Muallim Muhammad

Nega asabiylashasan?

Shunday oʻquvchilar boʻladi, hech qachon oʻzgarmaydi, nima qilishingni, nima deyishingni umuman farqi yoʻq!

Lekin yaxshi oʻqituvchi doim ular uchun qaygʻurishi, asabiylashishi, vaqti kelsa ularni maqtab yoki jazolab turishi shart!

Sabab: oʻqiyotganlar toʻxtab qolmasligi uchun!

Oʻqimayotganlar, dars qilmayotganlar va oʻsmayotganlar jazolanmaydigan sinfda, guruhda va jamiyatda bu ishlarni qilish tabiiy, mumkin ekan degan tushuncha paydo boʻladi.

Va oʻqiyotganlarni ham orqaga tortishni boshlaydi.

Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) oldida qilingan lekin qaytarilmagan ishlar (taqririy)sunnat deyiladi. Biz ham bolalarning xatolariga indamas ekanmiz bu darsimizning “sunnat” iga aylanib boraveradi.

@MuallimMuhammad

Ko’p kurslarda o’qiganman eng zo’ri sizlarniki bitta farqingiz juda kam reklama qilasizlar ko’pchilik bilmay qoladi dedilar oldingi kursimizda o’qigan bir o’qituvchimiz)

Shu gaplarni inobatga olgan holda sizlarni ogohlantirib qo’yay, yaxshi kursdan qolib ketmang)

Bugun 20:00 da birinchi darsimiz boshlanadi.

Batafsil: https://t.me/zamonaviypedagogkursi/105

Bolalar tushunmasa nima qilay?

Sinfga mavzuni tushuntirasiz, misollar berasiz, namunalar ko‘rsatasiz va sodda savol so‘raysiz. Sinfda jimlik, chig‘irtka ovozi eshitilib turadi)

Ichingizda “jang” kecha boshlaydi: “Kimga tushuntirdim? Nahot shunday oson narsani ham tushunishmagan bo‘lsa? Yoki men shunchalik yomon ustozmanmi?”

Nega shunday bo’ladi? Va qanday yecha olamiz?

1. Yetarlicha fundamental bilimning yo‘qligi
Fikrlar boshqa fikrlar ustiga quriladi. Bir tushunchani tushunish uchun bolaning oldingi bilimlari hisobga olinadi. Ko‘pincha biz bolaning fundamental bilimlarini bilmasdan, o‘zimizga tushunarli misollar bilan tushuntiraveramiz. Lekin bizning va bolaning fundamental bilimlari farqli emasmi?

Yechim:
Mavzu o‘tishdan oldin bolalar bilan mavzuga doir savol‑javoblar qiling. Maqsad – bolalarni baholash emas, xotirasini uyg‘otish va mavzuga oid qanday bilimlari borligini aniqlash. Keyin shu bilimlar asosida yangi mavzuni shakllantiring

2. Bilim la’nati
Insonlar o‘rgangan ilmlarining qanchalik qiyinligini unutib qo‘yishadi. “Men tushuntirdim-ku, ular oson o‘rganishi kerak” deb hisoblaymiz.

Yechim:
1. Yangi mavzu o‘rganganingizda o‘zingizni qanday his qilganingizni eslang. Bolalar o‘rniga o‘zingizni qo‘yib ko‘ring.
2. Har yili kamida bitta kurs yoki mashg‘ulot o‘rganganingiz ma’qul – o‘rganish qiyinchiliklari doim esingizda bo‘ladi va bolalarni his qila olasiz.
3. Mavzuni qayta‑qayta tushuntiring, sabrli bo‘ling, ma’lumotni tahlil qilishi uchun yetarlicha vaqt bering, tushunmasa yana qayta tushuntiring.

3. Yagona ta’lim usulidan voz kechish
Ba’zan faqat og‘zaki nutq bilan mavzuni tushuntirishga harakat qilamiz, lekin ba’zi bolalar ko‘rish yoki bajarish orqali yaxshiroq o‘rganadi.

Yechim:
Rasmlar, xaritalar, oddiy chizmalar kabi vizual elementlar qo‘shing. Juda chiroyli va tekis bo‘lishi shart emas – sal qiyshiq, sodda va kulgiliroq chizmalar bola xotirasida uzoqroq qolishga yordam beradi.

4. Katta hajm muammo
Bolalarning ishchi xotirasi cheklangan. Birdaniga juda katta ma’lumot bersak, uni tahlil qila olmaydi va ma’lumot doimiy xotiraga o‘tmaydi.

Yechim:
Mavzuni kichik qismlarga boʻling. Har bir bo‘lim oʻzlashtirilgandan keyingina boshqasiga oʻting.

Manba: cultofpedagogy.com

@MuallimMuhammad

Bolasi uchun vaqt ajratmaydi, o’rniga ko’proq ishlab pul topishga urinadi

Ko’proq vaqt ajratib topilgan barcha pulni, kamroq vaqt ajratib tarbiyalangan bola yo’q qiladi.

Ota-onalar majlisi/treningiga shoshib kelib ketadigan/umuman kelmaydigan ota-onalarga bag’ishlanadi.

@MuallimMuhammad

Hayotga tayyorlash

5-sinflarimga sinf sardorini bolalar saylaydi. Men aralashmayman, sharti — kamida 3 oy o‘zgartirmaymiz. Bu bolalarga ham, sardorga ham sinov.

O‘zlari tanlagan odamga kamida 3 oy quloq solishadi. Xato odamni tanlasalar, 3 oy bo‘lsa ham jabrini ko‘rishlariga qo‘yib beraman. Sardorni himoya qilaman, u tarafda bo‘laman. Saylash bolalardan, unga turib berish mendan.

Bu bolalarda o‘z ovozlarini kelajakda o‘ylab berishga, nomzodlarni yaxshilab tekshirishga, ularning va’dalariga birdan ishonib ketmaslikka o‘rgatadi. O‘rgatdi ham — ba’zida aldanib ham qolishdi. Dars bo‘ldi.

Saylangan sardor uchun javobgarlik qanchalik qiyinligi, insonlar bilan ishlash oson emasligi, seni yomon ko‘radiganlar bo‘lishi tabiiyligini o‘rgatadi. Salbiy fikrlar (negative) bilan ishlash ko‘nikmasi paydo bo‘ladi.

Ba’zan do‘stlar kamayib ketadi — bunga hamma ham chidolmaydi. Sardor namuna bo‘lmasa, qolganlar uni eshitmaydi. Tartibga, liderlikka o‘rganadi.

Jarayon sinfni hayotga tayyorlaydi.

@MuallimMuhammad

Maslahatlarimiz haqida

Rahimov schoolda 5-sinflarga kuratorman. Dam olishlarga chiqib turamiz, to’g’rirog’i bolalar chiqib turadi. Men javobgarman.

Bugun toqqa chiqdik 40 yaqin bolajon, 4 ustoz. Shashliklar qildik, varraklar uchirdik, futbollar o’ynadik, tog’ tepasiga chiqdik. Hech biridan mazza qilmadim. Dam olishga borgan men stressda yurdim.

40 ga yaqin bola, 40 ga yaqin hayot, 80 ta ota-ona va maktab oldidagi mas’uliyatim umuman tinchlik bermadi.

Hamma tog’ tepasiga chiqib manzaradan bahra olish rasmlar tushish, varraklar uchirish bilan ovvora men eng oxirida yurib biror polopon dumalab ketsa otilib ushlab olishga o’zimni ruhan va jismonan tayyorlab keldim.

Futbol o’ynasa, biror 10 daqiqa ko’rinmay qolsa xavotir ola boshlayman. Bir bolamizni tog’ aylanib qidirib ham chiqdik. Yo’qolmagan ekan)

Ichingizda men bo’lganimda o’zim ham mazza qilib dam olardim deb o’ylayotgandirsiz, men ham shunday o’ylardim. Mas’uliyat sizga tushishi bilan eng ehtiyotkor odamga aylanarkansiz. Ishingiz avvalo risklarni kamaytirishdan, yo’qotishlarni oldini olishdan boshlanarkan.

Davlat rahbarlari, maktab egalari, terma jamoamiz murabbiylarini ko’p tanqid qilardim. 48 ta bolaga javobgar bo’lib bildim-ki, oddiy maslahat boshqa, natija uchun siz javob beradigan vaqtdagi qarorlar boshqa.

Muvaffaqiyatsizlik uchun kaltak sizni boshingizda sinishni boshlasa, o’zgacha o’ylay boshlarkansiz.

21:30 da uyga kirib keldim, qornin ulgudek ochganini va charchaganimni keyin sezdim)

@MuallimMuhammad

Hozir nima qila olaman?

Doim ko’proq, samaraliroq ishlashga harakat qilaverardim. Ko’proq pul topishim kerak, oyligim oshishi, qo’shimcha daromad kelishi kerak degan hayollar tinch qo’ymasdi. Balki, hozir ham tinch qo’ymayotgandir.

Keyin o’ylab qoldim. Nega kerak ko’proq pul? Eng asosiy sabablardan biri ota-onamni yaxshi hayotga olib chiqish degan to’xtam bilan tugadi.

Qachon keladi shu ko’p pulim bor kun? Ota-onam umuman pulga muhtoj bo’lmasa, haj va umralarga borishsa. Dunyo bo’ylab sayohatlar qilishsa, sog’lig’i uchun eng zo’r shifoxonalar, keng hovli va yaxshi sharoitlarlar bo’lsa derdim.

Keyin yana o’yladim nega kerak ota-onamni yaxshi hayotga olib chiqish? Ularni bahtli bo’lishini xohlarkanman. Negaligini hammangiz bildingiz.

Yana fikrlar keldi. Qachon chiqaman bunga? 2,5,10 yil ketsachi? Ungacha ota-onam qay holatda bo’lishadi? Buyog’ini yozolmadim.

Yana fikrlar, hozir bahtli qila olmaymanmi? Shirinroq gapirsam, ko’proq suhbatlashsam, kichikroq sovg’alar berib tursam, birga vaqtlar o’tkazib tursak. Halol ishlab yuzlarini yerga qaratmasam, mendan xotirjam bo’lishsa bahtli bo’lishmaydimi?

Men bo’lsa faqat pul orqali baht olib kelaman deb bu ishlarga e’tibor bermay yurgan ekanman. Hatto ba’zilarini teskarisini ham qilganman. To’g’rilayapman.

O’zi bir qoida bor. Kelajakda biror ish qilmoqchi bo’lsang, hozir shuning kichik miqdorini bo’lsa ham qilib turishingiz kerak.

Ota-onamiz roziligini olmoqchimizmi? Hozirdan, kichik, davomiy, muhim iahlardan boshlayveraylik. Bizning millionlar ularga kerakmasdir balki.

@MuallimMuhammad

Farzandim uchun hozir nima qila olaman?

Oxirgi vaqtlar ilmi kuchli bo’lgan, qobiliyatli bolalar va ularning ota-onasi bilan ko’p suhbatlashyapman.

Ota-onasi, bobo-buvisi ilmli bo’lgan bolalarning natijalari ancha farqli. Ular tug’ilgandayoq o’z tengdoshlaridan 5-10 qadam oldinda tug’ulishgan.

Sinfimda respublika olimpiadasini yutgan sanoqli doktorlar, eng oldi ilmli tadbirkorlar bolalari bor. Farzandlaridagi farq yaqqol seziladi.

Dunyoda 17-o’rinda turadigan universitetga 100% grand yutgan o’quvchimiz bor. Suhbatlashganimizda bobo va buvilari matematik bo’lganini aytib qoldilar.

Xayrulla aka ham o’z ajdodlari Yassaviyga shogird bo’lganini aytayaptilar. Shuni ta’siri menda bo’lsa kerak deyaptilar.

Bolalar ilmliligiga ota-onalarning ularning yoshligidan e’tibori va to’g’ri maktab tanlab bergani ham bor albatta.

Gen 100% hal qiladimi? Yo’q! Katta yordam beradimi? Ha!

Farzandimiz kelajagi uchun hozirdan nima qila olamiz? Ilm ololamiz, ilm olarkanmiz, uni tengdoshlari raqobatidan oldinroqqa chiqishiga zamin yarata olamiz. Ha, hozirdan boshlay olamiz!

@MuallimMuhammad

Bilaman illuziyasidan qanday qutulish mumkin?

Abiturient vaqtimda ustoz ona tilidan dars o’tyaptilar, oldimdagi do’stim e’tiborsiz, yozmasdan o’tiribdi. “Nega yozmayapsan?” desam, “Buni men bilaman, o’tganmiz,” dedi.

Keyingi dars boshqa do’stim ustozning har bir aytganini yozib olayotganini ko’rdim. “Nega buncha yozayapsan? Sen bilasanku,” dedim. Muhammad: “Xuddi bilmaydigandek o’rganmasang, o’rganolmaysan,” dedi. Vaholanki, ikkinchi yigit shu vaqtda shahrimizdagi eng kuchli abiturient edi. U yozardi, ustozlarning har bir aytganini qilardi.

Yil oxirida birinchi do’stim 185 ball, ikkinchisi esa 210 atrofida ball yig’di.

Siz dars o’tayotganingizda ham shunday bo’lib tursa kerak. “Ustoz, men bu mavzuni bilaman,” deydi chalaroq biladigan o’quvchilar. Yozgisi, eshitgisi kelmaydi ba’zan. So’rasangiz, bilmaydi.

Nega?

Metacognition — fikrlashimizni ongli ravishda kuzatishimiz, nimalarni bilishimiz va bilmasligimizni anglashimiz.

Biror narsani qayta-qayta o’qirkanmiz, eshitarkanmiz, boshidagidan ko’ra tanishroq, tushunarliroq bo’lib boraveradi. Oqibatda “haaa, bilarkanman” degan illuziyani yaratib qo’yadi. Sabab: biz o’zimizni, qobilyatlarimizni bilmaymiz, o’lchay olmaymiz. O’zimizga chetdan baho berolmaymiz. Bugun shuni o’rganamiz.

O’quvchilar imtihonlarda, testlarda, darslarda qiynalib qolishining sababi ham shu.

Nima qilish kerak?

1. Mavzu o’tib bo’lganingizdan so’ng sinfga o’tilgan mavzuni o’z so’zlari bilan yozishini ayting. Hozir eshitgan gaplarining hammasi esidagidek tuyuladi, yozganda esa aslida adashganini biladi. Men 10 daqiqa oldin yozdirishni boshlayman.

2. Keyingi darsda bolalardan qayta so’rayotganda mavzuni necha foiz tushunganini tahmin qilishini so’rang. Va mavzu topshirib bo’lgandan keyin ham qayta baholashini so’rasangiz bo’ladi, 1-10 gacha. Shunda kutilma va reallik o’rtasini aniq bilib oladi.

3. Kitobning har bobini yoki kichik bo’limlarini tugatganingizda, o’z so’zlaringiz va misollaringiz bilan tushunganingizni yozing yoki gapiring. Qanchalik tushunayotganingizni bilib olasiz. Mustahkamlab olasiz.

@MuallimMuhammad

Hammasi tabiiy bo‘lishi kerak

Yaponiya bog‘chalari haqida jiddiy qiziqa boshladim, rostan ham o‘zimga kerakli tomonlarini olishim kerak deb o‘ylayman, umuman O‘zbekiston ham xuddi shu yo‘ldan yurishi kerak deb o‘ylayman, Toshkentga borishim bilan o‘zimizda shuni joriy qilishdan boshlayman.

Gap shundaki, yapon bog‘chalarida 4,5,6 yoshli bolajonlar bir guruhda bo‘lishadi, 1,2,3 yoshli bolajonlar esa bir guruhda bo‘ladi, bizda bu holat qanday? Biz bolalarni yoshiga qarab ajratib tashlaymiz, yaʼni qo‘rqamizki, yoshi katta bolalar yoshi kichiklariga ozor yetkazib urib qo‘yishi mumkin.

Lekin bular nega qo‘rqmaydi, chunki bola tabiiy sharoitda tarbiyalanishi kerak deb hisoblashadi, yoshi kattalari yoshi kichiklariga yordam beradi, yoshi kichiklar yoshi kattalaridan o‘rnak oladi, ular bilan chiqishishga majbur bo‘ladi va bolada bolalikdan soft skillar shakllanishni boshlaydi.

Masalan, uyimizda hamma farzandimizning yoshi bir xil emas-ku, hayotda ham siz turli yoshdagi odamlar bilan muloqot qilishga, birga ishlashga majbursiz-ku, xuddi shunday bog‘chada ham hayotiy tabiiylik ustunlik qiladi.

Keyin bog‘chada eshiklar ochib qo‘yiladi, bola xohlagan joyiga borib o‘ynaydi, qaysidir bola tashqarida o‘ynasa, qaysidir ichkarida o‘ynashi mumkin, tashqari va ichkari uchun alohida tarbiyachilar qo‘yilgan, ular faqat bolani kuzatib turishadi, o‘zi o‘ynab, boshqalar bilan til topishishga yordamlashadi xolos.

Bolalar faqat o‘z yoshidagilar bilan bir guruhda bo‘lsa, ular faqat mana shu guruhdagilar bilan chiqisha oladigan bo‘lib qolish ehtimoli bor ekan, keyin o‘ylab qoldim, rostan ham bizda 97 lar, 94 lar, 2002 lar degan qarashlar bor, sal ikki yosh kattalar ikki yosh kichiklarga qandaydir boshqacha nazar bilan qaraydigan, “patsan, bratishka” degan qarashlar paydo bo‘lgani balki shundandir ham deb o‘ylab qolaman.

Manba

@MuallimMuhammad

Shogirdlik

“Ustozsiz insonning ustozi shayton,” degan gapni o‘qib, Aziz akani yonlariga borib:
— Meni shogirdlikka olmasangiz bo‘lmaydi, nima desangiz qilaman, — deganman.

Bu 2021-yilda bo‘lgan voqea. O‘sha paytda tajribasiz, deyarli ilmsiz va kelajagi mavhum Muhammad edim.

To‘rt yil o‘tdi. Pedagog_podcastni boshladik, ustozlar uchun shu blogni ochdik, Zamonaviy Pedagog kursini tayyorladik, Teachers’ Hubni tashkil qildik.

Barchasiga Alloh Aziz aka Rahimov ustozimizni sababchi qildi. Ulardan Alloh rozi bo‘lsin.

Ko‘p o‘qituvchilarda shu muammoni ko‘raman — ularga to‘g‘ri yo‘l ko‘rsatadigan ustoz yo‘q. Nima qilishni bilishmaydi.

O‘rganganlarimizni bo‘lishish vaqti keldi. Shuning uchun bir shogird olmoqchiman. Barcha ilm va tajribalarimni ulashaman. Agar aytganimizni va qilganimizni bajarsa, 1-2 yilda yaxshi ustoz qilib yetishtiraman.

Shartlari:
• Matematika va ingliz tilini yaxshi darajada bilsin.
• Toshkent shahrida yashasin va o‘qisin.
• Ustoz bo‘lishni niyat qilsin,bolalarni yaxshi ko’rsin.
• Talaba bo‘lsa, yaxshi.
• Haftada kamida 3 kun maktabga kela olsin.

Nima bera olamiz?

• Rahimov Schoolda birga ishlaymiz.
• O‘z kutubxonam bilan bo‘lishaman.
• Bizning pulli loyihalarimizda tekin o‘qiydi.
• Podcastlarimizda qatnashadi.
• Kuchli ustozlar davrasida bo‘ladi.

Ismingiz, yoshingiz, nimalarga qiziqishingiz,qayerda o’qishingiz, matematika va ingliz tilidan darajangiz, qaysi vaqtlar maktabga kelib ishlay olishingiz haqida @MuhammadUralovv ga yozib yuboring. Ko’rib chiqib eng munosib nomzodni tanlab olamiz.

To‘g‘ri kelsangiz, shu haftadan birga ishlaymiz!

@MuallimMuhammad

Hikmat

Shahzodani o‘qitayotgan ustoz podshohga farzandining kibri va axloqsizligidan shikoyat qiladi. Podshoh yechim taklif qiladi:

— Shahzodaga dars o‘tayotganingizda xonangizga beruhsat kiraman, buning uchun menga tarsaki tushurasiz.

Ustoz bunday qila olmasligini aytsa ham, podshoh o‘z gapida turib oladi. Ertasi kuni xuddi shu ish shahzodaning ko‘z o‘ngida sodir bo‘ladi. Hayratda qolgan shahzoda o‘ziga xulosa chiqaradi:

Axloqsizligi uchun u ishongan “tog‘” ham yordam bera olmaydi. Demak, o‘zi o‘zgarishi kerak. Najot o‘zida, axloqida. Ustoz otangdan ulug‘!

Hozir bolalarni o‘qitish qiyinlashayotganining sabablaridan biri ham shundan. Ba’zi otalar, onalar bola ustozidan shikoyat qilib kelsa:

— O‘zim gaplashib qo‘yaman. Sen bo‘sh kelma! Kim bo‘libdi u? Uning haqqi yo‘q bunday deyishga. Kerak bo‘lsa, janjal qilamiz, ustidan yozamiz, rahbariyatga chiqamiz, — deb bolaning ko‘z oldida ustoz obro‘sini chilparchin qilishadi.

Ba’zilari esa maktabga kelib, bola ko‘z o‘ngida ustozga baqirishi va hatto qo‘l ko‘tarishi ham yo‘q emas.

Balki tepadagi gaplarni ba’zi ota-onalar bolalar ko‘ngli uchun aytib qo‘yishar ham, deylik. Ular kelmas, janjal ham qilmas. Lekin shu gaplarning o‘zi asosiy ta’lim va ba’zan tarbiya beruvchining berayotgan ilmlarini qadrsiz qilmaydimi? O‘ylab ko‘rish kerak, chuqurroq!

Nima qilish kerak?

1. Bola Ustozidan shikoyat qilganda, Ustozi faqat bolaning kelajagini o’ylashini, uning boshqa manfaati yo’qligini tushuntiring.

2. Ustoz sizdan ko’proq narsa bilishini(aniq bilmasangiz ham) bolaga ayting. Ta’lim va tarbiyada Ustozga ko’proq tayanishingizni ko’rsating.

3. Ustoz haqida yomon gap gapirmang. Siz xato deb o’ylasangiz boring, Ustozdan so’rang, birga muhokama qiling, maslahatlar so’rang. Bolaga Ustozing bilan maslahatlashamiz deb ko’p bora eslatib turing.

4. Bu postni barcha ota-onalarga va Ustozlarga yuboring.

Balki bizning ta’limga podshohdek fikrlaydigan, hikmatli ota-onalar ham kerakdir. Salohiyatli ustozlar bilan, albatta.

@MuallimMuhammad

“Namoz masjiddan chiqqach, haj Makkadan chiqqach, Ramazon ro‘za tugagach boshlanadi”

Najib Fozil

Hayit muborak bo‘lsin!

Manba: @aslanov_futbol

Ota-onalar bilan qanday ishlayman?

Telefondagi suhbat:

Men: Assalomu alaykum, farzandingiz bugun maktabga kelmadilar?

Ona: Ha, kuchli qor yog‘gani uchun mashinani hayday olmayman, shunga bora olishmadi.

Men: Yandexdan jo‘natsangiz bo‘lardi-ku.

Ona: Qizimizni begona shofyorga ishonolmaymiz.

Men: O‘zingiz ham Yandexga birga o‘tiring, qizingizni maktabga tashlab, uyga yana shu Yandexda yetib olasiz. Shunday qilsak bo‘ladimi?

Ona: Mayli, hozir boramiz.

Kurator sifatida ota-onalar bilan ko‘p aloqaga kirishaman. Bolasini maktabdan ertaroq olib ketish, kechroq olib kelish, maktabga bormasligi bo‘yicha juda ko‘p so‘rovlar bo‘ladi.

Bola uddaburon, ota-ona o‘ta mehribon, ba’zan erinchoq ham bo‘ladi.

Har bir qoldirilgan dars bolani mavzuni tushunmasligiga, tushunmaslik vazifa qilinmasligiga, bu esa ustoz bilan tortishuvga va munosabatlar sovushiga olib keladi. Oqibatda keyingi mavzular ham tushunilmaydi, ustoz va bola bir-birini yoqtirmay qoladi. Ustozni yoqtirmagan bola fanni ham o‘qimay qo‘yadi.

Hammasi birgina darsga kelmaslikdan boshlanadi. Ha, kichkina, lekin uzoq muddatda katta talofatli.

Bolalarni darsdan olmoqchi bo‘lgan ota-onalarga doim tepadagi gapni tushuntiraman.

Yaqinda bir o‘quvchimiz shuning orqasidan maktabimizdan ketdi ham.

Nima qilish kerak?

Tepadagi dialogni o’qigan bo’lsangiz, bola maktabga kelishi uchun qayta-qayta harakat qilaverganman. Yechimlar berganman, balki xohlab, balki noiloj olib kelishgan bolani. Ba’zan ota-ona ham bola kabi majburlanadi.

Ota-onaga tushuntiriladi, qattiqroq talablar qo‘yiladi (hatto xususiy maktabda bo‘lsa ham), amal qilinmasa, yuzma-yuz o‘tirib ochiqchasiga gaplashiladi. Bolaning kelajakdagi taxminiy bilim saviyasi va ko’rinishi yetkazilinadi.

@MuallimMuhammad

Nechta Nobelimiz bor?

Yer yuzida atiga 16 millionga yaqin yahudiy yashaydi, yarmi Isroilda, qolgani AQShda. Dunyo siyosiy-iqtisodiy tashkilotlarining ko’pchiligi ular tomondan boshqariladi. G’arbda Isroil lobbysi judayam kuchli.

Shu kichik millat 216 ta Nobel mukofoti yutgan, jami mukofotning 22%i. 2mlrdga yaqin musulmonlarda esa atiga 16 ta. Balki 12 tadir. Dahshatli farq-a?

Agar sovuq miya bilan o'ylab qaralsa, muammoning tag ildizi aynan shu yerda ko'rinadi. Dunyoning turli nuqtalaridagi musulmonlar nega genotsid qilinayotganiga sabab ham oydinlashadi.

Nega biz G’azo va Uyg’urlarda bo’layotgan qirg’inlarga qarshi tik-tok va instagramda yig’lab video qilishdan, ularni qarg’ashdan boshqasini qila olmayapmiz? Nega amaliy hech qanday yordam yo’q? Savol ritorik!

Biz ojizmiz, qo’limizdan bundan boshqasi kelmaydi ham. Chunki ilm olmaymiz. Ilm orqali kuchaymaymiz. Birlashmaymiz. Pulimizni, vaqtimizni, energiyamizni bilim uchun tikmaymiz.

Sabablar dunyosida yashayapmiz. Demak harakat qilish kerak. O’zimiz, farzandimiz, jiyanimiz, ukamiz, singlimiz, kimimiz bor? O’qitaylik, ilm yo’lida jahd qilaylik. Kuchli bo’laylik.

Bo’lmasa yana 100 yildan keyin ham G’azo qiynalayotganda biz faqat yig’lab video qila olamiz xolos.

@MuallimMuhammad

Ustoz qanday bo‘lishi kerak?

Maktabda sakkizta sinf rahbarimiz bo‘lgan. Eng oxirgisi Shahzoda opa edilar. Juda yaxshi ko’rardik.

Litseyda o‘qiyotgan vaqtimiz Shahzoda ustozimiz vafot etdilar. Joylari jannatda bo‘lsin. Biz janozaga bordik, qatnashdik. Tugagandan keyin, adashmayotgan bo‘lsam, sinfdoshlar bilan shu yerdagi imomdan so‘radik:

— Ustozimiz uchun nima qila olamiz?

Imom:

— Namoz o‘qing, oxirida ustozingiz haqqiga duolar qiling. Eng katta qila oladigan ishingiz shu, — dedilar.

Shu gap bundan o‘n yil oldin namoz o‘qishni boshlashimizga sabablardan biri edi.

O‘ylab qolaman, yaxshi ustoz shunday bo‘lishi kerak ekanki, u borligida ham, yo‘qligida ham shogirdlariga foyda keltira olishi, ularni to‘g‘ri yo‘lga boshlay olishi kerak ekan.

@MuallimMuhammad

Vosita

Jamiyatda, maktabimizda ko‘rib, eshitib qolaman. Ba’zan bolalar til o‘rganishadi. IELTS, CEFR, SAT olishadi. Boshqa fanlarni mensimay qo‘yishadi. O‘zlarini katta natijaga erishgan insondek tuta boshlashadi. Balki shunga ishonishadi ham.

Bolalarga tushuntiraman: har qanday chet tili vosita. Xoh u ingliz, xitoy yoki arab tili bo‘lsin.

Aynan nimaga vosita? Kengroq va chuqurroq bilimga vosita.

Avval faqat o‘zbek tilini bilardingiz va o‘zingiz qiziqqan fan yoki soha bo‘yicha 10 ta kitob o‘qiy olardingiz. Ingliz tili esa bu imkoniyatni 100 taga yetkazib beradi. Tamom.

IELTS olsangiz-u, katta ish qilib qo‘ygandek yuraversangiz, siz uchun ochilgan dunyo kutubxonasidan foydalanmasangiz, ingliz tilini o‘rganishga sarflagan yillaringiz deyarli bekor ketibdi.

Chet tilini tarix, psixologiya, matematika, biologiya, kimyoni chuqurroq o‘rganishga sarflaylik.

Tillarni ko‘proq ilm olish uchungina o‘rganaylik. O‘rgatayotganlar ham buni tushuntiraylik. Maqsad avvaldan to‘g‘ri bo‘lsin. Bilimlarimiz maqtanish, qo‘shiq yoki kino ko‘rish vositasigina bo‘lib qolmasin.

@MuallimMuhammad