4-қисм
Нигина улкан дабдабалар остонасида турганини иккинчи куни билди. Аёлларнинг гап-сўзига қараганда, чимилдиқ олиш, қайнота-қайнона кўришуви, келин салом, келин чақирди, куёв чақирди кутиб турарди. Қизлик даврида бу маросимларга гувоҳ бўлган эди, аммо келинчакка қанчалик қийинлигини тасаввур қилолмаганди. Тўйда ҳолдан тойган, илк никоҳ оқшомида тўйиб ухлолмагани етмагандек, тонг-саҳардан қаро кечгача ўз ҳолига қўйишмайди. Қўни-қўшни, қариндошларнинг бола-чақаси, меҳмонлар...
Ҳориб-толиб иккинчи кеча ҳам бошланди. Қорасини кўрсатмаган Рифъатнинг ниҳоят товуши чиқди. У эшик олдида кечаги янгалар билан тортишиб:
-Икковингниям кўрмай, қани, даф бўлинглар, - деди у.
-Биз вазифамизни бажарганимиз йўқ, - деб нолирдилар улар - Бу ёқда янгангиз, у ёқда қайнонангиз қараб ўтирибди. Бизларга гап тегади, юзимиз шувут бўлади. Бўйингиз теракдай-ку айланай...
-Нима? Нима дединг? Қайтар-чи, ҳов...
Рифъат, барибир, айтганини қилиб, янгаларни қувиб солди. Нақшинкор баланд эшик ичкаридан қулфланиб, парда ортидан куёвтура чиқиб келди.
-Хўш, Асқарни ҳали ҳам эслолмадингми? - деди ёстиққа ёнбошлаб. - У бўйи паст, қизил ияк, кўк кўз бола. Учига чиққан тулки, сурбет, бўлажак мурда!
-Мени бугун ҳам йиғлатмоқчимисиз? - келинчак қовоқ солди. - Юрагимни эзиб, "Асқар, Асқар" дейсиз. Ундан кўра ўлдириб қўя қолинг. Туҳматларингиз жонимдан тўйдирди. Айтаяпман-ку Асқар-пасқарни танимайман деб! Менга ишонмас экансиз, нега уйландингиз?
Нигина шунчалар ёлғончи ва ҳар сонияда онт ичишга тайёр келинчакка айланаман деб сира хаёлига келтирмаганди. Балки тан олиб қўя қолган маъқулдир? Рифъат анойи эмас, Нигинанинг айбини бугун-эрта билади-қўяди.
-Пайпоғимни еч, - деди Рифъат бир оз сукутдан сўнг. - Оёғим ҳам нафас олсин.
Келинчак пайпоқларни суғуриб, бармоқлари жипслашиб кетган ингичка, қонсиз оёқлардан кўнгли айниди, хўрлиги келгандек куёвга кўзлари пирпираб қаради, бурнини беркитишга қўрқди.
-Турмуш мана шунақа бўлади, - минғиллади Рифъат ёстиқни қучоқлаб. - Эрингнинг пайпоғини ечдингми, эртага кийгизиб ҳам қўясан. Уст-бошини ювасан. Тур деса турасан, ўтир деса ўтирасан. Кечирасану онангни сўкса ҳам чидайсан. Агар қўпол сўзларга хотинлар дош беролмаганда эди, оилаларнинг ярми бузиларди. Сенга ўхшаган қизлар эса дадасиникида катта кетади, эриникига келиб нозикойимлигидан асар ҳам қолмайди. Ё, нотўғрими?
-Нотўғри, - деди Нигина, - мен онамни сўккан одам билан бир кун ҳам яшамайман.
-Бу гапни қачон айтаяпсан? Кўникиб кетганингдан кейин ҳам айтоласанми?
-Айтаман...
Рифъат кўзларини юмиб, ҳузурланиб кулди. Гўёки, уйланишдан мақсади хотинини ер билан битта қилиш эди.
-Ўрганиб кетасан, - деди у масхаромуз қиёфага кириб, - кўп нарсага ўрганиб кетасан. Мени севмайсан, лекин умрбод бирга яшашга ўрганасан. Балки жирканарсан, аммо барибир қўйнимга киришга ўрганасан...
Нигина куёв билан валақлашиб ўтириш кўнгилсизликларга сабаб бўлишини тушуниб, тишини тишига босди. Тўшакнинг нариги бурчагига сурилиб, тескари қараб ётаркан, кўзидан думалаган икки томчи ёшни сидириб ташлади.
-Нега кийимингни ечмаяпсан? - сўради Рифъат қимир этмасдан.
-Менга шундай ётиш яхши.
-Кондиционерни ўчираман, кечаси билан ишлаши ёқмайди. Бу кийимингда ёниб кетма тағин.
-Рифъат ака, икки кундан буён деярли ухлаганим йўқ, илтимос, эртароқ дам олай.
Куёвдан анча вақт садо чиқмади. Нигина қарамасдан тахмин қилди: у ҳозир бир нуқтага тикилиб, наша ҳақида ўйлаяпти.
-Ўв, - оёғи билан туртди Рифъат, - тур, сув опке, дорини ичиволай.
Бу кеча нимадир аралаштирилган бир пиёла сув куёвтўрани маҳв этди. Нигинага қўлини теккизиш тугул ўз ўрнига ётолмади ҳам.
Учунчи кун аяси, амма-ю холалар чимилдиқ олиш маросимига келишди, Бугундан бошлаб келинчак ёпинчиқ ёпиниб ҳовлига чиқиши, уй юмушларига аралашиши мумкин эди. Билмаганлар Нигинанинг бой ва обрўли хонадонга тушганига хавас қилишар, билганлар... айниқса, Нигина ва Рифъатнинг оналари келин-куёвга зимдан қараб қўйишарди.
Фурсат топиб, Нигина ва аяси икки оғиз гаплашиб олишди.
-Куёвингиз наркоман экан, - йиғламоқдан бери бўлди келинчак. - Наша тополмай кечадан бери аллақанақа дори ичаяпти, ҳуши жойида эмас.
Нигина улкан дабдабалар остонасида турганини иккинчи куни билди. Аёлларнинг гап-сўзига қараганда, чимилдиқ олиш, қайнота-қайнона кўришуви, келин салом, келин чақирди, куёв чақирди кутиб турарди. Қизлик даврида бу маросимларга гувоҳ бўлган эди, аммо келинчакка қанчалик қийинлигини тасаввур қилолмаганди. Тўйда ҳолдан тойган, илк никоҳ оқшомида тўйиб ухлолмагани етмагандек, тонг-саҳардан қаро кечгача ўз ҳолига қўйишмайди. Қўни-қўшни, қариндошларнинг бола-чақаси, меҳмонлар...
Ҳориб-толиб иккинчи кеча ҳам бошланди. Қорасини кўрсатмаган Рифъатнинг ниҳоят товуши чиқди. У эшик олдида кечаги янгалар билан тортишиб:
-Икковингниям кўрмай, қани, даф бўлинглар, - деди у.
-Биз вазифамизни бажарганимиз йўқ, - деб нолирдилар улар - Бу ёқда янгангиз, у ёқда қайнонангиз қараб ўтирибди. Бизларга гап тегади, юзимиз шувут бўлади. Бўйингиз теракдай-ку айланай...
-Нима? Нима дединг? Қайтар-чи, ҳов...
Рифъат, барибир, айтганини қилиб, янгаларни қувиб солди. Нақшинкор баланд эшик ичкаридан қулфланиб, парда ортидан куёвтура чиқиб келди.
-Хўш, Асқарни ҳали ҳам эслолмадингми? - деди ёстиққа ёнбошлаб. - У бўйи паст, қизил ияк, кўк кўз бола. Учига чиққан тулки, сурбет, бўлажак мурда!
-Мени бугун ҳам йиғлатмоқчимисиз? - келинчак қовоқ солди. - Юрагимни эзиб, "Асқар, Асқар" дейсиз. Ундан кўра ўлдириб қўя қолинг. Туҳматларингиз жонимдан тўйдирди. Айтаяпман-ку Асқар-пасқарни танимайман деб! Менга ишонмас экансиз, нега уйландингиз?
Нигина шунчалар ёлғончи ва ҳар сонияда онт ичишга тайёр келинчакка айланаман деб сира хаёлига келтирмаганди. Балки тан олиб қўя қолган маъқулдир? Рифъат анойи эмас, Нигинанинг айбини бугун-эрта билади-қўяди.
-Пайпоғимни еч, - деди Рифъат бир оз сукутдан сўнг. - Оёғим ҳам нафас олсин.
Келинчак пайпоқларни суғуриб, бармоқлари жипслашиб кетган ингичка, қонсиз оёқлардан кўнгли айниди, хўрлиги келгандек куёвга кўзлари пирпираб қаради, бурнини беркитишга қўрқди.
-Турмуш мана шунақа бўлади, - минғиллади Рифъат ёстиқни қучоқлаб. - Эрингнинг пайпоғини ечдингми, эртага кийгизиб ҳам қўясан. Уст-бошини ювасан. Тур деса турасан, ўтир деса ўтирасан. Кечирасану онангни сўкса ҳам чидайсан. Агар қўпол сўзларга хотинлар дош беролмаганда эди, оилаларнинг ярми бузиларди. Сенга ўхшаган қизлар эса дадасиникида катта кетади, эриникига келиб нозикойимлигидан асар ҳам қолмайди. Ё, нотўғрими?
-Нотўғри, - деди Нигина, - мен онамни сўккан одам билан бир кун ҳам яшамайман.
-Бу гапни қачон айтаяпсан? Кўникиб кетганингдан кейин ҳам айтоласанми?
-Айтаман...
Рифъат кўзларини юмиб, ҳузурланиб кулди. Гўёки, уйланишдан мақсади хотинини ер билан битта қилиш эди.
-Ўрганиб кетасан, - деди у масхаромуз қиёфага кириб, - кўп нарсага ўрганиб кетасан. Мени севмайсан, лекин умрбод бирга яшашга ўрганасан. Балки жирканарсан, аммо барибир қўйнимга киришга ўрганасан...
Нигина куёв билан валақлашиб ўтириш кўнгилсизликларга сабаб бўлишини тушуниб, тишини тишига босди. Тўшакнинг нариги бурчагига сурилиб, тескари қараб ётаркан, кўзидан думалаган икки томчи ёшни сидириб ташлади.
-Нега кийимингни ечмаяпсан? - сўради Рифъат қимир этмасдан.
-Менга шундай ётиш яхши.
-Кондиционерни ўчираман, кечаси билан ишлаши ёқмайди. Бу кийимингда ёниб кетма тағин.
-Рифъат ака, икки кундан буён деярли ухлаганим йўқ, илтимос, эртароқ дам олай.
Куёвдан анча вақт садо чиқмади. Нигина қарамасдан тахмин қилди: у ҳозир бир нуқтага тикилиб, наша ҳақида ўйлаяпти.
-Ўв, - оёғи билан туртди Рифъат, - тур, сув опке, дорини ичиволай.
Бу кеча нимадир аралаштирилган бир пиёла сув куёвтўрани маҳв этди. Нигинага қўлини теккизиш тугул ўз ўрнига ётолмади ҳам.
Учунчи кун аяси, амма-ю холалар чимилдиқ олиш маросимига келишди, Бугундан бошлаб келинчак ёпинчиқ ёпиниб ҳовлига чиқиши, уй юмушларига аралашиши мумкин эди. Билмаганлар Нигинанинг бой ва обрўли хонадонга тушганига хавас қилишар, билганлар... айниқса, Нигина ва Рифъатнинг оналари келин-куёвга зимдан қараб қўйишарди.
Фурсат топиб, Нигина ва аяси икки оғиз гаплашиб олишди.
-Куёвингиз наркоман экан, - йиғламоқдан бери бўлди келинчак. - Наша тополмай кечадан бери аллақанақа дори ичаяпти, ҳуши жойида эмас.