Koson tuman axborot - kutubxona markazi elektron kitoblar kanali. Rasmiy

Bugun 3-mart 2025-yil, dushanba.

👉 BAYRAMLAR:

🇺🇳 Butunjahon yovvoyi tabiat kuni.
🌏 Butunjahon tennis kuni.
🌏 Xalqaro eshitish kuni.

🔹 MILLIY BAYRAMLAR:

🇺🇸 AQSh - Davlat madhiyasi kuni.
🇰🇬 Qirg‘iziston - Bayroq kuni.
🇵🇱 Polsha, Ruminiya - Ruminiya-Polsha birdamligi kuni.
🇪🇬 Misr - Sportchilar kuni.
🇦🇺 Avstraliya - Mehnat kuni.
🇹🇱 Sharqiy Timor - Faxriylar kuni.
🇬🇺 Guam - Guam tarixi va Chamorro merosi kuni.
🇬🇪 Gruziya - Onalar kuni.
🇲🇼 Malavi - Shahidlar kuni.
🇧🇬 Bolgariya - Ozodlik kuni.
🇯🇵 Yaponiya - Hinamatsuri (Qizlar kuni yoki Qo‘g‘irchoqlar kuni).

👉 VOQEALAR:

- 1067 - Minsk ilk bor solnomalarda tilga olingan.
- 1575 - Tukara jangida Buyuk Akbar bengallarni tor-mor qildi.
- 1613 - Mixail Romanov Rossiya imperiyasi taxtiga oʻtirdi.
- 1639 - Bostonda (AQSh) tashkil etilgan kollej homiysi Jon Garvard sharafiga Garvard nomini oldi.
- 1813 - Britaniya Shvetsiyaga Napoleon bilan ittifoq tuzishdan bosh tortgani uchun pul to'ladi.
- 1837 - AQSh Texas Respublikasi mustaqilligini tan oldi.
- 1861 - Aleksandr II Rossiyada krepostnoylik huquqini bekor qildi.
- 1863 - AQSh Kongressi barcha hindularni Kanzasdan rezervatsiyalarga majburan ko'chirish to'g'risida rezolyutsiya qabul qildi.
- 1875 - Viktoriya oʻyingohida tarixda ilk bor Xokkey oʻyini boʻldi.
- 1876 - Qo‘qon xonligi o‘rnida Farg‘ona viloyati tuzilib Rossiyaga qo‘shib olindi.
- 1878 - Rossiya va Turkiya Sin-Stefano shartnomasini imzolashdi.
- 1918 - Rossiya va Germaniya Brest tinchlik kelishuvini imzoladilar.
- 1921 - Kanadalik fiziolog Frederik Banting insulinni kashf qildi.
- 1923 - „Time“ jurnali sotuvga chiqdi.
- 1924 - Turkiyada Millat Majlisi Usmonlilar imperiyasi tugatilganini e’lon qildi.
- 1933 - Gitler Potsdamda Uchinchi reyx tuzilganini e’lon qildi.
- 1938 - Saudiya Arabistonidagi birinchi neft skvajinasi ishga tushdi.
- 1942 - Brumga Yaponiyaning havo hujumi.
- 1965 - Britaniya mustamlakasi Bechuanalend (hozirgi Botsvana) o'zini o'zi boshqarish huquqiga ega bo'ldi.
- 1980 - Yadroviy materialni jismoniy himoya qilish bo'yicha xalqaro konvensiya imzolandi (1987-yil 1-noyabrda kuchga kirgan).
- 1991 - Referendumda Latviya aholisining 74%i, Estoniyada referendumda esa 78% dan ortigʻi SSSRdan mustaqillik uchun ovoz berdi.
- 1992 - Oʻzbekiston va Vengriya davlatlari oʻrtasida diplomatik aloqalar oʻrnatildi.
- 1995 - Orolni qutqarish Xalqaro fondi tashkil qilindi.
- 1998 - Microsoft bosh direktori Bill Geyts AQSh Kongressida kompyuter bozorini monopollashtirishda ayblanib so'roq qilindi.

👉 TAVALLUDLAR:

- 1709 - Andreas Sigizmund Marggraf (1782) - nemis kimyogari, qand lavlagidan birinchi marta shakar olgan.
- 1845 - Georg Kantor (1918) - nemis matematigi, Toʻplamlar va transfinit sonlar nazariyasini yaratgan. 
- 1847 - Aleksandr Bell (1922) - amerikalik ixtirochi va sanoatchi, telefon ixtirochisi.
- 1866 - Toshkanboy Egamberdiev (1963) - O’zbek dorbozlar sulolasi asoschisi.
- 1895 - Ragnar Frisch (1973) - norveg iqtisodchisi, Nobel mukofoti sohibi (1969).
- 1898 - Roman Gershanik (1983) - rus grafik rassomi, Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi (1944).
- 1904 - Borovkov Aleksandr (1962,15) - turkiyshunos olim, O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan fan arbobi (1945).
- 1906 - Karimov Mirqodir (1979) - fitopatolog-mikolog olim.
- 1918 - Artur Kornberg (2007) - amerikalik biokimyogar, Nobel mukofoti sohibi (1959).
- 1929 - Jonrid Abdullaxonov (2015) - taniqli o‘zbek yozuvchisi.
- 1944 - Nurmatov Hojiakbar (2007) - aktyor, Oʻzbekiston xalq artisti (1989). 
- 1953 - Ziko  - braziliyalik futbolchi va futbol murabbiyi.
- 1954 - Abdulla Xolmuhamedov - Sovet Ittifoqi va oʻzbek harbiy arbobi, harbiy havo kuchlari qoʻmondoni (2003—2008).
- 1965 - Dragan Stoykovich - serbiyalik futbolchi.
- 1982 - Jessika Timberleyk - amerikalik aktrisa va model.
- 1993 - Shahobiddin Zoirov - o'zbekistonlik bokschi, Oʻzbekiston iftixori, olimpiya oʻyinlari chempioni (2016).
- 1997 - Karla Kamila Kabelo Estrabao - asli kubalik boʻlgan amerikalik qoʻshiqchi va qoʻshiqnavis

@kun_tarixi_tv24

Bugun 2-mart 2025-yil

👉 BAYRAMLAR:

🌏 Butunjahon o'smirlar ruhiy salomatligi kuni.
🌏 Xalqaro mushuklarni qutqarish kuni.
🌏 Compakt Disk tug‘ilgan kun.

🔹 MILLIY BAYRAMLAR:

🇺🇸 AQSh - Oʻqish kuni.
🇱🇰 Shri-Lanka - Harbiy havo kuchlari kuni.
🇺🇸 AQSh, Texas - Mustaqillik kuni.
🇵🇷 Puerto-Riko - AQSh fuqaroligi kuni.
🇮🇷 Eron, 🇵🇰 Pokiston, 🇦🇫 Afgʻoniston - Baluj madaniyati kuni.
🇦🇮 Anguilla - Jeyms Ronald Vebsterning tug'ilgan kuni.
🇲🇲 Myanma - Dehqonlar kuni.
🇪🇹 Efiopiya - Adua jangidagi g‘alaba kuni(1896-yil).
🇧🇩 Bangladesh - Davlat bayrog'i kuni.

👉 VOQEALAR:

- 1476 - Granson jangida Shveytsariya kantonlari Xalq lashkari Burgundiya gersogi Charlz Boldning qo'shinlarini mag'lub etdi.
- 1498 - Vasko da Gama eskadriyasi Mozambikka yetib keldi.
- 1699 - Fransuz tadqiqotchisi d’Ibervil Missisipi daryosini topdi.
- 1711 - Rossiyada oliy davlat organi - Senat joriy qilindi.
- 1791 - Klod Shapp optik telegrafni namoyish qildi.
- 1836 - Texas mustaqillik deklaratsiyasi qabul qilindi.
- 1855 - Rossiya imperiyasida Aleksandr II taxtga chiqdi.
-1917 - AQSh Kongressi Jons qonunini qabul qildi: Puerto-Riko AQSh hududi deb e’lon qilindi.
- 1925 - Yaponiyada erkaklarga umumiy ovoz berish huquqi berildi.
- 1930 - Iosif Stalinning maqolasi “Izvestiya” hazetasida nashr etildi.
- 1933 - Nyu Yorkda „King-Kong“ filmi namoyish etildi.
- 1943 - AQSh va Avstraliya harbiy havo kuchlari yapon kuchlariga hujum qilishdi.
- 1956 - Marokash Fransiyadan mustaqillikka ega bo‘ldi.
- 1962 - Birmada davlat to‘ntarishi oqibatida sotsializm tarafdorlari hokimiyatni egallashdi.
- 1963 - Pekinda Xitoy va Pokiston o‘rtasida chegaralar to‘g‘risidagi vaqtinchalik kelishuv imzolandi.
- 1965 - “Rolling Thunder” operatsiyasining boshlanishi - 1968-yil oktyabrgacha AQSh samolyotlari tomonidan Shimoliy Vetnamning muntazam ravishda bombardimon qilinishi.
- 1969 - Xitoy va SSSR chegarachilari toʻqnashuvi.
- 1970 - Rodeziya (zamonaviy Zimbabve) rasman respublika deb e'lon qilindi.
- 1975 - Eron bir partiyali davlatga aylandi.
- 1983 - Compakt Disk paydo bo‘lgan kun - birinchi CD namoyish etildi.
- 1992 - Oʻzbekiston BMTga aʼzo boʻldi.
- 1992 - Ozarbayjon, Armaniston, Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Moldova, Tojikiston, Turkmaniston Respublikalari mustaqil davlatlar sifatida BMTga aʼzo boʻldi.
- 1992 - Dnestrbo‘yida qurolli to‘qnashuvlar boshlandi.
- 1993 - Surgutda MDHning neft va gaz bo‘yicha hukumatlararo kengashi tuzildi.
- 2001 - Tolibonlar Budda haykallarini buza boshlashdi.
- 2004 - O‘zbekistond xalq yozuvchisi Po‘lat Mo‘min vafot etdi.
- 2008 - Dmitriy Medvedev Rossiya Prezidenti etib saylandi.
- 2008 - Lozanna metropoliteni ishga tushdi.
- 2009 - General Tagme Na Vey (bir kun oldin o'ldirilgan) tarafdorlari Gvineya-Bisau prezidentining qarorgohiga hujum qilishdi. Natijada Xuan Bernardo Viyeyra halok bo'ldi.
- 2013 - Bresha metropoliteni ishga tushdi.

👉 TAVALLUDLAR:

- 1818 - Konstantin Kaufman (1882) - Turkistonni bosib olish maqsadida Rossiya uyushtirgan harbiy yurishlarning rahbari, Turkiston general-gubernatori (1867—1882). 
- 1824 - Konstantin Ushinskiy - rus tili o'qituvchisi, Rossiyada ilmiy pedagogikaning asoschisi.
- 1897 - T.N Qori Niyoziy matematik, O‘zSSR fanlar akademiyasi akademigi va 1- prezidenti.
- 1913 - Yuriy Aleskerov (1982) - tarixchi olim, Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1975).
- 1925 - Viktor Yevenko (1986) - grafik rassom, Oʻzbekiston xalq rassomi (1967).
- 1931 - Mixail Gorbachov - Sovet Ittifoqi tarixida birinchi va oxirgi prezident hamda dunyo tarixining eng katta sotsialistik mamlakatni parchalashi orqali tanilgan.
- 1952 - Viktor Yevenko (1986) - grafik rassom, Oʻzbekiston xalq rassomi (1967).
- 1954 - Shavkat Alimov - matematik olim, O‘zbekiston FA akademigi (2000).
- 1968 - Daniel Kreyg - angliyalik aktyor, Jeyms Bond rolininig ijrochisi.
- 1982 - Eshli Fiers - amerikalik aktrisa
- 1989 - Marsel Xirsher - avstriyalik chang'ichi, ikki karra Olimpiya chempioni, 7 karra jahon chempioni.
- 1992 - Meysi Richardson-Sellers - ingliz aktrisasi.

Bugun 1-mart 2025-yil

👉 BAYRAMLAR:

🇺🇳 Birlashgan Millatlar Tashkiloti (UNAIDS) - Nol diskriminatsiya kuni.
🇺🇳 Butunjahon dengiz o'tlari kuni.
🌏 Butunjahon fuqarolik mudofaasi kuni.
🌏 Butunjahon musiqa terapiyasi kuni.
🌏 O'z-o'zini shikastlash haqida xabardorlik kuni.
🌍 Bahor kirishi bayrami.

🔹 MILLIY BAYRAMLAR:

🇮🇩 Indoneziya - Davlat suverenitetini himoya qilish kuni.
🇺🇸 AQSh - Rangli ayollar kuni.
🇪🇸 Ispaniya - Balear orollari kuni.
🇯🇵 Yaponiya - Bikini kuni.
🇨🇭 Shveytsariya, Nevshatel - Respublika kuni.
🇵🇱 Polsha - Halok bo'lgan askarlarni xotirlash kuni.
🇫🇲 Mikroneziya - Yap kuni.
🇰🇿 Qozog'iston - Minnatdorchilik kuni.
🇺🇸 AQSh - Milliy otlarni himoya qilish kuni.
🇨🇦 Kanada, 🇺🇸 AQSh - Xodimlarni qadrlash kuni.
🇵🇾 Paragvay - Milliy qahramonlar kuni.
🇲🇭 Marshall orollari - Yadro qurbonlarini xotirlash kuni.
🇧🇦 Bosniya va Gersegovina - Mustaqillik kuni.
🇰🇷 Janubiy Koreya - Mustaqillik harakati kuni.
🇷🇺 Rossiya - Mushuklar kuni.

👉 VOQEALAR:

- 1498 - Vasko da Gama Mozambikka yetib keldi.
- 1555 - Nostradamus o'zining “Mishel Nostradamusning bashoratlari” nomli ilk bashorat kitoblarini nashr ettirgan.
- 1562 - Fransiyada diniy urushning boshlanishi.
- 1565 - Eshtasiu di Sa Rio-de-Janeyro shahriga asos soldi.
- 1762 - Pyotr III dvoryan erkinligi haqidagi manifestni eʼlon qildi.
- 1781 - Merilend AQSh mustaqilligi haqidagi hujjatlarni tan oldi.
- 1869 - Dmitriy Mendeleyev elementlar davriy sistemasini tuzdi.
- 1872 - Yellouston milliy parki ochildi.
- 1896 - Bekkerel Urandagi radioaktiv elementlarni kashf qildi.
- 1928 - AQShda doktor Gerbert Evans oltinchi vitaminni topdi, unga mos ravishda F vitamini nomi berildi.
- 1932 - Manchjou-go davlati tuzilganligi e’lon qilindi.
- 1947 - Xalqaro Valyuta fondi o‘z faoliyatini boshladi.
- 1954 - Vodorod bombasining Tinch okeanidagi sinovi natijasida bir nechta mayda orollar yoʻq qilib tashlandi.
- 1954 - AQShda Kapitoliyga terrorchilar hujum uyushtirishdi.
- 1992 - Oʻzbekiston va Fransiya davlatlari oʻrtasida diplomatik aloqalar oʻrnatildi.
- 1993 - “Qoraqalpog‘iston Respublikasi Konstitutsiyasi loyihasi to‘g‘risida” qaror qabul qilindi.
- 1994 - O‘zbekiston Respublikasida BMTning Bolalar jamg‘armasi – YuNISEF vakolatxonasi ochilgan.
- 1995 - Qozogʻiston xalqlari Assambleyasi tuzildi.
- 2008 - Yerevanda ommaviy tartibsizliklar.

👉 TAVALLUDLAR:

- 1455 - Sandro Botticheli - mashhur italyan musavviri, Yevropa Uygʻonish davrining yirik vakili.
- 1846 - Dokuchaev Vasiliy (1903) - Rus tabiat shunos olimi.
- 1891 - Nikolay Konrad (1970) - sharqshunos olim, rus yaponshunosligi maktabi asoschisi, akademik.
- 1892 - Akutagava Ryunoske - yapon adabiyotining eng koʻzga koʻringan vakillaridan biri.
- 1899 - Vladigerov Pancho (1978) - bolgar kompozitori, pianinochi, dirijyor va pedagog.
- 1906 - Vera Menchik - rossiyalik shaxmatchi, shaxmat bo'yicha ayollar o'rtasida birinchi jahon chempioni.
- 1910 - Archer Martin (2002) - ingliz biokimyogari va fizik-kimyogari, Nobel mukofoti sohibi (1952).
- 1915 - Zulfiya Isroilova (1996) - Oʻzbekiston xalq shoirasi, xalqaro “Nilufar“, Javaharlar Neru nomidagi Davlat mukofotlari sohibasi.
- 1921 - Ikrom Akbarov (2011) - kompozitor, O‘zbekiston xalq artisti (1981).
- 1925 - Shermatov Aʼzam (1993) - tilshunos, shevashunos olim, Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1986).
- 1929 – Ozod Sharafiddinov - adabiyotshunos, adabiy tanqidchi.
- 1942 - Muhammad Ali - shoir, yozuvchi, olim, tarjimon, pedagog va jamoat arbobi. 
- 1943 - Rashid Syunyayev - kosmolog va astrofizik olim. 
- 1950 - Gʻulomjon Yoqubov - xonanda, aktyor, Oʻzbekiston (1987) va Qoraqalpogʻiston (1991) xalq artisti. 
- 1956 - Dalya Grybauskaitė - Litva davlat arbobi, mamlakat prezidenti (2009-yildan).

Zulfiyaxonim hayotidagi muhim yillar...

1915-yil 1-mart. Toshkentning Degrez mahallasida hunarmand oilasida tug'iladi.

1931–34-yillar. Xotin-qizlar bilim yurtida o'qiydi. Adabiy to'garaklarda qatnashadi va she'rlar mashq qiladi.

1931-yil 17-iyul. Birinchi she'ri «Ishchi» gazetasida bosiladi.

1932-yil. Hamid Olimjon bilan uchrashadi.

1932-yil. «Hayot varaqalari» nomli birinchi she'rlar to'plami chop etiladi. Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat pedagogika institutida o'qiydi.

1933–35-yillar. O'zbekiston Davlat nashriyotida ishlaydi.

1935–38-yillar. O'zbekiston Fanlar akademiyasi qoshidagi til-adabiyot instituti aspiranturasida o'qiydi.

1938-yil. Bolalar nashriyotida muharrir.

1939-yil. «Qizlar qo'shig'i» she'riy kitobi chiqadi.

1941-yil. O'zbekiston Davlat nashriyotida adabiyot bo'limi boshlig'i.

1943-yil. «Hulkar» kitobi, «Uni Farhod der edilar» poemasi nashr etildi.

1944-yil. «Hijron kunlarida» kitobi chiqadi.

1944-yil. Hamid Olimjon vafotiga atab «Kechir, qoldim g'aflatda», «Yulduz», «Ne balolarga etding mubtalo», «Sen qaydasan, yuragim», «Ko'rganmiding ko'zlarimda yosh», «Bahor keldi seni so'roqlab» she'rlarini yozadi.

1950–53-yillar. «O'zbekiston xotin-qizlari» jurnali bo'limi boshlig'i.

1950-yil. «Men tongni kuylayman» she'riy kitobi chiqadi.

1953-yil. «Dugonalar bilan suhbat» kitobi nashr etiladi. «Oydin» ocherki bosildi.

1954-yil. «Saodat» jurnalining bosh muharriri.

1958-yil. «Yuragimga yaqin kishilar» kitobi chiqadi. «Mushoira» she'ri, «Zaynab va Omon» operasi librettosi yozildi.

1965-yil. O'zbekiston xalq shoiri unvoni beriladi. «Kuylarim sizga» she'rlar to'plami, «O'ylar» adabiy maqolalari kitobi chop etiladi.

1967-yil. Neru xalqaro mukofoti laureati bo'ldi. «Quyoshli qalam» poemasini yozdi.

1970-yil. Nilufar nomli xalqaro mukofot laureati bo'ldi.

1972-yil. «Visol» she'rlar to'plami nashr etildi.

1972-yil. Bolgariya Xalq Respublikasining I-darajali Kirill va Mefodiy ordenini oldi.

1974-yil. 2 jildlik «Asarlar» to'plami chiqdi.

1975-yil. «Yillar, yillar» she'rlar kitobi chop etildi.

1976-yil. «Kamalak» she'rlar kitobi uchun Davlat mukofoti berildi. «Shalola» she'rlar kitobi chiqdi.

1984-yil. Mehnat Qahramoni unvoni berildi. Respublika Davlat mukofoti laureati boldi, Hamid Olimjonning «Semurg'» dostoni asosida pyesa-ertakyozdi.

1996-yil. 81 yoshida vafot etdi.

Kanalga ulanish⤵️
@Kun_tarixi_tv24