Tashqi kuch emas, ichkisi muhim.Ibn Xaldun "
Muqaddimada" aytishicha, inson o'z ishiga o'zi
hukmron bo'lishni istaydi. Ammo voqelikda
kamchilik ko'pchilik ustidan hukmron bo'ladi. Demak, odatda inson kimningdir
hukmi ostida bo'ladi.
O'sha hukm insonlarga
mashaqqatsiz va
adolatli bo'lsa, jamiyat
botir va
qo'rqmas bo'ladi.
Zulm va
qahr ustiga qurilgan bo'lsa, insonlarning
ichki kuchi zavol topadi.
Agar jazo
ta'lim ma'nosida yoshlikda berilsa ham, bolaga
salbiy ta'sir qiladi.
Ichini o'ldiradi. Doim nimadir qilishga qo'rqadigan bo'lib qoladi.
Unda, qanday qilib
sahobalar shariatga bu darajada itoat qilishgan-u,
shijoatlari oshgan sari oshib borgan?
Chunki ular dinni
Rosulullohdan 23 yil davomida ta'lim olib, tabiatlariga singdirib borganlar. Ular shariatni
majburiyat deb emas, insoniyatning
shonli burchi deb qarashgan.
Demak, sulton hukmlarining jamiyat qudratini zaiflashtirishga sababi u
tashqi motiv ekanligi bo'lsa,
Islom ko'rsatmalarining aks ta'siri — uning
ichki motiv ekanligidandir.
Shu yerda, Ibn Xaldunning
g'oyasi — insonga
ichki kuch kerak,
tashqi bosim uni zaiflashtiradi. Shunda
qudratli jamiyat barpo bo'ladi, deydi.
Demak bizga,1. Xodimlarini ichki xohishi bilan ish qildiradigan
liderlar,
2. O'quvchini ichidan ilmga istak uyg'otadigan
muallimlar3. Matnlari amal qilishga ichkaridan unday oladigan
yozuvchilar4. Farzandiga tarbiyani tashqi bosim bilan emas,
axloqni uni
ichki tabiatiga aylantira oladigan
ota-
onalar kerak.
@Sarvar_Nazarboyev