Bek Olimjon


Kanal geosi va tili: O‘zbekiston, O‘zbekcha


▫️Xalqaro toifadagi ko’z shifokori 🇪🇺🇺🇿🇮🇳🇸🇪🇳🇴
🔜 Norvegiyada professor
▪️Fikrlar, hayotiy hikoyalar, o’gitlar, rivojlanish, kelajak…
▫️Balki foydasi tegar...
Instagram.com/BekOlimjon
YouTube.com/BekOlimjon
bekolimjon.com

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Kanal geosi va tili
O‘zbekiston, O‘zbekcha
Statistika
Postlar filtri


Muvaffaqiyat nima?

Turli inson uchun turlicha.

Kim uchundir iPhone 15 olish, mashina olish, uy qurish, sayohat qilish, chetda o'qish va hok.

Kim uchundir nimanidir o'rganish, sog'lom bo'lish, baxtli bo'lish va hok.

Biz sog'lom bo'lish, baxtli bo'lish va hotirjamlikka erishishga bo'lgan harakatdan ko'ra pul topishga ko'proq fokus qilamiz.

Bu tabiiy holat. Har bir inson boy, sog'lom va baxtli bo'lishni xohlaydi. Shu tartibda.

Menimcha muvaffaqiyatga erishish dastlabki bosqichi - inson hayotda nimalarni xohlamasligini, qanday hayot kechirishni xohlamasligini anglab yetishi.

Undan keyin o'zi xohlagan hayot tarzi qanday ekanligini aniqlab olishi va keyin o'sha hayot tarzini yaratishga harakat qilishdan iborat.

Inson o'zi xohlagan hayot tarzini aniqlab olishi juda muhim. Bunda "men xohlayotgan narsa bu rostdan ham men ich-ichimdan xohlagan narsami yoki jamiyat xohlagan narsami?" deya savol berish juda muhim.

Agar nima xohlashini bilmasa izlashda davom etish muhim. Buni topishda yordam beradigan savol: "Qanday qilib foydali bo'la olaman?"

Foydali bo'lish orqali inson boy, sog'lom va baxtli bo'la oladi.

Butun umrini ko'chada faqat pul topish uchun sarflab, qavat-qavat uy qurib, yosh o'tganda hovlini bir chetidagi kichkina xonada yolg'iz o'tirgan holda o'tgan umri uchun afsuslanmaslik muhim.

Bek Olimjon
17.04.24
Stockholm, Shvetsiya


Bundan bir necha yil oldin "Balki foydasi tegar..." deb boshlangan ishlar kichik bo'lsada natijasi.

Aziz Rahimov bilan qilgan podcast ostida qoldirilgan izohlardan biri ekan.

Foydali qilgani uchun shukur.

Mana shunday fikrlarni o'qib behuda vaqt sarflamayotganini tushunadi inson.

Azizlar, yozing, fikringizni o'rtoqlashing.

Hech bo'lmagandan o'zingizga foyda qilgan bo'lasiz.

Bek Olimjon


Barchamiz bir vaqtda ikki xil dunyoda mavjudmiz. Biri bu tabiiy, ikkinchisi virtual.

Postlarimni tagiga nega sana va makon yozib qo’yishim haqida so’rashadi. Bu menga postni qaysi davlat va shaharda, qaysi vaqtda yozganimni eslash uchun xotira sifatida xizmat qiladi. Hozirgacha biz xotira sifatida ko’radigan eski fotoalbom yoki bloknotdagi ahamiyati tubdan o’zgarish arafasida.

Bunda sun’iy intellekt o’rni katta bo’ladigandek.

Men hozirda mavjud sun’iy intellekt na’munalarini huddi dastlabki floppy disklarga o’xshataman. Bu postni o’qiyotganlar aksar qismi floppy disk zamonidan keyin tug’ilganlar, uni nima ekanligini bilishmaydi ham 😊 

Floppy disk 1,44Mb hajm ma’lumotni saqlash mumkin bo’lgan disk edi (rasmda). Biz unda operatsion sistemalarni o’rnatar yoki yutsa orqasidan rasm ochiladigan shashka o’yinlarini o’rnatar edik.

Men birinchi olgan kompyuterim diski 100Mb dan iborat edi. Oradan 20 yil o’tib o’tmadi, rivojlanishni qarang.

Ayrim sun’iy intellekt bilan ishlaydigan xizmatlar shunday turi borki, unga siz o’zingiz xohlagan mavzuda va janrda qo’shiq tayyorlab ber desangiz 30-40 sekunnda tayyorlab beryapti.

Men rosa qiziqayotganim matndan video qilib beradigani. Bir kitobni yuklaysiz, kino qilib beradi. Hozir bor shunday AI. Ular rivojlanish darajasi huddi floppy disk kabi.

Men qanday kelajak tasavvur qilaman?

Men virtual olamda ixtiyoriy-majburiy ravishda ancha iz qoldiryapman. Gmail, instagram, youtube, sayohatlar, rasmlar, videolar va muhimi mening fikrlarim bayon etilgan postlar.

Farzand va nabiralarim, hayotimni, yoshligimni, qanday fikrlaganimu, nimalar meni hursand qilganlarini virtual holatda kino sifatida ko’ra oladi. Balki men o’lib ketganimdan keyin ularda men bilan ”suhbat qurish” imkoni ham bo’lishi mumkin. Ular mendan maslahat so’rashlari mumkin bo’ladi.

Bu qanchalik absurd tuyulmasin, bu allaqachon mavjud texnologiya.

Shuning uchun azizlar, yaxshi xotiralar bilan yashash muhim. Fikrlarni yozib borish muhim.

Bek Olimjon
14.04.2024
Frankfurt, Germaniya


Boshqalar hayotini kuzatib, o’z hayotimiz qanday o’tib ketayotganini sezmay qolamiz.

Ekrandan uzoqlashib tabiatga chiqish vaqti keldi.

Tabiat bu insonning ajralmas qismi. Aniqrog’i inson tabiatning ajralmas qismi bo’lishi kerak.

Ammo ekran sabab tabiatdan uzoqlashib bormoqdamiz.

Bir dunyo kasalliklar oqibati ham tabiatdan uzoqlashganimiz oqibati.

Men ham ketdim tabiatga. Sizni ekranda o’tirishingizga sababchi bo’lganim uchun uzr.

Bek Olimjon


Odatda Norvegiya politsiyasi qurol olib yurmaydi.

Bundan bir necha kun oldin Norvegiya politsiyasiga butun davlat bo’yicha qurollanishga buyruq berildi. Sababi internetdagi forumlardan birida kimdir hayit vaqtida 3 ta masjidga nisbatan terakt uyushtirish reja qilinganligi haqidagi xabar edi. Unda avtomat rasmi bor edi.

Oradan 2 kun o’tgandan keyin bu xabar yolg’on ekanligini politsiya tasdiqladi. Ammo bunday holatlarda musulmonlarda hadik bo’lishi tabiiy.

Rasm bugun Oslodagi masjidlardan biriga kirish qismida olingan.

Unda musulmon bo’lmagan aholini qo’lida «trygg i bønn» (xavfsiz ibodat) degan plakat bilan masjidga kirishda himoya sifatida turganini ko’rish mumkin.



Mana shunday gaplar azizlar. Media va voqe’lik orasida farq katta.

Barchaga hayit ayyomi muborak bo’lsin!

Shu kunlarga yetkazganiga shukur!

Bek Olimjon


Chet elda o’qish - qaysi davlatni tanlash kerak?

Chet elda o’qimoqchiman, qaysi davlatni tanlash kerak savoliga ko’p duch kelamiz.

Bu post chet davlatda o’qish tanlayotganda nimalarga e’tibor berish kerak ekanligi haqida.

- o’qish tekin yoki yaxshigina arzon bo’lgan davlat bo’lsin. Qimmat ta’lim - sifatli ta’lim degani emas.

- o’qish vaqtida ishlab harajatlarni qoplash imkoni bo’lsin. O’zini boqa olish bu katta hayotga ilk qadam.

- o’qishdan keyin o’sha sohada o’sha davlatda karyera qilish imkoni bo’lsin. Bu o’sha davlat ta’limi real hayotdan uzilmaganligini bildiradi.

- o’qilgan soha bo’yicha o’sha davlatda o’rtachadan yaxshiroq daromad topish imkoni bo’lishi. Bu o’sha jamiyat hurmatiga ega odam bo’lishni ta’minlaydi. Inson hayotidan mamnun bo’lib yashashi uchun muhim omil bu.

- qadriyatlarga mos keladigan sharoit bo’lishi. Misol masjid, halol ovqatlar borligi/ko’pligi kabi.

- ish va oila balansini ta’minlash imkoni bo’lishi muhim. Inson hayotining mazmuni karyerasidan iborat bo’lmasligi kerak

- ijtimoiy himoya yaxshiroq bo’lgan davlat. Arzonroq va sifatli sog’liqni saqlash bo’lishi muhim. Birgina kichik operatsiya odamni bankrot bo’lishiga sabab bo’lmasligi kerak. Sifatli bog’cha va maktab muhim.

Yuqoridagi talablarning barchasiga Skandinaviya davlatlari javob berar edi, 2022-yilgacha. Afsuski hozir u davlatlarda Uzb fuqarolari uchun ta’lim tekin emas.

Unda qaysi variantlar bor?
Bu savolga javob berish osondir, ammo har bir chet elda o’qimoqchi bo’lgan odam bu savolga o’zi izlanib javob topishi shart degan fikrdaman.


Qanday qilib?

Kompyuterda bitta excel sahifa ochiladi. Ustunlarga yuqoridagi omillar yoziladi. Qatorlarga davlatlar guruhi yoziladi, undan keyin har bir davlat ostida universitetlar ro’yhati va o’qish mumkin bo’lgan yo’nalishlar yoziladi. Undan har birini yuqoridagi talablarga javob beradimi yoki yo’q ekanligi belgilab chiqiladi. Agar yo’nalish talabga javob bersa 1 javob bermasa 0 qo’yiladi. Eng ko’p bal olgan variant demak eng yaxshi variant hisoblanadi. Top 5 ta yo’nalish tanlanadi va o’shalarga topshiriladi.

Har xolda men 2009-yili mana shu tizimdan o’zim foydalanganman, tanishlarga aytaman. Pand bergani yo’q.

Bek Olimjon
06.04.2024
Eidsvoll, Norvegiya




Azizbek bilan yaqinda qilingan podcastimiz ostida qoldirilgan izohlardan biri


Bundan quyidagi 7 ta xulosani olish mumkin

1. Ingliz tili o’rganishga 25 yosh kech emas. (Ishonavering, yoshim 25 ga kirdi, menga kech bo’ldi endi deydiganlar juda ko’p)

2. Tilni mustaqil o’rganish imkoni yo’q emas. (har qalay odam kursga bormasdan boshlashi mumkin)

3. Bilimli va tajribali insonlar o’z bilimini ulashishlari juda muhim. (”Balki foydasi tegar” shiori kuchi mana shunday holatlarda ko’rinadi)

4. Ingliz tili beradigan imkoniyatlari ancha keng (cloud computingda master degani kelajak beton bo’ldi degani)

5. IELTSdan 8 yoki 9 olish shart emas. (6.5 darajasi bor odam 9 ga chiqaraman deb o’qishi bu vaqtni isrof qilish bilan teng)

6. 24 yoshda nima qilishini bilmay yurish bu fojea emas. (bilish albatta yaxshiroq)

7. Qisqa vaqt ichida inson o’z hayotini tubdan o’zgartira olishi mumkin. (agar harakat qilsagina)


Bek Olimjon
30.03.24
Norvegiya

36k 5 382 161



2000-yillar. Internet rivojlanib, emaildan foydalanish ommalashayotgan davr. Psixiatr Dr Wilson (King’s College London University) bir savol bilan qiziqadi.

”Aqliy mehnat bilan ishlovchilar orasida elektorn pochtalarni tez-tez tekshirish inson aqliy faoliyatiga qanday ta’sir qilmoqda?”

80 ga yaqin ilmiy tekshiruvlar davomida aqliy mehnat qiluvchilar IQ darajasini kun davomida tekshirib boradi. Natijalar shuni ko’rsatadiki emailni tez-tez tekshirish inson IQ darajasini kun davomida 10 ballga pasaytirar ekan. Odam bir kecha uxlamasa ertasi kungi IQ darajasi odatdagidan 10 ballga pastroq bo’lishi isbotlangan. Nasha (marixuana) chekkan odamda esa 4 ballga pasayar ekan.

Bu 2004-yildagi natijalar. Facebook 2006-yil ochildi. Instagram 2010, Tik-Tok esa 2016. Ular kuchli psixolog va muhandislarni yollab, bizni qaram qilish uchun maxsus algoritmlar ishlab chiqishdi va chiqishmoqda. Aqliy mehnat samaradorligi past ekanligi sabablari mana qayerda.

Biz nasha kabi miya faoliyatiga salbiy ta’sir qiluvchi moddalardan qaytarilganmiz.

Nasha kuchsizroq, lekin geroin, amfetamin kabi kuchli narkotik moddalar bor. Ularni qabul qilgan odam fikrlashi buziladi, qaror qabul qilish markazi ishdan chiqadi, qattiq qaramlik - narkomaniya rivojlanadi.

Shu o’rinda bir qiziq ma’lumot.

Geroin, kokain va amfetamin kabi og’ir narkotiklar inson qaror qabul qilish markaziga qanday salbiy ta’sir ko’rsatsa Facebookga qaramlik ham shu darajada ekan. Tik-Tok bundanda battar bo’lsa hayron qolmayman.

”Xullas, nashavandmasakanmizu, lekin gerani har kuni urib yurippizakan, narkosha bo’lib”

Ko’pchilik o’ziga men dangasaman, fikrim chalg’igan, tartib yo’q, intizom yo’q, qat’iyatsizman, ma’suliyatsizman deb baho beradi. Bu xislatlar barchasi alkash va narkomanlarni birlashtiradigan xislatlar ekanligiga e’tibor berish zarur.

Zaharingiz tanlovi o’z qo’lingizda.

Bek Olimjon
«Balki foydasi tegar…»
24.03.2024
Norvegiya


Rivojlanimoqchi bo'lgan har bir 18+ yosh inson o’qishi kerak bo’lgan kitoblar

Men asosan ingliz tilidagi kitoblarni o’qiyman.

Muammo shuki, zo’r kitoblar 99,999% qismi o’zbek tiliga tarjima qilinmagan.

Quyida menga kankret foydasi tekkan va o'zbek tiliga tarjima qilingan kitoblardan 3 tasi

Sotib olishga 100% arziydi, agar ularni o’qisangiz.

1-kitob: Factfullness, Hans Rosling
Birinchi marta Hans Rosling bilan 2011-yilda ko’rishgan edim. Dunyo haqida bizning fikrlarimiz naqadar xato ekanligi haqida ma’ruza o’qigan edi. Ana shunday ma’ruzalar to’plami va boshqa foydali ma’lumotlar keyinchalik kitob shaklida chiqdi. Dunyo qay darajada yaxshi tomonga rivojlanayotganini, asl vaziyat bizga ko’rsatilganidek yomon emasligini yaqqol tushuna olasiz


2-kitob: Vavilondagi eng boy odam, Richard Kleyson
Kitobni birinchi marta o’qiganmida 20 yoshlar atrofida edim. Sodda va qisqa hikoyalarni o’z ichiga olgan bu kichkinagina kitob shaxsiy moliyani o’rganishda, uni tartibga solishda poydevor bo’lib hizmat qiladigan bilimlar beradi. Undan tashqari shaxsiy rivojlanish haqida ham bir qancha foydali o’gitlar olsa bo’ladi.


3-kitob: Diqqat, Kel Nyuport
Bu kitobni barcha o’qishi kerak deb hisoblayman.

Umrimiz va miyamiz o’g’risi bo’lgan ijtimoiy tarmoqlardan qutulib, vaqt samaradorligini oshirish va aqliy mehnatda yaxshi natijalarga erishishda aniq-tiniq ko’rsatmalar beradi.
Ayni zamondagi eng muhim bo’lgan ko’nikma - diqqatni jamlash - bo’yicha mana shu kitobni o’qish va unga amal qilish sizni mehnat bozorining top 1% ga chiqishingizga yordam berishiga ishonaman.

Bek Olimjon
"Balki foydasi tegar..."


2022- yil dekabr oyida Neuralink odamlar miyasiga chip qo’ymoqchi ekanligi haqida mana bu yerda post qilgan edim.


Unda odamlarni miyasi orqali, fikrlari orqali tashqi dunyo bilan gaplashmasdan, ya’ni «telepatiya» yo’li bilan muloqot qila oladi degan edim. Mashinani oyoq qo’lini ishlatmay fikri bilan boshqarish mumkin bo’ladi degan edim.


Oradan 1,5 yil ham o’tmadi. Mana natija. Tanasining bo’ynidan pasti ishlamaydigan odam boshidagi chip orqali shaxmat o’ynab o’tiripti. Yanagi yili shu odam yurib ketsa men hayron bo’lmayman.


Ajoyib texnologiya, millionlab ko’zi ko’r bo’lgan odamlarga yana ko’rish imkonini beradigan texnologiya.


Oldin ham aytganman, yana aytaman. Agar Neuralinkga test uchun sog’lom odam kerak bo’lsa, men o’z miyamga qo’ydirishga roziman.

Edit:
Bu texnologiyaga qarshilar borligi tabiiy. Uni tushunaman men. Ammo bu texnologiya qarshi bo’lsak ham amalga oshadi va men uni intizorlik bilan kutmoqdaman. Neuralink keyingi loyihasi ko’rlar uchun.


Men miyamga qo’ydiraman deganim g’alati eshitilishi mumkin. Chunki siz va mening hayot tajribamizda farq bor.


Siz katta ehtimol bilan ko’r bo’layotgan odam bilan hech qachon gaplashmagansiz. Men esa unday bemorlar bilan deyarli har kuni gaplashaman.


https://youtu.be/ZzNHxC96rDE?si=s520RKuTQudPiETt


kuniga 1 soat til o’rgan -> «vaqt yo’qda»
kuniga 1 soat reels -> «har kuni, 2 marta»

kuniga 20 bet kitob o’qish -> «uyqu keladi»
kuniga 20 minut g’iybat -> «mazza»

kuniga 30 min jismoniy mashq -> «eee qo’ysangchi»
kuniga 8 soat o’tirish -> «kaneshna, majburmizda endi»

bilimga 50$ investitsiya -> «qimmatakan»
qora jentra -> «10 yil umrimni almashtirishga roziman»


Bizga hayotda nima muhim ekanligini aniqlab olishimiz zarur. Keyin afsuslanmaymiz.


Bek Olimjon


Xohishingizni aniqlang, aks holda bunga majbur qilishadi

2009-yil.
21 yoshdaman.
Toshkentning top restoranlaridan birida ustozim bilan bo’lgan suhbatdan bir parcha.

Ustozim: “Bek, hayotda nima xohlashingni bilib olishing muhim. Aks holda seni nima xohlashing kerakligini senga singdirishadi va sen bunga ishonasan”

Men: “Men bu yoshimda hayotda nima xohlashim kerak?”

Ustozim: “Savolingda shoshqaloqlik bor. Nima xohlashim kerak emas, nima xohlashimni qanday aniqlasam bo'ladi desang to’g’ri bo’ladi.”

Bir necha soniyali sukutdan so’ng, “men senga mana buni xohlashing kerak desam, kelajaginga xiyonat qilgan bo’laman. Nima xohlashingni o’zing aniqlashing zarur. Bu oson vazifa emas, lekin muhim vazifa. Vaqt oladigan vazifa. Eng tez usuli bu kitoblar orqali” degan edi.

O’sha payt buni tushungandek bo’lganman, ammo mag’zini oradan 10 yil vaqt o’tgandan keyin, 2019-yili Norvegiyada doktorlik dissertatsiyamni tugatayotgan vaqtda tushundim.

Hayotda nima xohlashimizni aniqlab, maqsadlarimizni aniqlab olishimiz muhim ekan. Aks holda biz boshqalar maqsadi bilan umr o’tkazamiz ekan.

Maktabni tamomla, mana buncha bal ol, mana bu institutga kirishing kerak, mana bunday mashina olishingiz kerak, mana bu qizga uylanishing kerak, uying mana bunday bo’lishi kerak, kiyiming manda bunday bo’lishi kerak va hok.

Atrofimizdagilar maqsadi katta emas, shu sabab ham harakatlari yetarlicha emas. Bizni o'z kichik maqsadlari tomon tortib ketishadi.

Boshqalar maqsadi bilan umr kechirmaslik muhim. Umr qisqa. Nima xohlayotganimizni aniqlay olishimiz zarur. Aks holda jamiyat qo’ygan chegaralardan chiqa olmay umrimiz o’tib ketaveradi.

Inson sifatida bizga berilgan umrdan, to’liq potensialdan foydalana olmay, yaxshi mutaxassis bo'la olmay, dunyo keza olmay, orzularga erisha olmay, va eng muhimi insoniyatga hizmat qila olmay o’tib ketishimiz xavfli.

Bek Olimjon
18.03.2024
Norvegiya


Tibbiyot talabalari qiladigan top 3 ta xato:

1. Ingliz tili o'rganmaslik

2. Sohani "soqqali" bo'lgani uchun tanlash

3. Erta kursda shogirdlikka tushish



Aslidachi:

1. Ingliz tili o'rganish, kamida B2 darajada

2. Kamchilik tanlaydigan sohani tanlash

3. Institutni tamomlagandan keyin zo'r mutaxassis bo'lishga intilish



Nega?

1. Ingliz tilini bilmay turib zamonaviy tibbiyotni o'rganish imkonsiz

2. Tibbiyot har qaysi sohasida ehtiyoj katta. Kam tanlanadigan sohalarda esa raqobat kam, o'sish tezroq bo'ladi

3. Sharti, tanlangan sohada top mutaxassis bo'lish


Bek Olimjon
"balki foydasi tegar..."


Hayotingda qilgan eng muhim investitsiyang nima deb so’ralsa, o'ylanmasdan ingliz tili o’rganganim deyman.

Ushbu postni o’qiyotgan har kim ingliz tilini o’rgana oladi. Tekinga!

@Ibrat Farzandlari Tekin manba!
@BBC Learning English Tekin!
@British Council | @BritishCouncilEnglish' rel='nofollow'>LearnEnglish. Tekin!
@B.I.S. English Xalqaro toifadagi ingliz tili o’qituvchisi. Telegramda tekin darslari bor
@engvidJames/videos' rel='nofollow'>@ENGLISH with James · engVid. 4,7M obuna bo’lgan. Tekin resurs!
@SpeakEnglishWithVanessa/featured' rel='nofollow'>@Speak English With Vanessa. 5,8M obunachi bilan. Tekin resurs!
@Learn English with EnglishClass101.com, 7,8M obunachilari bilan. Tekin resurs

Bahona qilishni bas qilish kerak. Harakat qilish vaqti allaqachon kelgan, o'tib bormoqda.

Bek Olimjon
"balki foydasi tegar..."


Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
Balki foydasi tegar degan maqsad bilan «Zamonaviy oftalmologiya - o’zbek tilida» rukni ostida videodarslar boshlagan edim bundan 3 yilcha oldin.

Sababi Norvegiyada Oslo universitetida bir kam professer sifatida bu darslarni Norvegiyadagi tibbiyot talabalariga o’taman.

Nega o’zimizni qoraqoshlar bu bilimni olishga haqqi yo’q?

Oddiy maqsad, yaxshi niyat va qattiq mehnat bilan boshlangan ish sekinlik bilan natija bermoqda.

Yevropa top universitetlaridagi tibbiyot kurslaridan biri o’zbek tilida 😊

Bek Olimjon


Ko’pchilik o’z hayotidan mamnun emas.

Rivojlanishni xohlaydi. Ammo qandaydir hodisa bo’lishini kutadi.

Bir kun keladiyu, hammasi yaxshi bo’lib ketadi degan ishonch bor bizda. Omad kutamiz.

Turli xil kurslar, kitoblar sotib olamiz. Huddiki shuni o’rgansak hayotimiz birdaniga o’zgarib ketadigandek.

Bunga dangasaligimizga qo’shimcha ravishda turli reklamalar ham sabab. Kimdir Dubayga yoki Amirsoyga borvolib, mashinasini maqtab, men mana bu kursni oldim va mana muncha ming dollar pul topdim. Siz ham shuni qiling va boy bo’ling deb bizga orzular sotadi. Achinarlisi juda ko’pchilik bunga ergashadi.

Haqiqiy natijaga oson erishib bo’lmasligini anglabyetishimiz juda muhim.

Biror narsada haqiqiy, halol natijaga erishish odatda uzoq vaqt davomida zerikarli ishlarni qayta-qayta qilish oqibatida yuzaga keladi. Bu uchun yuzlab, minglab soatlar ishlashga to’g’ri keladi.

Rivojlanish kaliti sizga yoqmagan, zerikarli ishlarni qayta-qayta qilishdan iborat. Til o’rganish kaliti o’sha tilda (qanchalik noqulay bo’lmasin) gapirishga harakat qilishdan iborat. Marafon yugurish kaliti uzoq vaqt 500 metr masofaga qayta-qayta yugurishdan iborat. Ko’p kitob o’qish kaliti har kuni kitob o’qishdan iborat. Har qanday muvaffaqiyatga erishish kaliti mag’lubiyatlarga qayta-qayta uchrashdan iborat.

Agar biz rivojlanish uchun bizga kimdir qandaydir sehrli kalit berishini, kesib o'tish ucun qisqa yo'l ko’rsatishini yoki qandaydir hodisa paydo bo’lishi kutayotgan bo'lsak, biz o'zimizni aldamoqdamiz.

Rivojlanish uchun savollarga asl javoblar oddiy va zerikarli bo'ladi. Qandaydir sehrli javoblar kutish ahmoqlik.

Bek Olimjon
10.03.2024
Norvegiya


Xususiy ta’lim, repititor va zerikish

O’zbekistondagi safar davomida bir fenomen e’tiborimni tortdi. Ko’plab do’stlarim o’z bolalari ta’limiga juda katta e’tibor berishmoqda. Xususiy bog’cha va maktablarga bergan. Qo’shimcha ”repititor” kurslarga bergan, matem, ingliz tiliga e’tibor juda katta. Bir tomondan bu juda yaxshidek. Ta’limga e’tibor bo’layotgani bu juda ijobiy. Bu xususiy ta’limni rivojlantiradi. Raqobatni oshiradi. Ta’lim borasida muammoim yo’q, ammo do’stlarimni farzandlari ta’limiga bo’lgan yondashuvi qanchalik to’g’ri ekanligiga ishonchim komil emas. 8-15 yoshli bolalarni kunini shu darajada turli fan to’garaklaru-kurslar bilan to’ldirib tashlashgan. Kimdir farzandini shifokor qilmoqchi, kimdir dasturchi.

Ko’plab shifokor do’stlarimiz bilan gaplashdim. Ochig’i aksariyati moliyaviy holatidan noliydigan vaziyatda. Rostdan ham 10-15 yillik investitsiya qilingan sohada qaytim yaxshi emas ko’pida. Aytish mumkin, o’zi harakat qilmagan deb. Balki…

Podcastlar qildik. Kamera ortidagilar yosh yigitlar. Ulardan so’radim, eng kattangiz kim deb. Yoshi 21 da ekan guruh boshida turgan yigitni. Ishini ustasi. Podcast qilingan studiyani 150 dollarga ijaraga olganini aytganida, men uni tanqid qildim. Bu isrofgarchilik desam, aka kamera effektlari muhim, vizual effektlar muhim, tomoshabinni diqqatini ushlab turish borgan sari qiyin bo’lib bormoqda, shuning uchun biz harakat qilishimiz kerak deydi haligi yigit. Uni fikriga qo’shilmadim, sababi 2-3 soatlik joy uchun 150 dollar juda qimmatdek tuyuldi menga. Bir-ikki podcast qirollari qanchalik oddiy studiyada qilishlarini ko’rsatsam: ”aka buni orqasida ancha katta komanda bor, yaxshigina qimmat studiya bu” dedi. Shunda ham injiqlik qildim va fikriga qo’shilmadim. Kelib o’zim tekshirib ko’rdim. Rostdan ham katta komandaga va eng ohirgi apparatlarga ega bo’lgan podcastlar ekan men aytganlari. Haligi ukamizga meni fikrim xato ekanini aytdim keyin.

Haligi yigitlar o’zbek standarti bo’yicha muvaffaqiyatli. Malibu yoki BYD mashinasi bor, qo’lida iPhone, kiyinishi chotkiy, topishi undan ham chotkiy, ishlayotgan odamlari jamiyatning eng old biznesmenlariyu bilimdonlari, hammasidan ham muhimi bu ular o’zlari sevgan ishni qilishmoqda.

Komandadagi bir 20 yoshli yigit bitta mikrofon haqida shunaqa berilib, maza qilib gapirib berdi. O’sha mikrofonga bo’lgan muhabbat izhori uncha-muncha ayollar his qilmaydigan darajada edi.

Kuzatuvlarim men avvalroq tushunib yetgan bir narsani tasdiqlagandek. Bolalarga fanni o’rgatish bo’yicha qattiqqo’llik qilishimizdan ko’ra, ular kunini turli matem yoki fizika to’garaklari bilan to’ldirib tashlagandan ko’ra balki o’zlarini qiziqishini topishga ko’maklashishimiz muhimroqdir.

Bola biror narsaga qiziqishini topishi uchun zerikishi muhim. Imkon bo’lsa kitob ko’p bo’lgan joyda, ijobiy muhitda zerikishi muhim. Bolani qiziquvchanligini (curiosity) topishga yordam berishimiz matem repititori pulini to’lab berishimizdan ko’ra muhimroq deyman. Ba’zan oddiy xalaqit bermasligimiz eng yaxshi yechimdek.

Esimda men kompyuterga qiziqqanimda yordam bo’lmagan. Ammo to’sqinlik ham bo’lmagan edi. Birinchi Pentium I kompyuterini akam bilan o’zimiz to’plagan pulga sotib olgan edik. Bu qiziqish natijada dunyodagi top universitetlardan birida IT sohasida magistratura qilishimga sabab bo’ldi.


Men bu to’g’ri, mana bu noto’g’ri deyishdan yiroqman. Ta’lim muhim. Ammo menimcha bolani ijobiy muhitda zerikishga qo’yib berish muhimroq degan fikrdaman ayni vaqtda.

Qiziqishni topish kerak. Har qanday bolada bor u. Uni topish kerak. Bu esa mashaqqatli ish.

Bek Olimjon
08.03.2024
Norvegiga


Toshkentdan taassurotlar

Ertaga 2 haftalik safardan so’ng Norvegiyaga qaytib ketaman.

Oxirgi marta Toshkentda bundan 2 yil avval qisqa muddat bo’lgan edim. U payt Yevropada moliyaviy savodxonlikni oshirish bilan band bo’lganim sabab bu yerdagi iqtisodiy vaziyatga e’tibor bermagan edim.

Men chet elda istiqomat qiluvchi inson o’laroq vatandagi oxirgi taassurotlar bilan yashayman. Eng oxirgi taassurotlarim 2022 yildan edi. Shu sabab har safar qaytganimda o’zgarishlar yaqqol seziladi. Vatan ichidagilarga esa o’zgarishlar u qadar sezilmaydi. Bu huddi iPhone 13 va 14 orasida farq deyarli yo’qdek, ammo iPhone 5 va 14 orasidagi farq juda katta bo’lgani kabi.

Asosiy ijobiy o’zgarishlar bu iqtisodiy o’sishda va insonlar hayot sifatida sezilmoqda.

- Odamlar sotib olish qobiliyati yaxshigina oshgandek

- Demografiya o’sishi va ichki migratsiya hisobiga uy-joyga ehtiyoj oshmoqda va buni qurilishlar ko’pligidan sezish mumkin

- Elektr avtomobillar ko’paygan va ular narhi pastlab bormoqda ekan. Bu juda yaxshi yangilik. Va nihoyat sifatsiz mashinalar minib yurganimizni tushunish imkoniyati paydo bo’ladi

- Kofexonalar yaxshigina ko’paygan. Bu insonlarni ko’proq sayohat qilayotgani ko’rsatkichlaridan biri

- Biznes uchun juda yaxshi imkoniyatlar bordek. Sababi avvallari biznesdan uzoq bo’lgan bir nechta tanishlarim biznesda yaxshi natijalarga erishganini ko’rdim. Ularda alohida biznesmenlik qoni mavjud emas

- Xususiy ta’lim sohasida yaxshigina ijobiy o’zgarishlar sezdim

- Kichik biznes borasida biz Yevropada orzu qiladigan darajadagi ijobiy imkoniyatlar mavjud. Bular asosan soliqlarga tegishli

- Biznes borasida qonunlar ishlashida, soliq tizimida ijobiy o’zgarishlar mavjud. Chet ellarda karyera va biznes qilgan 3-4 ta tanishlarim qaytish harakatini boshlaganini aytishdi

- Raqamlashtirish yo’lga qo’yilgan. Markazlashgan ma’lumotlar bazasi ko’p qiyinchiliklarga yechim bo’lgan

- Jamiyat o’rta qatlamida iqtisodiy o’sish bor. Buni ular iste’mol qilayotgan ovqatidan, mashinasidan, bolasini xususiy maktabga yuborayotganidan, uyida qog’oz sochiq ishlatayotganidan va shu kabi bir qator omillar orqali ko’rish mumkin

Fikrimcha jamiyatdagi har qanday o’sish ayrim insonlarning rivojlanishga bo’lgan hohish-ishtiyoqlari va harakati tufayli bo’ladi. Ular bizneslarni oldinga olib chiqishadi. Muhimi ularga ta’qiqlar qo’yilmasligi, erkin bozor mavjud bo’lishi. Ana shunday insonlar qolgan asosiy qatlamni rivojlanishiga sabab bo’ladi, ularga ish o’rinlari yaratadi va umumiy rivojlanishga sabab bo’ladi. Bunday insonlarni jamiyat asrashi zarur.

Balki erkin bozor haqida gapirishga hali ertadir. Ich-ichimdan umid qilamanki men ko’rgan iqtisodiy o’sish tashqi qarz hisobiga emas.

Agar sizda kapital bo’lsa hozir investitsiya qilish uchun yaxshi imkoniyatlar mavjud. Agar sizda investitsiya uchun yetarli kapital bo’lmasa o’zingiz uchun investitsiya qilish ayni vaqti.

Ko’pchiligimizda puldan ko’ra muhimroq kapital bor. U vaqt. Vaqtni kapitalga aylantirish mumkin. U bilim olish orqali bo’ladi.

Bu esa vaziyatdan nolishni to’xtatib, bor imkoniyatdan foydalanishdan boshlanadi.

Bek Olimjon
28.02.2024
Toshkent

20 ta oxirgi post ko‘rsatilgan.