг кўпчилиги шунақа. Катта кўчада сийналарини очиб бемалол бола эмизаверишади)
Йўқ, ҳарқалай ийменди шекилли қараб қолганимни кўриб бир кафти билан кўксини беркитиб олди.
Мен чўнтагимдан пул чиқариб ердаги қутичасига ташладим. Миямда эса «Шу аёлни суҳбатга тортиб кўрсам-чи? Ҳаёти қанақа экан?» деган ўйлар чарх ура бошлади.
Яқин орада зоғ кўринмасди. Менинг қотиб турганимдан қўрқдими, у ола қараш қилиб ердаги қутичасини шартта қўлига олди.
— Кечирасиз, синглим, сиз мабодо…
— Сизга нима керак? — лўлилар шевасига яқин тилда қўрқув аралаш сўради у. — Нега менга тикилиб қолдингиз?..
— Қўрқманг, — дедим кулимсираб. — сизда зарур гапим бор эди! — Мен ижодкорман. Анчадан бери шу касбдагилар ҳаёти ҳақида газетада мақола бермоқчи бўлиб юрибман. Мен билан ўтириб суҳбатлашмайсизми?.. Агар вақтингиз бўлса…
— Кейин нима бўлади? — сўради аёл.
— Нима кейин? Тушунмадим.
— Газитда чиқарсангиз, мени милисалар ушлаб…
— Йўғ-э, — кулиб юбордим мен. — ҳеч ким сизни безовта қилмайди. Исмингизни ўзгартириб ёзаман.
— Шунақами?.. Ундай бўлса розиман. — деди аёл енгил тортиб. Ва боласини кўкракдан ажратиб ёнидаги увадаси чиққан кўрпача устига ўтқазди-да, айбдорлардек бошини эгиб, икки қўлини иягига тираганча давом этди. Мен бўлсам, ишим ўнгидан келаётганидан хурсанд бўлиб қулоғимни динг қилдим.
— Исмим Маржона, — давом этди у. — сиз лўли деб ўйлаган бўлсангиз, хато қипсиз. Ўзбекман. Асли бухороликман. Биласизми, болалигимда ота-онам қандайдир касалга чалиниб ўлиб кетишган. Етти ёшимда етим қолиб, ҳали у қўшниникида, ҳали бу қўшниникида кун ўтказардим. Қариндош-уруғларимизнинг ҳам бола-чақаси бор. Уларга ортиқча эдимми, ҳеч бири мени олиб кетишни исташмаган.
Хуллас, шу кўйи ўн бир ёшга етдим. Қўшниларнинг ҳам жонига тегдим шекилли, борманми-йўқманми, қизиқмай қўйишди. Биров менинг нега мактабга қатнамаётганим билан ҳам қизиқмасди. Охир оқибат кўчага чиқиб кетдим…
Қорним оч, чўнтагимда пулим йўқ. Гадойликнинг илк сабоғини ўшанда олганман.
Очликдан силлам қурий бошлаганда, кимларгадир ялиниш ўрнига шаҳарга бориб одамлар гавжум жойга ўтириб олардим-да, болаликда онамдан эшитган дуоларни узуқ-юлуқ ўқий кетардим. Кўзларимни эса уялганимдан юмиб олардим.
Кейин-кейин кўникиб ҳам кетдим. Кўзларимни юммасдан, ўзим тиланаётганларга тик қарай оладиган бўлдим… Ёши катта гадойлар неча марталаб ҳайдаб солишса ҳам йўлини топиб қорнимга овқат топа билдим. Қиш чиллаларида домларнинг ертўласида, баъзан кўприклар остида юпқагина камзулимга ўранган кўйи жон сақладим…
Ёшлигимда бир орзуим бор эди. Лўли йигитни севиб қолишни жуда-жуда истардим…
Ҳайрон бўлдингиз-а?.. Тўғри, гоҳида ўзим ҳам ўзимни таний олмай қолар эдим. Лекин ўтирсам ҳам, турсам ҳам шу ўй менга тинчлик бермасди. Билмадим. Балки, уларнинг юз кўринишлари ҳиндларга ўхшаши учундир?.. Ўшанда ҳам ҳинд фильмларини берилиб кўрар, кино қаҳрамонларига ўхшагим, улар билан яқин бўлгим келаверарди-да!..
Хоҳ ишонинг, хоҳ ишонманг, ўн олти ёшимда орзуим ушалгандай бўлди. Шаҳарда тиланиб юриб арава қўшилган эшакда кетаётган чиройли лўли йигит билан
Журналистнинг ҳаёти шунақа. Деярли ҳар куни қандайдир мақола ёзиш мақсадида аллақаёқларга боради, кун бўйи кимларнидир қидиради…
Мен ҳам ўша куни шошилинч кабинетдан чиқиб ўзим режалаштирган мақолани уюштириш ниятида кўзлаган манзилимга йўл олдим.
Кўнглим негадир ғаш. Дилим сиёҳ.
Хаёлимда фақат бир гап. Кечаси аланг-жаланг тушлар кўриб чиқибман. Эрта тонгда туриб керакли дуоларни ўзимча ўқиб олган бўлсам-да, барибир кўнглим таскин топмади. Тезроқ йўлимдан гадой чиқишини ва унга атаганимни топшириб енгил тортишни истардим.
Фаришталар омин деган эканми, бир пайт йўл четида чамаси бир ярим ёшлар оралиғидаги боласини бағрига босганча тиланчилик қилиб ўтирган бир аёл эътиборимни тортди.
Рўпарасига етганда таққа тўхтадим. Аёл тахминан қирқ ёшларда, эгнидаги кийимлари жулдургина, қорамағиз бўлса-да, лўлига ўхшамасди…
Шу лаҳзаларда тайёрлашим зарур бўлган мақола ҳам миямни тарк этиб, беихтиёр тиланчи аёл билан қизиқиб қолдим.
У кўкрагини очганча боласини эмизиб ўтирарди. (Тиланчи аёлларнинг кўпчилиги шунақа. Катта кўчада сийналарини очиб бемалол бола эмизаверишади)
Йўқ, ҳарқалай ийменди шекилли қараб қолганимни кўриб бир кафти билан кўксини беркитиб олди.
Мен чўнтагимдан пул чиқариб ердаги қутичасига ташладим. Миямда эса «Шу аёлни суҳбатга тортиб кўрсам-чи? Ҳаёти қанақа экан?» деган ўйлар чарх ура бошлади.
Яқин орада зоғ кўринмасди. Менинг қотиб турганимдан қўрқдими, у ола қараш қилиб ердаги қутичасини шартта қўлига олди.
— Кечирасиз, синглим, сиз мабодо…
— Сизга нима керак? — лўлилар шевасига яқин тилда қўрқув аралаш сўради у. — Нега менга тикилиб қолдингиз?..
— Қўрқманг, — дедим кулимсираб. — сизда зарур гапим бор эди! — Мен ижодкорман. Анчадан бери шу касбдагилар ҳаёти ҳақида газетада мақола бермоқчи бўлиб юрибман. Мен билан ўтириб суҳбатлашмайсизми?.. Агар вақтингиз бўлса…
— Кейин нима бўлади? — сўради аёл.
— Нима кейин? Тушунмадим.
— Газитда чиқарсангиз, мени милисалар ушлаб…
— Йўғ-э, — кулиб юбордим мен. — ҳеч ким сизни безовта қилмайди. Исмингизни ўзгартириб ёзаман.
— Шунақами?.. Ундай бўлса розиман. — деди аёл енгил тортиб. Ва боласини кўкракдан ажратиб ёнидаги увадаси чиққан кўрпача устига ўтқазди-да, айбдорлардек бошини эгиб, икки қўлини иягига тираганча давом этди. Мен бўлсам, ишим ўнгидан келаётганидан хурсанд бўлиб қулоғимни динг қилдим.
— Исмим Маржона, — давом этди у. — сиз лўли деб ўйлаган бўлсангиз, хато қипсиз. Ўзбекман. Асли бухороликман. Биласизми, болалигимда ота-онам қандайдир касалга чалиниб ўлиб кетишган. Етти ёшимда етим қолиб, ҳали у қўшниникида, ҳали бу қўшниникида кун ўтказардим. Қариндош-уруғларимизнинг ҳам бола-чақаси бор. Уларга ортиқча эдимми, ҳеч бири мени олиб кетишни исташмаган.
Хуллас, шу кўйи ўн бир ёшга етдим. Қўшниларнинг ҳам жонига тегдим шекилли, борманми-йўқманми, қизиқмай қўйишди. Биров менинг нега мактабга қатнамаётганим билан ҳам қизиқмасди. Охир оқибат кўчага чиқиб кетдим…
Қорним оч, чўнтагимда пулим йўқ. Гадойликнинг илк сабоғини ўшанда олганман.
Очликдан силлам қурий бошлаганда, кимларгадир ялиниш ўрнига шаҳарга бориб одамлар гавжум жойга ўтириб олардим-да, болаликда онамдан эшитган дуоларни узуқ-юлуқ ўқий кетардим. Кўзларимни эса уялганимдан юмиб олардим.
Кейин-кейин кўникиб ҳам кетдим. Кўзларимни юммасдан, ўзим тиланаётганларга тик қарай оладиган бўлдим… Ёши катта гадойлар неча марталаб ҳайдаб солишса ҳам йўлини топиб қорнимга овқат топа билдим. Қиш чиллаларида домларнинг ертўласида, баъзан кўприклар остида юпқагина камзулимга ўранган кўйи жон сақладим…
Ёшлигимда бир орзуим бор эди. Лўли йигитни севиб қолишни жуда-жуда истардим…
Ҳайрон бўлдингиз-а?.. Тўғри, гоҳида ўзим ҳам ўзимни таний олмай қолар эдим. Лекин ўтирсам ҳам, турсам ҳам шу ўй менга тинчлик бермасди. Билмадим. Балки, уларнинг юз кўринишлари ҳиндларга ўхшаши учундир?.. Ўшанда ҳам ҳинд фильмларини берилиб кўрар, кино қаҳрамонларига ўхшагим, улар билан яқин бўлгим келаверарди-да!..
Хоҳ ишонинг, хоҳ ишонманг, ўн олти ёшимда орзуим ушалгандай бўлди. Шаҳарда тиланиб юриб арава қўшилган эшакда кетаётган чиройли лўли йигит билан