Panda Books

​​#review #taqriz

📙Enso Ferrari — "Memuar: Mening dahshatli shodliklarim"

"Ammo hozir meni shunchaki "Ferrari" deb atashlarini ma’qul ko‘raman. Xuddi har kuni ertalab boradigan sartaroshim Antonio singari."

Memuarlarni o'qishni yoqtiraman. Hammasini emas, munosiblarni. Bugun Ferrarining o'zi tomonidan yozilgan xotiralarni o'qib tugatdim va har doimgidek chuqur o'yga toldim.

Enso Ferari 1898-yilda tug'ilgan, 2 ta urushniyam ko'rgan. Yoshligida u poygachi bo‘lgan. Fashizm davrida u tomonidan yaratilgan Scuderia Ferrari Alfa Romeo avtomobillarida g‘alaba qozonganligi bilan mashhur bo‘ladi. Keyin u Milan jamoasini tark etib, o‘z jamoasini tuzishga qaror qiladi. Scuderia Ferrari 1947-yilda asos solgan. Raqamlarga e'tibor berdingizmi? U qariyb 50 yoshida kompaniyasiga asos solib, hammasi nolda boshlagan. 50 yoshida, jin ursin!

Hayot uni juda ko'p sinagan. Avvaliga suyukli o'g'li erta vafot etadi, keyinchalik ota-ona, ayoli. Juda ko'p poygachi do'stlari, hamkorlari, poygachilari musobaqalarda halok bo'lishadi. Hukumatlar almashadi, Mussolini, fashizm, kommunizm..Bir yondan raqobatchilar siquvga oladi, Ford sotib olishga urinadi. Ammo sira taslim bo'lmaydi, doim olg'a borishga o'zida kuch topa oladi. Eng muhimi, o'zi seva=gan ish bilan umrining oxiriga qadar shug'ullandi. Nomini tarix zarvaraqlarida qoldirib ketadi.

Hozirgi yoshlar kabi men ham yoshligimda o'rtoqlarim bilan poyga videoo'yinlari o'ynardik. U paytda ko'cha tugul, butun shaharda mashina kam, ayniqsa xorijiy "inomarka"larni ko'rish o'zgacha zavq berardi. Shaharchamizda hech qachon Ferrari bo'lmagan, Toshkentga kelib ham uni ko'rganimni eslolmayman, lekin borligini eshitganman. Xo'p nega u bunchalar o'ziga tortadi, undan boshqa superkarlar yo'qmi?

Enso hech qachon ommaviy mashina ishlab chiqarmagan, chunki bunda uni qadri qolmasdi. U tovar ishlab chiqarmagan. U xaridor ham qidirmasdi. Qizig'i, Ferrari o'sha paytdan to o'ta mashhur bo'lgunicha ham reklamaga bir tiyin pul sarflamagan. Boshqa bir avtokorchalon Henri FOrd bundan qattiq hayratga tushib, hatto o'zi Ferrariga buning siri nimadaligini so'rab murojaat qilgan.

U o'z san'at asarini mukammal qilib yaratgan rassom kabi o'z ishini stol ustiga qo'yadi va deydi: "Mana Ferrari, lekin sen uni haydashga loyiqmisan?". Ferrari. Bu nom o'zi bilan hurmat, quvonch, martaba va hayrat uyg'otadi. U butun dunyodagi avtomobil ishqibozlari uchun eng katta marralardan birini yaratib ketdi. Bir kun kelib Ferrariga ega bo‘lish!

Ferrari - avvalo tezlik. Uni yangi tanishgan ofatijon qizingni uyiga tashlab qo'yish uchungina minolmaysan. Ferrari o'z nomiga mos boshqarilishi kerak. Unga o'tirasan, uzun, tekis yo'lga chiqasan va pedalni ohista bosasan. Mashina tezlashganda, tezlik ovozini eshitasan. Dvigatelga quloq solasan. Bu tovushni boshqa hech bir dvigatel takrorlay olmaydi yoki hech bir orkestr ijro eta olmaydi. Bu qalbingga quvonch baxsh etuvchi va yuzingni tabassum bilan yorituvchi simfoniyadir.

Qachondir Xudo yarlaqab, Ferrari oladigan bo'lsangiz albatta qizil ranglisidan oling. Boshqacha bo'lishi mumkinmi?!

Italiya janubi. Dengiz bo'yi. Qizil sharob. Yoningda sen sevgan go'zal. Va qizil Ferrari.

Non plus ultra!

@panda_books

​​#nazm

Kunimiz qolmasin,
Kuylayver, gulim,
O‘ynab ber zamonning olg‘irlariga…
Bilmayman,
Nimaga, nega odamlar
Halaqit berarlar bir-birlariga?!
Axir, hammaniki emasmi dunyo,
Hammaga yetmasmi havodan ulush?
Atay baxtsizlikni tanladikmi yo,
Yo bizga qolganmi kuyish, kuyunish?!
Va behud o‘tlarga borishdan to‘ydim,
Nimaning tavqi bor edi bo‘ynimda?
Bir uyum xazondek,
O, yillar bo‘yi –
Suvlar bo‘yidaman, bog‘lar qo‘ynida.
Sokin shovurlarga,
Sho‘x to‘lqinlarga
Sochgancha eng yorug‘ niyatlarimni –
Unsiz o‘ltiraman,
O‘tgan-ketganga
Aytolmay anglagan hikmatlarimni…
Ey shoshqin qadamlar,
Bekor ravishlar –
Ayanch harakatlar,
Ey sovuq aftlar!
Buncha bukilgansiz so‘ngsiz tashvish-la,
O‘lik muhabbatlar – chirigan vaqtlar?!
Sen esa kuyinma,
Sochi sunbulim,
Ochilmoq, yashnamoq peshonangda bor!
Bu baxtdan olisdir bizlardan kulib –
Qurshoviga olgan, o, necha bemor…
Ey siz,
Har odimda toptagan ishqni,
Bizdan o‘pkalamang –
Jonimiz tolsa,
Mingta qo‘shig‘i bor oshiq-ma’shuqni
Bir kuni izlashga kuningiz qolsa!
Bizdan o‘pkalamang…

Muhammad Siddiq

@panda_books

​​Telegram asoschisi Pavel Durov xitoyliklarni bugungi Yangi Yil bayrami bilan tabriklab, DeepSeek startapining muvaffaqiyati haqida ham toʻxtaldi. U “Xitoyning algoritmik samaradorlik bo‘yicha erishgan yutuqlari bejiz emasligi” va xitoylik o‘quvchilar uzoq vaqtdan buyon xalqaro olimpiadalarda matematika va dasturlash bo‘yicha boshqalardan ustun kelishyotganini ta’kidladi.

“Matematika va aniq fanlar bo‘yicha iqtidorli mutaxassislarni tayyorlashda Xitoyning o‘rta ta’lim tizimi G‘arbnikidan ustun turadi. U o‘quvchilar o‘rtasida kuchli raqobatni shakllantiradi. Bu tamoyil yuqori samarali sovet modelidan o‘zlashtirilgan🎖”, - deydi Durov.

U aksariyat G‘arb maktablari o‘quvchilarning baholari va reytinglarini ommaviy e’lon qilishni taqiqlab, raqobatni oldini olayotgani tanqid qildi. “Buning sababi tushunarli - o‘quvchilarni bosim yoki masxaralardan himoya qilish. Biroq, bunday chora-tadbirlar eng yaxshi o‘quvchilarning ham rag‘batini so‘ndiradi. G‘alaba va mag‘lubiyat bir tanganing ikki tomonidir. Yutqazuvchilarni yo‘q qilsangiz, g‘oliblarni ham yo‘q qilasiz ☯️”, - deya davom ettiradi rossiyalik IT-daho.

“Ko‘p o‘quvchilar uchun o‘rta maktabda yuqori natijalarga erishish istagi kuchli raqiblar bilan bellashib, birinchilikka intilishdan kelib chiqadi, buni go‘yo raqobatli o‘yin deb qabul qilishadi. O‘quvchilar o‘zlashtirishidagi shaffoflikni yo‘qotish, intiluvchi o‘smirlar uchun maktabni ma’nosiz qilib qo‘yishi mumkin. Iqtidorli bolalarning ko‘pchiligi endi raqobatli o‘yinlarni o‘qishdan ko‘ra qiziqarliroq deb topayotgani ajablanarli emas - chunki video o‘yinlarda, hech bo‘lmaganda, ular har bir o‘yinchining reytingini ko‘ra olishadi.

O‘quvchilarning barchasiga, ularning ko‘rsatkichlaridan qat’i nazar, g‘olib ekanliklarini aytish yaxshidek tuyulishi mumkin - ammo bu xomxayol maktabni tugatgach, qanchalik tez parchalanib ketishini o‘ylab ko‘rmaguningizcha. Haqiqat, yaxshi niyatli maktab siyosatidan farqli o‘laroq, sport, biznes, fan yoki texnologiya sohalarida ochiq baholar va reytinglarga ega. DeepSeek’ning ustunligini ko‘rsatuvchi sun’iy intellekt mezonlari ana shunday ochiq reytinglardan biridir. Va boshqalari ham paydo bo‘lmoqda. Agar AQSh o‘rta ta’lim tizimi tubdan isloh qilinmasa, Xitoyning texnologiya sohasidagi hukmronligi muqarrar bo‘lib qolmoqda”, - fikriga yakun yasaydi Pavel Durov.

@panda_books

​​#reading

Enso Ferrariga xat

Ishonchimiz komilki, bu kabi xatlarni ilgari ham olgandirsiz. Ko‘pchilik sizga avtomobillar yaratishni boshlaganingiz va dunyo rivojiga qo'shgan hissangiz uchun minnatdorchilik bildirgan bo‘lsa kerak. Endi biz ham ularga qo‘shilmoqchimiz.

Shunday ajoyib avtomobilni yaratganingiz uchun sizga cheksiz tashakkur. Dunyomizda o‘zining katta qismini insoniyatga bag‘ishlashga qodir shaxs borligidan doimo faxrlanamiz. Zero, bu dvigatel va mashinani yaratib, siz shubhasiz go‘zal orzungizni ro‘yobga chiqardingiz.

Siz yo'qlikdan jonli, yurak urishi o‘zingiznikidek kuchli bo‘lgan mashinani yarata oldingiz. Ehtimol, dunyoda turli insonlar uchun bunchalik ko‘p ma’no kasb etadigan boshqa nom yo‘qdir. Har kimning u bilan o‘z daxldorligi mavjud. Kimdir bunday mashinaga egaligidan faxrlansa, kimdir mukammallik mavjudligiga ishonadi yoki haydash zavqini tuyadi, raqiblaringiz esa qo‘rquv va xavotirga tushadi. Dunyodagi hech bir mashina haydovchilar va tomoshabinlarni sizning mashinangizchalik hayajonga sola olmaydi.

Siz dunyoga o‘z ismingiz bilan ataladigan, hurmat, qo‘rquv, quvonch va hayrat uyg‘otadigan avtomobil sovg‘a qildingiz. Kimdir shunday mashina haqida orzu qilardi va siz bu orzuni ro‘yobga chiqardingiz. Boshqalarda esa - avtomobillari yomonroq bo‘lganlarda - endi erishishga intiladigan maqsad paydo bo‘ldi: bir kun kelib sizning mashinangizga ega bo‘lish, eng zo‘r orzu! Balki, siz kimgadir chaqiriq yo'llagandirsiz ham: mana Ferrari, lekin sen uni haydashga loyiqmisan? Shubhasiz, hayotingizda ham quvonch, ham g‘am-alam bo‘lgan. Har qanday insonda bo‘lgani kabi. Biroq siz vafot etganingizdan so‘ng ham ismingiz va g‘alabalaringiz haqidagi afsonalar abadiy yashaydi.

Ehtimol, uzoq yillardan keyin, qaysidir axlatxonadan biror Ferrari toparmiz. Shunda uni tiklash, ishga tushirish, Ferrari barcha rekordlarni yangilagan davrni eslash va yana o‘sha his-tuyg‘ularni boshdan kechirish uchun qo‘limizdan kelgan hamma ishni qilarmiz.

Ba’zida sizning avtomobilingizni shunchaki jonon qizni sayr qildirish uchun olayotganlarini ko‘ramiz va bu noto‘g‘ridek tuyuladi. Chunki Ferrari o‘ziga munosib tarzda boshqarilishi kerak. Albatta, hukm chiqarishga haqqimiz yo‘q. Faqat Siz hukm chiqara olasiz, axir bu mashinani Siz yaratdingiz va faqat Siz qoidalarni o‘rnatasiz. Biz avtomobilingizning salt yurganda, tezlashganda, tezlikda uning ovozini eshitamiz. Dvigatelga quloq solaylik. Va o‘zimizdan so‘raymiz: uning kuchi yetadimi? Axir u norozilik belgisi sifatida yig‘lamaydimi? Yo‘q! U quvonchdan qichqiradi. Bu tovushni boshqa hech bir dvigatel takrorlay olmaydi va hech bir orkestr ijro eta olmaydi. Bu qalbga quvonch baxsh etuvchi va yuzni tabassum bilan yorituvchi simfoniya. Mana u, poygachi Ferrari - ovozlarning haqiqiy xazinasi. Biz barcha his-tuyg‘ularimizni ifodalash uchun yana qanday so‘zlarni tanlashni bilmaymiz. Ehtimol, siz bizning xatimiz ustidan kularsiz, balki, bularning hammasi bema’nilik va biz sizning vaqtingizni bekorga o‘tkazyapmiz, dersiz.

Xo‘p, mayli. Ehtimol, biz hech qachon o‘zimizning Ferrari’mizga ega bo‘lmasmiz va agar shunday bo‘lsa ham, biz o‘zimizni unga munosib deb hisoblay olmaymiz. Hatto shunday: bizda hech qachon haqiqiy mashina bo‘lmaydi, chunki hech bir mashina, agar unda gijinglab turgan ayg‘ir emblemasi bo‘lmasa, haqiqiy deb hisoblanishi mumkin emas.

Enso Ferrari — "Memuar: Mening dahshatli shodliklarim"

@panda_books

​​#bu_qiziq

Adabiyotdagi mashhur tushunmovchiliklar

Adabiyotdagi qahramonlarning ba'zi narsalarni noto‘g‘ri tushunishlar ko‘pincha jamiyatning kattaroq muammolari yoki insoniy zaifliklarni o'zida aks ettiradi. Hozir shu kabi misollarni ko'rib o'tirib, Shekspirning "Buyuk 5 Fojeasi"da bu inglizcha aytganda "Misudnerstandings" yaqqol ko'rinishini tushunib yetdim.

Uilyam Shekspirning "Romeo va Juletta" asarini olaylik, Tushunmovchilik: Julyetta o‘zini o‘lgan ko‘rsatish uchun maxsus dori ichadi, biroq uni yoniga kelgan Romeo uning haqiqatan vafot etgan deya o'ylab, qayg‘udan o‘zini halok qiladi, Julyetta esa uyg‘onib, bu holatni ko'rib sevgilisining izidan o'z joniga qasd qiladi. Holbuki, ularning ikkalasi ham tirik qolishi mumkin edi. Bu yerda ushbu fojiali anglashilmovchilik taqdir, muhabbat va shoshqaloq qarorlarning oqibatlarini o'zida yorqin namoyon etadi deya olamizmi? Menimcha, ha.

Yoki "Otello"ni olaylik. Yago hiylasi tufayli Otello xotini Dezdemonani xiyonatda ayblaydi. Bu noto‘g‘ri ishonch Otelloni Dezdemonani o‘ldirishga undaydi. Va keyin u sevgilisining aslida begunohligini juda kech anglaydi. Bu yerda tushunmovchilik orqali rashk va aldovning vayronkor kuchi ko‘rsatib beriladi.

Bunday misollar yana ko'plab topiladi. Ammo xulosa shuki, bu kabi uslubiyat ushbu asarlarning storytellingini barhayot va ta’sirchan qilish unsuriga aylana olgan.

Aslidayam biz mana shunaqa tushunarsiz va tushunmovchilikka to'la hayotda yashayapmizku, shunday emasmi?

@panda_books

​​#bu_qizq

DNK barmoq izlarining kashf etilishi

Lester zamonaviy tarixdagi eng muhim ilmiy kashfiyotlardan biri bo‘lgan DNK barmoq izlarining "vatani" hisoblanadi. DNK barmoq izlari butun dunyo bo‘ylab jinoiy tergov, otalik testlari va sud-tibbiyot fanini tubdan o‘zgartirib yuboradi.Ushbu inqilobiy usul 1984-yilda Lester Universiteti olimi ser Alek Jeffreys tomonidan ishlab chiqilgan.

Ser Alek rentgen tasvirlari yordamida inson DNKsining genetik o‘zgarishlarini o‘rganayotgan edi. Bir tajriba davomida u odamdan odamga farq qiladigan, ammo oldindan bashorat qilish mumkin bo‘lgan tarzda nasldan-naslga o‘tadigan DNKning ayrim ketma-ketliklarida noyob qonuniyatlarni kuzatadi.
DNK barmoq izlari shaxslarning o‘ziga xos genetik kodi asosida ularni aniqlashning aniq, ilmiy usulini taqdim etadi. O‘sha paytgacha shaxsni aniqlash qon guruhini tahlil qilish kabi ishonchsizroq usullarga asoslangan edi. Bu kashfiyot birinchi marta 1986-yilda Lestershirdagi jinoiy tergovda Enderbi qotilliklarini fosh etish uchun qo‘llanilgan.

DNK barmoq izi texnologiyasi hozirda yuridik hamda immigratsiya masalalarida biologik aloqalarni isbotlash uchun keng qo‘llaniladi. Ilm-fanda esa, u genetika sohasidagi yutuqlarga hissa qo‘shib, personalized medicine'ning rivojlanishiga va irsiy kasalliklarni chuqurroq tushunishga yordam bermoqda.

Lester Universiteti bugungi kunda ham genetik va sud-tibbiy tadqiqotlar sohasida dunyoda yetakchi o‘rnini saqlab kelayapti.

@panda_books

​​#reading

Ish

Hozir Enzo Ferrarining (ha, o'sha mashhur kompaniya asoschisi) "Memuar: Mening qo'rqinchli xursandchiliklarim" (Memoirs: My Terrible Joys) kitobini o'qiyapman. Unda Ferrari poyga mashinalari xarakteristikasidan tashqari, hayot, ish va oila bilan bog'liq qiziqarli fikrlar o'rin olgan. Masalan:

- "Do‘stim Roberto Rossellinining meni g'azablantiradigan so‘zlari yodimga tushadi. U shundan iborat ediki, shimolliklar "ish"ni "lavoro" (faoliyat, mashg‘ulot) deb atashsa, janubliklar esa "fatica" (og‘ir mehnat, charchoq) yoki "travaglio" (azob-uqubat) deb atashardi."

- "Biroq shuni yodda tutish kerakki, har qanday korxona odamlardan, xodimlardan boshlanadi, asbob-uskunalar va binolar esa muhim bo‘lsa-da, ikkinchi darajali rol o‘ynaydi".

- "Nikohda erkak o‘z erkinligining kamida yarmini yo‘qotadi."

@panda_books

#yordam

Hurmatli Panda Books oilasi!

Kitobxonlik rivoji uchun doʻstim va marketolog Ilhom Sharipov tomonidan tuzilgan soʻrovnomani to’ldirishda qatnashing va tahlilga o‘z xissangizni qo‘shing va ragʻbatlantiruvchi kitob yutib oling! Albatta, siz uchun birinchisi muhimroq deb oʻylayman.

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc7fCSIWy-yo1dt2efwtN5tBfJAx1enwNQkr0BoArNfZxh4fg/viewform?usp=dialog

@panda_books